Geneeskundige advisering levensverzekeringen Deel 1: Medische acceptatie levensverzekeringen
|
|
- Marcella Mulder
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 OPINIE Geneeskundige advisering levensverzekeringen Deel 1: Medische acceptatie levensverzekeringen R.F.J.M. Kneepkens SELECTIE, ACCEPTA- TIEPROCEDURE, RELATIEF RISICO, OVERLEVING, HIV, SUIKERZIEKTE, VERZEKERBAARHEID Het advies van de geneeskundig adviseur speelt een centrale rol bij levensverzekeringen, met name bij aanvang van de verzekering. De belangrijkste verantwoordelijkheid van de geneeskundig adviseur betrof traditioneel de uitvoering van het medisch acceptatieproces en de besluitvorming in individuele levensverzekeringsaanvragen. De laatste jaren is sprake van een kentering. Bij meer en meer maatschappijen, de grootste voorop, komt het accent te liggen op het medisch beleid. Inmiddels zijn er enkele maatschappijen waar de geneeskundig adviseur zich alleen nog op beleidsniveau met het medisch acceptatieproces bezighoudt. In twee artikelen zal aandacht worden besteed aan beide rollen van geneeskundig adviseurs van levensverzekeraars. In het eerste artikel worden de belangrijkste aspecten van de medische selectie bij levensverzekeringen besproken, met aandacht voor de rol van de geneeskundig adviseur bij de uitvoering en besluitvorming. In het tweede worden enkele belangrijke aspecten van het medisch beleid van de geneeskundig adviseur behandeld. Deze artikelen zijn een bewerking van het hoofdstuk over particuliere verzekeringsgeneeskunde in het boek Ethiek en Recht in de Gezondheidszorg. 1 MEDISCHE SELECTIE Een levensverzekering is een vrijwillige overeenkomst tussen verzekeringnemer en verzekeraar, waarin de verzekeraar de financiële gevolgen van een onzeker voorval overneemt van de verzekeringnemer. De verzekering wordt afgesloten op het leven van een verzekerde. Het onzekere voorval betreft het overlijden van de verzekerde en/of het op een vastgestelde datum in leven zijn van de verzekerde. De verzekeraar loopt kans dat het overlijden plaatsvindt binnen de looptijd of geldigheidsduur van de verzekeringsovereenkomst of dat de verzekerde op de vastgestelde datum nog in leven is. Als de verzekerde omstandigheid zich voordoet, ontvangt de begunstigde een eenmalige of periodieke uitkering. De verzekeraar ontvangt van de premiebetaler een eenmalige of periodieke premie. Om aan de uitkeringsverplichting te kunnen voldoen moet de verzekeraar een deel van de ontvangen premie reserveren. Deze premiereserve dient gelijk te zijn aan het risico dat een verzekeraar loopt. Om het risico goed te kunnen berekenen en binnen de voor de verzekeraar financieel aanvaardbare grenzen te houden vindt medische selectie plaats. De medische selectie vindt plaats door of onder supervisie van een geneeskundig adviseur. DE RISICOBEREKENING In de levensverzekeringsgeneeskunde wordt onder risico doorgaans de jaarlijkse kans op overlijden verstaan. Bij aanvang van de verzekering wordt aan de geneeskundig adviseur gevraagd om aan de hand van de medische gegevens een uitspraak te doen over de jaarlijkse kans op overlijden. Eerst wordt van elke kandidaatverzekerde een gezondheidswaarborg gevraagd. Dit kan een eenvoudige vragenlijst, een uitgebreide vragenlijst, of een standaard medische keuring zijn. Welke vragenlijst wordt gevraagd, is afhankelijk van het bedrag waarvoor de kandidaat verzekerd wordt. Aan de hand van de medische gegevens die de gezondheidswaarborg oplevert, verzamelt de geneeskundig adviseur nog meer relevante medische gegevens van de kandidaat-verzekerde om een verantwoorde uitspraak te doen over het risico. Het uiteindelijke advies van de geneeskundig adviseur aan de verzekeraar het medisch advies kan zowel een uitspraak over bijzondere voorwaarden, als een uitspraak over de hoogte van het overlijdensrisico bevatten. Bijzondere voorwaarden hebben betrekking op de duur en de dekking van de overeenkomst. De uitspraak over het overlijdensrisico betreft de mate waarin de kans op overlijden hoger ligt dan men normaal gesproken zou verwachten bij een verzekerde van dezelfde sekse en leeftijd. Het hele proces wordt samengevat onder de noemer medische acceptatie. Normen en referenties voor de risicoberekening Het risico van overlijden kan op meerdere manieren worden weergegeven. De gekozen manier is vaak afhankelijk van het doel van de kansberekening, maar soms ook van de patiëntengroep waarover een uitspraak wordt gedaan. In de 350 TBV 15 / nr 8 / oktober 2007
2 wetenschappelijke literatuur wordt bij mensen met kanker vaak gebruikgemaakt van absolute en relatieve cumulatieve overlevingspercentages. Bij mensen met langdurig actieve ziekten wordt vaak gekozen voor absolute of relatieve jaarlijkse overlijdenskansen. De referentiepopulatie wisselt per publicatie, met een voorkeur voor de gehele bevolking, met matching voor leeftijd en sekse. In de particuliere verzekeringsgeneeskunde worden altijd de verzekerden als referentie gebruikt. Deze afwijkende referentiegroep maakt verzekeringsgeneeskundige uitspraken moeilijk te controleren door geneeskundigen buiten de particuliere verzekeringswereld. De kans op overlijden ligt bij verzekerden lager dan bij de bevolking. Het verschil is zeer groot in het eerste verzekeringsjaar, maar wordt kleiner naarmate een groter deel van de verzekeringslooptijd is verstreken. Het verschil tussen mensen die al 40 jaar verzekerd zijn en een willekeurige groep mensen van dezelfde sekse en leeftijd uit de samenleving is nog maar zeer klein. In het eerste verzekeringsjaar zijn de verzekerden allemaal kort tevoren medisch onderzocht door middel van een gezondheidsverklaring of keuring en is het verschil met een willekeurige groep mensen van dezelfde sekse en leeftijd uit de samenleving zeer groot. Dit geldt vooral bij oudere mensen. Op jongere leeftijd zijn de meeste mensen in de samenleving nog gezond, maar op oudere leeftijd hebben de meeste mensen een kwaal of ziekte. Daarentegen geldt op oudere leeftijd dat het verschil tussen verzekerden en bevolking sneller verdwenen is, terwijl dat op jonge leeftijd langer aanhoudt. Anders gezegd: de volatiliteit van de sterftekansen is op oudere leeftijd groter. Er zijn drie redenen voor het gebruik van verzekerden als referentie. De eerste reden is gelegen in de geschiedenis van de risicoberekeningen. De eerste risicoberekeningen op basis van medische gegevens zijn in het begin van de twintigste eeuw uitgevoerd door de father of life insurance medicine Dr. Oscar H. Rogers, geneeskundig adviseur van de New York Life Insurance Company. 2 De enige groep mensen waarvan betrouwbare gegevens voorhanden waren, waren de verzekerden van de eigen maatschappij. De tweede reden is de conceptuele inzichtelijkheid. Het is moeilijk om zich een goed beeld te vormen van het risico bij de gemiddelde Nederlander van een bepaalde sekse en leeftijd. Het is veel gemakkelijker om zich een beeld te vormen van een persoon die geen bijzondere kwalen of ziekten heeft, maar wel de gebruikelijke kwaaltjes die passen bij de leeftijdsgroep. De derde reden is de verplichting tot solvabiliteit van een verzekeraar. De verzekeraar dient voldoende premie te reserveren voor toekomstige financiële verplichtingen. De berekening van de financiële verplichtingen is aanmerkelijk eenvoudiger als alle risicoverhogingen worden uitgedrukt in relatie tot de norm, het gemiddelde risico bij de verzekerden. De geneeskundig adviseur verstrekt adviezen om het de verzekeraar mogelijk te maken tegen een adequate premie het risico in dekking te nemen. De adviezen dienen daarom allereerst bruikbaar te zijn door de verzekeraar. Vormen van het medisch advies bij aanvang van de verzekering In de particuliere verzekeringsgeneeskunde wordt gebruikgemaakt van het relatief risico. Het relatief risico is de verhouding tussen het risico bij de kandidaat-verzekerde en het risico bij de referentiepersonen. De referentiepersonen zijn verzekerden van dezelfde sekse en leeftijd als de kandidaat-verzekerde. Omdat het verloop van een kwaal of ziekte bij elke persoon sterk kan afwijken van het gemiddelde verloop onder mensen met dezelfde kwaal of ziekte, wordt gebruikgemaakt van homogene risicogroepen. Een homogene risicogroep is een virtuele groep mensen met dezelfde kwaal of ziekte en dezelfde relevante medische gegevens. Aangenomen wordt De geneeskundig adviseur stelt vast in welke mate de overlijdenskans van de kandidaat-verzekerde verhoogd is ten opzichte van de waargenomen sterfte onder reeds bij de betreffende verzekeringsmaatschappij verzekerde personen, gecorrigeerd voor leeftijd en sekse. De verhoging van de overlijdenskans kan op meerdere wijzen worden berekend. De twee belangrijkste vormen zijn het relatief risico van overlijden en de relatieve overlevingskans. De laatste wordt met name gebruikt in geval van maligniteiten en HIV-besmetting. Onverzekerbaarheid is een relatief begrip. Voor vrijwel alle mensen is een verzekeringsoplossing denkbaar, mits de geneeskundig adviseur voldoende kennis heeft van de mogelijkheden en beperkingen bij de verzekeringsmaatschappij. De waargenomen sterfte in de verzekeringsportefeuille en daarmee de winstgevendheid van een verzekeringsmaatschappij zijn het resultaat van meerdere selectiekrachten: marktselectie (socio-economische omstandigheden), zelfselectie (gezondheidsoverwegingen kandidaat-verzekerden), preventieve werking van de medische acceptatieprocedure en medische selectie door de geneeskundig adviseur. TBV 15 / nr 8 / oktober
3 dat het risico de kans dat men overlijdt in beginsel gelijk is voor alle mensen in de groep. Als relevante medische gegevens worden alle medische gegevens beschouwd waarvan bekend is dat zij een uitspraak over het risico toelaten. Deze kennis is over het algemeen afkomstig uit de medisch wetenschappelijke literatuur, maar kan ook afkomstig zijn uit de databases van de internationale herverzekeraars en in uitzonderingsgevallen van de verzekeraars zelf. De situatie bij mensen met suikerziekte illustreert het belang van homogene risicogroepen. De gemiddelde overlijdenskans van mensen met suikerziekte is significant groter dan de gemiddelde overlijdenskans van mensen zonder suikerziekte met dezelfde leeftijd en sekse. Milano laat in zijn bijzonder uitgebreide review-artikel in de Journal of Insurance Medicine in 2001 zien dat in multiple regressie analyses zowel complicaties als andere risicofactoren onafhankelijk van elkaar de overlijdenskans verhogen. 3 Dit geldt onder andere voor het HbA 1c, het LDL-cholesterol, de systolische bloeddruk, hart- en vaatziekten, micro- en macroalbuminurie, verminderde nierfunctie en roken. De overlijdenskans van een diabeet met slecht ingestelde behandeling, met uitgebreide nier- en vaatafwijkingen en met bijkomende risicofactoren zal vele malen hoger liggen dan de overlijdenskans van een diabeet met goed ingestelde behandeling, zonder complicaties en zonder bijkomende risicofactoren. Milano rapporteert een groter verschil in overlijdenskans tussen deze twee groepen, dan tussen diabeten en niet-diabeten. De einduitkomst van de berekening van het risico is meestal een relatief risico. 4,5 Milano laat zien dat dit ook bij verzekerden met suikerziekte de meest betrouwbare methode is om de risicoverhoging te kwantificeren. Het relatief risico geeft de verhouding weer tussen de gemiddelde overlijdenskans binnen de risicogroep en de gemiddelde overlijdenskans van de verzekerden, rekening houdend met leeftijd en sekse. Meestal wordt het relatief risico weergegeven als relatieve verhoging in procenten van de referentie: het oversterftepercentage. Een relatief risico van 1,5 (en dus 0,5 meer dan de referentie) wordt weergegeven als 50% oversterfte; de suikerpatiënt met terminale nierschade zou volgens Milano uitkomen op ruim 900% oversterfte, de gemiddelde diabeet op 140% oversterfte. Het woord oversterfte is de aanleiding van veel misverstanden. Vele kandidaat-verzekerden en hun behandelend artsen denken ten onrechte dat met dit woord de toename van de cumulatieve overlijdenskans wordt bedoeld en leggen het medisch advies hierdoor aanmerkelijk ongunstiger uit dan het is. De oversterfte geldt voor de gehele looptijd van de verzekering. De risicoverhoging kan niet alleen als relatieve verhoging van de overlijdenskans, maar ook als relatieve overlevingskans worden weergegeven. 4,5 Relatieve overlevingskansen worden in de medische literatuur veelvuldig gebruikt bij de prognosebeschrijvingen van maligniteiten. De relatieve overlevingskansen hebben doorgaans betrekking op een korte periode en worden actuarieel (verzekeringswiskundig) omgerekend naar een tijdelijke verhoging van de sterftekans. Zodra de kanker met goed resultaat behandeld is, is de risicoverhoging afhankelijk van de kans op terugkeer of uitzaaiingen van het gezwel. Het risico is vanwege de geleidelijk afnemende kans op terugkeer of uitzaaiingen van de kanker met name in het begin van de verzekering sterk verhoogd en daalt met afnemende snelheid. Ook de Stichting HIV Monitoring heeft voor de Werkgroep HIV van het Verbond van Verzekeraars een prognostisch rekenmodel ontworpen waarin de relatieve overlevingskans van mensen met hiv wordt afgezet tegen die van de bevolking, rekening houdend met leeftijd en sekse. Voor mensen met hiv, zonder aids, met een recente CD4+ count van minimaal 200 miljoen en een recente viral load van maximaal kopieën is aan de hand van het rekenmodel een grafiek op te stellen, waarmee de jaarlijks geldende relatieve overleving (y-as) is af te lezen aan de hand van de CD4+ count 24 weken na aanvang HAART (highly active antiretroviral therapy) (x-as) en het jaar waarin met HAART gestart is. Zo is uit de grafiek af te lezen dat een hiv-patiënt die in 2000 is gestart met HAART, na 24 weken een CD4+ count had van 400 en nu voldoet aan de overige voorwaarden, een jaarlijks geldende relatieve overleving heeft van 99,77%. Afhankelijk van sekse en leeftijd levert dit een jaarlijkse extra sterftekans op van 2,31 tot 2,34 en derhalve een netto verhoging van de kosten van de dekking van 231 tot 234 euro per euro verzekerd kapitaal. Grenzen aan de verzekerbaarheid Grenzen aan de verzekerbaarheid komen op meerdere wijzen tot stand. De grens kan gesteld worden door de geneeskundig adviseur vanwege de beperkte betrouwbaarheid van de risicoberekening. De grens kan ook gesteld worden door de verzekeraar wegens de hoogte van de uitkeringsbedragen. Ten slotte kan de grens voortvloeien 352 TBV 15 / nr 8 / oktober 2007
4 Figuur. Relatieve overleving (y-as, %) afgeleid van de CD4+ count 24 weken na aanvang HAART (x-as, miljoen). uit de premies die berekend worden op basis van de risicoberekening en de uitkeringsbedragen. De grens wordt dan als het ware gesteld door de premiebetaler. De premiebetaler zal over het algemeen geen premies kunnen of willen opbrengen indien deze het niveau van het uitkeringsbedrag naderen. De suikerpatiënt met nierschade zal met ruim 900% oversterfte een premie berekend krijgen die het acht- tot negenvoudige bedraagt van de standaardpremie. De grens van verzekerbaarheid is daarmee ruimschoots overschreden en de verzekeringsaanvraag zal worden afgewezen. Voor de HIV-patiënt met een jaarlijks geldende relatieve overleving van 99,77% geldt dat de premie slechts met de helft zal toenemen als het een 50-jarige man betreft, maar het achttot negenvoudige zal bedragen van de standaardpremie, als het om een vrouw van onder de 25 jaar gaat. Het verschil wordt veroorzaakt door het verschil in hoogte van de standaardpremie. Onverzekerbaarheid is dus voor de kandidaatverzekerde een relatief begrip. Voor de verzekeraar bepaalt het aantal verzekeringen de mate van zekerheid dat de ontvangen premies voldoende zullen zijn om de uitkeringen te bekostigen. Omdat verzekeringsaanvragen met de hoogste financiële risico s het minst voorkomen heeft de verzekeringsmaatschappij bij deze aanvragen de minste zekerheid. Zij zal daarom de grens van de verzekerbaarheid bij bepaalde verzekeringsvormen en bij grote uitkeringsbedragen op een lager niveau vastleggen. Bij overlijdensrisicoverzekeringen ligt de grens lager dan bij spaarhypotheekverzekeringen. Deze afhankelijkheden maken verzekerbaarheid ook voor de verzekeraar een relatief begrip; mensen zijn nooit onverzekerbaar in absolute zin. Het is mogelijk om op basis van de medische gegevens van een kandidaat-verzekerde te bepalen welke verzekering voor welk aantal jaren tot welk uitkeringsbedrag door welke verzekeraar kan worden aangeboden. Er is voor bijna alle kandidaat-verzekerden een verzekeringsconstructie denkbaar die wel door een verzekeraar kan worden aangeboden. Zo kan de genoemde suikerpatiënt met nierschade wellicht wel een spaarhypotheekverzekering met een ingekorte verzekeringslooptijd afsluiten tegen een verhoogde premie. SELECTIE Het overlijden van een persoon heeft vooral financiële gevolgen voor de nabestaanden en de kredietverleners. De gevolgen voor de nabestaanden betreffen de kosten die het overlijden met zich meebrengt en het wegvallen van het inkomen van de overledene. De kredietverleners kunnen geconfronteerd worden met een minderwaardig onderpand voor het verleende krediet. In deze gevallen worden levensverzekeringen afgesloten om te voorkomen dat er financieel nadeel ontstaat als gevolg van het overlijden van een verzekerde. De behoefte aan levensverzekeringen is grotendeels bepaald door de economische situatie, zoals de hoogte van het inkomen bij een pensioenverzekering en de grootte van de hypothecaire geldlening bij een hypotheekverzekering. Het selectieproces dat als gevolg van deze overwegingen in de samenleving wordt waargenomen wordt aangeduid met de term marktselectie. Marktselectie leidt tot een hoog rendement van de verzekeraar op verzekeringen met uitkering bij overlijden, maar verlaagt het rendement van TBV 15 / nr 8 / oktober
5 de verzekeraar op verzekeringen met uitkeringen bij in leven zijn. Dit is het gevolg van het feit dat de levensverwachting in Nederland het grootst is in de hogere socio-economische lagen van de bevolking, waar ook de verzekeringen met de grootste verzekerde bedragen worden afgesloten. Een gunstige financiële situatie bevordert de gezondheid en een goede gezondheid verhoogt de kansen op de arbeidsmarkt en daarmee op rijkdom. Sommige verzekeraars maken hier handig gebruik van door mensen met hoge inkomens aanmerkelijke premiekorting te bieden, waardoor andere verzekeraars vooral de ongunstigste risico s in hun portefeuille krijgen. De andere verzekeraars worden hierdoor gedwongen mee te gaan in deze vormen van risicodifferentiatie, waardoor de mensen met lagere inkomens bij steeds minder verzekeraars een betaalbare verzekering kunnen krijgen. De solidariteit in de Nederlandse samenleving wordt hierdoor in toenemende mate ondermijnd, waardoor de zo gevreesde economische tweedeling in de samenleving bevorderd wordt. De belangrijkste aanwijzing voor aanstonds overlijden is de medische conditie van de verzekerde. Na de eigen medische conditie zijn de belangrijkste indicatoren voor aanstonds overlijden de reeds bereikte leeftijd en de overlijdensleeftijd van de naaste familieleden. Naarmate de kans op overlijden toeneemt, stijgt ook de behoefte om de negatieve financiële gevolgen van het overlijden af te dekken, of zelfs om te zetten naar financieel voordeel. Zieken nemen eerder, in andere vorm en tegen hogere bedragen in deze volgorde een verzekering met uitkering bij overlijden, dan gezonden die in dezelfde financiële omstandigheden verkeren. Omgekeerd kiezen gezonden eerder, in andere vorm en tegen hogere bedragen een verzekering met uitkering bij in leven zijn, dan zieken in dezelfde financiële omstandigheden. Dit koopgedrag wordt aangeduid met zelf-, auto-, anti-, ante- of voorselectie. Zelfselectie verlaagt het rendement van de verzekeraar op alle verzekeringsvormen. Zelfselectie heeft een zeer sterk kortetermijneffect en heeft in de loop der jaren het rendement van vele verzekeraars beïnvloed. Zelfselectie kan het totaal aan uitkeringen dusdanig laten toenemen dat een algehele premieverhoging nodig is. Het gevaar dreigt dat er een vicieuze cirkel ontstaat. Alleen als sprake is van een verhoogd risico zal de verzekeringnemer de verhoogde premie nog acceptabel vinden. De verzekeringnemers die een laag risico in willen brengen, zullen vanwege de algemeen hoge premies afzien van de verzekering of naar een goedkopere verzekeraar omzien. Als gevolg van deze zelfselectie zullen de uitkeringen stijgen en vervolgens de premies verder stijgen. Hiermee is de kring rond en wordt de zelfselectie verder versterkt. Een algehele premieverhoging is vanwege de vicieuze cirkel ontoereikend. De verzekeraar zal voor zover dit is toegestaan en rendabel is proberen om kennis te verkrijgen over de verhoogde risico s. In het geval van risicoverhogingen door medische risicofactoren wordt dit overgelaten aan de geneeskundig adviseur, die daartoe een medische acceptatieprocedure uitvoert en superviseert. De verzekeraar laat alle kandidaat-verzekerden een gezondheidswaarborg inleveren bij de geneeskundig adviseur. Als de geneeskundig adviseur dat nodig acht, worden met medewerking van de kandidaat-verzekerde meer medische gegevens verzameld. Als een kandidaat-verzekerde niet meewerkt aan een goed onderbouwd en redelijk verzoek van de geneeskundig adviseur, zal de verzekering geen doorgang vinden. Deze medische acceptatieprocedure schrikt veel mensen af om een verzekering aan te vragen. Met name mensen die zich niet gezond voelen of denken een verhoogde kans op vroegtijdig overlijden te hebben, blijven hierdoor weg. Dit wordt de preventieve werking van de medische acceptatieprocedure genoemd. Als de medische acceptatieprocedure niet alleen als preventiemiddel wordt ingezet, maar ook als middel voor risico-differentiatie, kan de verzekeraar kandidaat-verzekerden een premie op maat in rekening brengen. Niet alleen verhoogde premies voor klanten met hogere overlijdenskansen, maar ook verlaagde premies voor mensen met lagere overlijdenskansen. Als voorbeeld mogen dienen de inmiddels door een twaalftal levensverzekeraars ingevoerde rokers- en nietrokerstarieven en de opkomst van de life-style-verzekeringen. Uiteraard schuilt in dit mechanisme hetzelfde gevaar als we bij marktselectie zagen. Toenemende differentiatie tussen risicogroepen verbetert de marktpositie van de verzekeraar en verhoogt het rendement van de verzekeraar door vermindering van de schadelast, maar jaagt de kandidaat-verzekerden met hogere overlijdenskansen naar andere verzekeraars. Patiëntenverenigingen als de HIV Vereniging Nederland, de Crohn en Colitis Ulcerosa Vereniging Nederland en de Diabetes Vereniging Nederland versterken dit 354 TBV 15 / nr 8 / oktober 2007
6 effect door hun leden daarover te adviseren. Als gevolg hiervan heeft één levensverzekeraar meer mensen met HIV in de portefeuille dan alle andere levensverzekeraars bij elkaar. Deze clustering wordt waargenomen bij alle aandoeningen waarbij grote verschillen in de acceptatie bestaan tussen de verzekeraars. Worden de gevolgen voor het rendement of de marktpositie te groot, dan worden alle verzekeraars financieel gedwongen eveneens meer te differentiëren en hun poorten selectief open te stellen voor gezondere bevolkingsgroepen. De populatie kandidaat-verzekerden wijkt sterk af van de Nederlandse bevolking als gevolg van het samenspel van de marktselectie, de zelfselectie en de preventieve werking van de medische acceptatieprocedure. Dankzij de marktselectie en de preventieve werking zullen zich onder de kandidaten meer gezonde personen bevinden, mensen met een naar verhouding laag risico. De zelfselectie leidt juist tot een toename van het aantal ongezonde personen, mensen met een verhoogd risico. Marktselectie en zelfselectie hebben daarom een relatief grote invloed op de samenstelling van de populatie kandidaat-verzekerden. Het medisch acceptatieproces levert uiteindelijk een medisch advies van de geneeskundig adviseur op. Over het algemeen volgt de verzekeraar het medisch advies op. In Nederland wordt 0,1 tot 0,5% van de aanvragen voor levensverzekeringen afgewezen door de verzekeraar. De overige 99,5% van de aanvragen kan doorgang vinden, waarbij in 2,5 tot 4,0% een premieverhoging nodig is. Omdat niet alle aanvragen doorgang vinden wordt gesproken van medische selectie. Dankzij de medische selectie zullen zich onder de verzekerden naar verhouding meer gezonde personen bevinden dan onder de kandidaat-verzekerden. De gemiddelde overlijdenskans van de verzekerden ligt lager dan de gemiddelde overlijdenskans van de Nederlandse bevolking, als men corrigeert voor sekse en leeftijd. De balans tussen de marktselectie, de medische selectie en de preventieve werking van de medische acceptatieprocedure enerzijds en de zelfselectie anderzijds bepaalt voor een groot deel het financiële resultaat van de verzekeraar. DE MEDISCHE ACCEPTATIEPROCEDURE De geneeskundig adviseur richt op verzoek van de verzekeraar een medische acceptatieprocedure in waarin non-discriminatoir aan alle kandidaat-verzekerden gevraagd wordt om een gezondheidswaarborg in te leveren. De te leveren waarborg is afhankelijk van de hoogte van het financiële risico dat de verzekeraar loopt. Traditioneel wordt hierbij gekozen uit enkele standaard gezondheidswaarborgen: gezondheidsverklaring; keuring door een huisarts met een AIDS-test, enkele eenvoudige bloedonderzoeken en een urineonderzoek; of een zeer uitgebreide keuring door een internist. Sommige maatschappijen hanteren meer dan vier verschillende gezondheidswaarborgen, door meerdere gezondheidsverklaringen of keuringen te introduceren. Ook de onderdelen van de keuringen wisselen per verzekeraar. Over het algemeen kan de geneeskundig adviseur op basis van de medische gegevens die zijn verkregen via de gezondheidswaarborg een voor de verzekeringnemer gunstig medisch advies verstrekken. Soms acht de geneeskundig adviseur eerst nader onderzoek noodzakelijk. Het onderzoek van de geneeskundig adviseur kan op twee wijzen geschieden. De benodigde gegevens kunnen betrokken worden van de kandidaat-verzekerde middels medische keuringen, urineonderzoek, bloedonderzoek, beelvormend onderzoek, functietesten, enzovoort. Hiervoor wordt gekozen als met name inzicht in de huidige situatie verkregen moet worden en het onderzoek eenvoudig uit te voeren is. De gegevens kunnen ook betrokken worden van derden, zoals de behandelend artsen van de kandidaat-verzekerde. Hiervoor dient de behandelend arts gemachtigd te worden door de kandidaat-verzekerde. Voor het opvragen van gegevens van behandelend artsen wordt gekozen als gedetailleerde kennis over het verloop van de klachten en afwijkingen nodig is, of als de resultaten van uitgebreid of ingrijpend onderzoek nodig zijn. De geneeskundig adviseur zal van de kandidaat-verzekerde met suikerziekte een overzicht van de laboratoriumgegevens van de laatste vijf jaar willen hebben, waarvan de meest recente uiteraard het belangrijkste zijn. Daarnaast is inzicht in de complicaties van belang. Informatie van de behandelend specialist zal daarom het meest efficiënt zijn, maar levert verrassend genoeg niet altijd een goed inzicht op in de kwaliteit van de instelling. Er is dan toch eigen onderzoek nodig om de lacune te vullen. Waar mogelijk zal de geneeskundig adviseur onderzoek achterwege laten. Nader onderzoek heeft namelijk niet alleen voordelige gevolgen voor alle partijen, maar ook nadelige gevolgen. De verzekeraar is daarbij vooral bezorgd om de kosten van de onderzoeken en het eventuele TBV 15 / nr 8 / oktober
7 afbreukrisico de kans dat het bedrijf negatief bekend komt te staan en daardoor het marktaandeel ziet dalen. Per jaar geven de gezamenlijke levensverzekeraars rond de 100 miljoen euro uit aan de medische acceptatie van een miljoen levensverzekeringen. Ruim de helft van de kosten gaat op aan keuringen, gerichte onderzoeken en informatieverzoeken. WETTELIJKE BEPERKINGEN Mede dankzij de medische selectie maakt de verzekeraar winst. Een deel van deze winst kan worden aangewend om mensen verzekeringen aan te bieden die zij gezien de ernst van hun medische situatie normaal gesproken niet kunnen afsluiten. Anders gezegd: naast de kanssolidariteit wordt enige subsidiërende solidariteit geïntroduceerd. 6 Mensen met gezondheidsrisico s krijgen hierdoor grotere toegangsmogelijkheden tot verzekeringen. De wetgever heeft de vergroting van de toegangsmogelijkheden gerealiseerd door in de WMK vast te leggen dat voor een aantal collectieve arbeidsgerelateerde verzekeringen geen medische keuring mag plaatsvinden. Voor de overige verzekeringen is in de WMK een vragengrens vastgelegd. De vragengrens geeft aan tot welk verzekerd belang de meeste beperkende bepalingen geldig zijn. Daarboven heeft de geneeskundig adviseur meer onderzoeksmogelijkheden. De vragengrens wordt elke drie jaar met een indexeringspercentage verhoogd door de minister van Volksgezondheid. Per 1 januari 2007 zou een nieuwe grens moeten gelden, maar de vaststelling van de grens is door het ministerie uitgesteld vanwege het dringende verzoek van patiëntenen consumentenorganisaties aan de minister om de vragengrens met bijna een ton te verhogen tot euro. Sinds 2005 hanteren meerdere verzekeraars een hogere grens, zodat de noodzaak van een ministeriële ingreep betwist kan worden. De beperkende bepalingen in de WMK betreffen onderzoek naar en vragen over aanleg voor bepaalde erfelijke ziekten. Een deel van deze beperkingen is ingevuld door het moratorium erfelijkheidsonderzoek van het Verbond van Verzekeraars. Ook het onderzoek naar besmetting met HIV is in de WMK aan banden gelegd. Sinds de realisatie van verzekeringsmogelijkheden voor mensen met HIV wordt steeds luider tegen de uitzonderingspositie van HIV geageerd. 7 De bijzondere positie van de erfelijke ziekten is verklaarbaar uit de maatschappelijke onrust die is ontstaan over de ogenschijnlijk onbegrensde mogelijkheden van het genen-paspoort. TOT SLOT De medische acceptatieprocedure voor levensverzekeringen mag zich verheugen in een groeiende belangstelling van politiek, de patiënten- en consumentenorganisaties, de wetgever, de advocatuur en verzekeringswereld. Terwijl de samenleving zich zorgen maakt over toegankelijkheid van levensverzekeringen voor alle Nederlanders, gebruiken de verzekeraars de medische acceptatieprocedure steeds meer als middel om het gezondste deel van de populatie aan zich te binden. Men kan zich afvragen of de verzekeraars hieraan verstandig doen. De geneeskundig adviseur is verantwoordelijk voor de uitvoering van de procedure en daarmee de centrale persoon in het nu snel veranderende verzekeringslandschap. In het tweede artikel wordt de rol van de geneeskundig adviseur besproken. 8 LITERATUUR 1. Kneepkens RFJM. Geneeskundige advisering in particuliere verzekeringszaken. In: Have HAMJ ten, Blijham GH, Engberts DP, et al. (red.). Ethiek en recht in de gezondheidszorg. Houten: Bohn Stafleu Van Loghem, 1999, aanvulling 29, juni 2003, hoofdstuk XXVIIA: Frost HM. History and philosophy of life insurance medicine. In: Ungerleider HE, Gubner RS (red.). Life insurance and medicine: the prognosis and underwriting of disease. Springfield: GC Thomas, Milano AF. Diabetes mellitus and life insurance. J Insur Med 2001; 33: PubMed(R)-ID: Jecklin H. Grundlagen und Technik der Behandlung erhoehter Risiken in der Lebensversicherung. In: Saxer W (red.). Versicherungsmathematik, Teil II. Berlin: Springer Verlag, Singer RB. The application of life table methodology to risk appraisal. In: Brackenridge RDC, Elder WJ (red.). Medical selection of life risks. London: Macmillan Publishers Ltd, fourth edition, Boer BL de, Gort JA, Hoogen HA van den, et al., de ASLI-werkgroep Solidariteit. Solidariteit verzekerd: inzicht in solidariteit bij levensverzekeringen. Woerden: Actuarieel Genootschap, Kneepkens RFJM. Verzekerbaarheid HIV en HIV- Gedragscode. Het Verzekerings-Archief 2005: Kneepkens RFJM. Geneeskundige advisering levensverzekeringen. Deel 2: De geneeskundig adviseur levensverzekeringen. Tijdschr Bedrijfs Verzekeringsgeneeskd (2007, geaccepteerd). PERSONALIA R.F.J.M. Kneepkens is arts RGA en geneeskundig adviseur levensverzekeringen. CORRESPONDENTIEADRES robert@kneepkens.md. 356 TBV 15 / nr 8 / oktober 2007
Geneeskundige advisering in particuliere verzekeringszaken
Geneeskundige advisering in particuliere verzekeringszaken R.F.J.M. Kneepkens, arts RGA Geneeskundig adviseur Interpolis Levensverzekeringen Kneepkens RFJM. Geneeskundige advisering in particuliere verzekeringszaken.
Nadere informatieOns medisch acceptatieproces
Ons medisch acceptatieproces Uitleg en inzicht Interpolis. Glashelder 1 2 3 4 5 Inleiding Medisch beleid Gezondheidsverklaring Chronisch zieken Interpolis AiéP Inleiding In deze folder kunt u lezen wat
Nadere informatie1. Ziek of ziek geweest
Vragen en antwoorden (laag 3 van de informatie over de gezondheidsverklaring) Geactualiseerd 2 november 2017 Aanvullend op, maar vooral gedetailleerder dan de informatie in laag 2 Verdeeld over 5 secties
Nadere informatieFamiliaire Hypercholesterolemie (FH) en verzekerbaarheid
Familiaire Hypercholesterolemie (FH) en verzekerbaarheid Familiaire Hypercholesterolemie (FH) en verzekerbaarheid U heeft een uitnodiging gekregen voor een screening op Familiaire Hypercholesterolemie
Nadere informatieAanleg borst- en eierstokkanker (BRCA) en verzekerbaarheid
Aanleg borst- en eierstokkanker (BRCA) en verzekerbaarheid Aanleg borst- en eierstokkanker (BRCA) en verzekerbaarheid Erfelijke aanleg en verzekeringen Erfelijke aanleg voor een ziekte kan gevolgen hebben
Nadere informatieFamiliaire Hypercholesterolemie (FH) en verzekerbaarheid
Familiaire Hypercholesterolemie (FH) en verzekerbaarheid Familiaire Hypercholesterolemie (FH) en verzekerbaarheid U heeft informatie gekregen over Familiaire Hypercholesterolemie (FH). In erfelijkheidsmateriaal
Nadere informatieVan Onderdak Verzekerd LATER voor LATER 27-9-2014
Van Onderdak Verzekerd LATER voor LATER 27-9-2014 Robert Kneepkens Geneeskundig adviseur & Epidemioloog Achmea Pensioen & Leven 1 2 Werk voor / ben afhankelijk van Doelen Vergroten van de toegankelijkheid
Nadere informatieKlaverblad Verzekeringen. Overlijdensrisicoverzekering
Klaverblad Verzekeringen Overlijdensrisicoverzekering Deze folder bevat een beperkte weergave van de polisvoorwaarden. Aan deze weergave kunnen geen rechten worden ontleend. Wilt u precies weten wat er
Nadere informatieKlaverblad Verzekeringen. Overlijdensrisicoverzekering
Klaverblad Verzekeringen Overlijdensrisicoverzekering Deze folder bevat een beperkte weergave van de polisvoorwaarden. Aan deze weergave kunnen geen rechten worden ontleend. Wilt u precies weten wat wij
Nadere informatieEven het Medisch acceptatieproces bij de Overlijdensrisicoverzekering.
Even het Medisch acceptatieproces bij de Overlijdensrisicoverzekering. Uitleg en inzicht . In deze digitale folder leest u wat u kunt verwachten bij ons medisch acceptatieproces. Hoe zorgt u ervoor dat
Nadere informatieGEZONDHEIDSVERKLARING?
HOE WERKT DAT EIGENLIJK MET DE GEZONDHEIDSVERKLARING? Als je een levensverzekering of arbeidsongeschiktheidsverzekering wilt afsluiten, moet je meestal een gezondheidsverklaring invullen. Deze bevat een
Nadere informatieMedisch acceptatieproces overlijdensrisicoverzekering
Medisch acceptatieproces overlijdensrisicoverzekering 1.0 2014 Bijzondere mensen, vertrouwde hypotheken www.woonfonds.nl Medisch acceptatieproces Overlijdensrisicoverzekering Uitleg en inzicht MODEL MA
Nadere informatieKlaverblad Verzekeringen. Overlijdensrisicoverzekering
Klaverblad Verzekeringen Overlijdensrisicoverzekering Deze folder bevat een beperkte weergave van de polisvoorwaarden. Aan deze weergave kunnen geen rechten worden ontleend. Wilt u precies weten wat er
Nadere informatieProtocol Verzekeringskeuringen: als u een medische keuring moet ondergaan naar aanleiding van uw gezondheidsverklaring. U moet worden gekeurd! En nu?
Protocol Verzekeringskeuringen: als u een medische keuring moet ondergaan naar aanleiding van uw gezondheidsverklaring U moet worden gekeurd! En nu? U moet worden gekeurd! En nu? Inhoud Voor wie is deze
Nadere informatieFamiliaire Hypercholesterolemie. en verzekerbaarheid
Familiaire Hypercholesterolemie (FH) en verzekerbaarheid Familiaire Hypercholesterolemie (FH) en verzekerbaarheid U heeft informatie gekregen over Familiaire Hypercholesterolemie (FH). In erfelijkheidsmateriaal
Nadere informatieU moet worden gekeurd! En nu?
Protocol Verzekeringskeuringen: als u een medische keuring moet ondergaan door de hoogte van het bedrag dat u wilt verzekeren U moet worden gekeurd! En nu? 2 U moet worden gekeurd! En nu? Inhoud Voor wie
Nadere informatieKlaverblad Verzekeringen. Overlijdensrisicoverzekering. sinds 1850
Klaverblad Verzekeringen Overlijdensrisicoverzekering sinds 1850 Deze folder bevat een beperkte weergave van de polisvoorwaarden. Aan deze weergave kunnen geen rechten worden ontleend. Wilt u precies weten
Nadere informatieVerzekeringen. Oncogen is onderdeel van Borstkankervereniging Nederland Postbus 8065 3503 RB Utrecht Bezoekadres: Churchilllaan 11, 8 hoog Utrecht
Verzekeringen Indien er sprake is van erfelijkheid in de familie, of aangetoond dragerschap van een genetische mutatie, is het goed te weten dat erfelijk risico doorgaans goed te verzekeren is. Je kunt
Nadere informatieVerzekeringen & erfelijkheid
Verzekeringen & erfelijkheid U wilt een levens- of arbeidsongeschiktheidsverzekering afsluiten? Hier vindt u de www.bpv.nl antwoorden op veelgestelde vragen over erfelijkheid en het aanvragen van een verzekering.
Nadere informatieU moet worden gekeurd! En nu?
Protocol Verzekeringskeuringen: als u een medische keuring moet ondergaan door de hoogte van het bedrag dat u wilt verzekeren U moet worden gekeurd! En nu? Inhoud Voor wie is deze folder bedoeld? 4 Waarom
Nadere informatieProtocol Verzekeringskeuringen: als u een medische keuring moet ondergaan naar aanleiding van uw gezondheidsverklaring. U moet worden gekeurd! En nu?
Protocol Verzekeringskeuringen: als u een medische keuring moet ondergaan naar aanleiding van uw gezondheidsverklaring U moet worden gekeurd! En nu? Inhoud Voor wie is deze folder bedoeld? 4 Waarom is
Nadere informatieVerzekerbaarheid hiv dichterbij. Rapportage van de werkgroep Aids
Verzekerbaarheid hiv dichterbij Rapportage van de werkgroep Aids 8 maart 2005 2005 Uitgave Verbond van Verzekeraars Aan deze rapportage kunnen geen rechten worden ontleend. 2005/bl/3149/HBLOE 2 INHOUDSOPGAVE
Nadere informatieVerzekeren en erfelijkheid
Verzekeren en erfelijkheid Verzekeren en erfelijkheid 1 U heeft een erfelijke ziekte en wilt een arbeidsongeschiktheidsverzekering afsluiten. Bent u verplicht uw ziekte te melden aan de verzekeraar? Of
Nadere informatieToelichting gezondheidsverklaring levensverzekering
Toelichting gezondheidsverklaring levensverzekering Met arbeidsongeschiktheidsdekking Verzekeraars verzekeren risico s. Zij schatten deze risico s graag goed in. Daarom vraagt de verzekeraar informatie
Nadere informatieVerzekerbaarheid HIV en de HIV-Gedragscode R.F.J.M. Kneepkens, arts RGA 1
Verzekerbaarheid HIV en de HIV-Gedragscode R.F.J.M. Kneepkens, arts RGA 1 Het Verzekerings-Archief 2005; 82 (1/2): 28-32. In maart is het tweede rapport van de Werkgroep Aids van het Verbond van Verzekeraars
Nadere informatieAEGON OverlijdensRisicoverzekering. Zorg voor uw nabestaanden
AEGON OverlijdensRisicoverzekering Zorg voor uw nabestaanden De zekerheid dat de zorg voor uw nabestaanden goed is geregeld Even stilstaan bij iets waar u niet graag aan denkt U denkt er niet graag over
Nadere informatieHet waarom, wat en hoe van uw medische keuring. Bij de aanvraag van een Generali Overlijdensverzekering of Arbeidsongeschiktheidsverzekering
Het waarom, wat en hoe van uw medische keuring Bij de aanvraag van een Generali Overlijdensverzekering of Arbeidsongeschiktheidsverzekering Inhoudsopgave Waarom een medische keuring? 3 2 Wanneer keuren?
Nadere informatieVerzekeren en erfelijkheid
Verzekeren en erfelijkheid Verzekeren en erfelijkheid 1 U heeft een erfelijke ziekte en wilt een arbeidsongeschiktheidsverzekering afsluiten. Bent u verplicht uw ziekte te melden aan de verzekeraar? Of
Nadere informatieDE NATIONALE HYPOTHEEKPAS OVERLIJDENSRISICOVERZEKERING GEGARANDEERD DE GOEDKOOPSTE VAN NEDERLAND!
DE NATIONALE HYPOTHEEKPAS OVERLIJDENSRISICOVERZEKERING GEGARANDEERD DE GOEDKOOPSTE VAN NEDERLAND! NATIONALE HYPOTHEEKPAS OVERLIJDENSRISICOVERZEKERING Wie wil het niet... zorgeloos genieten van het leven.
Nadere informatieToelichting gezondheidsverklaring levensverzekering. (zonder arbeidsongeschiktheidsdekking)
Toelichting gezondheidsverklaring levensverzekering (zonder arbeidsongeschiktheidsdekking) Verzekeraars verzekeren risico s. Zij schatten deze risico s graag goed in. Daarom vraagt de verzekeraar informatie
Nadere informatieOverlijdensrisicoverzekering Wij leggen de medische beoordeling stap voor stap uit
Overlijdensrisicoverzekering Wij leggen de medische beoordeling stap voor stap uit . Fijn dat u onze overlijdensrisicoverzekering wilt afsluiten! Wij stellen bij het afsluiten van deze verzekering vragen
Nadere informatieVerzekeren en erfelijkheid
Verzekeren en erfelijkheid Verzekeren en erfelijkheid 1 U heeft een erfelijke ziekte en wilt een arbeidsongeschiktheidsverzekering afsluiten. Bent u verplicht uw ziekte te melden aan de verzekeraar? Of
Nadere informatieKlaverblad Verzekeringen. U moet gekeurd worden, en nu?
Klaverblad Verzekeringen U moet gekeurd worden, en nu? Klaverblad Verzekeringen De assurantieadviseur Een assurantieadviseur is op de hoogte van de verschillende verzekeringen die er te koop zijn en kan
Nadere informatieVerzekerbaarheid hiv uitgebreid. Rapportage van de werkgroep HIV
Verzekerbaarheid hiv uitgebreid Rapportage van de werkgroep HIV juni 2009 2009 Uitgave Verbond van Verzekeraars Aan deze rapportage kunnen geen rechten worden ontleend. De Stichting HIV Monitoring stelt
Nadere informatieTOELICHTING OP HET AANVRAAGFORMULIER VOOR EEN LEVENSVERZEKERING
TOELICHTING OP HET AANVRAAGFORMULIER VOOR EEN LEVENSVERZEKERING Algemeen Een levensverzekering is een overeenkomst waarbij een verzekeringsmaatschappij zich verplicht tot een uitkering, hetzij als de verzekerde
Nadere informatieSamenvatting. Consument, tegen. Aangeslotene. 1. Procesverloop
Uitspraak Geschillencommissie Financiële Dienstverlening nr. 2013-383 d.d. 18 december 2013 (mr. P.A. Offers, voorzitter, mr. B.F. Keulen en dr. B.C. de Vries, leden en mr. S.N.W. Karreman, secretaris)
Nadere informatieUw hypotheek is uw en onze blijvende aandacht waard
Uw hypotheek is uw en onze blijvende aandacht waard Heeft u een hypothecaire lening of gaat u er binnenkort een afsluiten? Dan is het goed om met uw Erkend Hypothecair Planner te bekijken hoe deze het
Nadere informatieProductwijzer Erfrente
Erfrente Productwijzer Erfrente Wat leest u in deze productwijzer? In deze productwijzer vindt u algemene informatie over de erfrente. Welke risico s dekt deze verzekering? Hoe hoog is de premie en wat
Nadere informatieToelichting gezondheidsverklaring levensverzekering
Toelichting gezondheidsverklaring levensverzekering zonder arbeidsongeschiktheidsdekking Verzekeraars verzekeren risico s. Zij schatten deze risico s graag goed in. Daarom vraagt de verzekeraar informatie
Nadere informatieEen kijkje in de keuken van de verzekeraar
Een kijkje in de keuken van de verzekeraar Commissie Maatschappelijke Par3cipa3e Nederlandse Federa3e van Kankerpa3ëntenorganisa3es Utrecht, 14 juni 2011 14 juni 2011 S.P. Israëls 1 Verzekeren Alles en
Nadere informatieProductwijzer Erfrente
Productwijzer Erfrente Wat leest u in deze productwijzer? In deze productwijzer vindt u algemene informatie over de erfrente. Welke risico s dekt deze verzekering? Hoe hoog is de premie en wat doet de
Nadere informatieALLIANZ OVERLIJDENSRISICO- VERZEKERING. Financiële zekerheid op maat bij overlijden
ALLIANZ OVERLIJDENSRISICO- VERZEKERING Financiële zekerheid op maat bij overlijden ALLIANZ OVERLIJDENSRISICO- VERZEKERING Financiële zekerheid op maat bij overlijden Zorgeloos leven en wonen, met een goed
Nadere informatieUw medische keuring. Het hoe, wat en waarom. Verzekerd van alle aandacht.
Uw medische keuring Het hoe, wat en waarom Verzekerd van alle aandacht. Inhoudsopgave Waarom een medische keuring? 3 Wanneer keuren? 5 Wat kan ik bij de keuring verwachten? 8 De keuring is achter de rug
Nadere informatieUw gezondheid en de overlijdensrisicoverzekering. informatie over ons medisch acceptatieproces!
Uw gezondheid en de overlijdensrisicoverzekering informatie over ons medisch acceptatieproces! Een woord vooraf... Geachte klant, Deze brochure is bestemd voor u als de (toekomstige) verzekerde.het doel
Nadere informatieProductinformatie ASR Vermogen bij Overlijden
Productinformatie ASR Vermogen bij Overlijden Wat is ASR Vermogen bij Overlijden? Is ASR Vermogen bij Overlijden een uitvaartverzekering? Wie is de verzekerde? Welke dekkingen kent ASR Vermogen bij Overlijden?
Nadere informatieDe Allianz Overlijdensrisico verzekering
Allianz Nederland Levensverzekering N.V. De Allianz Overlijdensrisico verzekering Financiële zekerheid op maat bij overlijden De Allianz Overlijdensrisicoverzekering Financiële zekerheid op maat bij overlijden
Nadere informatieAllianz Nederland Levensverzekering N.V. Toelichting Gezondheidsverklaring
Allianz Nederland Levensverzekering N.V. Toelichting Gezondheidsverklaring 1 Algemeen Waarom een gezondheidsverklaring? Allianz vraagt informatie over uw gezondheid. U vult uw persoonlijke en medische
Nadere informatieVoorwaarden. Contraverzekering. Artikel. E (Delta Lloyd) Datum 01 juli 2018
Voorwaarden Contraverzekering Artikel E 03.7.43 (Delta Lloyd) Datum 01 juli 2018 Inhoud Artikel 1 Wat bedoelen wij met? 3 Artikel 2 Waarop is de verzekering gebaseerd? 3 Artikel 3 Waar kunnen uw gegevens
Nadere informatieTOELICHTING GEZONDHEIDS- VERKLARING
TOELICHTING GEZONDHEIDS- VERKLARING ALGEMEEN GEZONDHEIDSVERKLARING INVULLEN Waarom een gezondheidsverklaring? Allianz vraagt informatie over uw gezondheid. U vult uw persoonlijke en medische informatie
Nadere informatieSessie: Verzekeringen 35+ Themamiddag Wil ik het weten? En dan? 28 september 2013
Sessie: Verzekeringen 35+ Themamiddag Wil ik het weten? En dan? 28 september 2013 Sessie: Arbeidsongeschiktheids- & Levensverzekeringen (35+ groep) Door: Eric Groenewegen, verzekeringsarts en RGA Geneeskundig
Nadere informatieGenieten van het leven met T@F Leven
Genieten van het leven met T@F Leven Wie wil het niet zorgeloos genieten van het leven. Dat hebben we gelukkig voor een groot deel zelf in de hand. Maar we weten ook dat er in ons leven vroeg of laat minder
Nadere informatieHypotheekrecht en - vormen
Hypotheekrecht en - vormen Wat is een hypotheek? Een hypotheek is in theorie een zekerheidsrecht. Wanneer u een hypotheek afsluit, geeft u het recht van hypotheek aan de geldverstrekker. Dit recht van
Nadere informatieOVERLIJDENSRISICOVERZEKERING 100% ONAFHANKELIJK
1 De waarde van ONAFHANKELIJK Financieel Advies bij een OVERLIJDENSRISICOVERZEKERING 100% ONAFHANKELIJK 2 Vrij is onafhankelijk Vrij zijn betekent in de kern dat je de mogelijkheid hebt om keuzes te kunnen
Nadere informatieVerkorte gezondheidsverklaring
Allianz Nederland Levensverzekering N.V. Verkorte gezondheidsverklaring Gezondheidsverklaring Lees vóór het invullen de Toelichting bij de gezondheidsverklaring De volledig ingevulde en ondertekende gezondheidsverklaring
Nadere informatieKlaverblad Verzekeringen. Uitvaartverzekering
Klaverblad Verzekeringen Uitvaartverzekering Deze folder bevat een beperkte weergave van de polisvoorwaarden. Aan deze weergave kunnen geen rechten worden ontleend. Wilt u precies weten wat er onder de
Nadere informatieAllianz Overlijdensrisicoverzekering
Allianz Nederland Levensverzekering N.V. Allianz Overlijdensrisicoverzekering Financiële zekerheid op maat bij overlijden De Allianz Overlijdensrisicoverzekering Financiële zekerheid op maat bij overlijden
Nadere informatieNabestaanden. Begrafenisverzekering
Nabestaanden Begrafenisverzekering Een begrafenisverzekering met zekerheid Overlijden. Eigenlijk staat niemand er graag bij stil, maar de gevolgen ervan kunnen zeer ingrijpend zijn. Als een ouder of partner
Nadere informatieProductinformatie Overlijdensrisicoverzekering
Productinformatie Overlijdensrisicoverzekering Wat is een overlijdensrisicoverzekering? Is een overlijdensrisicoverzekering een uitvaartverzekering? Wie is de verzekerde? Welke dekkingen kent de Overlijdensrisicoverzekering
Nadere informatieBrochure Medische Beoordeling 1.1
1.1 2016 Wij leggen de medische beoordeling stap voor stap uit 1. Inleiding Fijn dat u onze overlijdensrisicoverzekering wilt afsluiten! Wij stellen bij het afsluiten van deze verzekering vragen over de
Nadere informatieEigen huis. Overlijdensrisicoverzekering Woon+ / Zeker+
Eigen huis Overlijdensrisicoverzekering Woon+ / Zeker+ Uw eigen woning Het kopen van een eigen woning is waarschijnlijk een van de grootste fi nanciële beslissingen in uw leven. Het is een investering
Nadere informatieBrochure Medische Beoordeling 2.1
2.1 2017 Wij leggen de medische beoordeling stap voor stap uit 1. U leest in deze folder wat u kunt verwachten Fijn dat u onze overlijdensrisicoverzekering wilt afsluiten! Wij stellen bij het afsluiten
Nadere informatieAllianz Collectieve Overlijdensrisicoverzekering
Allianz Nederland Levensverzekering N.V. Allianz Collectieve Overlijdensrisicoverzekering Een bijzondere arbeidsvoorwaarde met lage kosten Allianz Collectieve Overlijdensrisicoverzekering U zorgt op vele
Nadere informatieAanvraagformulier Spaarhypotheekverzekering
Bij dit aanvraagformulier hoort een toelichting. Lees deze vóórdat u het formulier ondertekent. Uw tussenpersoon Adviseur :... Agentschapnummer :... Postadres :... Tel :... Fax :... Betreft het een Kapitaalverzekering
Nadere informatieProductwijzer Direct ingaande lijfrente
Direct ingaande lijfrente Productwijzer Direct ingaande lijfrente Wat leest u in deze productwijzer? In deze productwijzer vindt u algemene informatie over de direct ingaande lijfrente. Welke risico s
Nadere informatieAls u de verzekering afsluit, spreekt u af welk bedrag de verzekeraar uitkeert als u overlijdt.
Productwijzer iq Life zzp ers Wat leest u in deze productwijzer? In deze productwijzer vindt u belangrijke algemene informatie over deze verzekering. U leest wat dit voor soort verzekering is. Bij elke
Nadere informatieAllianz Overlijdensrisicoverzekering
Allianz Nederland Levensverzekering N.V. Allianz Overlijdensrisicoverzekering Financiële zekerheid op maat bij overlijden De Allianz Overlijdensrisicoverzekering Financiële zekerheid op maat bij overlijden
Nadere informatieDe Allianz Overlijdensrisico verzekering
Allianz Nederland Levensverzekering N.V. De Allianz Overlijdensrisico verzekering Financiële zekerheid op maat bij overlijden De Allianz Overlijdensrisicoverzekering Financiële zekerheid op maat bij overlijden
Nadere informatieProductwijzer Overlijdensrisico- verzekering
Productwijzer Overlijdensrisico- verzekering Wat leest u in deze productwijzer? In deze productwijzer vindt u algemene informatie over de overlijdensrisicoverzekering. Welke risico s dekt deze verzekering?
Nadere informatieU moet worden gekeurd! En nu? Protocol Verzekeringskeuringen: informatie voor verzekeringnemers
U moet worden gekeurd! En nu? Protocol Verzekeringskeuringen: informatie voor verzekeringnemers Inhoud Voor wie is deze folder bestemd? 2 Waarom is een medische keuring nodig? 3 Wat kunt u bij de keuring
Nadere informatieProductwijzer Overlijdensrisico- verzekering
Productwijzer Overlijdensrisico- verzekering Wat leest u in deze productwijzer? In deze productwijzer vindt u algemene informatie over de overlijdensrisicoverzekering. Welke risico s dekt deze verzekering?
Nadere informatieAllianz Collectieve Overlijdensrisicoverzekering
Allianz Nederland Levensverzekering N.V. Allianz Collectieve Overlijdensrisicoverzekering Een bijzondere arbeidsvoorwaarde met lage kosten Allianz Collectieve Overlijdensrisicoverzekering U zorgt op vele
Nadere informatieSamenvatting. Het behandelbaarheidscriterium in de WBO
Samenvatting De Staatssecretaris van VWS heeft de Gezondheidsraad gevraagd om een verkenning van mogelijke problemen bij de interpretatie van het begrip (niet-)- behandelbaar in een tweetal wetten op het
Nadere informatieVoorwaarden Overlijdensrisicoverzekering
Voorwaarden Overlijdensrisicoverzekering Deze voorwaarden zijn op 9 oktober 2012 gedeponeerd bij de griffie van de Arrondissementsrechtbank te Rotterdam. Overzicht Overlijdt de verzekerde tijdens de looptijd
Nadere informatieInformatie over de overlijdensrisicoverzekering
Informatie over de overlijdensrisicoverzekering van a.s.r. 55130_0918 Wat is een overlijdensrisicoverzekering? Wie kan er een overlijdensrisicoverzekering afsluiten? Is een overlijdensrisicoverzekering
Nadere informatieBesluit winstbepaling en reserves verzekeraars 2001
Besluit winstbepaling en reserves verzekeraars 2001 Besluit van 21 december 2000, houdende vaststelling van het Besluit winstbepaling en reserves verzekeraars 2001, laatstelijk gewijzigd bij Stb. 2000,
Nadere informatieKlaverblad Verzekeringen. Uitvaartverzekering
Klaverblad Verzekeringen Uitvaartverzekering Deze folder bevat een beperkte weergave van de polisvoorwaarden. Aan deze weergave kunnen geen rechten worden ontleend. Wilt u precies weten wat er onder de
Nadere informatieToelichting Inkopen van Netto pensioenaanspraken
Toelichting Inkopen van Netto pensioenaanspraken Voor wie? Deze toelichting is van belang voor medewerkers die deelnemen aan de nettopensioenregeling. Doel toelichting Het pensioenfonds communiceert in
Nadere informatieGenerali Overlijdensrisicoverzekering. Voor particulieren. Financiële oplossingen voor uw nabestaanden
Generali Overlijdensrisicoverzekering Generali Overlijdensrisicoverzekering Voor particulieren Financiële oplossingen voor uw nabestaanden F l e x i b i l i t e i t en zekerheid v o o r u en uw naasten
Nadere informatieDe Conservatrix Hypotheek
U mag vertrouwen op een aantrekkelijke rente. Maar dat is niet de enige zekerheid. De Conservatrix Hypotheek Een beetje conservatief is zo gek nog niet. Al sinds 1872 is Conservatrix gespecialiseerd in
Nadere informatieVerkorte gezondheidsverklaring
Verkorte gezondheidsverklaring Polisnummer Levensverzekering Waarom dit formulier? Bij een aanvraag van een levensverzekering ontvangt u als (kandidaat-)verzekerde deze gezondheidsverklaring. U vult op
Nadere informatieCompensatieregeling beleggingsverzekeringen. Achtergrondinformatie
Compensatieregeling beleggingsverzekeringen Achtergrondinformatie 1 Over onze Compensatieregeling 1.1 Inleiding 4 1.2 Wat houdt de Compensatieregeling in? 4 1.3 Wat compenseren wij? 5 1.4 Wijze van uitkeren
Nadere informatieMijn Laatste Wensen uitvaartverzekering. Voorwaarden
Mijn Laatste Wensen uitvaartverzekering Voorwaarden Versie november 2018 Begrippen 3 1. Wat hoort er bij Mijn Laatste Wensen uitvaartverzekering? 4 Stel uw uitvaartverzekering samen 2. U stelt zelf uw
Nadere informatieProductwijzer Spaarhypotheekverzekering
Spaarhypotheekverzekering Productwijzer Spaarhypotheekverzekering Wat leest u in deze productwijzer? In deze productwijzer vindt u algemene informatie over de spaarhypotheekverzekering. Welke risico s
Nadere informatieORV CBA 13. Productvoorwaarden. Overlijdensrisicoverzekering
ORV CBA 13 Productvoorwaarden Overlijdensrisicoverzekering Wat wilt u weten? 1. De premie 1.1 Premieoverzicht... 4 1.2 Waaruit bestaat de premie?... 4 1.3 Waarom is de premie iedere maand anders?... 4
Nadere informatieToelichting bij de gezondheidsverklaring voor een:
Toelichting bij de gezondheidsverklaring voor een: arbeidsongeschiktheidsverzekering levensverzekering met arbeidsongeschiktheidsdekking Algemeen Als u een levens- of arbeidsongeschiktheidsverzekering
Nadere informatieKlaverblad Verzekeringen. Uitvaartverzekering
Klaverblad Verzekeringen Uitvaartverzekering Deze folder bevat een beperkte weergave van de polisvoorwaarden. Aan deze weergave kunnen geen rechten worden ontleend. Wilt u precies weten wat er onder de
Nadere informatieInterpolis Overlijdensrisicoverzekering. Wij leggen de medische beoordeling stap voor stap uit
Interpolis Overlijdensrisicoverzekering Wij leggen de medische beoordeling stap voor stap uit 1 Inleiding Fijn dat u onze overlijdensrisicoverzekering wilt afsluiten! Wij stellen bij het afsluiten van
Nadere informatieAanvraagformulier Life Care Overlijdensrisicoverzekering. Persoonsgegevens. Life Care Overlijdensrisicoverzekering
AUB alle vakken in blokletters invullen Gegevens tussenpersoon Aanvraagformulier Life Care Overlijdensrisicoverzekering Agentschapnummer Persoonsgegevens Verzekeringnemer (verzekerde) Voorletters en naam
Nadere informatieProductwijzer Overlijdensrisicoverzekering
Overlijdensrisicoverzekering Productwijzer Overlijdensrisicoverzekering Wat leest u in deze productwijzer? In deze productwijzer vindt u algemene informatie over de overlijdensrisicoverzekering. Welke
Nadere informatieDirect Ingaand Pensioen
Brochure voor de adviseur Direct Ingaand Pensioen Voor het aankopen van pensioenuitkeringen met vrijkomend kapitaal uit pensioenverzekeringen heeft Delta Lloyd het Direct Ingaand Pensioen. Sinds eind 2016
Nadere informatieProductwijzer Overlijdensrisicoverzekering
Overlijdensrisicoverzekering Productwijzer Overlijdensrisicoverzekering Wat leest u in deze productwijzer? In deze productwijzer vindt u algemene informatie over de overlijdensrisicoverzekering. Welke
Nadere informatieAlgemene polisvoorwaarden iqlifezzpav-2014/01
Algemene polisvoorwaarden iqlifezzpav-2014/01 U heeft bij iq Life een overlijdensrisicoverzekering, eventueel aangevuld met een risicodekking Ernstig Ziek Worden en/of Ongeval afgesloten. Bij deze verzekering
Nadere informatieZorg voor uw nabestaanden. AEGON OverlijdensRisicoverzekering
Zorg voor uw nabestaanden AEGON OverlijdensRisicoverzekering Als u overlijdt, heeft u dan alles goed geregeld voor uw nabestaanden? Uw partner en kinderen kunnen anders voor onverwachte uitgaven komen
Nadere informatieZorg voor uw nabestaanden. Aegon Overlijdensrisicoverzekering
Zorg voor uw nabestaanden Aegon Overlijdensrisicoverzekering Als u overlijdt, heeft u dan financieel alles goed geregeld voor uw dierbaren? Kan uw huis hun thuis blijven? En kunnen ze de dingen blijven
Nadere informatieContraverzekering 2014
Contraverzekering 2014 Voor de klant Belangrijk Dit zijn de van uw Contraverzekering. Als er daarnaast nog Bijzondere gelden, vindt u die op uw polisblad. Alle voorwaarden samen vormen één geheel. Als
Nadere informatieVroeg opsporen en voorkomen achteruitgang chronische nierschade
Factsheet Nieren en nierschade deel 5 Vroeg opsporen en voorkomen achteruitgang chronische nierschade In Nederland hebben 1,7 miljoen mensen chronische nierschade. Dit is in veel gevallen het gevolg van
Nadere informatie: Leidsche Verzekering Maatschappij N.V., gevestigd te Gouda, verder te noemen Verzekeraar
Uitspraak Geschillencommissie Financiële Dienstverlening nr. 2015-360 (mr. M.L. Hendrikse, voorzitter, mr. C.E. du Perron, mr. G.J. Kruithof, medisch lid, terwijl mr. A. Westerveld als secretaris) Klacht
Nadere informatieEen keurig verhaal. Wat u moet weten over verzekeringskeuringen
Een keurig verhaal Wat u moet weten over verzekeringskeuringen Januari 2007 Legal & General Nederland Levensverzekering Maatschappij N.V. Postbus 4 1200 AA Hilversum, Laapersveld 68 1213 VB Hilversum Telefoon
Nadere informatieGENIETEN VAN HET LEVEN MET DE TAF LEVEN PERSONAL OVERLIJDENSRISICOVERZEKERING
GENIETEN VAN HET LEVEN MET DE TAF LEVEN PERSONAL OVERLIJDENSRISICOVERZEKERING Wie wil het niet zorgeloos genieten van het leven. Dat hebben we gelukkig voor een groot deel zelf in de hand. Maar we weten
Nadere informatieKlaverblad Verzekeringen. Uitvaartkostenverzekering. sinds 1850
Klaverblad Verzekeringen Uitvaartkostenverzekering sinds 1850 Deze folder bevat een beperkte weergave van de polisvoorwaarden. Aan deze weergave kunnen geen rechten worden ontleend. Wilt u precies weten
Nadere informatie