Verslag van werkzaamheden 2015

Transcriptie

1 Verslag van werkzaamheden 2015 Via deze pagina s brengen de bedrijfscommissies Markt I en Markt II verslag uit van hun werkzaamheden in De bedrijfscommissies ontvingen verzoeken tot bemiddeling vanuit commerciële ondernemingen (Markt I) en vanuit de sectoren zorg en welzijn, alsmede vanuit de overige sectoren op het gebied van sociale, culturele en maatschappelijke voorzieningen en belangen (Markt II). Verzoeken die niet tot een bemiddelingszitting leidden, konden in de meeste gevallen worden afgehandeld door een advies vanuit het secretariaat... Lees verder Joost van Herpen (Voorzitter Bedrijfscommissie Markt I) Ik weet zeker dat het werk van de bedrijfscommissie van groot belang is binnen het veld van medezeggenschap. Het oplossen van een geschil door er sámen uit te komen is altijd de beste oplossing. Ik zou het erg jammer vinden als geschillen vaker direct aan de rechter worden voorgelegd... Lees verder Henriette Walma van der Molen (Voorzitter Bedrijfscommissie Markt II) De bemiddelingsprocedure van de bedrijfscommissie kan een waardevol middel zijn bij het oplossen van geschillen. Het feit dat werknemers- en werkgeversvertegenwoordigers, die vaak goed bekend zijn met de sector waarin het geschil zich afspeelt, deel uitmaken van de commissie, is bijzonder behulpzaam... Lees verder Bedrijfscommissie Markt I In het verslagjaar heeft de Bedrijfscommissie Markt I negen verzoeken om bemiddeling ontvangen. Lees verder Kwaliteitsverbetering werkzaamheden De bedrijfscommissies houden hun werkwijze periodiek tegen het licht. Lees verder Bedrijfscommissie Markt II In het verslagjaar heeft de Bedrijfscommissie Markt II zeven verzoeken om bemiddeling ontvangen. Lees verder Vraagbaak De bedrijfscommissies bieden op de website de mogelijkheid om vragen te stellen over medezeggenschap, de uitvoering en toepassing van de Wet op de ondernemingsraden (WOR) en over de werkwijze van de bedrijfscommissies. In 2015 ontvingen de bedrijfscommissies 198 vragen. Lees verder Registratie Bedrijfscommissies zijn door de wetgever aangewezen om enkele registratietaken uit te voeren. In het verslagjaar werden 27 ondernemingsovereenkomsten en 5 vrijwillige ondernemingsraden geregistreerd. Lees verder

2 Verslag van werkzaamheden 2015 Via deze pagina s brengen de bedrijfscommissies Markt I en Markt II verslag uit van hun werkzaamheden in De bedrijfscommissies ontvingen verzoeken tot bemiddeling vanuit commerciële ondernemingen (Markt I) en vanuit de sectoren zorg en welzijn, alsmede vanuit de overige sectoren op het gebied van sociale, culturele en maatschappelijke voorzieningen en belangen (Markt II). Verzoeken die niet tot een bemiddelingszitting leidden, konden in de meeste gevallen worden afgehandeld door een advies vanuit het secretariaat. Daarnaast heeft het secretariaat namens de bedrijfscommissies in het kader van de vraagbaak circa 200 vragen over medezeggenschap beantwoord. Sinds 2015 brengen de bedrijfscommissies niet meer elk afzonderlijk een verslag uit. Dit verslag van werkzaamheden gaat in op de aantallen en de aard van de ingediende verzoeken, geeft een aantal voorbeelden van vragen en antwoorden die door de vraagbaak zijn behandeld en gaat in op enkele ontwikkelingen met betrekking tot verbetering van kwaliteit, de bekendheid en de toegankelijkheid van de bedrijfscommissies. Bekendheid Ten opzichte van de periode tot en met 2013 is het aantal verzoeken om bemiddeling in 2014 en in 2015 afgenomen. Het kan uiteraard zijn dat er daadwerkelijk minder geschillen aan de orde zijn, maar waarschijnlijker is dat de afname van het aantal zaken voor een belangrijk deel wordt veroorzaakt door het vervallen in 2013 van de verplichte bemiddeling door een bedrijfscommissie, voorafgaande aan een beroepsgang bij de rechter. Bovendien is het de bedrijfscommissie gebleken dat de mogelijkheid om een geschil ter bemiddeling aan de bedrijfscommissie voor te leggen, evenals de laagdrempeligheid en effectiviteit van de behandeling van zo n geschil door een bedrijfscommissie, onvoldoende bekend is. Dat kan bijvoorbeeld komen door de regelmatige wisselingen in de bezetting van ondernemingsraden en door wijzigingen aan de kant van bestuurders. Kennis gaat dan verloren. Bovendien speelt nadrukkelijk dat kennis over methoden van geschilbeslechting alleen relevant is op het moment dat het actueel is, in geval van een geschil dus. Dit betekent dat het secretariaat, maar ook de werkgevers en werknemerspartijen die de commissies dragen, voortdurend actief moeten zijn om informatie over doel en werkwijze van de bedrijfscommissies te verspreiden om zodoende de naamsbekendheid te vergroten. Dit gebeurde in 2015 ondermeer met de publicatie van een aantal artikelen, deelname aan relevante evenementen en het actualiseren van de website. In 2016 worden deze acties geïntensiveerd. Dit begint met het vernieuwen van de website, het voortzetten en intensiveren van PR door middel van deelname aan evenementen en het publiceren van artikelen (o.a. in OR Informatie). Daarnaast zal een korte animatiefilm worden geproduceerd, waarin beeldend wordt uitgelegd wat de bedrijfscommissie kan doen in geval van een geschil en hoe dat werkt. De verwachting is dat de toegankelijkheid verbeterd kan worden doordat de mogelijkheid tot een versnelde procedure wordt voortgezet en uitgebreid.

3 Joost van Herpen (voorzitter Bedrijfscommissie Markt I) Ik weet zeker dat het werk van de bedrijfscommissie van groot belang is binnen het veld van medezeggenschap. Het oplossen van een geschil door er sámen uit te komen is altijd de beste oplossing. Ik zou het erg jammer vinden als geschillen in meer gevallen direct aan de rechter worden voorgelegd. Dat leidt misschien wel tot een beslissing met betrekking tot het geschil zelf, maar het leidt over het algemeen niet tot het dichter bij elkaar brengen van de partijen. Juist dat is nodig voor een duurzame en constructieve werkrelatie en dat is precies wat de bedrijfscommissie kan bereiken. Henriette Walma van der Molen (voorzitter Bedrijfscommissie Markt II) De bemiddelingsprocedure van de bedrijfscommissie kan een waardevol middel zijn bij het oplossen van geschillen. Het feit dat werknemers- en werkgeversvertegenwoordigers, die vaak goed bekend zijn met de sector waarin het geschil zich afspeelt, deel uitmaken van de commissie, is bijzonder behulpzaam. Het maakt dat het voor de partijen die met elkaar van mening verschillen geen onbekende - laat staan vijandige - omgeving is waarin zij met elkaar proberen het geschil op te lossen. Niet alleen vanuit sectorkennis en het vermogen zich in te leven in beide posities, maar ook met behulp van hun juridische kennis en kennis van mediation, helpen de commissieleden met het verkennen en uitwerken van oplossingsrichtingen en stimuleren zij samenwerking daarbij. Dit heeft in de afgelopen periode in vele situaties al zijn waarde bewezen.

4 Bedrijfscommissie Markt I Informatie over behandelde geschillen Markt I In het verslagjaar heeft de Bedrijfscommissie Markt I negen verzoeken om bemiddeling ontvangen. Van deze zaken zijn er drie behandeld tijdens een bemiddelingszitting. In één geval is een oordeel uitgebracht zonder dat er een zitting heeft plaatsgevonden. Drie zaken zijn voor behandeling doorgeschoven naar De overige zaken zijn ingetrokken of waren niet ontvankelijk. Binnengekomen verzoeken en wijze van afhandeling Casus: Wijzigen aanstellingsbeleid Aan de orde is de vraag of de ondernemingsraad formeel nog bestaat, dan wel of deze van rechtswege is opgehouden te bestaan. In een organisatie is na afloop van de zittingsperiode een nieuwe ondernemingsraad samengesteld. De nieuwe ondernemingsraad verzoekt na de instelling om overleg met de bestuurder. Nadat dit overleg aanvankelijk om diverse redenen geen doorgang kan vinden, deelt de bestuurder ruim een half jaar na de inwerkingtreding van de nieuwe zittingperiode mee dat hij van oordeel is dat het aantal in de onderneming werkzame personen onder de vijftig is gedaald en dat hij er daarom van uit gaat dat de ondernemingsraad, met toepassing van artikel 2, tweede lid, van de WOR, van rechtswege is opgehouden te bestaan. De ondernemingsraad is van oordeel dat de bestuurder ten onrechte verschillende personen niet meetelt, waardoor het aantal in de onderneming werkzame personen juist wel boven de vijftig ligt. Het geschil werd door een vakbond (namens een groep vakbondsleden binnen een organisatie) voorgelegd aan de Bedrijfscommissie Markt I. De zitting Tijdens de bemiddelingszitting is getracht een minnelijke schikking tussen partijen te bereiken. Er kon echter niet een voor beide partijen aanvaardbaar compromis worden bereikt. Om die reden heeft de bedrijfscommissie een advies gegeven over de oplossing van het geschil.

5 Het advies De bedrijfscommissie constateert dat de nieuwe zittingsperiode van de ondernemingsraad duidelijk in gang is gezet middels het uitschrijven van verkiezingen en de daarop volgende benoeming van de ondernemingsraad. Voorts constateert de bedrijfscommissie dat de bestuurder zich er pas na ruim een half jaar op beroept dat de ondernemingsraad niet rechtsgeldig zou bestaan. Met betrekking tot het aantal personen dat in de regel in de onderneming werkzaam is, is de bedrijfscommissie van oordeel dat drie personen, waarover onduidelijkheid bestond of zij moeten worden meegeteld, daadwerkelijk als in de onderneming werkzame personen moeten worden beschouwd. Dit zou mogelijk anders zijn als was aangetoond dat zij bestuurder zijn in de zin van de wet. Echter, niet is gebleken dat zij daadwerkelijk alleen of gezamenlijk de hoogste zeggenschap uitoefenen bij de leiding van de arbeid. Ook vertegenwoordigen zij de ondernemer niet in het overleg met de ondernemingsraad. Indien deze personen worden opgeteld bij de overige werkzame personen wordt voldaan aan het vereiste aantal van vijftig. Gelet hierop komt de bedrijfscommissie tot de conclusie dat op het moment dat de verkiezingen werden uitgeschreven, en de nieuwe zittingsperiode begon, in de onderneming werd voldaan aan het getalscriterium in de wet. Geadviseerd wordt daarom de ondernemingsraad voor de resterende periode tot aan de nieuwe verkiezingen te continueren en door de bestuurder als zodanig ook te erkennen. Al naar gelang de concrete omstandigheden en personeelsomvang aan het eind van de huidige zittingsperiode zal op dat moment moeten worden getoetst hoe de volgende medezeggenschapsperiode er dient uit te zien en in welke vorm (ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging). Samenvattingen bemiddelingsverzoeken / bemiddelingsadviezen

6 Bedrijfscommissie Markt II Informatie over behandelde geschillen Markt II In het verslagjaar heeft de Bedrijfscommissie Markt II zeven verzoeken om bemiddeling ontvangen. Drie zaken zijn behandeld tijdens een bemiddelingszitting. Eén zaak is voor behandeling doorgeschoven naar De overige zaken zijn ingetrokken of waren niet ontvankelijk. Binnengekomen verzoeken en wijze van afhandeling Casus: Wijzigen aanstellingsbeleid In een welzijnsorganisatie is sprake van een reorganisatie. Tijdens deze reorganisatieperiode wordt de ondernemingsraad gevraagd in te stemmen met een voorgenomen besluit tot wijziging van een regeling op het gebied van het aanstellingsbeleid. De ondernemingsraad onthoudt de instemming en roept de nietigheid in van het besluit om toch tot uitvoering van het voorgenomen besluit over te gaan. Het voorgenomen besluit houdt in dat aan maximaal drie fte. een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd wordt aangeboden bovenop de in de reorganisatie afgesproken formatie. Het gaat om medewerkers die werkzaam zijn op tijdelijke projecten, waarvoor niet zeker is of er na zo n project opnieuw een project met bijbehorende financiering beschikbaar is. Aanleiding tot het voorstel is de nieuwe ketenbepaling in de Wet Werk en Zekerheid (WWZ), die het de werkgever lastig maakt om dergelijke medewerkers op basis van tijdelijke contracten voor langere periode aan zich te binden. De ondernemingsraad is van mening dat de bestuurder met dit besluit een uitzondering maakt op het reorganisatiebesluit en dat een financieel risico wordt gelopen in het geval aanvullende financiering uitblijft. Indien als gevolg hiervan medewerkers zouden moeten worden ontslagen, zou volgens de ondernemingsraad het afspiegelingsbeginsel bovendien tot gevolg kunnen hebben dat ook andere medewerkers voor ontslag in aanmerking zouden kunnen komen. Het geschil werd door de ondernemingsraad voorgelegd aan de Bedrijfscommissie Markt II. De zitting De bedrijfscommissie stelt vast dat een belangrijk deel van de onduidelijkheid en zorgen bij de ondernemingsraad wordt ingegeven door onduidelijkheid over het bestaande aanname- en ontslagbeleid van de bestuurder met betrekking tot de werving en selectie van vaste en flexibele medewerkers. Er is veelal sprake van ongeschreven beleid.

7 Het advies Bestuurder wordt geadviseerd, zo veel mogelijk in overleg met de ondernemingsraad, het bestaande aanname- en ontslagbeleid helder op papier te formuleren. Daarnaast acht de commissie het van belang dat nauwkeurig wordt beschreven welke medewerkers tot de vaste formatie van de organisatie behoren. Tijdens de bemiddelingszitting wordt door de bestuurder voorts toegezegd dat de functieomschrijvingen van de betreffende nieuwe medewerkers zodanig zullen verschillen van de functieomschrijvingen van de overige medewerkers dat deze functies niet uitwisselbaar kunnen worden geacht met andere functies. Daardoor zal in geval van onverhoopt ontslag het afspiegelingsbeginsel uitsluitend worden toegepast binnen deze beperkte groep medewerkers. De overige medewerkers van de organisatie kunnen daar dan niet door worden getroffen. Ook zegt de bestuurder toe dat er in de toekomst geen nieuwe reorganisatie zal volgen, uitsluitend als gevolg van het thans aannemen van drie extra fte. Gelet op deze toezeggingen van de bestuurder, gedaan tijdens de bemiddelingszitting, en zijn uitgesproken bereidheid om dat ook schriftelijk vast te leggen is de commissie van oordeel dat de ondernemingsraad in redelijkheid niet (langer) de instemming aan het voorgenomen besluit kan onthouden. De bedrijfscommissie adviseert de ondernemingsraad onder deze voorwaarden, alsnog in te stemmen met het voorgenomen besluit. Samenvattingen bemiddelingsverzoeken / bemiddelingsadviezen

8 Kwaliteitsverbetering werkzaamheden bedrijfscommissies Onderdeel van de afronding van ieder bemiddelingsverzoek is dat enige tijd na afloop van iedere bemiddelingszaak aan de partijen wordt gevraagd hoe zij de behandeling van de bemiddelingszaak hebben ervaren. Een andere bron van input voor de bedrijfscommissies vormen gesprekken met diverse stakeholders, zoals advocaten bij bemiddelingszaken, brancheorganisaties en de Commissie Bevordering Medezeggenschap (CBM) van de SER. In het verslagjaar hebben de bedrijfscommissies opnieuw hun werkwijze beoordeeld en is besloten tot het doorvoeren van enkele veranderingen in de werkwijze, met als doel het verbeteren van de kwaliteit van de dienstverlening. Versnelde behandeling Een van de veranderingen betreft het introduceren van de mogelijkheid om een versnelde behandeling van een bemiddelingsverzoek te vragen. Indien de omstandigheden van een voorgelegde kwestie daar om vragen kan worden afgeweken van de normale behandelingstermijn. Omdat dan meestal moet worden afgeweken van de vaste zittingsdagen van de bedrijfscommissies, zal voor een dergelijk specifiek geval normaliter ad hoc een behandelingscommissie worden samengesteld. Deze kan kleiner zijn dan een reguliere behandelingscommissie. Ook is het denkbaar dat omwille van de spoed geen schriftelijk, maar uitsluitend een mondeling bemiddelingsadvies wordt gegeven. Meer maatwerk Een andere verandering is dat is besloten dat de bedrijfscommissies meer maatwerk zullen leveren bij de behandeling van bemiddelingszaken. Dit betekent onder andere dat meer dan tot nog toe bij de samenstelling van een behandelende geschillencommissie rekening zal worden gehouden met voor de betreffende zaak noodzakelijke kennis van een sector of een bepaalde juridische specialisatie. Ook zal in voorkomende gevallen worden afgeweken van het standaard rooster van vaste zittingsdagen. Voorts heeft in het verslagjaar een trainingsdag plaatsgevonden waarbij leden van de bedrijfscommissies zijn getraind in het vergroten van hun bemiddelingsvaardigheden.

9 Naamsbekendheid In 2013 is de WOR gewijzigd. De verplichte bemiddeling door de bedrijfscommissie, voorafgaande aan het instellen van beroep bij de (kanton)rechter is uit de wet geschrapt. Mede als gevolg daarvan is de afgelopen jaren het aantal bemiddelingsverzoeken bij de bedrijfscommissies afgenomen. De bedrijfscommissies merken in de praktijk dat ondernemingsraden en bestuurders er vaak onvoldoende van op de hoogte zijn dat de mogelijkheid om geschillen aan de bedrijfscommissie voor te leggen nog steeds bestaat. Om die reden vinden de bedrijfscommissies het van belang om hun naamsbekendheid onder met name bestuurders en ondernemingsraden te vergroten. Communicatie Tijdens het verslagjaar is ten behoeve van het vergroten van de naamsbekendheid van de bedrijfscommissies een communicatieplan vastgesteld. Belangrijke component is daarbij het verbeteren van de website van de bedrijfscommissies, die informatie geeft over de bedrijfscommissies, hun werkwijze, de WOR en samenvattingen geeft van bemiddelingsadviezen. Daarnaast worden er contacten onderhouden met en verschijnen er rubrieken in diverse relevante vaktijdschriften, worden er flyers uitgebracht, wordt er deelgenomen aan diverse OR-congressen en worden er workshops verzorgd. De bedrijfscommissie in het kort (PDF, 102 kb) Rubriek 'uit de bedrijfscommissie' in OR Informatie

10 Registratie De WOR kent aan de bedrijfscommissies ook enkele registratieve taken toe. Zo registreren de bedrijfscommissies ondernemingsovereenkomsten. Dit is van belang om de bedrijfscommissie inzicht te geven in de mate waarin van dit instrument gebruik wordt gemaakt. In het verslagjaar hebben de bedrijfscommissies 27 ondernemingsovereenkomsten geregistreerd. Daarnaast worden door de bedrijfscommissies ook ondernemingsraden geregistreerd, die op vrijwillige basis worden ingesteld in bedrijven waarin minder dan vijftig werkzame personen zijn. De registratie is een vereiste om de wettelijke bepalingen uit de WOR op deze ondernemingsraden van toepassing te laten zijn. In 2015 zijn er vijf besluiten tot instelling van een vrijwillige ondernemingsraad bij de bedrijfscommissies aangemeld en is er één vrijwillig ingestelde ondernemingsraad opgeheven. Ten slotte worden ook diverse documenten onverplicht aan de bedrijfscommissies ter registratie aangeboden. Het gaat dan vaak om documenten die in het verleden wel verplicht door de bedrijfscommissies werden geregistreerd. Voorbeelden van dergelijke documenten zijn jaarverslagen en reglementen, instellingsbesluiten van commissies, berichten over verkiezingen en samenstellingen van ondernemingsraden, uitnodigingen tot kandidaatstelling, etc. In 2015 ontvingen de bedrijfscommissies circa 200 van dergelijke documenten. Registreren Registratieformulier

11 Vraagbaak De bedrijfscommissies bieden op de website de mogelijkheid om vragen te stellen over medezeggenschap, de uitvoering en toepassing van de Wet op de ondernemingsraden (WOR) en over de werkwijze van de bedrijfscommissies. In 2015 ontvingen de bedrijfscommissies 198 vragen. Deze vragen, die door het secretariaat van de SER respectievelijk de bedrijfscommissies worden beantwoord, gingen bijvoorbeeld over het opstellen van het reglement, verkiezingen voor een OR of personeelsvertegenwoordiging, het instellen van een OR, het advies- of instemmingsrecht, alsmede over uitleg van diverse begrippen en bepalingen uit de WOR. Voorbeelden van in 2015 aan de Vraagbaak voorgelegde vragen over medezeggenschap Kan een werknemer in zijn eentje vertrouwen in de OR opzeggen? Mogen tijdelijke werknemers worden uitgesloten van het recht zich verkiesbaar te stellen voor de ondernemingsraad? Hoelang moeten stembiljetten worden bewaard? Spreekt de OR met één mond? Moet OR zijn agenda en verslag delen met alle medewerkers? Kan een boventallige medewerker toch OR-kandidaat zijn? Is een eerder niet gekozen kandidaat altijd tussentijds opvolger? Is duo- voorzitterschap toegestaan? Vraagbaak Stel hier uw vraag

12 Kan een werknemer in zijn eentje vertrouwen in de OR opzeggen? Een werknemer vraagt of hij zich openlijk kan/moet verzetten indien hij van mening is dat de ondernemingsraad van zijn firma een destructieve en dus onprofessionele koers vaart in zijn samenwerking met de bestuurder. Hij wil niets met de ondernemingsraad te maken hebben en wil zich op geen enkele manier vertegenwoordigd zien worden door deze in zijn ogen nadrukkelijk onkundige collega s. Kan hij bijvoorbeeld een motie van wantrouwen of incompetentie starten? Antwoord Een ondernemingsraad is een democratisch gekozen orgaan. Dat betekent dat het opzeggen van vertrouwen in een ondernemingsraad juridisch in beginsel geen rechtsgevolg heeft, zelfs als dat zou gebeuren door alle medewerkers in een organisatie. Vanaf het moment dat een ondernemingsraad is gekozen tot het moment dat de zittingsperiode afloopt heeft de ondernemingsraad het mandaat om als de wettelijke vertegenwoordiger van de medewerkers op te treden in het overleg met de ondernemer. De ondernemingsraad mag in beginsel zonder last of ruggespraak met de achterban besluiten nemen. Dat betekent echter niet dat achterbanberaad voor de ondernemingsraad onbelangrijk is. Het is voor een goed functionerende ondernemingsraad uiteraard belangrijk dat men weet wat er onder de medewerkers leeft en dat men zich ook gesteund voelt door de medewerkers. Aan de andere kant beschikt een ondernemingsraad vaak over meer informatie dan de gemiddelde medewerker, zodat hij niet altijd rekening kan houden met de gevoelens van individuele medewerkers. Zelf kandidaat stellen Een oplossing voor de langere termijn zou kunnen zijn dat de vraagsteller zich bij een volgende (tussentijdse) verkiezing van de ondernemingsraad zelf kandidaat stelt, zodat hij mits gekozen mee kan praten en besluiten. Ook zou hij eventueel samen met andere collega s op andere kandidaten kunnen stemmen om op die manier verandering binnen de ondernemingsraad te bewerkstelligen. Dat is de democratische weg. De rechter Daarnaast biedt de WOR belanghebbenden (waaronder medewerkers in een organisatie) in sommige gevallen de mogelijkheid om in beroep te gaan bij de kantonrechter, indien zij van oordeel zijn dat de ondernemingsraad de WOR niet juist naleeft. Dit middel is echter zwaar en zal slechts in beperkte gevallen tot succes leiden.

13 Overtuigen Op kortere termijn lijkt het verstandig dat de vraagsteller de discussie met de ondernemingsraad voert over de punten die hem dwars zitten om zodoende te trachten de ondernemingsraad van zijn standpunten te overtuigen. Indien praten niet helpt en er een situatie is of ontstaat waarbij sprake is van een geschil tussen hem (en wellicht nog meerdere medewerkers) en de ondernemingsraad, zou hij een beroep kunnen doen op de bedrijfscommissie om te bemiddelen in het geschil dat hij heeft met de ondernemingsraad. Mogen tijdelijke werknemers worden uitgesloten van het recht zich verkiesbaar te stellen voor de ondernemingsraad? Kunnen, op basis van artikel 6, vijfde lid, van de WOR, werknemers met een tijdelijke dienstbetrekking worden uitgesloten om zich verkiesbaar te stellen voor de ondernemingsraad? Antwoord De organisatie van ondernemingsraadverkiezingen behoort tot de verantwoordelijkheid van de ondernemingsraad. Daarover worden regels opgenomen in het reglement van de ondernemingsraad. In het reglement worden zaken geregeld met betrekking tot bijvoorbeeld de kandidaatstelling, de voorziening in tussentijdse vacatures en indien daarvoor is gekozen kiesgroepen. Reglementbepalingen mogen niet in strijd zijn met de wet. De wettelijke regeling van het kiesrecht is vastgelegd in artikel 6 van de WOR. Daar is tevens bepaald dat indien dit bevorderlijk is voor een goede toepassing van de wet de ondernemingsraad van deze wettelijke regeling kan afwijken. De afwijkende bepalingen moeten dan in het reglement worden vastgelegd. De WOR regelt in artikel 1, wie moeten worden begrepen onder de in de onderneming werkzame personen. Artikel 6, vierde lid, van de WOR biedt de ondernemer en de ondernemingsraad de mogelijkheid gezamenlijk ook anderen aan te merken als in de onderneming werkzame personen. In beginsel krijgt een werknemer na een jaar in de onderneming werkzaam te zijn het passief kiesrecht (artikel 6, derde lid, WOR). De ondernemingsraad kan hiervan afwijken op grond van artikel 6, vijfde lid, van de WOR, mits dit bevorderlijk is voor een goede toepassing van de wet in de onderneming. De termijn van een jaar kan in het reglement zowel worden verlengd als verkort, en zelfs tot nul worden gereduceerd. Met de diensttijdeisen voor het (passief) kiesrecht wordt beoogd dat de kiesgerechtigde werknemers voldoende op de hoogte zijn van het functioneren van de onderneming en de belangen van het personeel. Alleen als er omstandigheden zijn waardoor deze doelstelling in een kortere tijd (of pas na een langere tijd)

14 bereikt kan worden, kan afwijking van de wettelijke termijnen bevorderlijk geacht worden voor een goede toepassing van de wet. Afwijking waarbij deeltijdwerkers geheel worden uitgesloten van het (passief) kiesrecht is in strijd met de wet. Voorkomen moet worden dat er ongelijke behandeling plaatsvindt, bijvoorbeeld op grond van het al dan niet hebben van een tijdelijke arbeidsovereenkomst of de wekelijkse arbeidsduur. Dat is niet toegestaan. Voor een uitgebreidere toelichting wordt verwezen naar het SER Voorbeeldreglement ondernemingsraden (met name paragraaf onder Het werknemersbegrip in de WOR ), welke is te raadplegen op de website van de SER. Het is uiteindelijk aan de rechter om te beoordelen of iets bevorderlijk is voor een goede toepassing van de wet in de onderneming (gelet op de omstandigheden van het geval). Daarnaast kan er ook een rol zijn weggelegd voor de bedrijfscommissie. Verschillen de ondernemer en de ondernemingsraad bijvoorbeeld van mening over de vraag of bepaalde groepen personen al dan niet moeten worden aangemerkt als in de onderneming werkzame personen, dan kan de bemiddeling van de bedrijfscommissie worden ingeroepen. Hoelang moeten stembiljetten worden bewaard? Een voorbereidingscommissie, die bezig is met de instelling van een ondernemingsraad, werkt aan het opstellen van het voorlopig reglement voor de ondernemingsraad. In het voorlopige reglement wordt een bewaartermijn van de stembiljetten bij verkiezingen opgenomen. Daarbij luidt de ontwerp bepaling dat de secretaris de stembiljetten drie maanden in een gesloten envelop bewaart. Gevraagd wordt of de stembiljetten na die drie maanden vernietigd mogen worden. En hoe te handelen als er elektronisch is gestemd. Antwoord Er zijn geen wettelijke regels omtrent de bewaartermijn van de stembiljetten. Het is wel gebruikelijk hieromtrent iets te regelen in het reglement van de ondernemingsraad. Het SER-Voorbeeldreglement ondernemingsraden) gaat in artikel 14 uit van een bewaartermijn van ten minste drie maanden. Het bewaren van stembiljetten is onder meer van belang vanwege mogelijke bezwaren die tegen de verkiezingsuitslag worden gemaakt. Er worden in de praktijk door ondernemingsraden verschillende termijnen gehanteerd, maar een minimale termijn van drie maanden is daarbij zeker gebruikelijk. Er zijn ook ondernemingsraden die de stembiljetten gedurende de gehele zittingstermijn van de ondernemingsraad bewaren. De reden dat zij dat doen houdt verband met mogelijke bezwaren die worden ingediend tegen het voorzien in een tussentijdse vacature.

15 De procedure bij het bewaren van elektronisch stemmen is in beginsel niet anders dan bij schriftelijke stemmen. Voor iedere verkiezing (en dus ook voor een elektronisch uitgevoerde verkiezing) geldt dat de verkiezingsuitslag moet kunnen worden aangetoond bij eventuele bezwaren. Dat betekent dat ook in het geval van elektronisch stemmen de verkiezingsuitslag gereproduceerd moet kunnen worden. En voor de termijnen waarbinnen de gegevens bewaard moeten worden geldt dan hetzelfde als bij een schriftelijke stemming. Spreekt de OR met één mond? Wanneer wordt een voorstel van een individueel lid van de ondernemingsraad aan de bestuurder voorgelegd? Antwoord Hoewel een ondernemingsraad uit meerdere personen (en derhalve meerdere meningen en visies) bestaat, is hij een gezamenlijk orgaan. De ondernemingsraad heeft dus 1 stem. Het komt voor dat de ondernemingsraad zich in een overleg laat vertegenwoordigen door de voorzitter en de secretaris. Dat kan bijvoorbeeld zijn in OR-platforms, in (informeel) overleg met de directie, of zelfs in CAO-overleg. Het is van belang dat zij dan duidelijk maken dat zij in zulke gevallen de hele ondernemingsraad vertegenwoordigen. In alle gevallen is het verstandig dat er wordt teruggekoppeld zodat de hele ondernemingsraad weet waar zijn vertegenwoordigers mee bezig zijn. Het is niet verstandig dat één lid van de ondernemingsraad op eigen houtje handelt, al dan niet namens de ondernemingsraad, zonder dat de overige leden ergens van af weten. Voor alle bij de medezeggenschap betrokkenen moet duidelijk zijn dat de ondernemingsraad (gezamenlijk) de belangen van zijn achterban en van het bedrijf als geheel vertegenwoordigt. Moet OR zijn agenda en verslag delen met alle medewerkers? De ondernemingsraad en de bestuurder hebben afgesproken dat de ondernemingsraad maandelijks een nieuwsbrief uitbrengt op het intranet met daarin de in zijn ogen belangrijkste onderwerpen die zijn besproken in de overlegvergadering. De agenda en het verslag van de overlegvergadering worden niet integraal gepubliceerd, op wens van de bestuurder. Is een dergelijke afspraak toegestaan, of is er sprake van strijd met artikel 23a, vijfde lid, van de WOR?

16 Antwoord Op basis van artikel 23a, vijfde lid, van de WOR maken de ondernemer en de ondernemingsraad afspraken ten aanzien van de overlegvergadering. Een van de onderwerpen om afspraken over te maken, betreft de wijze en het tijdstip waarop de agenda en het verslag van de overlegvergadering bekend worden gemaakt aan de personen die werkzaam zijn in de onderneming. Dit houdt in dat er afspraken gemaakt kunnen worden over de vorm (bijvoorbeeld via intranet of in een nieuwsbrief per mail) en de termijn (bijvoorbeeld binnen twee weken na de overlegvergadering) van bekendmaking. Het is een verplichting van de ondernemer en de ondernemingsraad om de agenda en het verslag te delen met alle personen die binnen de onderneming werkzaam zijn. Indien de ondernemer en de ondernemingsraad deze verplichting niet nakomen, dan kan iedere belanghebbende hiertegen opkomen. Dit kan door de bedrijfscommissie in te schakelen voor bemiddeling en advies en/of de kantonrechter te verzoeken dat deze verplichting wordt nageleefd. Kortom, de ondernemingsraad en de ondernemer mogen niet afspreken dat de agenda en het verslag van de overlegvergadering niet worden gedeeld met de overige personen die werkzaam zijn binnen de onderneming. Er kan worden volstaan met een samenvatting van het formele verslag, die gedeeld kan worden via de nieuwsbrief. Het is aan te bevelen om de in de onderneming werkzame personen de mogelijkheid te bieden het formele verslag (op verzoek) in te zien, behoudens vertrouwelijke informatie. Hierbij verwijzen we naar de uitspraak van de kantonrechter Haarlem van 11 oktober 1993 (vindplaats: ROR 1994, nr. 11 / JAR 1993/240). De agenda dient wel gedeeld te worden. Een termijn van ten minste zeven dagen vóór de overlegvergadering wordt hierbij in het algemeen redelijk geacht. Voor het verslag wordt in het algemeen een termijn van enkele weken na de overlegvergadering redelijk geacht.

17 Kan een boventallige medewerker toch OR-kandidaat zijn? Mag een medewerker die boventallig is verklaard zich kandidaat stellen voor ondernemingsraadverkiezingen? Antwoord In dit antwoord wordt er van uit gegaan dat: de betreffende medewerker in de onderneming werkt(e) op basis van een arbeidsovereenkomst met de ondernemer (dus een gewone werknemer betreft en bijvoorbeeld niet een uitzendkracht of een gedetacheerde); en de betreffende medewerker geen lid is van een vakbond die een kandidatenlijst heeft ingediend; en in het reglement van de ondernemingsraad niet is afgeweken van de in artikel 6, derde lid,van de WOR genoemde termijn van een jaar dat een persoon in dienst moet zijn, voordat hij zich kandidaat kan stellen. De enige eis die de WOR stelt aan een medewerker die zich kandidaat wil stellen voor de ondernemingsraad, is dat de persoon gedurende ten minste een jaar in de onderneming werkzaam is geweest. Wanneer de werknemer al meer dan een jaar in de onderneming werkt, kan hij/zij zich kandidaat stellen voor de ondernemingsraad. Dat kan ook als hij boventallig is of arbeidsongeschikt of gedetacheerd is in een andere onderneming. De wet gaat er van uit dat personen geacht worden in de onderneming werkzaam te zijn, wanneer er met de ondernemer een arbeidsovereenkomst is gesloten, ongeacht of deze personen ook daadwerkelijk in de onderneming werkzaam zijn (zie artikel 1, leden twee en drie, van de WOR). Of het wenselijk is dat iemand die boventallig is verklaard zich kandideert voor een ondernemingsraad is een andere vraag. Het antwoord op die vraag zal sterk af hangen van de omstandigheden van het geval, zoals bijvoorbeeld de reden van de boventalligheid, de mate waarin hij nog aanwezig is (op de werkvloer van) in het bedrijf, het antwoord op de vraag of de betreffende medewerker in de organisatie herplaatst zal worden of binnenkort zal worden ontslagen, de hoeveelheid mensen die boventallig zijn, etc. De SER-commissie Bevordering Medezeggenschap heeft de aanbeveling gedaan dat het belangrijk is dat een persoon die zich kandidaat stelt voor een ondernemingsraad over voldoende draagvlak in een organisatie beschikt. Zie de CBM flyer In de ondernemingsraad, organiseer je draagvlak.

18 Is een eerder niet gekozen kandidaat altijd tussentijds opvolger? In een organisatie zijn ruim een jaar geleden ondernemingsraadverkiezingen geweest. Er waren meer kandidaten dan zetels en dus zijn de kandidaten met de meeste stemmen in de ondernemingsraad terecht gekomen. Door verloop in de organisatie heeft een aantal ondernemingsraadleden de organisatie verlaten. De vacatures zijn vervuld met alle kandidaten die bij de verkiezingen niet rechtstreeks waren gekozen. Thans bestaat discussie over het democratische gehalte van de toetreding van de kandidaat die bij de verkiezingen het minste aantal stemmen heeft vergaard. Gelet op het beperkte aantal stemmen had de kandidaat weinig draagvlak binnen de organisatie. Is het dan in de geest van de WOR dat deze kandidaat toch toetreedt tot de ondernemingsraad?. Mag in het reglement van de ondernemingsraad een bepaling worden opgenomen ter voorkoming dat kandidaten met een dergelijk beperkt draagvlak in de ondernemingsraad kunnen komen in situaties van groot verloop daarin. Een dergelijke bepaling zou dan kunnen neerkomen op: wanneer iemand te weinig stemmen heeft om rechtstreeks in de ondernemingsraad te worden benoemd kan deze zich bij tussentijdse vacatures opnieuw kandidaat stellen voor tussentijdse verkiezing. Er zal dan geen sprake zijn van een automatische benoeming van de niet gekozen kandidaten. Antwoord Gangbaar is dat in het reglement een bepaling wordt opgenomen dat een tussentijdse vacature wordt ingevuld door de kandidaat met de meeste stemmen van de kandidaten die bij de laatste verkiezingen niet rechtstreeks zijn gekozen. Als een ondernemingsraad dit echter anders wil invullen, dan laat de wet dat in beginsel toe. Maar een regeling die specifiek ziet op situaties waarin sprake is van een groot verloop in de organisatie, lijkt nogal arbitrair ingegeven. Want waar liggen dan de grenzen? Wel kan in het reglement worden opgenomen dat bij tussentijdse vacatures altijd (tussentijdse) verkiezingen worden uitgeschreven. Overigens kan een aanpassing van het reglement op dit punt niet reeds voor de huidige ondernemingsraad gelden, maar pas voor een volgende verkozen ondernemingsraad. Bovendien moet ook de bestuurder hierover vooraf in kennis zijn gesteld. Een oplossing voor de huidige situatie kan ook nog zijn dat de ondernemingsraad na zichzelf de vraag te hebben gesteld of de huidige ondernemingsraad nog wel representatief is en daarmee voldoende gemandateerd is om als ondernemingsraad van de organisatie te kunnen optreden tot de beslissing komt om in zijn geheel terug te treden en verkiezingen uit te schrijven. Daarbij kunnen de huidige leden zich opnieuw verkiesbaar stellen.

19 Is duo-voorzitterschap toegestaan? Het voornemen bestaat om na de verkiezingen voor een nieuwe ondernemingsraad een duaal voorzitterschap in te voeren. Concreet zou dit betekenen dat er dan twee voorzitters zijn. Gevraagd wordt of dit is toegestaan. Antwoord De tekst van artikel 7, van de WOR, lijkt zich formeel beschouwd te verzetten tegen een duaal voorzitterschap. Er dienen volgens de letterlijke wettekst een voorzitter en een of meer plaatsvervangende voorzitters te worden gekozen. Dit heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat aan het voorzitterschap tevens is gekoppeld de bevoegdheid om de ondernemingsraad in rechte te vertegenwoordigen. Er staat echter niets aan in de weg om in de praktijk het voorzitterschap over twee mensen te verdelen. Een van beide wordt dan wel formeel als voorzitter benoemd en de ander als plaatsvervangend voorzitter. Maar in de praktijk opereren ze beide als voorzitter. Het is wel verstandig om daarover met de bestuurder een goede afspraak te maken, ter voorkoming van misverstanden. En het is ook verstandig om de medewerkers in de organisatie hierover goed te informeren.