1. Gelukkig nieuwjaar, voorstellen en twee vervolgdelen aankondigen. Dames en heren, goedemiddag! Een voorspoedig en gezond 2017 voor alle actieve

Transcriptie

1 Videoboodschap voor Netwerk Dementie Drenthe Dd 12 januari 2017 Robbert Huijsman Projectleider Actieplan Casemanagement dementie 1. Gelukkig nieuwjaar, voorstellen en twee vervolgdelen aankondigen Dames en heren, goedemiddag! Een voorspoedig en gezond 2017 voor alle actieve participanten in en rond het Netwerk Dementie Drenthe! Het is mij een eer en genoegen u via deze videoboodschap in drie delen te mogen toespreken, dank Els! Mijn naam is Robbert Huijsman, ik ben hoogleraar management en organisatie van de ouderenzorg aan de Erasmus Universiteit hier in mijn geboortestad Rotterdam en nationaal projectleider van het actieplan casemanagement dementie, waarover dadelijk meer. Een goed nieuw jaar met rust en herstel voor u allen, en vooral de mensen met dementie en hun mantelzorgers. Hun aantallen groeien, maar met ons complexe zorgsysteem weten we er nog niet goed raad mee. Nu ik zelf in de mantelzorgen zit voor mijn vrouw met een dubbele bekkenbreuk na een fietsongeluk, heb ik nóg meer respect voor het intensieve mantelzorgen bij dementie. Gemeenten moeten deze mantelzorgers alle denkbare steun geven, niet alleen vanuit een dementievriendelijke samenleving, maar ook omdat anders de dementiezorg thuis in elkaar stort en onbetaalbaar wordt. Overbelaste mantelzorg is nog altijd de belangrijkste reden voor opname in een verpleeghuis. Daarom moet de zorg thuis zo goed mogelijk worden georganiseerd. Samenhangende dementiezorg met casemanagement is daarin cruciaal, dwars door de schotten van de WMO, ZVW en WLZ heen. Verbinden in plaats van afwentelen, samenwerken in plaats van concurreren, aanpakken in plaats van polderen, dat is wat ik hoop dat 2017 ons gaat brengen. Ik hoop dat u samen in Drenthe daar weer uw schouders onder gaat zetten, zelfs nog een tandje extra. In deel 2 van deze videoboodschap vertel ik u meer over dat actieplan, in deel 3 maak ik dat concreet voor het Netwerk Dementie Drenthe. Onder de koersvaste leiding van uw netwerkcoördinator Els van der Veen doet u al jaren goed werk, maar er is nog meer te doen! -1-

2 2. Actieplan casemanagement dementie en vier actielijnen Wat is de achtergrond en opzet van het actieplan casemanagement dementie? We praten al jaren over een betere dementiezorg en het casemanagement daarin. Daarvoor kwam in 2013 de Zorgstandaard Dementie, geautoriseerd door het Zorginstituut. Maar de wet- en regelgeving verandert steeds en sinds 2015 is de wijkverpleging in de lift. Daardoor ontstond gedoe wie het casemanagement moet verzorgen. En mag het gezamenlijke netwerk ook wat kosten, wie betaalt daarvoor? Willen we eigenlijk wel echt samenwerken, of staat niet de cliënt voorop maar het instellingsbelang? Begin vorig jaar waren er ook ineens krantenkoppen over groeiende wachtlijsten voor casemanagement dementie. Op verzoek van staatssecretaris van Rijn sloegen VWS, ActiZ, BTN, V&VN, ZN, Zorginstituut, NZa, VNG, ketenregisseurs, Alzheimer Nederland en initiatiefnemer Deltaplan Dementie medio 2016 de handen ineen voor het actieplan casemanagement. Vanuit cliëntperspectief gaan we voor rust en herstel, om mensen met dementie en hun mantelzorgers het vertrouwen te kunnen geven dat ze die zorg krijgen die nodig is, zonder grote en onnodige veranderingen. Het actieplan kent vier actielijnen, loopt tot eind juli, en gaat dan door in het praktijkverbeterprogramma van het Deltaplan Dementie. De eerste actielijn gaat over de inhoud van casemanagement. De actieplanpartijen staan nog steeds vierkant achter de Zorgstandaard Dementie, inclusief normen voor goed casemanagement. Deze moeten breed bekend en eenduidig gecommuniceerd zijn in het hele land, bij cliënten(organisaties), aanbieders, verzekeraars en andere stakeholders. En per netwerk concreet zijn gemaakt in een gezamenlijk onderschreven regionaal zorgprogramma. Mensen met dementie moeten aantoonbaar goede zorg krijgen conform de Zorgstandaard. Daarbij horen ook goede en liefst uniforme inkoopvoorwaarden vanuit de zorgverzekeraars. Voor de inkoop voor 2017 kwam het actieplan -2-

3 eigenlijk te laat, maar de NZa doet nu onderzoek naar de gecontracteerde zorg en voor 2018 worden wel stappen gezet om zo de Zorgstandaard Dementie beter te borgen. Ten tweede de evidence over casemanagement. Overzicht en transparantie op basis van feiten in plaats van opinies is hier een belangrijk motto. Het is eigenlijk van de zotte dat we niet eens weten hoeveel mensen met dementie er zijn, hoeveel van hen worden ondersteund met casemanagement, door hoeveel professionals van welke soort. En hoe groot en hard wachtlijsten nu eigenlijk zijn. Dit soort registratie ontbreekt domweg en dat schaadt de goede zaak van dementiezorg. Het is een dooddoener dat af te doen als bureaucratische administratielast; het beleid stuurt nu in het donker, verzekeraars weten niet wat ze inkopen, en de politici en journalisten slaan vooral aan op incidenten. Er is geen landelijk beeld van de kwaliteit van dementiezorg, maar de helft van de netwerken hanteert al een goede set keten- en uitkomstindicatoren die snel zijn op te schalen. De derde actielijn gaat over het professionele werk in casemanagement. Mensen, wat maken we het elkaar moeilijk met discussies over de functie casemanagement of de casemanager als functionaris en wat wel of niet zou mogen onder de nieuwe aanspraak wijkverpleging. Hier vergeten we helemaal de normen uit de Zorgstandaard: duidelijkheid voor de cliënt, continuïteit in de persoon die hem/haar begeleidt, op HBO-plusniveau met aanvullende opleiding casemanagement dementie. Over het professionele expertise- en competentieprofiel zijn in 2012 wel richtlijnen gemaakt, maar lang niet overal ingevoerd en inmiddels is er heel veel praktijkvariatie. Er moet dus een keurmerk voor opleidingen komen en een kwaliteitsregister van functionarissen die casemanagement uitvoeren. De vierde actielijn gaat over het systeem voor casemanagement, dat wil zeggen de organisatie en bekostiging binnen een helder stelsel van wet- en regelgeving. Dit alles voor een toekomstbestendige en duurzame inrichting van de dementiezorg in het hele -3-

4 land. Door vergrijzing gaat het aantal mensen met dementie immers bijna verdubbelen. Individueel casemanagement en de prestatie ketenzorg dementie vallen per 1 januari 2017 als twee reguliere prestaties onder de NZa Beleidsregel Verpleging en Verzorging. Maar individueel casemanagement dreigt nu een onzichtbaar onderdeel van wijkverpleging te worden en valt steeds vaker onder een integraal maar te laag tarief. Verzekeraars hebben slechts mondjesmaat die prestatie ketenzorg ingekocht om zo de netwerken te steunen voor infrastructurele voorzieningen zoals een registratie en wat mankracht zoals een netwerkcoördinator. Hechte netwerken waarin de deelnemers zelf investeren zoals in Drenthe zijn er wel meer in het land, maar vaker vallen ketens uit elkaar als dat beetje geld als smeermiddel ontbreekt. Geld stuurt, het is nu eenmaal zo. Maar bij zorgverzekeraars overheerst de twijfel over de toegevoegde waarde van de netwerkorganisatie en daarom starten zij nu een eigen onderzoek naar de relatie tussen organisatiemodel en kwaliteitsuitkomsten in de dementiezorg. Doe alsjeblieft mee, anders is het definitief afgelopen met ketenfinanciering. En dan nog gaat dit alleen over het ZVW-deel, maar de integrale keten moet werken over de WMO, ZVW en WLZ heen. Met de landelijke partijen ben ik aan het nagaan of er bekostigingsexperimenten op ketenniveau nodig zijn. Hoogeveen gaat al vast mooie stappen zetten, succes! Dames en heren, tenslotte er is nog het landelijk signaalteam. Daar analyseren we binnenkomende signalen over het systeem. Zo hebben we een cases over wachtlijsten, de harde knip tussen Zvw en extramurale Wlz, versnipperde financiering en volgbeleid tussen verzekeraars. Daarover loopt bij de NZa een bezwaarprocedure vanuit Actiz. Drenthe heeft ingebracht wie eigenlijk het zorgplan moet opstellen. We proberen altijd eerst om de regionale partners zelf tot een oplossing te brengen en dat ook nationaal te verspreiden. Maar als er echt een systeemprobleem is, wordt het signaal opgeschaald naar bestuurlijk overleg tussen de brancheorganisaties, NZa, Zorginstituut en VWS. Zo werken alle partijen binnen het actieplan samen aan een betere dementiezorg. -4-

5 3. Wat verwacht ik van Drenthe en wat wens ik ze toe Het actieplan kan alleen maar slagen dankzij de grote inzet en medewerking van de netwerken en hun coördinatoren. Zonder mensen zoals Els van de Veen gaat het niet. Wat ik vraag aan alle netwerken, dus ook aan het Netwerk Dementie Drenthe, is: Data verzamelen over het aantal cliënten dat casemanagement dementie gebruikt. Tot nu toe heb ik gegevens van ruim 50 netwerken, maar bijna iedereen worstelt met registratie op ketenniveau. We hebben met elkaar gewoon geen goed beeld. Drenthe had GINO, maar dat kost ook wat. Ik heb begrepen dat jullie het egpo systeem gebruiken samen met de huisartsen. Gebruik het goed, meten is weten, zonder feiteninzicht geen handelingsperspectief. Data verzamelen over wachtlijsten. Tot nu toe heb ik gegevens van ruim 50 netwerken. De helft heeft geen wachtlijst, de andere helft wel. Gemiddeld wachten dan 50 personen, in totaal bijna in het hele land. Drenthe hoort tot de eerste helft: geen wachtlijst. Heel goed, hou dat alsjeblieft zo voor de cliënten! Een beetje wachttijd is soms onvermijdelijk, maar langer dan 4 weken is onwenselijk en iedere wachtende is er een te veel voor staatssecretaris Martin van Rijn. Meedoen met uitkomstenindicatoren dementie van verzekeraars, om zo te komen tot een standaard kwaliteitsmeting. Drenthe is goed bezig, met hulpstructuren zoals Participanten Raad, stichtingsbestuur, draagvlak bij wethouders, huisartsen, zorgaanbieders, en Alzheimer Drenthe, en met een onafhankelijke voorzitter. Zeker als je ziet hoe omliggende regio s worstelen en uit elkaar dreigen te vallen. U bent best ver met kwaliteitsontwikkeling, bijvoorbeeld via de de 5 ZBO s, de casuïstiekoverleggen van de casemanagers dementie. -5-

6 Uw drie speerpunten zijn ook helemaal raak: 1. Samenhang in de keten en tussen WMO, Zvw en Wlz, 2. Kwaliteit van dementiezorg, en 3. Vindbaarheid en bereikbaarheid van dementiezorg en casemanagement, met name voor cliënten, mantelzorger en verwijzers Daarbij hanteren jullie de waarden gemeenschapszin, zorgzaamheid en zachtheid, helemaal passend bij jullie streven naar een dementievriendelijk Drenthe. Maar goed samenwerken is ook hárd werken, duidelijke doelen en acties afspreken, elkaar daarop aanspreken en samen steeds blijven redeneren en handelen vanuit cliëntperspectief. Daar horen ook gezamenlijke indicatiestelling, zorgplannen en middelen bij, over de hele keten heen. Ook in 2017 vergt dat weer onderling stevig aanpakken om het professionele niveau en de organisatie van casemanagement en de hele dementieketen verder te verbeteren en te borgen. U moet dat gaan onderbouwen met duidelijke gegevens over de doelgroep en hun zorgvraag, over de geleverde zorg en de kwaliteit daarvan, dan kunt u veel van de landelijke stormen en provinciale discussies steeds weer samen aan. Samen de touwtjes aantrekken voor goede dementiezorg in Drenthe, ik wens u een inspirerend en renderend 2017! -6-