Niet technische samenvatting Project - MER

Transcriptie

1 Niet technische samenvatting Project - MER Uitbreiding opslagterminal Vopak Chemical VOPAL CHEMICAL TERMINALS BELGIUM NV VOPAK TERMINAL ACS HAVEN 503 SCHELDELAAN ANTWERPEN UITGAVE : OKTOBER 2008 REF. : BASIS_VTA_MER_EINDVERSIE_NTS.DOC REV. : EINDVERSIE Sertius CVBA Environmental & Safety Services Kantoor Leuven Remy-toren Vaartdijk 3, bus 202 B-3018 Wijgmaal (Leuven)

2 NIET TECHNISCHE SAMENVATTING INHOUD 1. ALGEMEEN VOPAK TERMINAL ACS (VTA) TOETSING MER-PLICHT VAN HET PROJECT RUIMTELIJKE SITUERING VTA EFFECTVOORSPELLING EN -BEOORDELING WATEREMISSIES RISICO-ACTIVITEITEN M.B.T. BODEM EN GRONDWATER LUCHTEMISSIES GELUIDSEMISSIES MOBILITEIT EXTERNE VEILIGHEID VISUELE ASPECTEN MILDERENDE MAATREGELEN...6 Lijst van figuren Hierna wordt een overzicht gegeven van figuren die in dit document vervat zijn. Figuren aangeduid met vindt men terug op het einde van dit document. Figuur F.1 Uitreksel gewestplan

3 NIET TECHNISCHE SAMENVATTING Pag Algemeen Koninklijke Vopak NV is een wereldwijd opererende, onafhankelijke tankterminal operator, gespecialiseerd in de op- en overslag van vloeibare chemie- en olieproducten. Desgewenst levert Vopak logistieke diensten voor klanten van de terminal. Vopak exploiteert 74 terminals met een opslagcapaciteit van ruim 21 miljoen m 3 in 30 landen. Te Antwerpen beschikt de Vopak-organisatie over 3 tankterminals, namelijk Vopak Terminal ACS (VTA), Vopak Terminal Linkeroever (VTL) en Vopak Terminal Eurotank (VTE). VTA en VTL maken deel uit van de vennootschap Vopak Chemical, VTE maakt deel uit van de vennootschap Vopak Chemicals Logistics. 2. Vopak Terminal ACS (VTA) VTA omvat een terminal met als hoofdactiviteit 1 de opslag van vloeistoffen voor derden en de hieraan verbonden behandelingen waaronder het laden en lossen van transportmiddelen. Deze vloeistoffen worden in bulk aangeleverd en opgeslagen in tanks. De maximale opslagcapaciteit van de terminal bedraagt momenteel ± ton chemische vloeistoffen in bulk verdeeld over 124 opslagtanks. Vopak Chemical wenst in de toekomst de aard en de hoeveelheid aan chemische vloeistoffen die maximaal aanwezig kunnen zijn in de terminal VTA, uit te breiden. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de vergunde toestand versus de geplande toestand. Tabel Error! Reference source not found. EG-gevarenindeling Gevareneigenschap zeer giftige en giftige stoffen Vergunde situatie versus geplande situatie maximum hoeveelheid in opslag volgens vergunning ton (waarvan max ton zeer giftige stoffen) maximum hoeveelheid in opslag na realisatie project ton (waarvan max ton zeer giftige stoffen) zeer licht ontvlambare, licht ontvlambare en ontvlambare vloeistoffen milieugevaarlijke stoffen ton (waarvan max ton licht ontvlambare stoffen) ton (waarvan max ton milieugevaarlijke stoffen die zeer giftig zijn voor aquatische organismen (R-zin R50)) ton (waarvan max ton zeer licht ontvlambare en max ton licht ontvlambare stoffen) ton (waarvan max ton milieugevaarlijke stoffen die zeer giftig zijn voor aquatische organismen (R-zin R50)) schadelijke, corrosieve en irriterende stoffen ton ton P3-vloeistoffen (1) m³ m³ P4-vloeistoffen (1) m³ m³ Totale capaciteit terminal ton ( m³) ton ( m³) (1) De indeling P3- en P4-vloeistoffen is een indeling die specifiek gehanteerd wordt in de VLAREM-wetgeving. In de Europese regeleving m.b.t. indeling van gevaarlijke stoffen zijn de P3- en P4-producten, louter omwille van hun vlampunt, niet gevaarlijk ingedeeld 1 Naast de hoofdactiviteit van op- en overslag van vloeistoffen in bulk, omvatten de activiteiten VTA ook een beperkte afvulling van vloeistoffen in eenheidsverpakking, de op- en overslag van vloeibare zwavel (zwavelafdeling) en de reiniging van spoorwegketelwagens en interne transportmiddelen (cleaningafdeling).

4 NIET TECHNISCHE SAMENVATTING Pag. 2 De uitbreiding van de opslagcapaciteit aan chemische vloeistoffen wordt enerzijds gerealiseerd door een optimalisatie van het gebruik van de bestaande opslagtanks 2 en anderzijds door het bouwen van één bijkomend tankenpark, bestaande uit 6 tanks met een totale waterinhoud van m³. 3. Toetsing MER-plicht van het project Opslagruimten voor aardolie, petrochemische en chemische producten opgenomen in bijlage 2 6 c) van het besluit van de Vlaamse Regering van 10 december : Opslagruimten voor aardolie, petrochemische en chemische producten: Installaties voor de opslag van aardolie, petrochemische of chemische producten met een opslagcapaciteit van ton tot ton. Dit betekent dan ook dat het vooropgestelde project, conform bijlage 2 13 van het zelfde besluit, MER-plichtig is. In het besluit van 10 december 2004 is voorzien dat voor projecten die opgenomen zijn in bijlage 2, er een gemotiveerde aanvraag tot ontheffing van de MER-plicht kan ingediend worden. Evenwel is er door Vopak Chemical afgezien van het indienen van een dergelijk verzoek tot ontheffing. 4. Ruimtelijke situering VTA VTL is gesitueerd in het Antwerpse Havengebied ten noordoosten van de Boudewijnsluis en de Van Cauwelaertsluis. De situering van het bedrijfsterrein van VT1 is getoond aan de hand van een uittreksel van het gewestplan (figuur F.1). Uit de figuur blijkt dat VTL integraal gesitueerd is in een gebied met als bestemming industriegebied. De toegang tot de inrichting is zowel mogelijk over het land als over het water. Voor wat de toegang over het water betreft gaat het uiteraard over de aan- en af-voer vanaf het Kanaaldok B1. De toegang over het land kan zowel over de weg als over het spoor. Via de weg is VTA bereikbaar via de ring rond Antwerpen (R2) dewelke via afrit 12 (t.h.v. de Tijsmanstunnel) aansluit op de Scheldelaan. Spoorverkeer kan VTA bereiken via de NMBS spoorlijn die via de Kruisschansbrug en de Boudewijnbrug over de Boudewijn- en Van Cauwelaertsluis loopt, ofwel via de spoorlijn die langsheen Lanxess loopt en die aansluit op het rangeerstation Oudendijk. De meest nabije woonkern is deze van Lillo ten noordwesten van VTA en dit op tenminste 3,75 km afstand 4. Aan de hand van het gewestplan (figuur F.1) stelt men vast dat ten zuidwesten op ca. 650 m en ten noordwesten op ca. 800 m van VTA zich (bijzondere) 5 natuurgebieden bevinden m.n. ter hoogte van de Scheldeoevers. Deze natuurgebieden langsheen de Schelde-oevers maken (quasi integraal) deel uit van het verspreide habitatrichtlijngebied Schelde- en Durme-estuarium van de Nederlandse grens tot Gent en vormen eveneens een onderdeel van het VEN-gebied De slikken en schorren van de Schelde. 2 Momenteel is het zo dat een deel van de opslagtanks niet allen gelijktijdig in gebruik zijn. In de toekomst zal de benuttingsgraad van de tanks verhoogd worden. 3 Besluit van de Vlaamse Regering houdende vaststelling van de categorieën van projecten onderworpen aan milieueffectrapportage (B.S. 17/02/2005). 4 Ten volledige titel dient vermeld dat de meest nabije woningen (± 20 woningen) zich situeren achter het nabije sluizencomplex (Boudewijnsluis en Van Cauwelaertsluis) op een 500-tal meter van de terminal en dit in een gebied voor gemeen schaps voorzieningen en openbaar nut. Voor deze woningen geldt wel een uitdoofbeleid. De bestaande concessies lopen af tegen 31 december 2009 en het is dan ook de bedoeling dat uiterlijk tegen die datum er geen bewoning meer aanwezig is. 5 Natuurgebieden aangeduid met de letters NH op het uittreksel van het gewestplan. Het betreft natuurgebieden ten zuidwesten van Vopak Chemical m.n. gesitueerd achter het sluizencomplex, alsook deze ten noordwesten van Vopak Chemical.

5 NIET TECHNISCHE SAMENVATTING Pag Effectvoorspelling en -beoordeling 5.1. Wateremissies De huidige kwaliteit van het Kanaaldok B1 voldoet, net zoals de andere havendokken op Rechteroever, niet aan de milieukwaliteitsnorm voor chemisch zuurstofverbruik, nitrietstikstof en orthofosfaat. Algemeen wordt de fysico-chemische kwaliteit van de havendokken op Rechteroever als aanvaardbaar tot matig verontreinigd beschouwd. M OGELIJKE BEÏNVLOEDING KWALITEIT HAVENDOKKEN T. G. V. HET LOZEN VAN GEZUIVERD AFVALWATER Bij de activiteiten van VTA ontstaan verschillende afvalwaterstromen (sanitair afvalwater, reinigingswater, verontreinigd hemelwater, lekvloeistoffen,...) die via een intern rioleringstelsel opgevangen worden en behandeld worden in een biologische waterzuivering. Het gezuiverde water wordt geloosd in het Kanaaldok B1. Voor het bepalen van de mogelijke impact van de afvalwaterlozingen op de fysico-chemische kwaliteit van de havendokken, werden in eerste instantie voor de relevante stoffen, zijnde diegene waarvan het gehalte in het effluent van de waterzuivering groter is dan 0,1 x de milieukwaliteitsnorm de huidige bijdrage tot de vuilvracht aanwezig in het kanaaldok B1, alsook de huidige invulling van de milieukwaliteitsnorm begroot. Uit de berekening blijkt dat de huidige kwaliteit van het kanaaldok B1 slechts in zeer beperkte mate beïnvloed wordt door de afvalwaterlozing van VTA en dat deze evenmin aanleiding geeft tot het overschrijden van milieukwaliteitsnormen. Daar het geplande project slechts een zeer beperkte impact op de bestaande afvalwaterlozingen (toename huidig geloosde vuilvrachten met 0,8%), geldt bovenstaande conclusie m.b.t. de bestaande situatie dan ook zonder meer voor de situatie na realisatie van het project. Aanvullend werd gesimuleerd in welke mate de huidig geloosde vuilvrachten mogen toenemen vooraleer de afvalwaterlozing van VTA zal leiden tot immissieconcentraties die overeenstemmen met 10% van de milieukwaliteitsnorm. Uit de simulatie blijkt dat er minimaal een verdubbeling van de huidig geloosde vrachten (voor de parameter nitrietstikstof) nodig is om tot een dergelijke immissieconcentratie te komen. Er zijn evenwel geen redenen om aan te nemen dat in de toekomst een dergelijke toename van geloosde vrachten zich zullen manifesteren. Dit betekent dan ook dat de afvalwaterlozingen van VTA in de geplande situatie, noch voor algemene parameters (zoals CZV, stikstof, fosfor,...), noch voor gevaarlijke stoffen (chloorfenolen, chloorbenzenen, zware metalen,...) aanleiding zullen geven tot het overschrijden van milieukwaliteitsnormen of andere toetsingswaarden. L OZING VAN NIET VERONTREINIGD HEMELWATER Niet verontreinigd hemelwater omvat het hemelwater dat afkomstig is van verharde oppervlakken zoals daken en wegenis alsook hemelwater dat opgevangen wordt binnen de inkuipingen van de tankenparken waarvan na controle gebleken is dat dit niet verontreinigd is. Het niet verontreinigde hemelwater wordt geloosd in het Kanaaldok B1. Door de aanleg van een bijkomend tankenpark en bijhorende wegenis, is er een toename van de verharde oppervlakken die afwateren naar het Kanaaldok B1. Uit de effectevaluatie is gebleken dat de hoeveelheid hemelwater welke afstroomt van de verharde oppervlakken, een verwaarloosbare invloed heeft op het waterpeil in het Kanaaldok B1. I NCIDENTEN / CALAMITEITEN Op VTA worden stoffen opgeslagen die als zeer giftig voor het aquatisch milieu zeer zijn ingedeeld.

6 NIET TECHNISCHE SAMENVATTING Pag. 4 Daar deze stoffen onder het toepassingsgebied van de SEVESO-richtlijn vallen, is de evaluatie van de vrijzetting van deze stoffen bij incidenten of calamiteiten gevat door de milieurisico-evaluatie die wordt uitgevoerd in het kader van de opmaak van een omgevingsveiligheidsrapport. De uitgevoerde milieurisico-evaluatie geeft aan dat de aanwezige preventieve en schadebeperkende maatregelen afdoende zijn om het risico op vrijzetting van deze stoffen naar de kanaaldokken via rechtstreekse afstroming, infiltratie in bodem / grondwater en/of via bluswater tot een aanvaardbaar niveau te beperken Risico-activiteiten m.b.t. bodem en grondwater Het grootste risico verbonden aan de exploitatie van een terminal voor op- en overslag van chemische vloeistoffen, houdt verband met de mogelijke infiltratie van (gelekte) chemicaliën en de hieruit voortvloeiende verontreiniging van bodem- en grondwater. In het project zijn evenwel dermate veel bodembeschermende maatregelen geïntegreerd, dat kan gesteld worden dat de kans op het veroorzaken van bodem- en grondwaterverontreiniging zeer klein is Luchtemissies De kwaliteit van de omgevingslucht in de huidige situatie in de omgeving van het bedrijfsterrein van VTA, werd voor diverse parameters zoals zwaveloxiden, vluchtige organische stoffen, (fijn) stof,... in kaart gebracht aan de hand van beschikbare gegevens verkregen via metingen. Uit de beschikbare gegevens blijkt dat de kwaliteit van de omgevingslucht uitgezonderd wat betreft de parameters NOx en fijn stof beantwoordt aan de vereisten die o.a. zijn opgelegd via Europese richtlijnen. Wat fijn stof betreft, blijkt uit de beschikbare gegevens dat overschrijdingen van de luchtkwaliteitsdoelstelling te verwachten zijn tijdens de periodes met temperatuursinversies en in de onmiddellijke nabijheid van bronnen zoals scheeps- en wegverkeer. E MISSIES VAN VLUCHTIGE ORGANISCHE STOFFEN (VOS) Wat betreft de discipline lucht werd er bijzondere aandacht besteed aan de mogelijke impact van de emissies van vluchtige organische stoffen die gepaard gaan met de op- en overslagactiviteiten van VTA. De evaluatie van het project voor de discipline lucht is gebaseerd geweest op diverse scenario s die zowel tot doel hadden om (1) een realistische impact en (2) een maximalistische impact (rekening houdend met de in de vergunning aangevraagde stoffen en opslaghoeveelheden) te evalueren. Ui de effectevaluatie, uitgevoerd aan de hand van dispersieberekeningen, blijkt dat: - de verwachte bijdrage tot de luchtkwaliteit aan vluchtige organische stoffen in het algemeen beperkt tot verwaarloosbaar is; - maximale emissies van de meest kritische stoffen ingedeeld als giftig, carcinogeen, mutageen of giftig voor de voortplanting in de onmiddellijke nabijheid van het bedrijfsterrein geen aanleiding zullen geven tot het overschrijden van luchtkwaliteitsdoelstellingen en dat de bijdrage tot de betreffende doelstellingen beperkt tot verwaarloosbaar is; Ter hoogte van de meest nabije bewoning (welke zich op een afstand van meer dan 3,75 km van het bedrijfsterrein bevindt) de bijdrage van de emissies aan deze stoffen over de ganse lijn verwaarloosbaar is (minimaal een factor 100 lager dan de kwaliteitsdoelstellingen);

7 NIET TECHNISCHE SAMENVATTING Pag. 5 Aanvullend werden de berekende bijdragen van de emissies van VTA getoetst aan richtwaarden ter bescherming van de gezondheid van de mens die zijn opgenomen in WHO-richtlijnen, de Nederlandse emissierichtlijnen e.d. meer. Uit deze toetsing dat de mogelijke gezondheidseffecten die uitgaan van de emissies van VTA op de populatie in Lillo alsook op de werknemers van buurbedrijven, zonder meer als aanvaardbaar kunnen beschouwd worden. Dit betekent dat er, vanuit emissie immissie standpunt, er geen noodzaak is om bijkomende emissiereducerende maatregelen te voorzien. Bij de toekomstige opslag van giftige en/of CMR-stoffen, welke geen deel uitmaakte van de uitgevoerde evaluatie, is het aangewezen om te evalueren of het risico dat uitgaat van deze stoffen lager is dan van de huidige stoffen. Zo niet, is het aangwezen dat nagegaan wordt wat de mogelijke effecten zijn verbonden aan de op- en overslag van deze nieuwe stoffen. Wat betreft de mogelijke effecten op fauna en flora kan gesteld worden dat de atmosgerische emissies geen impact hebben op de natuurgebieden welke gelegen zijn lansgheen de Schelde-oevers. - de maximale emissies van geurhinderlijke stoffen geen aanleiding zullen geven tot geurhinder (noch in de onmiddellijke nabijheid en zeker niet ter hoogte van de meest nabije bewoning). - als de maximale emissie van geurhinderlijke stoffen al aanleiding zou geven tot geurhinder, dat deze beperkt is tot het bedrijfsterrein en de onmiddellijke omgeving van het terrein. Ter hoogte van Lillo geven deze emissies geen aanleiding tot een waarneembare geurbelasting T RANSPORTEMISSIES De mogelijke impact van de emissies van vrachtwagentransport werd afgeleid uitgaande van een berekening met CAR- Vlaanderen. Hieruit is gebleken dat in de onmiddellijke nabijheid van de weg het vrachtwagentrasport wel voor een impact zorgt, maar dat deze als beperkt beschouwd worden (minder dan 3% van de luchtkwaliteitsdoelstelling inzake NO2 en geen aantoonbare impact voor fijn stof) Geluidsemissies Uit metingen is gebleken dat het geluidsniveau in de omgeving van VTA bepaald wordt door industrielawaai en/of (vracht-)- wagenverkeer. De bijdrage van het geluidsniveau geproduceerd door de activiteiten van VTA t.o.v. de omgeving werd in kaart gebracht aan de hand van een overdrachtsberekening, gebaseerd op gemeten geluidsemissieniveaus. Bij de overdrachtsberekening werd uitgegaan van een worstcasebenadering: het aantal pompen die simultaan in werking zijn werd maximalistisch vastgelegd, in praktijk zal het aantal pompen die simultaan in werking zijn lager zijn dan het aantal aangenomen voor de overdrachtsberekening; voor het geluidsvermogenniveau van de pompen op zich, werd het hoogste geluidsvermogenniveau (zoals gemeten) in rekening gebracht. Uit de berekening blijkt dat zowel in de onmiddellijke omgeving van het bedrijfsterrein alsook t.h.v. de meest nabije bewoning, de bijdrage tot het omgevingsgeluid beduidend lager is dan de wettelijke grens- en richtwaarden. Ook de bijdage van het wegverkeer afkomstig van VTA tot het omgevingsgeluid is ondergeschikt aan de aanwezige geluidsniveaus in de omgeving.

8 NIET TECHNISCHE SAMENVATTING Pag Mobiliteit Vrachtwagentransport van en naar VTA maakt gebruik van de grote ontsluitingswegen (R2, Scheldelaan,...) van en naar de haven in Antwerpen. De bijdrage van het vrachtwagentransport verbonden aan VTA t.o.v. de huidige verkeersintensiteiten op deze wegen en/of de verkeerscapaciteit, is verwaarloosbaar Externe veiligheid Naar aanleiding van de geplande uitbreiding wordt er tevens een nieuw omgevingsveiligheidsrapport opgesteld. Op het ogenblik van het opstellen van onderhavig rapport was het nieuwe OVR evenwel nog niet gefinaliseerd. Hoe dan ook mag gesteld worden dat de bevindingen van het OVR afdoende waarborgen zullen bieden m.b.t. het aspect externe risico s Visuele aspecten VTA is gelegen in de Antwerpse haven en op ruime afstand van bewoning. Het nieuwe tankenpark wordt daarenboven aangelegd op een locatie die centraal gelegen is op het bedrijfsterrein en is omgeven door bestaande gebouwen en installaties. De nieuwe opslagtanks zullen dan ook niet opvallend visueel waarneembaar zijn. 6. Milderende maatregelen Zowel m.b.t. de aanleg / exploitatie van het geplande tankenpark als m.b.t. VTA in zijn totaliteit, zijn reeds heel wat maatregelen voorzien om emissies en de hieraan gekoppelde milieu-impact, tot een absoluut minimum te beperken. Dit blijkt ook duidelijk uit de effectevaluatie die werd uitgevoerd in het kader van het MER. Omdat in de maximalistische benadering van de VOS-emissies toch aanzienlijke emissies begroot werden, werd aanvullend teneinde tegemoet te komen aan de het Vlaamse beleid m.b.t. globale reductie van de VOS-emissies in Vlaanderen een kostenefficiëntie van bijkomende emissiereducerende maatregelen die betrekking hebben op bestaande opslagtanks geëvalueerd. Uit de evaluatie is gebleken dat het nemen van bijkomende emissierducerende maatregelen relevant wordt en te verantwoorden is van zodra de totale VOS-emissies een waarde van 150 ton per jaar overschrijden. Een dergelijke emissie is in theorie niet uit te sluiten, maar wordt in werkelijkheid zeer onwaarschijnlijk geacht. De werkelijk verwachte VOS-emissie bedraagt ca. 109 ton/jaar. In dit geval is het nemen van bijkomende emissiereducerende maatregelen, volgens de gangbare criteria, niet als kosteneffectief te beschouwen. Door de deskundigen werd het dan ook niet nodig geacht om bijkomende milderende maatregelen voor te stellen.

9 NIET TECHNISCHE SAMENVATTING FIGUREN

10 woongebieden woongebieden met kultureel-historische en/of esthetische waarde Hoevenen woongebieden met landelijk karakter woongebieden met landelijk karakter en kultureel-historische en/of esthetische waarde Lillo woonpark woonuitbreidingsgebieden reservegebieden voor woonwijken woonreservegebieden industriegebieden I vervuilende industrieen II milieubelastende industrieen reservegebieden voor industriele uitbreiding (industrieel + ambachtelijk) reservegebieden voor industriele uitbreiding (industrieel + havenactiviteiten) Boudewijnsluis Van Cauwelaertsluis Vopak Terminal ACS Ekeren reservegebieden voor beperkte industriele uitbreiding ambachtelijke bedrijven en KMO s T transportzone groengebieden natuurgebieden (NH = Bijzondere natuurgebieden) natuurgebieden met wetenschappelijke waarde of natuurreservaten parkgebieden Kallo bufferzones agrarische gebieden landschappelijk waardevolle agrarische gebieden gebieden voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut recreatiegebieden gebieden voor dagrecreatie gebieden voor verblijfrecreatie dienstverleningsgebieden [ Uittreksel gewestplan Uittreksel Schaal 1/ gewestplan Schaal Figuur 1/ F.1 Figuur III.1.1. Gewestplan Antwerpen Gewestplan St.-Niklaas - Lokeren