negen maanden zwanger In 40 weken van een bevrucht eitje tot een volwaardig mensje.

Transcriptie

1 negen maanden zwanger In 40 weken van een bevrucht eitje tot een volwaardig mensje.

2 40 weken zwanger In 40 weken groeit een bevrucht eitje uit tot een volwaardig mensje. Het is een wonder der natuur en het gaat vanzelf. Als mama kan je alleen maar bewust en gezond leven om je baby de kans te geven om zonder problemen groot genoeg te worden om de wereld in te stappen. In dit ibook lees je meer over de ontwikkeling van je kindje en de veranderingen van mama s lichaam. i

3 De zwangerschapsduur is de tijd vanaf de eerste dag van de laatste menstruatie tot de bevalling bij een gemiddelde menstruatiecyclus van 28 dagen. Een zwangerschap duurt dan gemiddeld: 9 kalendermaanden 10 maanmaanden van 28 dagen Let op bij het lezen van dit boek: Elke baby is een uniek wezentje, dat zich op een unieke manier ontwikkelt. Wat hier beschreven wordt, geeft een beeld van hoe de ontwikkeling van de gemiddelde baby verloopt. Maar ieder kindje groeit in zijn eigen tempo. Raadpleeg altijd je arts als je vragen hebt. 280 dagen 40 weken De zwangerschapsduur wordt ook wel ingedeeld in 3 trimesters, drie perioden van ongeveer 3 maanden. Het eerste trimester zijn dan ongeveer de eerste 13 weken, het 2de trimester de volgende 14 weken tot de 27ste week en het laatste trimester duurt dan tot de bevalling. De bevallingsdatum is moeilijk exact voorspelbaar. Slechts 5% van de vrouwen bevalt echt op de 280ste dag. ii

4 UITGEVER Dit ebook is een uitgave van Internet Publishers BVBA. Internet Publishers bedenkt, ontwikkelt en exploiteert online producten voor jonge ouders. Andere uitgaven zijn: Copyright Internet Publishers bvba 2014 Alle rechten voorbehouden. Tenzij anders vermeld berusten alle rechten op informatie (tekst, beeld, geluid, video, etc) die u in dit ibook (4o weken zwanger en alle onderliggende pagina s) aantreft bij Internet Publishers. Gehele of gedeeltelijke overname, plaatsing op andere sites, verveelvoudiging op welke andere wijze dan ook en/of commercieel gebruik van deze informatie is niet toegestaan, tenzij hiervoor uitdrukkelijk schriftelijke toestemming is verleend door Internet Publishers of tenzij aan de volgende voorwaarden wordt voldaan. Deze informatie mag worden bekeken op een scherm, gedownload worden op een hard-disk of geprint worden, mits dit geschied voor persoonlijk, informatief en niet-commercieel gebruik, mits de informatie niet gewijzigd wordt, mits de volgende copyright-tekst in elke copy aanwezig is: Copyright Internet Publishers bvba, mits copyright, handelsmerk en andere van toepassing zijnde teksten niet worden verwijderd en mits de informatie niet wordt gebruikt in een ander werk of publicatie in welk medium dan ook. iii

5 ZWANGER WORDEN Zwanger worden Het biologische principe van een geslachtelijke voortplanting, zoals de mens dat gewoon is te doen, is simpel. De man bevrucht met zaadcellen de eicel van de vrouw. En in veel gevallen is het ook zo simpel. Maar dat is helaas niet voor iedereen zo vanzelfsprekend. Zowel de man als de vrouw of beiden kunnen de oorzaak zijn dat een zwangerschap niet zo gemakkelijk gaat. Maar als het gelukt is om zwanger te raken dan gaan de nieuwe papa en mama een periode van gemiddeld 40 weken in waar de baby zich ontwikkeld tot een mensje dat normaal gezien goed voorbereid is op zijn zelfstandige toekomst. In dit ebook lees je over de ontwikkeling van de baby en de lichamelijke veranderingen bij de mama. 4

6 EERSTE TRIMESTER 1ste trimester De eerste 13 weken van de zwangerschap. 5

7 1 STE EN 2DE WEEK 1ste en tweede week Wat gebeurt er met de baby? Na de eisprong, begint de eicel aan haar reis door de eileider naar de baarmoeder. Tijdens deze reis is ze ongeveer twaalf tot vierentwintig uur vruchtbaar. Wanneer ze door één zaadcel uit het sperma van de partner bevrucht wordt in de loop van deze uren, versmelten de kernen van de zaadcel en de eicel, waardoor een unieke combinatie van erfelijk materiaal ontstaat. Ook het geslacht van de baby wordt op dit moment bepaald. Na drie tot vier dagen komt de bevruchte eicel (zygote) aan in de baarmoeder. Op dat moment is de zygote al opgedeeld in zestien identieke cellen. Hieruit zal uiteindelijk zowel je baby, als de vruchtzak die je baby beschermt en de moederkoek (placenta) die zal instaan voor de voeding van je baby in de baarmoeder, ontstaan. Na ongeveer twee dagen begint de zygote zich in te nestelen in de baarmoeder, waar ze verder zal uitgroeien tot een uniek levend wezentje. Wat gebeurt er met mama s lichaam? Een zwangerschap duurt gemiddeld veertig weken, gerekend vanaf de eerste dag van je laatste menstruatie. Omdat de meeste vrouwen hun eisprong hebben omstreeks de veertiende dag van hun cyclus, betekent dat dat de je de twee eerste weken van je zwangerschap eigenlijk nog niet zwanger bent. Maar tijdens die twee weken treft je lichaam heel wat voorbereidingen voor 6

8 een mogelijke zwangerschap. Het produceert de hormonen oestrogeen en progesteron in variërende hoeveelheden. Dit zorgt ervoor dat er een eicel rijpt in de eierstok en dat er een eisprong plaatsvindt. Wanneer die eicel bevrucht raakt, moet zij zich onder optimale omstandigheden kunnen innestelen in de baarmoeder. Beide hormonen zorgen er dan ook voor dat de baarmoeder in een optimale toestand verkeert om een bevruchte eicel te ontvangen. Wanneer je eisprong niet netjes op de veertiende dag van je cyclus valt, kan het zijn dat je vroeger of later zwanger raakt en dus ook vroeger of later bevalt. De uitgerekende bevallingsdatum is dan ook altijd een schatting. De meeste zwangerschappen duren tussen de 37 en de 42 weken. Veel toekomstige mama s zijn gestart met het innemen van extra foliumzuur vanaf het moment dat ze besloten hebben dat ze graag mama willen worden. Zwangere mama s die dat nog niet deden, kunnen nog altijd starten met het innemen van extra foliumzuur. Foliumzuur speelt een belangrijke rol in het voorkomen van een open ruggetje bij de baby. Ook al kies je voor gezonde voeding tijdens de zwangerschap, extra foliumzuur is geen overbodige luxe. Je neemt deze extra vitamine best tot de tiende week van de zwangerschap. Veel zwangere mama s hebben op dit moment nog geen weet van hun zwangerschap, omdat ze nog geen symptomen waarnemen. Toch kunnen sommige mama s tijdens de twee eerste weken van hun prille zwangerschap al vermoeden dat ze zwanger zijn. Ze zijn onverklaarbaar moe, hun borsten zijn gevoeliger, ze moeten vaker plassen en slapen slecht. Ook een lichtjes verhoogde lichaamstemperatuur en een klein beetje bloedverlies kunnen symptomen zijn van een prille zwangerschap. De eicel die tijdens de ovulatie vrijkomt, is de grootste cel in het menselijk lichaam. Spermacellen daarentegen zijn de kleinste cellen van het lichaam. 7

9 DERDE WEEK 3de week Wat gebeurt er met de baby? Je baby is op dit moment in de zwangerschap eigenlijk niet meer dan een hoopje cellen dat zich in recordtempo vermenigvuldigt. Dit hoopje cellen, ook wel de balstocyst genoemd, is op weg naar de baarmoeder om zich daar in te nestelen en er verder te groeien en te ontwikkelen. Uit deze blastocyst zal niet alleen je baby, maar ook de moederkoek (placenta) zich ontwikkelen. De placenta staat in voor de aanvoer van voedingstoffen vanuit het lichaam van mama naar de baby. Omgekeerd geeft de baby zijn afvalstoffen via de placenta terug aan mama. Het is de placenta die verantwoordelijk is voor de productie van het hormoon HCG, waarover hieronder meer. Zwangerschapstesten controleren de aanwezigheid van het hormoon HCG in het bloed of de urine van de toekomstige mama. Is dat in voldoende hoeveelheid aanwezig, dan is ze zwanger. De baby is nog niet één millimeter groot, en toch ligt er al heel wat vast: of het een jongen of een meisje wordt, de kleur van het haar en de ogen, en zelfs (voor een stukje dan toch) zijn karakter. Wat gebeurt er met mama s lichaam? Hoewel je theoretisch al drie weken zwanger kan zijn, kan je nog niet echt testen of ja al dan niet mama wordt over negen maanden. Daarvoor moet je nog één weekje geduld oefenen. Een zwangerschapstest uitvoeren kan vanaf het moment dat je één dag over tijd 8

10 bent, dus wanneer je regels minstens één dag uitblijven. Daar komen we in week 4 op terug. Hoewel je het niet echt zeker kan zijn, kan je van je lichaam toch een aantal hints krijgen dat je mama gaat worden. Zo kan je last hebben van gevoelige of jeukende borsten. Sommige zwangere mama s zijn op dit moment van de zwangerschap ook al misselijk, vooral s ochtends. Als dit ongemakjes zijn waar je anders nooit last van hebt, dan zou het wel eens kunnen betekenen dat je zwanger bent. Sommige mama s willen zo graag zwanger worden, dat hun lichaam hen voor de gek houdt. Ze hebben last van allerlei symptomen die wijzen op een beginnen de zwangerschap, terwijl ze (nog) niet zwanger zijn. Probeer niet te hard van stapel te lopen voor je zeker weet dat je zwanger bent. Zeker wanneer je al een tijdje probeert om zwanger te raken, kan het nieuws dat je (voorlopig) geen mama wordt, als een zware klap aankomen. Tijdens de eerste weken van je zwangerschap, maakt je lichaam het hormoon HCG in grote hoeveelheden aan. Het hormoon HCG zorgt ervoor dat de eierstokken voorlopig geen nieuwe eicellen produceren en dat de productie van oestrogeen en progesteron opgedreven wordt. Door deze twee hormonen wordt de baarmoeder van mama in een optimale toestand gebracht en gehouden voor de baby die erin groeit. De eerste zwangerschapstest werd geïntroduceerd in Na het doen van de test moesten vrouwen twee uur wachten op de uitslag. 9

11 VIERDE WEEK 4de week Wat gebeurt er met de baby? De vierde week van de zwangerschap is, samen met de paar weken die volgen, een belangrijk moment in de ontwikkeling van de baby, omdat tussen de vierde en de tiende week alle organen gevormd worden en beginnen functioneren. In de vierde week zien we dat het hoopje cellen dat de baby tot dan toe was, zich deelt in drie delen. Eén van die delen zal uitgroeien tot het ademhalingsapparaat en het spijsverteringsstelsel; een tweede deel zal de vorm aannemen van de geslachtsorganen, de botten en de spieren; het derde deel groeit uit tot het zenuwstelsel en de zintuigen. Vanaf nu spreekt men niet meer over een blastocyst, maar over een embryo. Dit is ook een belangrijke week voor de ontwikkeling van de moederkoek (placenta). Er ontstaan stilaan meer en meer verbindingen met het weefsel van de baarmoederwand, zodat de placenta tegen het einde van de vierde week haar taak voor de volgende 36 weken kan beginnen uitvoeren: de baby voorzien van zuurstof en voedingsstoffen en zijn afvalstoffen via het bloed van mama weer afvoeren. Het zal duren tot het einde van het eerste trimester van de zwangerschap voor de placenta volgroeid is en optimaal functioneert. Tijdens de vierde week is het embryo volledig omhuld 10

12 en beschermd door de vruchtvliezen en het vruchtwater. Wat gebeurt er met mama s lichaam? Dit is het moment waarop je zekerheid kan krijgen of je al dan niet mama gaat worden. Een zwangerschapstest om zelf thuis te testen of je zwanger bent, kan je kopen bij de apotheker, de drogist of in een grootwarenhuis. Laat je dit liever door een arts vaststellen, dan kan dat ook. Zwangerschapstesten om thuis te doen, controleren je urine op de aanwezigheid van het hormoon HCG. Ja arts zal een bloedstaal afnemen en dat controleren op de aanwezigheid van hetzelfde hormoon. Deze test kan al iets vroeger zekerheid geven of je al dan niet zwanger bent, maar je moet wel een dag wachten op het resultaat. Bij de tests die je zelf thuis afneemt, weet je onmiddellijk of je mama wordt. Plan het moment van de test zorgvuldig. Wat de uitslag ook is, je zal wat tijd nodig hebben om aan het idee te wennen. Zorg er bij voorkeur voor dat je partner in de buurt is, of iemand anders met wie je de vreugde of te teleurstelling die het resultaat van de test met zich meebrengt, kan delen. Ben je zwanger, breng je arts dan zo snel mogelijk op de hoogte. Hij kan dan rekening houden met het feit dat je mama wordt en met eventueel medicijngebruik. Je wacht ook best niet te lang met het inlichten van je werkgever. Zwangere mama s genieten immers bescherming tegen ontslag en tegen het werken in omstandigheden die schadelijk kunnen zijn voor de ontwikkeling van hun baby. Als je eenmaal zeker weet dat je zwanger bent, denk er dan aan dat alles wat mama eet en drinkt ook bij haar baby terechtkomt. Kies van nu af aan dus resoluut voor gezonde voeding, neem geen medicijnen op eigen houtje en ban alcohol en sigaretten. Na de conceptie begint je embryo het proteine EPF (early pregnancy factor) af te scheiden om te voorkomen dat je lichaam het als een indringer ziet en het gaat afstoten. 11

13 VIJFDE WEEK 5de week Wat gebeurt er met de baby? Vorige week zagen we dat het embryo zich stilaan in drie delen begon te verdelen. Elk van deze delen hebben een specifiek doel: De ectoderm of het bovenste deel ontwikkelt zich in eerste instantie tot de neurale buis, waaruit later de hersenen, de ruggengraat en het ruggenmerg zullen groeien. De mesoderm of het middelste deel vormen de basis voor het hart, de spieren, bloedvaten en botten. Op het einde van de vijfde week begint je baby zijn hartje te kloppen! De endoderm of het onderste deel vormt de basis voor de ontwikkeling van belangrijke organen, zoals het maag-darmkanaal, de longen, de lever, Deze ontwikkeling gaat in een razend tempo verder, al merk je daar als toekomstige mama weinig van. Je baby is immers op dit moment net iets meer dan één millimeter groot! Wat gebeurt er met mama s lichaam? Alhoewel je nog niet kan zien dat je mama gaat worden, zijn er nu wellicht een aantal zwangerschapssymptomen die de kop opsteken. Je hebt uiteraard je laatste regels gemist, maar daarnaast kan je ook last hebben van misselijkheid, vooral s morgens. Dit gaat meestal over na een drietal maanden, als zijn er ook mama s die de hele zwangerschap last hebben van misselijkheid. Een ander symptoom van een beginnende zwan- 12

14 gerschap zijn pijnlijke of jeukende borsten. Dit is een gevolg van de borstklieren die zich voorbereiden op de borstvoeding. Verder hebben toekomstige mama s vaker aandrang om te plassen en voelen ze zich extreem moe. Ten slotte kan het ook zijn dat je smaak verandert. Sommige dingen die je vroeger bijzonder graag at, staan je nu tegen, terwijl dingen die je voor je zwangerschap niet lustte, opeens net heel lekker worden. Ook een onbedwingbare zin in bepaalde voedingsmiddelen of trek in vreemde combinaties van voedingsmiddelen, zijn gekende, maar erg onschuldige kwaaltjes. Er wordt wel eens gezegd dat je, wanneer ja mama wordt, voor twee moet eten. Daarmee bedoelt men uiteraard niet dat je je porties moet verdubbelen, maar wel dat je je ervan bewust moet zijn dat alles wat mama eet en drinkt ook bij haar baby terechtkomt. Kies dus consequent voor gezonde voeding. Wat dat precies inhoudt, kan je lezen in het artikel voeding tijdens de zwangerschap. Sommige zwangere mama s maken zich zorgen over hun figuur, en beginnen te lijnen. Dit is uiteraard een slecht idee. Niet alleen je baby heeft voedingstoffen nodig, ook jouw lichaam moet extra kracht opdoen, want het zal de komende maanden hard moeten werken. Het is nu eenmaal normaal dat zwanger zijn gewichtstoename met zich meebrengt, maar wie steevast kiest voor gezonde voeding, kan die gewichtstoename onder controle houden. Op die manier hoeft het echt geen probleem te zijn om na de bevalling je gewicht van voor de zwangerschap terug te krijgen. Ga nog even door met het innemen van extra foliumzuur, tot de tiende week van je zwangerschap. Probeer ook in beweging te blijven, hoe moe je je misschien ook voelt. Je hoeft uiteraard niet extreem te sporten, maar een wandeling of een fietstochtje kan absoluut geen kwaad. Het maakt je lichaam sterker, en dat is niet alleen een voordeel tijdens de bevalling, maar het komt ook je fysieke herstel na de geboorte van je baby ten goede. De cel die gecreëerd werd door de versmelting van eicel en zaadcel zal zich delen in meer dan 100 miljard andere cellen om je baby te vormen. 13

15 ZESDE WEEK 6de week Wat gebeurt er met de baby? Terwijl je baby in de vijfde week nog wat leek op een dikkopje, krijgt hij deze week toch een wat meer menselijke vorm. Zijn hoofdje is erg groot in verhouding tot de rest van zijn lichaampje. Het vertoont donkere vlekken waar later de oogjes en de neusgaten zullen komen. Waar de oortjes zullen groeien, ontstaan kleine putjes. Niet alleen zijn hoofdje neemt een duidelijke vorm aan. Zijn lijfje vertoont nu ook vier knobbeltjes, beginnende armpjes en beentjes, handjes en voetjes. Zijn kleine hartje pompt bloed door zijn lijfje tegen 100 tot 160 slagen per minuut. Dat is twee keer zo snel als het hart van mama! Deze week en de volgende weken zijn extreem belangrijk voor de ontwikkeling van je baby, omdat hier (verder) de basis gelegd wordt voor de vorming van het ruggenmerg en de hersenen. Als zwangere mama probeer je dus best elk contact met schadelijke (voedings)stoffen te vermijden. Wat gebeurt er met mama s lichaam? Je baarmoeder neemt stilaan meer plaats in in je buik, waardoor je strakste kleren misschien wat nauw beginnen te zitten. Zeker wanneer dit niet je eerste zwangerschap is, kan het zijn dat je opbollende buikje al wat zichtbaar wordt. Ook de weegschaal geeft misschien al aan dat je wat bijgekomen bent. Mama s die veel last 14

16 hebben van (ochtend)misselijkheid en braken, zijn misschien afgevallen in plaats van bijgekomen. Maak je geen zorgen hierover. Meestal verdwijnt de misselijkheid in het tweede trimester van de zwangerschap, en zal je dan voldoende bijkomen. Moet je echt extreem vaak braken, raadpleeg dan best een arts. Neem zeker nooit medicijnen op eigen houtje! De meest voorkomende klacht van mama s in het begin van de zwangerschap is vermoeidheid. Dit is volstrekt normaal, en een gevolg van de verhoogde productie van het hormoon progesteron. Luister naar je lichaam en neem voldoende rust. Troost je met de gedachte dat deze vermoeidheid tijdelijk is, en verdwijnt na het eerste trimester van de zwangerschap. Zoals we al meldden in week vijf, hebben veel mama s last van jeukende of gevoelige borsten. Daarnaast zullen je borsten door de groei van de borstklieren ook in omvang toenemen. Aarzel niet om je in dat geval een grotere bh aan te schaffen, die je borsten voldoende steun biedt. Sommige bh s hebben een extra tussenstukje voor op de rug, zodat ze kunnen meegroeien met je lichaam. Sommige mama s hebben last van licht bloedverlies. Meestal is dit onschuldig, maar je laat het best toch altijd nakijken door een arts. Ten slotte kan je vanaf dit moment in je zwangerschap last hebben wan stemmingswisselingen. Je reageert vaak heel heftig, boos of ontroerd. Ook het feit dat je wellicht erg vermoeid bent, en misschien ook last hebt van allerlei zwangerschapskwaaltjes, kunnen een nefast effect hebben op je humeur. Ook hier geldt het devies: het gaat voorbij. Even op je tanden bijten, dus De doorsnee 40 weken zwangerschap zijn gelijk aan ofwel negen maanden van 30 dagen ofwel tien maanden van 28 dagen. 15

17 ZEVENDE WEEK 7de week Wat gebeurt er met de baby? De vier knobbeltjes waar we het in week zes over hadden, krijgen stilaan meer vorm. Ze lijken nog niet op handjes of voetjes, maar eerder op een soort peddeltjes, omdat de vingertjes en de teentjes nog een beetje met elkaar vergroeid zijn. Dat blijft nog een paar weken zo. Het hoofdje van je baby vormt nog steeds het grootse deel van zijn lichaampje. Op dit moment in zijn ontwikkeling heeft je baby ook een staart. Wees gerust, in de loop van de volgende weken zal deze verdwijnen en enkel het staartbeentje zal overblijven. We kunnen al twee hersenhelften onderscheiden, en ook de lever werkt volop. Je baby s gezichtje krijgt ook stilaan vorm. De oogleden zijn volop in ontwikkeling en kunnen de oogjes van je baby, die stilaan kleur beginnen vertonen, al gedeeltelijk bedekken. Er is duidelijk een mondje zichtbaar en ook de neus begint vorm aan te nemen. Ook zijn oortjes tekenen zich meer en meer af, al kan hij nog niks horen, zelfs de stem van mama niet. Je baby begint pas te horen vanaf de veertiende week van de zwangerschap. Je baby is op dit moment ongeveer 13 millimeter groot, en klaar voor een volgende mijlpaal in zijn ontwikkeling. Hij beweegt voor het eerste op eigen kracht! Mama zal wel nog even geduld moeten oefenen voor de 16

18 die bewegingen kan voelen, want voorlopig is er nog voldoende bewegingsruimte in de baarmoeder voor de kleine spruit. Wat gebeurt er met mama s lichaam? Je baarmoeder is inmiddels verdubbeld in omvang. Naarmate je baarmoeder meer en meer plaats inneemt in je buik, zal ze ook tegen andere organen gaan drukken. Dit is voorlopig nog niet het geval. Je hebt misschien de indruk dat je baby op je blaas drukt, waardoor je vaker moet plassen. Dit is echter een gevolg van het feit dat je bloedvolume stilaan toeneemt, waardoor je nieren ook harder gaan werken. De typische symptomen van zwangerschap waar we het de voorbije weken over hadden vermoeidheid, misselijkheid, vaker plassen blijven aanwezig, maar er zijn een aantal kwaaltjes die typisch zijn voor de zevende week. Sommige zwangere mama s meldden een overmatige speekselproductie. Dit is een klacht die vooral voorkomt bij mama s die veel last hebben van misselijkheid. Ook een metaalachtige of zure smaak in je mond kan een gevolg zijn van je zwangerschap. Het is een gevolg van de zwangerschapshormonen die je lichaam aanmaakt, en dus een volledig normaal verschijnsel. De meeste mama s zijn nu ongeveer één kilo bijgekomen. Voorlopig zie je er dus nog helemaal niet zwanger uit, al kan het zijn dat je zelf een kleine bobbel voelt in je onderbuik. Hoezeer je er als zwangere mama ook naar uitkijkt om met je buikje te pronken, geniet nog even van het zwanger zijn zonder de bijkomende ongemakken van een dikke buik! In augustus en september worden er meer baby's geboren dan in de andere maanden. De maand met de minste geboorten: november. 17

19 ACHTSTE WEEK 8ste week Wat gebeurt er met de baby? Het kleine mensje in je buik is nu ongeveer twee centimeter groot. Zijn staart waar we het in week zeven over hadden, begint stilaan te verdwijnen. De oogleden groeien verder uit en kunnen het oog nu bijna helemaal bedekken. Toch zijn de oogjes meestal open. Deze week ontwikkelt vooral het ademhalingsstelsel verder. De luchtpijp vertakt steeds verder uit in de longen, die zelf ook volop evolueren. Ook in de hersenen vinden belangrijke ontwikkelingen plaats. Er ontstaan verbindingen tussen zenuwcellen, waardoor zenuwbanen ontstaan. Die zijn nog niet te vergelijken met de zenuwbanen van een pasgeborene, maar in een primitieve vorm zijn ze wel al aanwezig. Ook het geraamte van je baby begint stilaan uit te harden. Tot nu toe waren de beenderen in zijn kleine lijfje week en zacht, zoals kraakbeen. In tegenstelling tot kraakbeen, dat altijd week blijft, worden de andere botten hard. Dat proces begint in de achtste week. Deze week ontwikkelt je baby ook zijn knietjes, wat zijn beweeglijkheid ten goede komt. Maar ook al beweegt je baby erg vaak, je wordt het nog altijd niet gewaar. Veel mama s fantaseren over het geslacht van hun baby. Ook al is van bij de bevruchting bepaald of je baby een 18

20 jongetje of een meisje wordt, uitwendig is daar nog niks van te zien. Wat gebeurt er met mama s lichaam? Zeker als dit je eerste zwangerschap is, is de kans groot dat buitenstaanders nog helemaal niet kunnen zien dat je zwanger bent. Toch beginnen je gewone kleren stilaan wat krap te zitten. Ruil je strakke jeans voor een gemakkelijk zitten joggingpak, of plan een shoppingtripje om leuke zwangerschapskledij uit te zoeken. Tegenwoordig is er een erg ruim aanbod aan hippe en comfortabele kledij voor toekomstige mama s op de markt. Hou er wel rekening mee dat je nog heel wat kilootjes zal aankomen, dus kies deze kledij niet te krap. Ook je bh is misschien wel aan vervanging toe. Rond deze tijd zijn je borsten niet alleen gevoelig, maar wellicht ook groter. Dat komt doordat de klieren in je borsten zich stilaan voorbereiden op het geven van borstvoeding. Het is beslist geen goed idee om een knellende bh te dragen, zeker niet wanneer je borsten zo gevoelig zijn. Heb je dus een maatje meer nodig - en dat is bij veel mama s het geval - aarzel dan niet om je ene groter exemplaar aan te schaffen. Veel toekomstige mama s klagen rond de achtste week van de zwangerschap over krampen in de onderbuik. Dit is vaak een onschuldig gevolg van het uitrekken van je baarmoeder en de ligamenten waarmee ze in je buik op haar plaats gehouden wordt. Met wat (platte) rust gaat deze krampen vaak over. Wordt de pijn heviger, of maak je je zorgen, raadpleeg dan zeker een arts, zeker wanneer je ook bloed verliest. Sommige zwangere mama s hebben ook last van lage rugpijn. Die wordt veroorzaakt door de groeiende baarmoeder die een lichte druk uitoefent op het onderste deel van de wervelkolom. Je hebt minder dan 2 procent kans om op een natuurlijke manier tweelingen te krijgen. Als je vruchtbaarheidsbehandelingen ondergaat, kan die kans wel 20 procent zijn. 19

21 NEGENDE WEEK 9de week Wat gebeurt er met de baby? Je baby meet deze week als tussen de tweeënhalf en de drie centimeter, ongeveer zo groot als een kerstomaatje of een druif! Hij ziet er intussen uit als een echt miniatuurmensje, al blijft zijn hoofdje in verhouding tot de rest van zijn lijfje erg groot. Zijn staart is nu helemaal verdwenen, enkel het staartbeentje is overgebleven. Het gezichtje tekent zich steeds duidelijker af: de oortjes, het mondje en de neus krijgen vorm. De oogjes van je baby gaan deze week dicht en zullen pas weer opengaan rond week zevenentwintig. Stilaan wordt het duidelijk of je mama wordt van een jongen of een meisje. Maar omdat alles nog zo piepklein is, zal je het pas op echografie kunnen zien vanaf week achttien of zelfs week twintig. Het hartje van je baby is intussen verdeeld in twee kamers en twee boezems, net zoals je eigen hart, maar dan in een miniatuurversie. Ook zijn tandjes beginnen zich te vormen in het tandvlees. Nu alle lichaamsdelen en organen in rudimentaire vorm aanwezig zijn, moet alles nu groeien en verfijnen. Je baby zal de komende weken dus zowel in lengte als in gewicht heel wat bijkomen. 20

22 Wat gebeurt er met mama s lichaam? Je bent rond deze tijd in je zwangerschap bijzonder gevoelig voor stemmingswisselingen. Het ene moment ben je dolgelukkig, dan weer overdreven emotioneel of bezorgd of zonder duidelijke reden verdrietig. De hormonen die door je lijf gieren zijn daar verantwoordelijk voor. Mama worden brengt nu eenmaal heel wat vreugde, maar ook vragen en zorgen met zich mee. Deze emotionele achtbaan is een normaal verschijnsel bij zwangere mama s. Troost je met de gedachte dat je gevoelsleven wellicht wat rustiger wordt in het tweede trimester van de zwangerschap. Misschien ben je al wat bijgekomen, misschien ook niet. Aangezien de baby in de komende weken sterk zal groeien en verdikken, zal mama dat ook merken aan de weegschaal. De meeste mama s komen tijdens hun zwangerschap gemiddeld tussen de negen en de zestien kilo aan. Probeer ervoor te zorgen dat je niet té veel aankomt, maar maak je er ook niet té veel zorgen over. Het extra gewicht is uiteraard niet allemaal lichaamsvet. De baby zelf, maar ook de vergrote baarmoeder, de placenta, en het vruchtwater zullen zorgen voor wat extra kilo s. En ook het lichaam van mama vertoont veranderingen die doorwegen : je borsten worden zwaarder, je bloedvolume neemt toe en sommige mama s houden vocht op. Doordat je borsten en je buik stilaan uitzetten, wordt je huid op die plaatsen opgerekt. Dat kan zorgen voor een vervelende jeuk. Een ander vervelend bijverschijnsel van je zwangerschap rond week negen is een opgeblazen gevoel en winderigheid. Vervelend, maar volkomen normaal, omdat je spijsvertering tijdens je zwangerschap vertraagt onder invloed van het hormoon progesteron. Je kan dit probleem beperken door traag te eten en bepaalde voedingsmiddelen te vermijden, zoals bruisende dranken, sterk gekruide gerechten en zuivelproducten. De gemiddelde leeftijd van een moeder bij de geboorte van haar eerste kind ligt in Vlaanderen op 28 jaar, behoorlijk hoog dus. De gemiddelde leeftijd waarop een man voor de eerste keer vader wordt, ligt rond de

23 TIENDE WEEK 10de week Wat gebeurt er met de baby? De belangrijkste organen van je baby zijn gevormd en beginnen te werken: het hartje, de lever, de nieren, de ingewanden en de hersenen. Vanaf nu is het dus zaak om te groeien. Vanaf dit moment noemen wetenschappers je baby geen embryo meer, maar een foetus. De kans dat er nog iets fout loopt bij in de ontwikkeling van je kleintje wordt met de dag kleiner. De baby kan intussen zijn armpjes en beentje plooien, want het knie- en ellebooggewricht zijn klaar. De vingertjes en de teentjes zijn nu niet meer vergroeid en er verschijnen zelf mininageltjes. Baby s huid is nu doorschijnend. Als mama haar baby zou kunnen zien, zou ze de adertjes en het ruggenmerg door zijn transparante velletje heen kunnen zien. Zijn huidje wordt ook stilaan bedekt met haar - een overblijfsel van onze afstamming, net zoals de staart die hij in week zes nog had. Wees gerust, ook deze lanugohaartjes zullen weer verdwenen zijn tegen dat je kleine spruit ter wereld komt. Je baby meet deze week ergens tussen de drie en de vier centimeter. Vanaf nu zal hij zo n twee centimeter per week groeien. Wat gebeurt er met mama s lichaam? Mama begint nu stilaan een buikje te krijgen. Voor buitenstaanders kan je het nog makkelijk verstoppen, 22

24 maar voor je partner en voor jezelf is het duidelijk: jullie worden mama en papa! Je nadert stilaan het tweede trimester van je zwangerschap, en dat is een moment om naar uit te kijken. Kwaaltjes als vermoeidheid, misselijkheid en stemmingswisselingen verdwijnen geleidelijk aan. De meeste zwangere mama s genieten daarom van deze periode het meest. Het laatste trimester krijg je er een paar nieuwe ongemakjes bij, door je dikke buik en de plaats die je kleintje inneemt in je buik, waardoor andere organen een beetje in de verdrukking komen. Maar daarover later meer. alsof je weer in je puberteit komt! Geen nood, na de bevalling normaliseert je huid zich weer. Tijdens een controlebezoek aan je arts of verloskundige, kan je voor het eerst je baby s hartje horen. Veel mama s vinden dat dat klinkt als galopperende paarden, omdat het zo veel sneller klopt dan hun eigen hart. Ook dat is volkomen normaal. Hoe kleiner een levend wezentje, hoe sneller zijn hartslag. Net zoals de eerste echografie, is het horen kloppen van dat kleine hartje voor veel mama s een emotioneel moment. Sommige zwangere mama s hebben rond deze tijd last van duizeligheid als gevolg van een verlaagde bloeddruk. Dit is volkomen normaal, maar het kan soms beangstigend zijn. Probeer geen bruuske bewegingen te maken en zeker niet te snel recht te staan. Voel je dat je duizelig wordt, ga dan even liggen, bij voorkeur op je linkerzij. Hormonale veranderingen in mama s lichaam hebben ook een effect op haar huid. De huid produceert onder invloed van deze hormonen meer talg, wat kan leiden tot een glimmende huid of zelfs tot acne. Het lijkt wel Uit een enquête kwam naar voren dat tijdens de zwangerschap de meeste vrouwen zich te buiten gaan aan zoetigheid (40 %) en aan zoute voedingsmiddelen (35%). 23

25 ELFDE WEEK 11de week Wat gebeurt er met de baby? Op elf weken past je baby ongeveer in je handpalm. Zijn vingertjes en teentjes zijn volledig los van elkaar en hij kan zijn handjes openen en sluiten. De botten in zijn kleine lijfje worden stilaan hard, en de tandjes vormen zich onder het tandvlees. Binnen een drietal weken zal je baby ongeveer dubbel zo groot zijn. Hij heeft dus een ware groeispurt voor de boeg. Zijn hoofdje blijft nog wel even erg groot in verhouding tot de rest van zijn lijfje. Baby s middenrif is volledig gevormd in de elfde week. Soms heeft hij zelfs de hik, al kan mama dat nu nog niet voelen. Later in de zwangerschap zal ze dat wel kunnen. Stilaan beginnen de geslachtsorganen zich zichtbaar te ontwikkelen. Een arts of verloskundige met een geoefend oog, kan op elf weken al vaststellen of je mama wordt van een zoontje of een dochtertje. Wat gebeurt er met mama s lichaam? De meeste zwangere mama s hebben stilaan minder last van (ochtend)misselijkheid. Ook de vermoeidheid ebt stilaan weg en je krijgt opnieuw wat meer energie. Onder invloed van je hormoonhuishouding zijn je spieren meer ontspannen, wat dan weer kan leiden tot constipatie (door een vertraagde spijsvertering) en maag- 24

26 zuur (doordat de klep tussen maag en slokdarm minder gespannen is). Doordat de meeste mama s zich minder misselijk voelen, neemt ook hun eetlust opnieuw toe. Daardoor zien de meeste zwangere vrouwen rond deze tijd een duidelijke gewichtstoename, ongeveer één kilo per twee weken. Blijf echter bewust kiezen voor gezonde voeding. Alle kilootjes die je nu bijkomt, moeten er immers over enkele maanden weer af. Het is dus aangewezen om je gewichtstoename onder controle te houden. De baarmoeder vult nu ongeveer het hele bekken van mama, en komt lichtjes boven haar schaambeen uit. Misschien is je buikje al duidelijk zichtbaar voor anderen, misschien ook niet. Mama s die er nog niet zwanger uitzien, vinden dat vaak jammer. Troost jezelf met de gedachte dat je nog even in je gewone kleren past, iets waar je over enkele maanden reikhalzend naar uit zal kijken. Veel toekomstige mama s merken dat tijdens de zwangerschap hun haar en nagels sneller groeien dan anders. Dat heeft opnieuw te maken met je hormoonproductie. Je verliest ook minder haar dan normaal, waardoor je haar volumineuzer lijkt. Sommige mama s klagen wel over weerbarstig haar. Meer vervelende ongemakken, zoals hoofdpijn en stemmingswisselingen, houden nog even aan. Geen nood, het eerste trimester zit er bijna op. De meeste kwaaltjes waar je de voorbije weken last van had, zullen dan, net als de misselijkheid, stilaan afnemen. Wil je na je bevallingsverlof opnieuw aan het werk, dan wordt het stilaan tijd om opvang te regelen voor je kleine spruit. Je hebt keuze uit heel wat verschillende initiatieven voor kinderopvang. Hiervoor verwijzen we naar het artikel over kinderopvang. Ook mama s die na hun bevalling een beroep willen doen op kraamhulp, kunnen daar rond deze tijd best regelingen voor treffen. Meer info hierover vind je in het artikel over kraamhulp na de geboorte. In Nederland worden er elk uur circa twintig baby's geboren. Dat is gemiddeld bijna 500 baby's per dag. 25

27 TWAALFDE WEEK 12de week Wat gebeurt er met de baby? Je baby is nu ongeveer zo groot als een kiwi. Zijn hersentjes ontwikkelen zich deze week in sneltempo. Daardoor kan hij vanaf deze week pijn gewaarworden. Dat lijkt misschien niet zo leuk, maar het is wel erg belangrijk. Stel je maar eens voor dat je geen pijn zou voelen. Je zou niet eens weten dat iets mis is met je lichaam, laat staan naar de dokter gaan. Het kunnen voelen van pijn is dus een belangrijke stap in de ontwikkeling van je baby. Vanaf deze week kan je kleintje ook zijn mondje openen dichtdoen. Dat betekent dat hij soms geeuwt, kleine hoeveelheden vruchtwater doorslikt of zelfs op zijn duimpje zuigt in mama s buik! Zijn gezichtje begint er steeds menselijker uit te zien. Zijn oogjes staan nu immers vooraan in plaats van aan de zijkant van zijn hoofdje. De niertjes beginnen ook te werken, zodat je baby urine kan produceren. Inderdaad, af en toe doet hij zelfs een klein plasje in de buik van mama. Ook zijn hartje klopt nog altijd razend snel, ongeveer twee keer zo snel als dat van mama. De navelstreng is intussen voldoende ontwikkeld om haar rol te vervullen. De komende maanden zal zij instaan voor de aanvoer van zuurstof en voedingsstoffen van mama naar baby en voor de afvoer van afvalstoffen in de omgekeerde richting. 26

28 Wat gebeurt er met mama s lichaam? Je baarmoeder komt nu stilaan boven je schaambeen uit, waardoor je arts of verloskundige haar kan voelen. Alle mama s beginnen nu toch stilaan een buikje te krijgen en gewone kleding begint nu echt wel te knellen. Veel zwangere mama s vinden deze week het ideale moment om hun omgeving te laten weten er een kindje op komst is. Vanaf week twaalf is de kans dat er nog iets fout gaat immers aanzienlijk kleiner. Ook je huid ondervindt de gevolgen van je zwangerschap. Sommige zwangere mama s hebben last van een vette huid met puistjes of acne. Plaatsen waar de huid van nature donkerder is, zoals je tepels of eventuele sproetjes, worden nog wat donkerder. Veel toekomstige mama s zien ook het beruchte zwangerschapsmasker verschijnen: onregelmatige bruinachtige vlekken op je voorhoofd, je kin, je wangen of je slapen. Onder invloed van zonlicht verdonkeren deze vlekken, dus bescherm je huid goed wanneer je in de zon zit. Het eerste trimester van je zwangerschap zit er bijna op, en vervelende kwaaltjes, zoals vermoeidheid en misselijkheid, beginnen stilaan te verminderen of zelfs te verdwijnen. Helaas krijg je er een aantal andere voor in de plaats. Tijdens week twaalf klagen veel toekomstige mama s over brandend maagzuur. Dit is een gevolg van de productie van het hormoon progesteron, dat je spieren ontspant. Hierdoor sluit de klep tussen de maag en de slokdarm de maagopening naar boven niet goed af. Wanneer spijsverteringssappen in de slokdarm terechtkomen, geeft dat een branderig gevoel. Studies hebben uitgewezen dat het verhaal - dat je aan de hand van de hartslag van een baby kunt voorspellen of het een jongen of een meisje wordt - nergens op gebaseerd is. 27

29 DERTIENDE WEEK 13de week Wat gebeurt er met de baby? Hoewel je baby beduidend groter is dan vorige week, is hij natuurlijk nog altijd erg klein. Hij is ongeveer even groot als een perzik, zo n zeven en een halve centimeter. Zijn hoofdje is nog altijd erg groot in vergelijking met de rest van zijn lijfje, al komt daar stilaan verandering in. Deze week beginnen zijn armpjes en beentjes sterk te groeien. Hij kan ze wel al bewegen, maar hij heeft nog geen controle over zijn bewegingen. Daarvoor moeten zijn hersenen eerst nog wat verder ontwikkelen. Zijn huidje is nog altijd doorschijnend. Dit komt doordat er nog geen vetlaagje onder zit. Dat vetlaagje komt er pas in de loop van het tweede trimester. Op de topjes van zijn vingertjes krijgt hij nog iets unieks: vingerafdrukken. De ingewanden van de baby, die tot voor kort nog uitpuilden in de navelstreng, vinden stilaan hun plaatsje in zijn buikje. Op twaalf weken werkt de ook alvleesklier (pancreas): ze produceert insuline, een onmisbare stof voor zijn latere spijsvertering. Wat gebeurt er met mama s lichaam? Op het einde van deze week heb je één derde van je zwangerschap doorgemaakt: het tweede trimester kan beginnen! Vorige week vertelden we al dat je je kan ver- 28

30 wachten aan een aantal nieuwe kwaaltjes die typisch zijn voor deze periode. Wat we nog niet vertelden, is dat veel zwangere mama s merken dat hun libido verhoogt. Dit is een gevolg van het toegenomen bloedvolume, waardoor je geslachtsdelen beter doorbloed worden en je dus sneller opgewonden raakt. Sommige koppels vinden het vreemd om te vrijen tijdens de zwangerschap, of ze zijn bang dat het kleintje in mama s buik er iets van zal merken of er last van zal hebben. Vrijen tijdens de zwangerschap is echter volkomen veilig, tenzij je natuurlijk om de één of andere reden het risico loopt op een miskraam of voortijdige weeën. Heb je vragen hierover, bespreek ze dan gerust met je arts of verloskundige. Ook de borsten van toekomstige mama s beginnen er stilaan anders uit te zien. Vorige week vertelden we al dat de tepels donkerder beginnen kleuren, maar ook de blauwe aders op de borsten worden duidelijk zichtbaar. Sommige mama s krijgen kleine bobbeltjes op het tepelhof. Doordat je baby groeit, wordt je baarmoeder opgerekt en komen de ligamenten waarmee ze op haar plats gehouden wordt onder druk te staan. Sommige mama s hebben daardoor last van pijn in de onderbuik. Vanaf nu zal je gewicht ook merkbaar beginnen toenemen. Zorg ervoor dat je de weegschaal onder controle houdt, want je moet al die extra kilo s achteraf natuurlijk ook weer kwijt. Kies consequent voor gezonde voeding tijdens de zwangerschap. Zwangere mama s moeten er vooral voor zorgen dat ze tijdens deze periode voldoende ijzer (in mager rood vlees en groene groenten), calcium (in zuivelproducten)en proteïnen (in mager vlees, eieren, sojaproducten, noten en zuivel) binnenkrijgen. Sommige aanstaande vaders beweren dat ze zwaarder worden, neerslachtig zijn en een enkeling voelt zich zelfs misselijk! Lees Couvade syndroom 29

31 TWEEDE SEMESTER 2de semester Week 14 tot week 28 is het tweede semester van de zwangerschap. 30

32 VIERTIENDE WEEK 14de week Wat gebeurt er met de baby? Tijdens de veertiende week van de zwangerschap, groeit je baby in sneltempo. Hij is nu ongeveer even groot als een grote citroen en weegt ongeveer zestig gram. Dat lijkt misschien erg klein, maar als je kijkt hoeveel hij (procentueel) gegroeid en aangekomen is in vergelijking met vorige week, is dat best wel een prestatie. Vooral zijn lijfje begint nu snel te groeien. Vorige week begonnen de beentjes en de armpjes sterkt te groeien, deze week is het de beurt aan het nekje. Baby s hoofdje maakt nog wel de helft van zijn totale lengte uit. Zijn oogjes komen steeds dichter bij elkaar en de oorschelpjes worden stilaan zichtbaar. Hij krijgt ook al wenkbrauwen! Hij kan ook al echte grimassen trekken, al doet hij dat nog niet bewust. Het is meer een soort spiertraining. Ook de rest van zijn lijfje wordt mobieler: hij bokst en stampt erop lost, al kan mama dat jammer genoeg nog altijd niet voelen. De uiteinden van zijn vingertjes en teentjes worden steeds harder. Binnenkort verschijnen de nageltjes. Twee vitale organen beginnen deze week hun taak te vervullen: de lever, die schadelijke stoffen afbreekt, en de milt die zorgt voor de productie van rode bloedcellen. 31

33 Wat gebeurt er met mama s lichaam? Week veertien is het begin van het tweede trimester. De middelste drie maanden van de zwangerschap noemt men wel eens de honeymoon-fase : de vervelende kwaaltjes van het eerste trimester zijn voorbij, en je bent nog niet erg veel bijgekomen. Je buik zit nog niet in de weg en je hebt hopen energie. Het is normaal dat je je af en toe wat zorgen maakt of zit te piekeren over de toekomst, maar tracht volop van deze periode te genieten. Je baarmoeder komt nu boven je schaambeen uit. Van nu af aan zal de groei van je baarmoeder bij elke controle door je arts of verloskundige opgevolgd worden. De groei van je baarmoeder vertelt de arts of verloskundige immers of mama s kleintje goed groeit. De groei van je baarmoeder zorgt er ook voor dat je zwaartepunt stilaan verschuift en meer naar voor komt te liggen. Om hun evenwicht te bewaren, nemen veel mama s een andere houding aan, waardoor ze soms last krijgen van lage rugpijn. Doordat je buik en je borsten in omvang toenemen, wordt je huid opgerekt, wat bij sommige mama s jeuk veroorzaakt. Je borsten zijn tijdens het tweede trimester wel minder gevoelig. Sommige zwangere mama s houden ook vocht vast, als gevolg van de toename in bloedvolume. Mama s die vocht vasthouden, hebben last van gezwollen enkels en voeten. Echt verhelpen kan je deze kwaal niet, maar je kan de klachten wel beperken door niet te lang aan één stuk rechtop te staan en niet te veel zout te eten. Komt de zwelling erg plots opzetten, dan is ze misschien niet zo onschuldig. Raadpleeg dan best een arts. In Belgie wordt 7 a 8 procent van de baby's te vroeg geboren (met 36 weken of eerder). Een nog kleiner percentage wordt te laat geboren (na 42 weken). 32

34 VIJFTIENDE WEEK 15de week Wat gebeurt er met de baby? Deze week nemen de beentjes in hun groei een voorsprong op de armpjes. Alle gewrichten kunnen zich nu buigen, dus baby spartelt erop los in mama s buik. Zijn oogjes zijn nog altijd gesloten, maar toch kan hij licht gewaarworden. De smaakpapillen op zijn tong ontwikkelen zich stilaan, al valt er op dit moment voor hem natuurlijk nog niet veel te proeven. Vaak heb je in de loop van deze week een echografie. Veel mama s kijken erg uit naar dit moment, omdat ze nu kunnen zien of hun baby een jongen of een meisje wordt. Dat wil zeggen, als je baby dat wil laten zien natuurlijk. Sommige kleintjes liggen zo gedraaid in de baarmoeder, of houden hun beentjes zodanig dicht dat het onmogelijk is om het geslacht te bepalen. Als je nu in je buik zou kunnen kijken, dan zou je zien dat je baby nu bijna helemaal behaard is. Dat is een overblijfsel van onze evolutie en dus een perfect normaal verschijnsel. Die haartjes, die lanugohaartjes genoemd worden, verdwijnen kort voor de geboorte. Wordt je baby te vroeg geboren, dan bestaat de kans dat deze beharing nog niet helemaal verdwenen is. Geen paniek, dan gebeurt dat wel na de geboorte. 33

35 Je baby leert op dit moment ook al ademen, als inhaleert hij dan geen lucht maar vruchtwater. Deze week is je baby ongeveer zo groot als een appel, zo n twaalf en een halve centimeter. Wat gebeurt er met mama s lichaam? Je bent nu ongeveer twee à drie kilo bijgekomen. Je maakt je misschien af en toe zorgen over de gezondheid van je baby, maar dat is perfect normaal. Eén van de nevenwerkingen uit het eerste trimester die immers nog niet verdwenen zijn, zijn de stemmingswisselingen. Een veel voorkomende klacht bij het begin van het tweede trimester is een verstopte neus, een gevolg van de betere doorbloeding van de slijmvliezen. Hoewel dit bij momenten erg vervelend kan zijn en wellicht hoofdpijn met zich meebrengt, is het een onschuldig kwaaltje dat vanzelf weer verdwijnt. Andere kwaaltjes van die aard zijn maagzuur, waar we het al over hadden in week twaalf, en een overmatige speekselproductie. Dat laatste lijkt misschien erg vervelend en vreemd, maar eigenlijk is het een natuurlijk middel tegen maagzuur: het speeksel neutraliseert immers de zuren uit je maag die in de slokdarm terechtkomen. Dit is het uitgelezen moment om tegen je baby te beginnen praten. Zo kunnen niet alleen mama, maar ook papa alvast een emotionele band beginnen smeden met hun kindje. Je baby kan nu immers geluiden uit de wereld buiten mama s buik opvangen. Mama s voor wie dit niet de eerste zwangerschap is, kunnen hun baby misschien al voelen bewegen, al is het nog erg vroeg. Maak je geen zorgen als dat bij jou nog niet het geval is: veel mama s voelen hun kleintje niet bewegen voor week twintig. De kans op een jongen is iets groter dan op een meisje. Gemiddeld worden er in Europa op elke meisjes ongeveer jongens geboren. 34

36 ZESTIENDE WEEK 16de week Wat gebeurt er met de baby? Zoals we de voorbije weken al vertelden, is je baby aan een groeispurt begonnen. Hij is nu ongeveer zo groot als een mango, zo n veertien centimeter, en de komende paar weken zal hij nog meer groeien en verdubbelen in gewicht. Vanaf deze week is zijn hoofdje niet lager het grootste deel van zijn lichaam, maar wel zijn romp. Hij zit ook niet meer zo in elkaar gedoken, want hij kan zijn hoofdje nu stilaan oprichten. Intussen experimenteert hij in mama s buik verder met de spieren van zijn gezichtje. Hij doet het nog niet bewust, maar, als je in je buik zou kunnen kijken, zou je zien dat hij al heel wat gekke bekken kan trekken! Zijn oogjes en oortjes hebben nu hun definitieve plaats in het gezichtje en op het hoofdje, dus respectievelijk vooraan en aan de zijkant. Vorige week hadden we het al over de lanugohaartjes die zijn hele lijfje bedekken, maar vanaf deze week begint ook zijn hoofdhaar te groeien. De kleur ervan zegt evenwel nog niets over de definitieve haarkleur van mama s kleine spruit. Aan zijn vingertjes en teentjes verschijnen deze week nageltjes. Je baby is nu zo groot geworden dat je hem niet meer helemaal kan zien op een echografie: je arts of verloskundige brengt hem steeds in stukjes in beeld. 35

37 Wat gebeurt er met mama s lichaam? Nu kan je je zwangerschap echt niet meer verbergen: je taille lijkt nu wel helemaal verdwenen. Toch vinden de meeste mama s dit helemaal niet erg: ze genieten ervan dat iedereen kan zien dat er een kleintje op komst is. Als je dat nog niet gedaan hebt, dan wordt het stilaan tijd om je wat nieuwe kleren aan te schaffen. Veel mama s geven aan dat het lijkt alsof ze een kacheltje met zich meedragen. Zwangere mama s lijken het nooit koud te hebben, meer nog, hun wangen vertonen rond deze periode een mooie, rozige blos. Dit alles is het gevolg van een betere doorbloeding. Het heeft ook het aangename neveneffect dat je je nu niet enkel beter voelt, maar dat je er ook echt beter, zwanger, uitziet. Overweeg zeker ook de aankoop van een nieuwe (meegroei-)bh. Hou er wel rekening mee dat je buikje nog zal groeien, dus koop je nieuwe outfit niet té strak. Kan je je baby al voelen bewegen? Misschien wel, maar als dit je eerste zwangerschap is, weet je waarschijnlijk niet zo goed wat je moet voelen. Veel mama s beschrijven de eerste trapjes en duwtjes van hun kleintje als het gefladder van vlinders in hun buik, of vergelijken het, minder poëtisch, met de verplaatsing van lucht in hun onderbuik. Maak je geen zorgen als je nog niks gevoeld hebt, als je een rustige baby hebt, of het gevoel niet direct herkent, kan het ook nog een paar weken duren. Vrouwen komen tijdens de zwangerschap gemiddeld zo'n 15 kilo aan. Ongeveer een op de tien komt minder dan 8 kilo aan en een op vijf meer dan 40 kilo. 36

38 ZEVENTIENDE WEEK 17de week Wat gebeurt er met de baby? Je baby is deze week ongeveer zo groot als een pompelmoes, zo n vijftien centimeter, en past daardoor netjes in mama s handpalm. Wanneer hij wakker is, ligt hij voortdurend te draaien en te spartelen in de buik van mama, die nu stilaan zijn bewegingen kan beginnen voelen. Papa moet helaas nog even wachten voor hij, met zijn hand dop de buik van mama, kan voelen hoe zijn baby duwt en schopt. De botten in zijn lijfje, die tot nu toe eerder kraakbeen waren, harden stilaan uit. Vanaf deze week begint je baby ook een vetlaagje aan te leggen, waardoor zijn huidje stilaan minder doorzichtig zal worden. Zijn kleine hartje pompt maar liefst dertig liter bloed per dag rond! Wanneer je tijdens een controleonderzoek je baby s hartje hoort, klopt het dubbel zo snel als dat van jou. Hij traint ook verder op zijn ademhaling: zijn kleine borstkas gaat op en neer, zijn middenrif trekt samen en zijn mondje gaat open en dicht. Soms geeuwt hij zelfs in mama s buik! Hij hoort nu ook wat er in de wereld buiten mama s buikje gebeurt en is gevoelig voor licht. Wie zijn 37