Handvat voor het creëren van een bewijsstuk bij de Roos van Leary

Transcriptie

1 Handvat voor het creëren van een bewijsstuk bij de Roos van Leary Stap 1: Kies voor het afnemen van de Vragenlijst Interactief Leraarsgedrag een klas waarin je al enige tijd lesgeeft (minstens 6 weken) en waarin je je enigszins vertrouwd voelt. Stap 2: Neem de enquête af (zie de instructie in bijlage 1). Verwerk daarna de resultaten in het bijgeleverde Excel bestand (zie de instructie in bijlage 1). Het Excel bestand levert je drie rozen op (of vier als je de VIL in twee klassen afneemt): je ideaalbeeld, je eigen roos en de roos volgens je leerlingen. Stap 3: Schrijf een kort en bondig reflectieverslag bij je rozen waarin je bijvoorbeeld onderstaande zaken aan de orde laat komen: 1. Vergelijk deze drie rozen (of vier) en beschrijf de belangrijkste overeenkomsten en verschillen. 2. Vraag je af welke verklaringen er zijn voor opvallende verschillen en leg die vraag voor aan je leerlingen en/of aan je stagebegeleider. 3) Vergelijk je resultaten met de beelden beschreven in de typologie van Brekelmans (zie bijlage 2) en vraag je af welke van de beschreven kenmerken wel of niet voor jou herkenbaar zijn. 4) Formuleer je conclusie en formuleer voornemens voor jezelf in toekomstige lessen.

2 Bijlage 1: Instructie voor het afnemen van de Vragenlijst Interpersoonlijk Leraarsgedrag 1 Inhoud Om de Vragenlijst Interpersoonlijk Leraarsgedrag af te nemen in jouw klas en die te verwerken heb je nodig: A. Kopieën van de vragenlijsten (bijgeleverd op de Wiki). B. Een kopie van het Excel bestand (één per klas) waar de gegevens in ingevoerd kunnen worden (bijgeleverd op de Wiki) Om de benodigde gegevens te verzamelen en te verwerken moeten de vragen van de vragenlijst (A) zowel door jou als door de leerlingen worden beantwoord. Er wordt nu eerst ingegaan op de procedure van de vragenlijstafname bij de leerlingen (zie onder 2) en dan op de vragenlijstafname bij jouzelf (zie onder 3). Afgesloten wordt met het invoeren van de verzamelde gegevens in het Excel bestand. 2 Vragenlijstafname bij de leerlingen De vragenlijst met bijbehorende instructie is zo gemaakt dat de leerlingen deze vrijwel zonder toelichting kunnen invullen. Voorafgaand aan de afname kun je het beste een introductie geven aan de leerlingen die ongeveer als volgt luidt: "Jullie gaan straks een vragenlijstje invullen. In deze vragenlijst kunnen jullie je mening geven over mijn manier van lesgeven. Op de achterzijde van het invulformulier staat uitgelegd hoe je dat moet doen. Deze vragenlijst is geen proefwerk waar je een cijfer voor krijgt. Er zijn geen goede of foute antwoorden. Niemand komt te weten waf jij hebt ingevuld. Ik krijg alleen te horen wat jullie als klas gemiddeld van mij vinden". Gemiddeld doen leerlingen er ongeveer 25 minuten over om de vragenlijst in te vullen. Het verdient aanbeveling de vragen van de vragenlijst eerst zelf in te vullen, (zie onder 3) zodat je eventuele vragen van leerlingen makkelijker kunt beantwoorden. Afhankelijk van o.a. leerjaar en schooltype kunnen er bijvoorbeeld vragen gesteld worden over de betekenis van bepaalde formuleringen in een aantal uitspraken van de vragenlijst. Je kunt daarbij de volgende toelichting geven: "eigen verantwoordelijkheid" (vraag 1) = laat je zelf ook dingen beslissen "opmerkingen ten koste van leerlingen" (vraag 25) = opmerkingen waardoor leerlingen voor paal staan "gaat aan ordeverstoringen voorbij" (vraag 42) = doet er niets aan als het een puinhoop is "afhankelijk van de medewerking van leerlingen voor = leerlingen bepalen zelf wanneer het stil is de orde in de les" (vraag 53) = (niet de leraar) "sarcastisch" (vraag 76) = maakt gemene opmerkingen. 3 Vragenlijstafname bij jezelf Het is de bedoeling dat jij de vragenlijst die de leerlingen krijgen ook zelf invult: Per klas waarin de vragenlijst is afgenomen een zelfbeeld (zoals jij vindt dat je bent in die klas waar de leerlingen de vragenlijst hebben ingevuld) eenmaal een ideaalbeeld (zoals jij je graag zou willen gedragen in deze klas) 4 Het invoeren van de gegevens in het Excel bestand Het Excel-bestand bestaat uit zes werkbladen. De werkbladen kunnen worden bereikt door met de muis te klikken op de tabs die zijn afgebeeld aan de onderkant van het Excel-scherm. Invullen leerlingengegevens De bij de leerlingen verzamelde gegevens worden ingevuld in het werkblad Invullen-leerlingen. Let op: het is belangrijk om het correcte aantal leerlingen in te vullen! Alleen de vakjes waarin gegevens moeten worden ingevuld, kunnen worden aangeklikt! Invullen gegevens Zelfbeeld en Ideaalbeeld De antwoorden op de vragen over hoe jij vindt dat je bent in de klas waarin de leerlingen de lijst hebben ingevuld, worden ingevuld in het werkblad Invullen-Zelf. De antwoorden op de vragen over hoe jij je zou willen gedragen in de klas waarin de leerlingen de lijst hebben ingevuld, worden ingevuld in het werkblad Invullen-Ideaal.

3 De rapportage: de werkbladen Figuren en Samenvattend Op basis van de ingevoerde gegevens, worden automatisch rapportages gegenereerd. Die worden gemaakt in de werkbladen Figuren en Samenvattend. Deze werkbladen kunnen uiteraard worden geprint.

4 Bijlage 2: Een typologie van interpersoonlijke stijlen. Op basis van Brekelmans (1989). Interpersoonlijk gedrag van docenten in de klas. (Dissertatie Universiteit Utrecht, 1989) Directief 19% Vergeleken met het gezaghebbende en tolerant-gezaghebbende worden directieve docenten als minder samen gezien. Deze docenten vertonen meer streng gedrag. Directieve docenten hebben de touwtjes in handen heeft en leerlingen zijn over bet algemeen taakgericht bezig. Regels en procedures spelen een belangrijke rol. Wanneer leerlingen zich niet aan de regels houden, worden zij door de leraar tot de orde geroepen. Dit heeft meestal wel bet gewenste effect. Dit betekent niet dat er sprake is van een onvriendelijke sfeer in de lessen. De leraar biedt de leerlingen vooral ondersteuning in bet leerdomein. Voor de persoon van de leerling is de aandacht minder groot. Gezaghebbend 23 % Gezaghebbende docenten vertonen veel leidend, helpend/vriendelijk en begrijpend gedrag. Kenmerkend voor de lessen van een gezaghebbende docent is de duidelijke structuur. Leerlingen hebben een goed beeld van waf er van hen wordt verwacht. Slechts af en toe worden ze door de docent aan regels of procedures herinnerd en ze hoeven zelden tot de orde geroepen te worden. Vaak is de docent enthousiast bezig de lesstof uit te leggen en zitten de leerlingen geboeid te luisteren. Er wordt in het algemeen taakgericht gewerkt. De docent heeft daarbij niet alleen oog voor de prestaties van de leerlingen, maar oak voor hun behoeften en wensen. Hij toont zich bij de leerlingen als persoon betrokken. Er is sprake van een gestructureerde, ontspannen sfeer in de lessen. Tolerant en gezaghebbend 10% In vergeleken met de andere leraren wordt de tolerant en gezaghebbende leraar gezien als het meest samen. Nog meer dan bij gezaghebbende docenten wordt door deze docenten begrip getoond voor leerlingen en rekening gehouden met bun behoeften en belangen. Door deze docenten wordt het bieden van structuur gecombineerd met bet geven van ruimte aan leerlingen. Ze weten een stimulerende omgeving te creëren, waarin aan alle belangen zo goed mogelijk recht wordt gedaan. De docent gebruikt allerlei groepswerk, practicum, voordracht, e.d. Ordeproblemen komen niet voor. De docent hoeft de leerlingen niet tot de orde te roepen of de hand te houden aan de regels. Ze werken aan hun taak omdat ze het plezierig vinden in de les. _ Tolerant 17% In vergelijking met de voorgaande typen is de mogelijkheid voor inbreng van leerlingen bij de tolerante docent veel groter. De docent vertoont minder leidend gedrag. De sfeer inde lessen van de tolerante docent is vriendelijk. De docent besteedt zorg aan leerlingen. Hij houdt rekening met hun wensen en behoeften, geeft hen eigen inbreng en verantwoordelijkheid, probeert rekening te houden met individuele verschillen in tempo en capaciteiten van leerlingen. Deze persoonlijke betrokkenheid motiveert leerlingen. Het tolerante optreden van de leraar geeft ook wel eens aanleiding tot een wat rommelige sfeer.

5 Onzeker tolerant 7% Onzeker tolerante docenten vertonen veel ruimtegevend gedrag, in combinatie met weinig leidend en veel onzeker gedrag. In de klassen van deze docenten is de situatie over het algemeen wanordelijk, maar is de sfeer niet onvriendelijk. Er is weinig structuur in de lessen en veel leerlingen zijn bezig met andere zaken. De wijze waarop leerlingen tot de orde worden geroepen is weinig overtuigend en heeft dan ook nauwelijks effect. Leerlingen vinden een dergelijke docent vaak wel aardig want hij of zij is er wel op gericht leerlingen te helpen. Steeds weer is de docent bereid jets opnieuw aan leerlingen uit te leggen. Leerlingen zullen bij een dergelijke docent zelden provocerend gedrag vertonen. Zij zijn met hun eigen activiteiten bezig. Er is als het ware een stilzwijgende overeenkomst elkaar met rust te laten Onzeker agressief 7% Bij onzeker agressieve docenten wordt onzeker gedrag gecombineerd met relatief veel ontevreden, corrigerend en streng gedrag. De situatie in de klas is niet alleen wanordelijk, maar bovendien is de sfeer slecht. Dergelijke docenten vallen vaak driftig uit tegen hun leerlingen en dreigen veel, maar er heerst desondanks (of juist daardoor) chaos in de les. De onzeker agressieve docent en de leerlingen lijken elkaar als tegenstanders te zien en steken bijna alle energie in het voeren van een onderlinge strijd. Bij deze docenten hebben agressie en lawaai de neiging te escaleren. De onzeker agressieve docenten steken al hun energie in een poging om een ordelijke situatie te creëren en de lesstof is naar de laatste plaats verdreven. Autoritair 7% Voor autoritaire docenten is kenmerkend dat ontevreden, corrigerend en streng gedrag gecombineerd wordt met leidend gedrag. De leerlingen doen wat een autoritaire docent vraagt, maar zijn niet betrokken. Ze lijken bang voor de docent en dat is voorstelbaar: autoritaire docenten kunnen erg kwaad reageren op kleine ordeverstoringen of kleine fouten van leerlingen en maken regelmatig sarcastische opmerkingen. Deze docenten zijn ook streng bij het beoordelen. Leerlingen hebben snel een onvoldoende te pakken en beginnen dan ook met angst en beven aan een proefwerk. Deze docenten bieden de lesstof zeer gestructureerd en duidelijk aan en er wordt veel nadruk gelegd op prestaties en competitie. Eigen initiatieven van leerlingen krijgen bij deze docenten weinig kans Moeizaam dominerend 9% Voor dit type leerlingenbeeld is kenmerkend dat er geen sprake is van uitgesproken Samen-, Tegen-, Boven- of Onder-gedrag. De klassensituaties vertonen bij deze leraar in dezelfde klas een wisselend beeld. In sommige lessen neigt de sfeer naar de agressieve wanorde, in andere lessen naar een gemoedelijke wanorde. De docent spant zich in om de orde te handhaven en slaagt daar regelmatig in. Het kost hem echter wel veel moeite om een redelijke sfeer te handhaven. De leerlingen worden vaak tot de orde geroepen en de ene keer heeft dat meer positief effect dan de andere keer. De docent blinkt ook niet uit in bet helpen van leerlingen bij bet verwerken van de leerstof. Over het algemeen heeft een zakelijke sfeer de overhand. De docent is met name op bet vak gericht. Er gebeuren weinig onverwachte of enthousiasmerende dingen. Het lijkt alsof bet voor de leraar een zware opdracht is om zijn werk te doen.