Welke gassen? Programma Brandbare (en verstikkende) gassen. Verstikkende gassen. Giftige (en brandbare) gassen

Transcriptie

1 Peter Vernooij Teamleider Risicobeheersing Adviseur gevaarlijk Stoffen Veiligheidsregio Gelderland Zuid Lean Remmerde Teamleider Incidentbestrijding Adviseur Gevaarlijke stoffen Veiligheidsregio Gelderland Zuid Veiligheidsregio Gelderland-Zuid 2 1. Mestgassen 2. Silogassen & kuilgassen 3. Luchtwassers Programma Welke gassen? Brandbare (en verstikkende) gassen Methaan Verstikkende gassen Kooldioxide Giftige (en brandbare) gassen Ammoniak (vooral aeroob, hoge ph) Waterstofsulfide (vooral anaeroob, lagere ph) Overige gassen in lage concentraties Concentratie CO 2 (%) Effecten op het lichaam Correspond. Conc: O 2 (%) Concentratie Effect (ppm) 0, Geurdrempel Geen 20,9 0,04 (frisse lucht) 0,5 Geen merkbaar effect. Wettelijke grenswaarde. 20,8 1 1,5 Sufheid na enkele uren blootstelling (Slecht geventileerde, drukke ruimten) 20,6-20,7 3 Licht narcotisch effect, diepereademhaling, toename van bloeddruk en hartslag,afname 20,3 van het gehoor, hoofdpijn 4 5 Naast de effecten hierboven ook duizeligheid, verwarring en een gevoel van ademnood 19,1-20,1 bij langere blootstelling (ca. 30 minuten). Onrust, angst, verminderd beoordelingsvermogen. Uiteindelijk bewusteloosheid. (deze CO 2-concentratie is het gehalte kooldioxide in uitgeademde lucht) 1,6 wettelijke grenswaarde (voorheen MAC-waarde) 10 Oogirritatie. Na 4 8 uur blootstelling hoofdpijn en misselijkheid Irritatie van neus en keel, hoesten, brandende/tranende ogen, na 2 15 minuten verlamming van het geurvermogen!! Voorgaande effecten + hoofdpijn, kortademigheid, duizeligheid, misselijkheid, overgeven, onrust, evenwichtsproblemen, kans op longoedeem Ernstige ademhalingsproblemen, wankelen, mogelijk bewustzijnsverlies, kans op overlijden tussen 15 minuten en 4 uur 5-10 Zeer snelle, diepe ademhaling,zweten, verlies van gezichts-vermogen, krampen en paniek. Bewusteloosheid binnen 5 10 minuten. Overlijden na 30 minuten tot 1 uur 18,8-19, Snel bewustzijnsverlies, stop ademhaling, stuipen en sterfte binnen enkele teugen tot 15 minuten, kans op blijvend letsel > 10 Binnen één minuut bewusteloosheid, binnen ca. 30 minuten gevolgd door de dood 18,8 > 20 Binnen enkele ademteugen bewusteloosheid, snel daarna ademstilstand, binnen enkele 16,7 minuten gevolgd door de dood > 1000 Bij de eerste ademteug verlamming van het middenrif, direct bewustzijnsverlies, grote kans op blijvend letsel of overlijden (sudden knock-out, sudden death) 1

2 Welke risico s? Effect H 2 S op materialen Component Concentratie in biogas Gevaren Dodelijke concentratie Dichtheid t.o.v. lucht Methaan (CH 4) 45 75% Brandbaar Zuurstofverdringing (Bij 8-11% O 2 verstikking, Lichter = circa 50% CH 4) Kooldioxide (CO 2) 24 45% Verstikkend, giftig 5 10 % CO 2 in lucht Zwaarder Zwavelwaterstof (H 2S) < 2% ( Waterstofsulfide ppm) Giftig, brandbaar ppm (reukverlies al bij 50 ppm) Zwaarder Ammoniak (NH 3) < 1% (1 200 ppm) Giftig, brandbaar 3500 ppm (bij 1400 ppm al levensbedreigend) Lichter Corrosie, zelfs van roestvrij staal blauwgroen uitslaan van stuiver Verkleuring (blauw-groen) van beton tijdens mixen Betonrot doordat bacteriën uit H 2 S zwavelzuur vormen Gevaar: giftigheid (vaak gecombineerd met verdrinking / verstikking) Wanneer? De gassen kunnen in grote concentraties voorkomen en/of vrijkomen bij o.a.: Mixen van de drijfmest Overpompen van de drijfmest Breken van de koek op de drijfmest Reiniging van de silo s/kelders/tanks Toevoegen van spuiwater of andere stoffen?...vaak gaat het goed 2

3 ...maar helaas niet altijd 1 e signaal: dode vogels op de roosters (erg gevoelig) Vergiftiging Datum Plaats Slachtoffers Oorzaak België, Alveringem 2 mannen dood Betreden mestput Polen, Karczowka 7 dood, 1 kritiek Val in mestput USA, Rice County 1 man gewond Val in mestput Ierland, Keady 1 man gewond Val in mestput Nieuwveen 9 pinken dood, 2 onwel Mixen Zeewolde 2 mannen en 1 pink onwel Mixen Hengelo 2 pinken dood Mixen Oostenrijk, Halbenrain 1770 varkens Uitvallen ventilatie Oostenrijk, Wenns 1 man gewond Betreden mestput Ierland, Kealkin 1 man dood, 1 gewond Mixen Ierland, Dunloy 1 jongen dood, 1 man zw. gewond Mixen Nieuwkoop 6 pinken dood, 1 boer onwel Mixen Oostenrijk, Edelstauden 1 man dood Onbekend, dood gevonden in mestput Israël, Beth Shemesh 1 jongen dood Mixen Frankrijk, Chemazé 1 man dood Onbekend, dood gevonden in mestput Nederhorst den Berg 1 schaap met lam dood, boerin onwel Mixen Frankrijk, Montaut 1 man dood, 1 onwel Betreden mestput Schoonrewoerd 4 pinken onwel Mixen Frankrijk, Edon 1 man dood Dood deksel mixgat gevallen USA, Sheboygan 1 man dood Onbekend, dood gevonden in mestput Dld, Burghofen 1 man dood Onbekend, dood gevonden in mestput rest 2013 en eerder verwijderd dood, 1 zw. gewond Betreden Makkinga 3 mannen mestsilo Vulling? (Bijna) leeg! Makkinga, 19 juni juli 2009, Everdingen, 1 dode, twee zwaar gewonden bij betreden giertank 3 doden, 1 zwaar gewonde in mestsilo Eibergen, 11 sept Dat open mestsilo's zonder afdekking geen gevaar opleveren, is een wijdverbreid misverstand. H 2 S is zwaarder dan lucht en blijft in de luwte van een mestsilo hangen. De combinatie van de áánwezigheid van H 2 S en de áfwezigheid van zuurstof is een potentieel dodelijke mix die je niet ziet en niet ruikt. 3

4 13 april 2011, stalbrand Bikschote, België 23 juli 2009, Meijel Voorwaarden veilig optreden Ken de gevaren, neem geen risico s Betreden riskante ruimten/omgeving met ademlucht & meetapparatuur (zowel de agrariër als de brandweer) 27 mei 2008 Oploo Explosie tankwagen mest Riskante ruimten/omgeving: Silogassen en... Stal en directe omgeving Bij de mixgaten (vooral benedenwinds) Op de roosters in de stalruimte bij het mixen Lager gelegen ruimten (Gereed maken voor) vervoer De overdrukuitlaat van de vacuumwagen De tank van de mestverspreider Het mesttransportvoertuig De trekkercabine (met open achterraam) schadelijke gassen uit de voersilo of voerkuil door natuurlijke vergisting 4

5 Welke gassen? FxqMbw kooldioxide (CO 2 : kleurloos, reukloos), net als in mestput nitreuze gassen stikstofmonoxide (NO, kleurloos, reukloos) + O 2 = NO 2 stikstofdioxide (NO 2, roodbruin, stekende geur) samen: No x Allebei zwaarder dan lucht Welk risico s? CO 2 : verstikkend NO x : zeer giftig & bijtend Wanneer CO 2? Start direct na inkuilen Na 1,5 uur 11 % gemeten* (binnen enkele min. bewusteloos, binnen 30 min. dodelijk) Na 2 uur 20% gemeten* (binnen enkele sec. bewusteloos, binnen enkele min. dodelijk) Piek CO 2 onbekend Gevaar blijft: in silo na 4 maanden nog 58%*!!!! (*Oostenrijk, gras/klaversilo, voorjaar /zomer 2008) Ook als er nog genoeg zuurstof is, kun je al stikken door CO 2! Wanneer NO x Start direct na het inkuilen NO x meetbaar vanaf ca. 4 uur na inkuilen Piek NO x op 4e / 5e dag (vele honderden ppm) (bruine damp pas zichtbaar vanaf 60 ppm) (wettelijke grens: 0,21 ppm) na ca. 2 weken meestal verdwenen Herkenningspunten Bolstaand plastic Verkleurde maïsresten 5

6 Roodbruine dampen Verkleurd gras Recente silo- & kuilgasongevallen Datum Plaats Slachtoffers Oorzaak okt Dld, Schöffau 1 boer kritiek Betreden silo okt Spanje, Ivars d Urgell 1 medewerker dood Betreden silo sept 2013 Dld, Wessobrunn 1 boer dood Betreden silo Ongevallen 5 oktober 2006 De Lutte (Twente) sept 2013 Oostenrijk, Pfarrsdorf Boer, boerin en dochter dood, zoon Betreden silo gewond juni 2013 USA, Cuba City 1 boer op intensive care Betreden silo okt 2012 Grou 1 boer in ziekenhuis Betreden silo mei 2012 USA, Mahoning 1 jongen dood, 1 gewond Betreden maïssilo juli 2011 Nuland 1 boer dood 1 dag na inkuilen onder het zeil om band te verwijderen okt De Lutte 3 koeien dood, Sterk gassende maïskuil naast open 4 personen ziekenhuis frontstal 6

7 Luchtwassers Chemische luchtwassers Biologische luchtwassers Zwavelzuur. Werkwijze van de verontreinigde lucht door middels van ventilatoren Opslag ZwavelZuur 96% gereinigde lucht Rest Product van buitenlucht via de spouwmuur Bewassing verontreinigde lucht. Middels bad van zwavelzuur en water 38 Werkwijze 2 k/1959/dodelijk-ongeval-in-mestsilo-temakkinga/publicatie/1517/gevarenmestgassen-onderschat 39 Vragen? 7