De Slikken van Flakkee

Transcriptie

1 Op 20 juli trokken we, vijf man sterk, naar de Slikken van Flakkee, even achter Stellendam. De Slikken, totaal ± 1500 ha, zijn verdeeld in drie delen. Wij bekeken het Middengebied (opp. 250 ha), waar vier wandelingen zijn uitgezet. Het midden is sterk door de mens beïnvloed. Het fungeerde een tijd als zanddepot. Het zand kwam uit een geul, die gegraven moest worden om de afdichtcaissons te kunnen vervoeren. Want sinds 1971 zijn De Grevelingen afgesloten door de Brouwersdam. Sinds 1978 staat het Grevelingenmeer weer in verbinding met de Noordzee via een sluis in de dam. Het zanddepot werd later gebruikt voor de aanleg van wegen. Het is thans grotendeels afgevoerd. Er is een groot strandmeer gegraven met ondieptes erin. Het oude krekenstelsel is Duinmeer hersteld, zodat het zoute water diep in het gebied kan door dringen. Er is begrazing door koeien van half mei tot eind oktober. Hierdoor ontstaat een half open landschap. In het noordelijke deel (opp. 600 ha) mag de natuur haar gang gaan. Het gebied is uitgegroeid tot een natuurlijk oerbos met een rijkdom aan zangvogels. Alleen het LAW-pad, dat er doorheen loopt, wordt open gehouden. De zuidelijke slikken (opp. 650 ha) zijn alleen met excursies o.l.v. een gids toegankelijk. Ze worden het hele jaar beweid door een kudde Heckrunderen en Fjordenpaarden. Wij wandelden dus in het middenstuk en gingen enthousiast op zoek naar een vogelhut, hoewel het een plantenexcursie betrof. Daardoor kozen we geen vaste route. Al op de parkeerplaats vonden we Hertshoornweegbree, een eerste teken van zilte grond. Vlakbij een Duinteunisbloem, met haren op de stengels, deels op rode knobbels geplaatst en tevens rode strepen of vlekken. Kroonbladen 8-16mm. Veel Witte honingklaver, plant van open omgewerkte grond. De Rode soldaatjes steken mooi af tegen de witte bloempjes. Met het noemen van deze drie planten, wil ik zeggen, dat ik geen lijn heb kunnen trekken in zo n korte tijd. Ik beschouw het als een eerste verkenning. Er is gerommeld met zand. Zout werd zoet, en toen weer zouter, hoog en laag veranderden en veranderd getij. Er zijn talloze gradiënten en daarom is het ook heel interessant. Ik zal me dus beperken tot enkele leuke waarnemingen. Langs het water, dat wel 2 m lager loopt dan het pad groeit Rode ogentroost, hier in bossige vorm. Want later op een hoog pad, groeit hij hoger op en ijler, waardoor het even duurt voor we hem herkennen. Het is een halfparasiet. Hij gedijt het best (O.F.) als hij tegelijkertijd op uiteenlopende planten woekert. Hij verdraagt zout. Aan de kust staat Rode ogentroost vaak aan de bovenrand van schorren, vooral op Hertshoornweegbree strandvlakten, die grotendeels van zee zijn afgesnoerd en alleen bij winterse stormvloeden door het zeewater worden bereikt.

2 De Stijve ogentroost, een ander geslacht, vinden we ook. Het is eveneens een halfparasiet. Ze behoren tot de Bremraapfamilie, een familie van parasitaire kruiden, waartoe ook de Grote ratelaar behoort, die ook op onze lijst staat (zie website). Het zijn Karel en Aad, die zich in de diepte wagen. Een koddig gezicht, want Aad zwaait met een deftige paraplu als een Engelse lord. Karel vertelt over zijn Citroengele honingklaver, die na jaren van drogen nog steeds de koffiegeur verspreidde, en wel door de Cumarine. Cumarine is een bloedstollingremmer, en bij voortgezet gebruik schadelijk (rattengif). Het vee mijdt de Honingklavers om hun geur. De Honingklavers zijn van origine steppenplanten. Ze hebben zich in allerlei door de mens gevormde, steppeachtige milieus gevestigd, vooral op opgespoten zandvlakten. Aan de overkant van het watertje zie ik een vlakte vol met Witte honingklavers als bevestiging hiervan. Langs de paden groeit veel Citroengele honingklaver. Beneden langs het water groeit Sierlijke vetmuur, een anjerachtige. Ook Zomprus, met zijn blad met tussenschotten (vooral na het drogen goed te zien) en zijn gevulde Stijve ogentroost stengel. Beiden groeien in zoete of brakke grond. Verder een enkele Zulte, lila-geel. Op het pad aardig wat Duizendguldenkruid. Ik hoor Fraai en Echt noemen. Maar thuis voel ik meer voor Strandduizendguldenkruid (foto s, stukje plant). Op een paar decimeter vinden we Klein schorrenkruid, Melkkruid, Dwergzegge en zelfs een stukje Zeekraal. De vogelhut geven we op. (Drie dagen later was ik er weer: de vogelwand ligt op de blauwe route. De toen genoteerde planten heb ik in deze lijst opgenomen). We hebben weinig vogels genoteerd. Wel de dodaars horen hinniken. Maar natuurlijk heeft er wel het een en ander gezongen. Van de vlinders zagen we Oranje en Bont zandoogje goed. Oranje zandoogje heeft in zijn oogvlek een dubbele witte kern. Karel is op de culinaire Smalle rolklaver toer. Nadat hij ons lekker heeft gemaakt met pannenkoeken met vlierschermen, vertelt hij van zijn experiment om duindoornbessenjam te maken. Een vingerhoedje was het resultaat van heel veel inspanning. Als we gaan pauzeren valt er een druppeltje regen. We laten wel onze pauze inkorten, maar we laten ons niet uit het veld slaan. Integendeel, we steken de parkeerplaats over en lopen een stukje naar het zuiden, waar het LAW-pad loopt.

3 Dat levert nog mooie grassen op zoals Kamgras, Timoteegras en Klein timoteegras. Eveneens veel Late guldenroede. Hoog in een boompje ziet Aad een vrouwtje Kneu en hij legt me uit, dat hij haar herkent aan het kleedje voor, gestreept. Bij Gewone agrimonie wijst Karel op het verschil met de Welriekende. Bij de Gewone staan de tandjes van de rijpe schijnvrucht schuin tot recht af, maar zeker niet teruggebogen. Bovendien lopen de groeven van de schijnvrucht door tot aan de vruchtsteel. We kijken nog eens naar het zwarte hart van Wilde peen, het zijn zwarte kroonblaadjes. De reden hiervan is nog onbekend. Over Bijvoet zegt Karel, dat het in de Karel en Aad aan het determineren schoen gedaan werd of aan de voet gebonden, om het moe worden te voorkomen. Dat staat althans in de oude kruidenboeken (Plinius, Dodonaeus). Als we weer bij de parkeerplaats terug zijn, is Droeg verdwenen. Maar Karel vertrouwt wel op zijn terugkeer. Hoewel het klonk of mijn moeder zei: Dan ben je er toch eens lekker uit, vind ik de uitspraak van Aad toch een mooie afsluiter: Dan ben je toch lekker even buiten. Plantenlijst van Buitendijks gebied achter Stellendam, Grevelingen. Achillea millefolium (Duizendblad); Agrimonia eupatoria (Gewone agrimonie); Agrostis capillaris (Gewoon struisgras); Arctium minus (Gewone klit); Arenaria leptoclados (Tengere zandmuur); Arenaria serpyllifolia (Gewone zandmuur); Arrhenatherum elatius subsp. elatius (Glanshaver); Artemisia vulgaris (Bijvoet); Aster tripolium (Zulte); Atriplex prostata (Spiesmelde); Bellis perennis (Madeliefje); Blackstonia perfoliata subsp. perfoliata (Zomerbitterling); Bolboschoenus maritimus (Heen); Bromus hordeaceus (Zachte dravik); Bryonia dioica (Heggenrank); Calamagrostis epigejos (Duinriet); Carex oederi subsp. oederi (Dwergzegge); Carex otrubae (Valse voszegge); Centaurium littorale (Strandduizendguldenkruid); Klein schorrenkruid Centaurium pulchellum (Fraai duizendguldenkruid)?; Cerastium fontanum subsp. vulgare (Gewone hoornbloem);

4 Chamerion angustifolium (Wilgenroosje); Chenopodium album (Melganzevoet); Chenopodium bonus-henricus (Brave hendrik); Cirsium arvense (Akkerdistel); Cirsium vulgare (Speerdistel); Conyza canadensis (Canadese fijnstraal); Cornus sanguinea (Rode kornoelje); Crataegus monogyna (Eenstijlige meidoorn); Crepis capillaris (Klein streepzaad); Cynosurus cristatus (Kamgras); Dactylus glomerata (Kropaar); Daucus carota (Wilde peen); Elaeagnus angustifolia (Smalle olijfwilg); Elytrigia maritima (Zandkweek); Elytrigia repens (Kweek); Epilobium hirsutum (Harig wilgenroosje); Epilobium parviflorum (Viltige basterdwede- Aardbeiklaver rik); Epipactis palustris (Moeraswespenorchis); Erodium cicutarium (Reigersbek); Eupatorium cannabinum (Koninginnekruid); Euphrasia stricta (Stijve ogentroost); Galium aparine (Kleefkruid); Geranium dissectum (Slipbladige ooievaarsbek); Geranium robertianum (Robertskruid); Glaux maritima (Melkkruid); Heracleum sphondylium (Gewone berenklauw); Hippophae rhamnoides (Duindoorn); Holcus lanatus (Gestreepte witbol); Hypericum perforatum (Sint-Janskruid); Hypochaeris radicata (Gewoon biggenkruid); Jacobaea vulgaris subsp. vulgaris (Jakobskruiskruid); Juncus articulatus (Zomprus); Lamium purpureum (Paarse dovenetel); Leontodon autumnalis (Vertakte leeuwentand); Leontodon saxatilis (Kleine leeuwentand); Linum catharticum (Geelhartje); Lonicera periclymenum (Wilde kamperfoelie); Lotus corniculatus (Gewone rolklaver); Lotus glaber (Smalle rolkaver); Matricaria chamomilla (Echte kamille); Medicago lupulina (Hopklaver); Medicago sativa (Luzerne); Melilotus albus (Witte honingklaver); Melilotus officinalis (Citroengele honingklaver); Mentha aquatica (Watermunt); Myosotis arvensis (Akkervergeet-mij-nietje); Odontites vernus subsp. serotinus (Rode ogentroost); Oenothera biennis (Middelste teunisbloem); Oenothera glazioviana (Grote teunisbloem); Oenothera oakesiana (Duinteunisbloem); Oenothera x fallax; Parnassia palustris (Parnassia); Phlaeum pratense subsp. pratense (Timoteegras); Phlaeum pratense subsp. serotinum (Klein timoteegras); Phragmites Arnolda turend over het veld australis (Riet); Plantago coronopus (Hertshoornweegbree); Plantago lanceolata (Smalle weegbree); Plantago major subsp. major (Grote weegbree); Plantago media (Ruige weegbree); Populus alba (Witte abeel); Potentilla anserina (Zilverschoon);

5 Pulicaria dysenterica (Heelblaadjes); Ranunculus acris (Scherpe boterbloem); Ranunculus baudotii (Zilte waterranonkel); Ranunculus repens (Kruipende boterbloem); Rhamnus cathartica (Wegedoorn) Rhinanthus angustifolius (Grote ratelaar); Rosa canina (Hondsroos); Rosa rubiginosa (Egelantier); Rubus caesius (Dauwbraam); Rubus fruticosus (Gewone braam); Rumex crispus (Krulzuring); Sagina nodosa (Sierlijke vetmuur); Salicornia sp. (Zeekraal ); Salix caprea (Boswilg); Salix cinerea (Grauwe wilg); Salix purpurea (Bittere wilg); Salix repens (Kruipwilg); Salix viminalis (Katwilg); Sambucus nigra (Gewone vlier); Samolus valerandi (Waterpunge); Solanum dulcamara (Bitterzoet); Solidago gigantea (Late guldenroede); Sonchus arvensis (Akkermelkdistel); Sorbus aucuparia (Wilde lijsterbes); Stellaria Aad struinend door het veld media (Vogelmuur); Suaeda maritima (Klein schorrenkruid); Symphytum officinale (Gewone smeerwortel); Tanacetum vulgare (Boerenwormkruid); Taraxacum officinale (Paardenbloem); Tragopogon sp. (Morgenster); Trifolium dubium (Kleine klaver); Trifolium fragiferum (Aardbeiklaver); Trifolium pratense (Rode klaver); Trifolium repens (Witte klaver); Tripleurospermum maritimum (Reukeloze kamille); Tussilago farfara (Klein hoefblad); Urtica dioica (Grote brandnetel); Vicia cracca (Vogelwikke); Vicia sativa sp.; Vogels: Aalscholver, Kneu, Dodaars, Zwartkop, Scholekster, Fitis, Knobbelzwaan, Overig:Rood soldaatje, Boomhommel, Bont zandoogje, Oranje zandoogje, rups van Sint- Jakobsvlinder, Hornaar, Stippelmot, Witje sp., Konijn, mollenrit, Geschubde inktzwam Verslag en foto s: Priscelline van de Pas Vogelwikke en Koninginnekruid