Archief van het Bevolkingsregister: registers van vertrek, vestiging, verblijf en huisnummering

Transcriptie

1 Archief van het Bevolkingsregister: registers van vertrek, vestiging, verblijf en huisnummering A.J.M. Kwakernaak en L. Hagoort (inleiding) Algemene kenmerken Toegangsnummer: 5007 Periode: Archiefvormer Bevolkingsregister Inleiding VOORGESCHIEDENIS: DE VOLKSTELLINGEN Het bevolkingsregister in Nederland is ontstaan uit de volkstellingen, die in de eerste helft van de negentiende eeuw werden gehouden. Een overheid, die zich op de hoogte wil stellen van de getalssterkte en samenstelling van de bevolking, is een oud fenomeen: velen zullen onmiddellijk denken aan de volkstelling uit de tijd van keizer Augustus. De vroegste volkstellingen in Nederland hadden een lokaal karakter. In 1481 werden bijvoorbeeld in Leiden alle poorters in de leeftijd van 20 tot 60 jaar geteld. In Maastricht kregen de kerspelmeesters (wijkmeesters) in 1584 de opdracht om eens in de veertien dagen een lijst bij te houden van de mutaties in hun kerspel. En in 1622 en 1630 werden in Amsterdam tellingen van de bevolking gehouden, resp. ter voorbereiding van de aanleg van belastingkohieren en uit vrees voor een mogelijke broodschaarste. De eerste volkstellingen met een nationale inslag dateren uit de jaren 1795/1796 en 1807/1808. Bij de eerste telling stond het aantal inwoners centraal, bij de tweede de sociaal-economische positie. De tellingen hadden haar beperkingen en waren niet altijd nauwkeurig. De rapporteurs, die in 1795 verslag deden van de telling van de joodse bevolking van Amsterdam op Marken en Uilenburg, merkten op: De volkrijkheid in de Joodenbuurt is op zommige plaatsen zo groot, ieder plekje, tot op de vliering toe, met zoo veele menschen bezet, de onbescheidenheid van veelen dier natie in dergelyke huizen, was van dien aart, dat alle de wijkmeesters niet hebben durven instaan, dat er aldaar ook niet enkele menschen, kinders vooral, over het hoofd zyn gezien geworden. (Rapport betreffende de telling van het aantal Joden en Christenen in Amsterdam, 1795, toegangsnr. 5053, invnr. 166). De provinciale besturen van Zeeland en Utrecht gaven als eerste, in resp en 1826, voorschriften uit om te komen tot de instelling van gemeentelijke bevolkingsregisters. De provinciale initiatieven werden overgenomen door de Staat. Bij Koninklijk Besluit van 29 september 1828 werd bepaald dat de komende telling tot doel had dat in elke plaats uitvoerige Volksregisters werden aangelegd. In de registers zouden gegevens, die nuttig en noodzakelijk werden geacht, worden ingevuld volgens een vast, goedgekeurd model. Aan het eind van het jaar 1828 werd de eerste algemene volkstelling gehouden. Omdat in het Koninklijk Besluit de bepaling ontbrak, dat de gegevens moesten worden bijgehouden, waren de uitkomsten van de telling snel verouderd. In 1839 vond de tweede algemene volkstelling plaats. Ook de gegevens die deze volkstelling opleverde waren al snel achterhaald. In sommige plaatsen zijn de registers van de volkstellingen in 1828 en 1839 bewaard gebleven. Versie december

2 In Amsterdam zijn de registers bij de wijkmeesters gebleven en vervolgens helaas zoekgeraakt. De gegevens betreffende individuele personen van de volkstellingen van 1828, 1839, 1869 etc zijn evenmin bewaard. HET BEVOLKINGSREGISTER ALGEMEEN Het initiatief voor verbetering van het systeem van de registers door het bijhouden van gegevens kwam ook ditmaal uit de provincie. De Staten van Zuid-Holland ontwierpen in 1845 voorschriften om de huizen van nummers te voorzien en zonodig de plaatsen in wijken te verdelen. De aangifte van verhuizing en vertrek werd verplicht gesteld. De Staat volgde dit goede voorbeeld. Bij de derde volkstelling, die op 19 oktober 1849 bij Koninklijk Besluit werd voorgeschreven, werd bij Koninklijk Besluit een maand later, op 22 december 1849, voorgeschreven dat de verkregen gegevens vanaf 1 januari 1850 bijgehouden moesten worden. Met deze bepaling was de instelling van de bevolkingsregisters in Nederland vanaf die datum een feit. In het algemeen werden ambtenaren van de burgerlijke stand belast met het bijhouden van de bevolkingsregisters. De bevolkingsregisters werden bijgehouden in vastbladige registers. De registers waren niet alfabetisch, maar buurtgewijs ingericht. Daarna volgde de indeling op straat- en huisnummers. De namen van de gezinnen en individuele personen werden op het betreffende adres ingeschreven. Bij verhuizing of vertrek streepte men de gegevens door, op een dusdanige manier dat de oorspronkelijke gegevens leesbaar bleven. De gegevens van de verhuisde gezinnen of personen moesten bij een verhuizing overgeschreven worden op de nieuwe adressen. Naast de registers waren verwijzingsregisters of klappers aanwezig. In 1861 werden enkele veranderingen geïntroduceerd. Bij Koninklijk Besluit van 3 november werd bepaald dat de ambtenaren van de burgerlijke stand niet langer de taak hadden het bevolkingsregister bij te houden. Dit viel voortaan onder de verantwoordelijkheid van de gemeentebesturen. Een tweede verandering betrof de aanduiding van de woonplaats van de geregistreerde. Tot dan hanteerde men het begrip wettelijk woonplaats ; dit werd gewijzigd in werkelijke woonplaats. Een derde wijziging was de bepaling dat de bevolking voortaan de verplichting had om aangifte te doen van feiten, die voor het bijhouden van de bevolkingsregisters van belang waren. Tot dan toe waren deze verplichtingen in plaatselijke verordeningen vastgelegd. Tenslotte gaf het Koninklijk Besluit de mogelijkheid aparte registers voor dienstboden en tijdelijke bewoners (verblijfregisters) in te stellen. De totstandkoming en inrichting van de bevolkingsregisters berustten niet op een wet, maar op Koninklijke Besluiten, oftewel algemene maatregelen van bestuur. Bij overtredingen bleek daardoor het niet mogelijk sancties op te leggen omdat in feite geen strafbaar feit werd gepleegd. Toen het bestuur van de krankzinnigeninrichting Meerenberg in Santpoort bijvoorbeeld in 1879 weigerde een register van de bewoners bij te houden, werd het door de Hoge Raad in het gelijk gesteld. Om aan deze situatie een eind te maken kwam op 17 april 1887 de Wet Bevolkings- en Verblijfregisters tot stand. De korte wet schreef voor dat de regeling van de bevolkingsregisters in Koninklijke Besluiten moest worden vastgelegd. Inmiddels was in 1879 ook de wet tot regeling van de tienjarige volkstellingen tot stand gekomen. HET BEVOLKINGSREGISTER IN AMSTERDAM tot 1893 Voor we de algemene geschiedenis van de bevolkingsregisters aan het einde van de negentiende eeuw en in de twintigste eeuw vervolgen, richten we onze aandacht op de situatie in Amsterdam. In Amsterdam had men, net als in andere grote steden, al eerder dan 1850 de noodzaak en de wenselijkheid ingezien om registers van verschillende categorieën inwoners aan te leggen. De registers werden ook na de feitelijke invoering van het bevolkingsregister bijgehouden. Om te beginnen de vestigingsregisters: registers van personen, die zich in de perioden tussen 1821 en 1890 en tussen 1895 en 1922 in de stad vestigden. Op de eerste acht registers, die lopen van 1821 tot 1850, is een alfabetische index op achternaam aanwezig. Dan zijn er de vertrekregis Versie december 2018

3 ters, die de perioden beslaan van en Deze registers zijn, samen met de later aangelegde hulpregisters, die nog aan de orde komen, te vinden onder toegangsnr Zoals gezegd werden aanvankelijk ambtenaren van de burgerlijke stand belast met het bijhouden van de bevolkingsregisters. In Amsterdam werd het register (toegangsnr. 5000) echter vanaf 1850 bijgehouden door 263 onbezoldigde buurtmeesters, bijgestaan door evenveel buurtcommissarissen. Vijf jaar later verving de stedelijke overheid deze buurtmeesters door twaalf (later vijf) gesalarieerde buurtsecretarissen. Zij hielden de bevolkingsregistratie bij in de voorgeschreven vastbladige registers, die zoals gezegd op adres waren ingericht. Dit systeem van registratie op adres werd gevolgd tot De registers werden vanaf 1850 aanvankelijk bijgehouden op 263 verspreid liggende buurtmeesterkantoortjes. Het aantal kantoren is in de loop der tijd afgenomen; in 1857 werkten de buurtsecretarissen op twaalf kantoortjes, die verspreid in de stad lagen. Een duplicaat van de registers werd vervaardigd bij het zogenaamde Volksregister (later: Bevolking-register), sinds 1857 een onderafdeling van de afdeling Burgerlijke stand. In de registers is voor elke wooneenheid (huis, etage, kamer etc) één blad, met twee tegenover elkaar liggende bladzijden, beschikbaar. Op de linkerbladzijde staan de namen van de hoofdbewoner: familienaam, voornaam, geslacht; vervolgens van diens vrouw, kinderen, inwonend huispersoneel, eventuele inwonende familieleden en andere bewoners. Van alle bewoners is de betrekking tot de hoofdbewoner genoteerd, met geboortedatum en geboorteplaats. Op deze bladzijde staat verder de burgerlijke staat en het kerkgenootschap. Op de rechterbladzijde (aanvankelijk ook op de linkerbladzijde) staat het ambt, beroep of bedrijf. Voor de mutaties zijn enkele kolommen gereserveerd: dagtekening en jaar van vestiging in de gemeente óf op dit adres, vorige woonplaats, datum (en plaats) van huwelijk, dagtekening en jaar van vertrek, de nieuwe woonplaats, en dagtekening en jaar van overlijden (als dat gebeurde in de periode dat men op dat adres ingeschreven stond). Van 1851 tot 1893 zijn drie grote series te onderscheiden (alle volgende inventarisnummers betreffen toegangsnr. 5000). De eerste serie, (inv.nrs ), bestaat uit drie afdelingen: de delen 1 lopend van 1851 tot 1853, de delen 2 lopend van 1853 tot 1855 en de delen 3 (met supplementen) lopend van 1853 tot De delen 2 worden zelden gebruikt omdat alle informatie die hierin te vinden is ook in de delen 3 staat. Zoals hierboven reeds vermeld waren naast de registers verwijzingsregisters of klappers ingesteld. In Amsterdam werd in 1851 een persoonsnamenindex opgezet, die werd bijgewerkt tot De huisnummering was in die periode niet identiek aan de huidige. Via de omnummeringregisters van 1874 kunnen de toen gangbare huisnummers opgezocht worden. De tweede serie, /75 (inv.nrs ) is wat betreft opzet en huisnummering gelijk aan de vorige serie. De nieuwe en huidige nummering van 1874 is bijgeschreven. Twee persoonsnamenindices zijn op deze serie gemaakt, de eerste over de periode en de tweede over de periode De indices zijn met behulp van microfiches te raadplegen. Een groot aantal mensen woonde niet op reguliere adressen, maar bijvoorbeeld in inrichtingen of in logementen. Ook deze mensen moesten opgenomen worden in het bevolkingsregister. Hiervoor werden in 1869 speciale instellingenregisters aangelegd (inv.nrs ). Het betreft registers voor Gestichten ( ziekenhuizen, wees- en bejaardenhuizen), Logementen, Schippers en Keten (waaronder bewoners van woonwagens). Zowel de indices als de registers zijn met behulp van microfiches te raadplegen; ze zijn alleen opgenomen in de index van De derde serie, 1874/ heeft nog steeds dezelfde opzet, maar de huisnummering is nu identiek aan de huidige. Hierbij moet opgemerkt worden dat allerlei nummerwijzigingen zijn doorgevoerd, dus voorzichtigheid blijft geboden bij het bepalen van het juiste adres. Historischtopografische kaarten kunnen een goed hulpmiddel hierbij zijn. In deze periode zijn de speciale instellingenregisters uitgebreid met Brandweer (bewoners van een brandweerkazerne) en Hofjes. Voor het register van de schippers is een aparte persoonsnamenindex aanwezig (inv.nr. 2547). Amsterdam was onderverdeeld in 50 buurten, van A tot ZZ. Deze indeling in buurten werd opgetekend in ringregisters. In deze buurtringregisters (toegangsnr. 5006), die lopen tot 1897, staan verwijzingen opgenomen naar het bevolkingsregister; de ringregisters zijn in feite een dubbele van het bevolkingsregister. Een topografische index op straatnaam is aanwezig. Ook hebben de registers een concordans op de nummers van de delen van het bevolkingsregister. Tenslotte moeten we de hulpregisters noemen. Dit zijn registers, die de gemeenten zelf konden instellen naast het eigenlijke bevolkingsregister voor afzonderlijke categorieën inwoners. Versie december

4 Deze registers waren niet verplicht. In Amsterdam heeft men verblijfregisters aangelegd, over de periode 1854 tot 1861, waarin de personen ingeschreven werden die tijdelijk in de stad verbleven. Ook zijn er de vreemdelingenregisters over de periode en de militaire registers over de periode In de laatste registers werden de militairen ingeschreven, die beroeps waren en vrijwilligers in tijdelijke dienst, gehuisvest in militaire gebouwen of op schepen. Deze militaire registers zijn zeer onvolledig. Tenslotte de al even genoemde omnummeringregisters. Deze registers zijn, samen met de eerder genoemde vestigings- en vertrekregisters, te vinden onder toegangsnr HET BEVOLKINGSREGISTER ALGEMEEN vanaf 1890 Op particuliere kantoren kwam in de jaren tachtig van de negentiende eeuw het gebruik van kaartsystemen in zwang. Het losbladige systeem van kaarten had veel voordelen boven vastbladige registers. De chef van het bevolkingsregister in Rotterdam, N.J.E. de Voogt, pleitte in een publicatie in 1890 voor de invoering van de kaarten bij het bijhouden van de bevolkingsregisters. Hoewel verschillende gemeenten kaarten gingen gebruiken, duurde het tot 1920 voor een Koninklijk Besluit het gebruik van losbladige gezinskaarten verplicht stelde. Op de kaarten werden de gezinnen alfabetisch gerangschikt. Om te zien wie achtereenvolgend en gelijktijdig op een adres woonden, was het noodzakelijk naast de gezinskaarten woningregisters aan te leggen. Onder invloed van maatschappelijke veranderingen begon in de jaren dertig van de twintigste eeuw het accent in de registratie te verschuiven van gezinnen naar individuele personen. In 1930 begon men in Leiden met proefnemingen voor het gebruik van één kaart per persoon. Het experiment verliep naar tevredenheid, zodat in 1936 het gebruik van de persoonskaart, ook wel de gezinspersoonskaart genoemd, verplicht werd gesteld. Vanaf 1 januari 1940 moest van ieder in Nederland woonachtig persoon, ook van personen met een vreemde nationaliteit, een kaart in het bevolkingsregister aanwezig zijn. Vastbladige registers waren tot 1 januari 1941 toegestaan. Woningregisters waren in het nieuwe systeem noodzakelijk gebleven. De persoonskaarten, lichtgele voor mannen en lichtgrijze voor vrouwen, zijn aan de voor- en achterkant in een groot aantal vakken verdeeld. In deze vakken staan de gegevens over de betreffende persoon geregistreerd. Bij overlijden of verhuizen naar een andere gemeente was het niet meer nodig de gegevens van een persoon door te strepen en elders opnieuw te noteren. De persoonskaart verhuisde gewoon mee naar de nieuwe woonplaats en daar werd het nieuwe woonadres op de kaart genoteerd. Bij overlijden werd de kaart opgestuurd naar het landelijk bureau voor statistiek in Den Haag en na verwerking van de gegevens werd de kaart doorgestuurd naar het Centraal Bureau voor Genealogie. Voor wetenschappelijk en historisch onderzoek wordt door het CBG informatie van de kaarten verstrekt. Privacygevoelige gegevens worden daarbij afgeschermd. Om de informatie over het bevolkingsbestand van een gemeente compleet te houden werd, voordat de persoonskaart bij verhuizen of overlijden werd doorgestuurd gekopieerd voor het archief van betreffende gemeente. In eerste instantie werden de kaarten overgetypt, daarna kwamen fotokopieën. Deze kaarten worden archiefkaarten genoemd. Oktober 1994 is van de registratie met behulp van kaartsystemen overstapt op een landelijk geautomatiseerd systeem. Dit systeem heet de Gemeentelijke Basisadministratie Persoonsgegevens, kortweg GBA. Inrichting, beheer en gegevensverstrekking zijn geregeld in de Wet GBA Versie december 2018

5 HET BEVOLKINGSREGISTER IN AMSTERDAM vanaf 1893 Amsterdam was een van de eerste steden, die het losbladige gezinskaartsysteem invoerde. Al in 1894 schreef burgemeester Meinesz aan de gemeenteraad: In de jaren 1891, 92 en 93 zijn de registers, in gebruik bij de onderafdeling Bevolkingsregister, dusdanig omgewerkt, dat het bijhouden der mutatiën zeer is vereenvoudigd. (Gemeenteblad 1894, 1 ste afdeling, 345). Hij meldde verder: de gezinnen, alleen wonende personen, niet verwante inwonende personen en dienstboden zijn op kaarten overgeschreven, die naar de alphabetische orde der familienamen zijn gerangschikt. De ambtenaren van het bevolkingsregister waren aanvankelijk gehuisvest in enkele kamers in het raadhuis aan de Oudezijds Voorburgwal. In 1895 werd besloten om de afdeling burgerlijke stand met de onderafdeling bevolkingsregister in één gebouw onder te brengen: de buurtbureaus werden afgeschaft. In 1897 werd een pand aan het Singel 451, bij de Munt, betrokken. De gezinskaarten waren dus niet meer als voorheen ingericht op adres, maar op hoofdbewoner. De gegevens op de kaart zijn nagenoeg identiek aan die in de vastbladige registers. Ze bevat de namen van de hoofdbewoner: familienaam, voornaam, geslacht; vervolgens van diens vrouw, kinderen en eventuele inwonende familieleden. Van alle bewoners is de betrekking tot de hoofdbewoner genoteerd, met geboortedatum en geboorteplaats. Verder de burgerlijke staat, het kerkgenootschap en het ambt, beroep of bedrijf. Ook de mutaties staan vermeld: dagtekening en jaar van vestiging in de gemeente óf op dit adres, vorige woonplaats, dagtekening en jaar van vertrek, de nieuwe woonplaats en dagtekening en jaar van overlijden. Ook bij dit systeem van losbladige kaarten op naam van hoofdbewoner bleek een corresponderend woningregister noodzakelijk en onmisbaar. In 1897 werden de Woningboeken aangelegd, met een aparte serie voor gestichten en hofjes etc. De Woningboeken (toegangsnr. 5417), die lopen tot 1922, bevatten verwijzingen naar de losbladige registers. Ook voor dit verwijssysteem is overgestapt op een losbladig kaartsysteem: de woningkaarten (toegangsnrs en 30461) Het betreft twee series die lopen van respectievelijk 1924 tot 1953 en van 1954 tot De woningkaarten zijn gescand en geïndexeerd en raadpleegbaar bij de Genealogische Zoeksystemen. Alle gezinskaarten, die voor 1921 uit het bestand zijn verdwenen vanwege vertrek uit de gemeente of overlijden van de hoofdbewoner, zijn overgeschreven in registers, de zogenoemde Afgedane Collectie of Overgenomen Delen (toegangsnr. 5416); deze registers zijn ook met behulp van microfiches te raadplegen. Het systeem van gezinskaarten was in gebruik tot De originele kaarten zijn in 1939 verfilmd en in de oorlog vernietigd. De films zijn in het jaar 2000 overgedragen aan het Stadsarchief (toegangsnr en 5422) De films zijn gedigitaliseerd en er is een index op naam van de hoofdbewoners. De index en de scans zijn raadpleegbaar bij de Genealogische Zoeksystemen. Het bestand archiefkaarten bestaat in Amsterdam uit drie series.van 1939 tot 1960 werden de kaarten overgetypt op tweezijdig voorbedrukte formuliertjes van heel dun papier. Deze formuliertjes werden bewaard in speciaal daarvoor vervaardigde metalen kistjes die vanwege de vorm broodjes werden genoemd.van 1960 tot 1964 werden de reproducties gemaakt door middel van een fotografisch procédé. Een deel van de reproducties is positief afgedrukt, een deel is negatief afgedrukt. De reproductie is ten opzichte van de originele kaart verkleind. Reproducties van voor- en achterzijde van de persoonskaarten zijn naast elkaar afgedrukt met er om heen een grote rand waarin de naam van de houder van de persoonskaart staat weergegeven. Deze kaarten werden de fotokaarten genoemd. Van 1964 tot 1991/94 werden dubbelzijdige fotokopieën gemaakt. Een aantal kaarten is enkelzijdig gekopieerd en heeft een blanco achterkant. Dit betreft vermoedelijk Persoonskaarten waar op de achterkant geen informatie stond en die om die reden niet dubbelzijdig zijn gekopieerd. De archiefkaarten (zie toegangsnr ) zijn gescand en geïndexeerd en raadpleegbaar bij de Genealogische Zoeksystemen. De persoonskaarten van de Amsterdammers die die bij de overgang naar het geautomatiseerde systeem in 1994 nog in Amsterdam woonden, zijn evenals de Archiefkaarten overgedragen aan het Stadsarchief (zie toegangsnr ) en zijn gescand en geindexeerd en raadpleegbaar bij de Genealogische Zoeksystemen. In Amsterdam was al voor 1994 geëxperimenteerd met een geautomatiseerd systeem. Dit systeem heette het Gemeentelijk Bevolkingsadministratie Systeem, kortweg GBS, en was in gebruik tussen 21 februari 1991 en 1 oktober De bevolkingsmutaties die zijn ingevoerd in dit bestand zijn bij de overgang naar versie 2 van het GBA in 2010 overgedragen aan het Versie december

6 Stadsarchief (toegangsnr ). Het digitale bestand is geïndexeerd en de gegevens zijn in tiffformaat per persoon opgenomen in de index op de persoonskaarten. Op deze gegevens is echter een openbaarheidsbeperking van kracht omdat het niet mogelijk is de privacygevoelige gegevens in dit bestand af te schermen. DE BETROUWBAARHEID VAN HET BEVOLKINGSREGISTER ALS BRON Vanaf 1851 werden bijna jaarlijks door de burgemeester en de wethouders klachten geuit over de moeilijkheden bij de registratie van de bevolking. Vooral de registratie van de vreemdelingen leverde veel problemen op. Dit kwam voor een deel door het uitblijven van uniforme, landelijke richtlijnen. Een ander probleem vormde de soms geringe bereidheid tot medewerking van de bevolking. Vooral verhuizingen werden vaak niet aangegeven. Omdat de aangifte van de personele belasting met behulp van de gegevens in het bevolkingsregister werden gecontroleerd, was het soms aantrekkelijk bepaalde gegevens achter te houden, bijvoorbeeld het aantal dienstboden. Ook vervalsingen kwamen voor, bijvoorbeeld in In dat jaar werden in registers geboortejaren gewijzigd om aan de schutterijverplichtingen te ontkomen. Ook het overschrijven van de gegevens van de oude in de nieuwe registers en naar het duplicaat leverde fouten en onnauwkeurigheden op. Deze factoren hebben de betrouwbaarheid van de registers als bron uiteraard nadelig beïnvloed. In 1872 verklaarden de burgemeester en wethouders dat zij eindelijk tevreden waren over de kwaliteit van de registratie. De verhoging van het niveau kwam door de in 1871 aangestelde controleurs: de buurtsecretarissen waren door de geringe betaling en vooruitzichten allengs minder gemotiveerd gebleken. Met de komst van de controleurs waaide er een frisse wind. Zij bezochten in het eerste jaar van hun dienst al de helft van het Amsterdamse woningbestand. Als historische bron is het bevolkingsregister na 1872 dus redelijk betrouwbaar. Voor de twee decennia daarvoor moet voor wat betreft de betrouwbaarheid van de registratie de nodige reserve in acht genomen worden. Het raadplegen van aanvullende bronnen (bijvoorbeeld de registers van de burgerlijke stand (toegangsnr. 5009), de registers in het archief van de secretarieafdeling Militaire Zaken (toegangsnr. 5182) en de hulpregisters (toegangsnr. 5007) verdient aanbeveling. DE GEANNEXEERDE GEMEENTEN Op 1 januari 1921 breidde Amsterdam zich uit door een groot aantal omliggende gemeenten te annexeren. De geannexeerde gemeenten waren Buiksloot, Nieuwendam (met Zunderdorp), Ransdorp (met Durgerdam, Holysloot en Schellingwoude), Sloten (met Sloterdijk, Osdorp en de Vrije Geer), Watergraafsmeer (ook wel Diemermeer genoemd) en Weesperkarspel (met Hoogbijlmer en Bijlmermeer). Hiermee kreeg de stad ook de bevolkingsregisters van deze geannexeerde gemeenten onder haar hoede (toegangsnr. 5008). In tegenstelling tot de registers in Amsterdam zijn deze registers niet op adres ingericht. Elke gemeente had bovendien een eigen manier van klapperen Versie december 2018

7 Literatuur R.F. Vulsma, Burgerlijke Stand en bevolkingsregister ( s-gravenhage 1988). (uitgave van het Centraal Bureau voor Genealogie) Th.F. Wijsenbeek-Olthuis, Boedelinventarissen en A. Knotter en A.C. Meijer (red.), De gemeentelijke bevolkingsregisters , Broncommentaren dl 2 ( s-gravenhage 1995). (uitgave van het Instituut voor Nederlandse Geschiedenis) A.C. Meijer, De negentiende-eeuwse papieren mensch. Een onderzoek naar het Amsterdams bevolkingsregister als bron voor historici, Nederlands Archievenblad 87 (1983) P. Schraa, Onderzoekingen naar de bevolkingsomvang van Amsterdam tussen 1550 en 1650, Jaarboek Amstelodamum 46 (1954) Dienst voor het Bevolkingsregister Amsterdam, Wijzigen van verantwoordelijkheden. Beleidsplan DBR (Amsterdam 1994). Inventaris VESTIGING VERTREK GETUIGSCHRIFTEN VAN VERANDERING VAN WOONPLAATS TIJDELIJK VERBLIJF HUISNUMMERING STATISTIEK STUKKEN WAARVAN HET VERBAND MET HET ARCHIEF NIET GEBLEKEN IS VESTIGING Vestigingsregisters. Registers van personen die zich in Amsterdam hebben gevestigd en delen juli april april april juni mei mei maart januari juli juli december december augustus augustus maart maart 22-december Versie december

8 geen scans op aanvraag januari-juni juli-december januari-juni juli-december januari-maart april-juni juli-september oktober-december januari-maart april-juni juli-september oktober-december januari-maart april-juni juli-september oktober-december januari-maart april-juni juli-september oktober-december januari-maart april-juni juli-september oktober-december januari-maart Versie december 2018

9 april-juni juli-september oktober-december januari-juni juli-december januari-juni juli-december januari-juni juli-december januari-juni juli-december januari-juni juli-december januari-juni juli-december januari-juni juli-december januari-juni juli-december januari-juni juli-december januari-juni juli-december januari-juni juli-december januari-juni juli-december januari-juni juli-december januari-juni juli-december januari-juni juni 28-december december 8-december januari-juni juli-december januari-juni juli-december december 20-december januari-juni juli-december januari-juni juli-december januari-juni juli-december. 117 Alfabetische index op achternaam op de vestigingsregisters,inv.nrs deel Aanmeldingsformulieren van Joodse vluchtelingen die zich in Amsterdam gevestigd hebben, alfabetisch geordend pakken 894 A-F openbaar vanaf 2034 Versie december

10 895 G-K openbaar vanaf Aanmeldingsformulieren van Duitse vluchtelingen die zich in Amsterdam gevestigd hebben, alfabetisch geordend pakken 896 A-K openbaar vanaf L-Z openbaar vanaf 2035 vb Getuigschriften van verandering van werkelijke woonplaats ; ingebonden formulieren afkomstig van gemeenten waar vandaan de inwoners naar Amsterdam zijn verhuisd, op datum van inkomst geordend pakken /12/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /02/ /02/ /02/ /02/ /02/ /02/ /03/ /03/ /03/ /03/ /03/ /03/ /04/ /04/ /04/ /04/ /04/ /04/ /04/ /04/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /06/ /06/ /06/ /06/ /06/ /06/ Versie december 2018

11 340-01/07/ /07/ /07/ /07/ /07/ /07/ /07/ /08/ /08/ /08/ /08/ /08/ /09/ /09/ /09/ /09/ /09/ /09/ /09/ /10/ /10/ /10/ /10/ /10/ /10/ /10/ /10/ /10/ /10/ /11/ /11/ /11/ /11/ /11/ /11/ /11/ /11/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /02/ /02/1936 Versie december

12 367-11/02/ /02/ /02/ /02/ /02/ /03/ /03/ /03/ /03/ /03/ /03/ /03/ /04/ /04/ /04/ /04/ /04/ /04/ /04/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /06/ /06/ /06/ /06/ /06/ /06/ /06/ /06/ /07/ /07/ /07/ /07/ /07/ /07/ /07/ /07/ /08/ /08/ /08/ /08/ /08/ /08/ /08/ /08/ /09/ /09/ /09/ /09/ /09/ Versie december 2018

13 394-17/09/ /09/ /09/ /09/ /09/ /10/ /10/ /10/ /10/ /10/ /10/ /10/ /10/ /10/ /10/ /11/ /11/ /11/ /11/ /11/ /11/ /11/ /11/ /11/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /02/ /02/ /02/ /02/ /02/ /02/ /02/ /02/ /03/ /03/ /03/ /03/ /03/ /03/1937 Versie december

14 421-23/03/ /03/ /03/ /04/ /04/ /04/ /04/ /04/ /04/ /04/ /04/ /04/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /06/ /06/ /06/ /06/ /06/ /06/ /06/ /06/ /06/ /07/ /07/ /07/ /07/ /07/ /07/ /07/ /07/ /08/ /08/ /08/ /08/ /08/ /08/ /08/ /08/ /08/ /09/ /09/ /09/ /09/ /09/ /09/ Versie december 2018

15 448-15/09/ /09/ /09/ /09/ /09/ /09/ /09/ /10/ /10/ /10/ /10/ /10/ /10/ /10/ /10/ /10/ /10/ /10/ /10/ /11/ /11/ /11/ /11/ /11/ /11/ /11/ /11/ /11/ /11/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /02/ /02/ /02/ /02/ /02/ /02/ /02/1938 Versie december

16 475-25/02/ /03/ /03/ /03/ /03/ /03/ /03/ /03/ /03/ /03/ /03/ /04/ /04/ /04/ /04/ /04/ /04/ /04/ /04/ /04/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /06/ /06/ /06/ /06/ /06/ /06/ /06/ /06/ /06/ /06/ /07/ /07/ /07/ /07/ /07/ /07/ /07/ /07/ /07/ /08/ /08/ /08/ /08/ /08/ Versie december 2018

17 502-17/08/ /08/ /08/ /08/ /08/ /09/ /09/ /09/ /09/ /09/ /09/ /09/ /09/ /09/ /09/ /09/ /09/ /09/ /09/ /09/ /10/ /10/ /10/ /10/ /10/ /10/ /10/ /10/ /10/ /10/ /10/ /10/ /11/ /11/ /11/ /11/ /11/ /11/ /11/ /11/ /11/ /11/ /11/ /11/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/1938 Vb Vestigingsregisters delen /07/ /10/ /10/ /12/1936 Versie december

18 Aanmeldingsformulieren van uit het buitenland gemigreerde personen, alfabetisch geordend pakken 762 Aal Bäckström pak 763 Bacsik Benninga pak 764 Bennink Blommers pak 765 Blum Bricker pak 766 Brieko Caspari pak 767 Casper- Dahrs pak 768 Dalberg Dros pak 769 Drost Elzholz pak 770 Elzinga Fleischer pak 771 Flemmer Fuldauer pak 772 Fung Goldmann pak 773 Goldmark Goudvis pak 774 Graafman- Hahnman pak 775 Haim Hen pak 776 Hendriks Hoeden pak 777 Hoefniets Huf pak 778 Huffenreuter Joachinssohn pak 779 Jonas Katz pak 780 Katze Klopfer pak 781 Klos Kool pak 782 Koopal- Kulker pak 783 Kummerman Lehman pak 784 Lehrer Liau pak 785 Lichtenstein Luchsinger pak 786 Lücht Meerapfel pak 787 Meerendonk Most pak Versie december 2018

19 788 Mot Neustadt pak 789 Neuwirth Otter pak 790 Otterloo Popping pak 791 Por Roelen pak 792 Roesingh Rijsenbrij pak 793 Saal Schlessinger pak 794 Schlögl Sietzema pak 795 Sigaar Stein pak 796 Steinberg Stroo pak 797 Stroobach Tol pak 798 Tolsma Vis pak 799 Vischschraper Weebers pak 800 Weening Winterfeld pak 801 Winternetz Zank pak 802 Zantinga Zijnlin pak 803 Aandagt Beus pak 804 Beijer Broms pak 805 Bron Daij pak 806 Dean Ernst pak 807 Erslev George pak 808 Georget Hanaset pak 809 Hanauer Hell pak 810 Helm Jessner pak 811 Jirick Kohlberg pak 812 Kohlenberg Lang pak 813 Lange Löwenstein pak 814 Löwenthal Miglino pak Versie december

20 815 Mignone Noventa pak 816 Nowack Peters pak 817 Petersen Ringwelski pak 818 Ritchie Sasslawsky pak 819 Sattler Shatkin pak 820 Shepherd Stern pak 821 Sternfeld Tucholka pak 822 Tucker Walvisch pak 823 Wams Wohlmuth pak 824 Wolf Zijlman pak 825 Bertoli Bruck pak openbaar vanaf Brüggerhoff Fraenkel pak openbaar vanaf Frankel Held pak openbaar vanaf Helling Kloots pak openbaar vanaf Klos Lilienfeld pak openbaar vanaf Lin Oei pak openbaar vanaf Okladek Piller pak openbaar vanaf Pincus Sabatini pak openbaar vanaf Sacco Strauss pak openbaar vanaf Streit Wasser pak openbaar vanaf Webbers Zwart pak openbaar vanaf Abbema Breugom pak openbaar vanaf Brickwedde Garmhausen pak openbaar vanaf Gebel Herrikhuijzen pak openbaar vanaf Herzberg Klein pak openbaar vanaf Klimkowski Lange pak openbaar vanaf Langenberg Neijman pak openbaar vanaf Versie december 2018

21 842 Nielsen Schenk pak openbaar vanaf Schiebold Tso pak openbaar vanaf Tyralla Zijfers pak openbaar vanaf Aalsvel Bijl pak openbaar vanaf Calen Hahn pak openbaar vanaf Halenbeek Kwai pak openbaar vanaf Lacina Rahmig pak openbaar vanaf Reede Veldhuizen pak openbaar vanaf Veldman Zijthof pak openbaar vanaf Aalberts Evertsen pak openbaar vanaf Eijk Laatsman pak openbaar vanaf Lacroix Schoemaker pak openbaar vanaf Schoeman Zwiers pak openbaar vanaf Aak Aron pak 856 Aronius Becker pak 857 Beckers Bier pak 858 Bierman Blom pak 859 Bloothoofd Braak pak 860 Braaseen Campen pak 861 Canes Cok pak 862 Colauto Dam pak 863 Dambmann Drossard pak 864 Drost Erwtenman pak 865 Es Frennd pak 866 Frese Gomes pak 867 Gompen Gozdzior pak 868 Graaf Harman pak Versie december

22 869 Harms Hilversum Himel Jakobsohn pak 871 Jakowlewa Justus pak 872 Kaales Kloots pak 873 Klijn Kunert pak 874 Kunke Levi pak 875 Levie Link pak 876 Lichtenstern Makkeman pak 877 Maretzki Mol pak 878 Molema Nieuwenburg pak 879 Nieuwenhuijzen Overweg Paardje Poel pak 881 Poket Radius pak 882 Radl Ruban pak 883 Rubens Schilt pak 884 Schiltmeijer Slomper pak 885 Sloog Stroz pak 886 Struis Uijtdenbogaard pak 887 Vaal Vriens pak 888 Vries Werver pak 889 Weijdt Wreschnei pak 890 Wrobel Zijthof VERTREK Vertrekregisters. Registers van personen die uit Amsterdam zijn vertrokken en delen juli december januari maart april mei juni maart maart april april april Versie december 2018

23 april 2- januari januari 2-maart maart 18-juli juli 29-december januari 1-april geen scans op aanvraag Met losse bijlagen januari 1-november Met supplement januari-juni juli-december januari-juni. Met losse bijlagen. Versie december

24 juli-december januari-maart april-juni juli-september oktober-december januari-maart april-juni juli-september oktober-december januari-maart. Met een gedeelte van het tweede kwartaal van de maand juni april-juni juli-september oktober-december januari-maart april-juni april-juni oktober-december januari-maart april-juni juli-september oktober-december januari-maart april-juni juli-september oktober-december januari-juni juli-december januari-juni juli-december januari-juni juli-december januari-juni juli-december januari-juni juli-december januari-juni juli-december januari-juni juli-december januari-juni juli-december januari-juni juli-december januari-juni juli-december januari-juni juli-december januari-juni juli-december Versie december 2018

25 januari-juli augustus-december januari-juni juli-december januari-juni juli-december januari-juni juli-december januari-juni juli-december januari-juni juli-december januari-juni juli-september 23/24 en december 23-december september 23/24-december januari 2-februari maart 1-april april 20-mei mei 31-juli juli 10-augustus augustus 25-oktober oktober 5-november november januari Alfabetische index op achternaam op de vertrekregisters, inv. nrs deel 244 Index op de vertrekregisters, inv.nrs , geordend op de eerste letter van de achternaam en daarna op datum vanuitschrijving deel vb Vertrekregisters, registers van personen die uit Amsterdam zijn vertrokken pakken en 2 delen /01/ /03/ /03/ /04/ /05/ /06/ /06/ /07/ /08/ /09/ /09/ /11/ /11/ /12/ /01/ /02/ /02/ /04/ /04/ /04/ /05/ /07/ /07/ /08/ /08/ /09/ /09/ /11/ /11/ /01/ /01/ /02/ /02/ /04/ /04/ /05/ /05/ /06/ /06/ /08/ /08/ /09/1925 Versie december

26 631-16/09/ /10/ /10/ /12/ Duplicaat 03/12/ /01/ Duplicaat 27/01/ /03/ Duplicaat 09/03/ /04/ /04/ /05/ Duplicaat 19/05/ /06/ Duplicaat 28/06/ /08/ /08/ /09/ Duplicaat 08/09/ /10/ Duplicaat 13/10/ /11/ Duplicaat 11/11/ /12/ Duplicaat 28/12/ /02/ Duplicaat 08/02/ /03/ Duplicaat 18/03/ /04/ Duplicaat 23/04/ /05/ Duplicaat 21/05/ /06/ Duplicaat 30/06/ /08/ Duplicaat 09/08/ /09/ Duplicaat 15/09/ /10/ Duplicaat 20/10/ /11/ Duplicaat 29/11/ /01/ Duplicaat 13/01/ /02/ Duplicaat 24/02/ /03/ Duplicaat 02/04/ /05/ Duplicaat 02/05/ /06/ Duplicaat 05/06/ /07/ Duplicaat 10/07/ /08/ Duplicaat 20/08/ /09/ Duplicaat 19/09/ /10/1928 geen scans op aanvraag 649 Duplicaat 19/09/ /10/ Duplicaat 23/10/ /11/ Duplicaat 29/11/ /01/ /01/ /02/ /02/ /04/ /04/ /04/ /05/ /07/ /04/ /05/ /07/ /08/ /08/ /09/ /09/ /10/ /10/ /11/ /11/ /12/ /12/ /02/ /02/ /03/ /03/ /04/ /04/ /05/ /05/ /06/ /06/ /07/ Versie december 2018

27 607-15/07/ /08/ /08/ /09/ /09/ /10/ /10/ /11/ /12/ /01/ /01/ /02/ /03/ /04/ /04/ /05/ /05/ /06/ /06/ /07/ /07/ /08/ /08/ /09/ /09/ /10/ /10/ /12/ /12/ /01/ /01/ /02/ /02/ /04/ /04/ /05/ /05/ /06/ /06/ /07/ /07/ /08/ /08/ /09/ /09/ /11/ /11/ /12/ /12/ /02/ /02/ /03/ /03/ /04/ /04/ /06/ /06/ /07/ /07/ /08/ /08/ /09/ /09/ /11/ /11/ /12/ /12/ /02/ /02/ /08/ /08/ /03/ /03/ /04/ /04/ /05/ /05/ /06/ /06/ /08/ /08/ /09/ /10/ /12/ /12/ /01/ /01/ /06/ C.B. 01/07/ /10/ C.B. 26/10/ /03/ C.B. 13/03/ /06/ C.B. 01/07/ /10/ C.B. 26/10/ /03/ C.B. 03/03/ /06/1938 Versie december

28 536 C.B. 16/06/ /10/ C.B. 13/10/ /02/ C.B. 02/02/ /05/ C.B. 09/05/ /08/ C.B. 11/08/ /10/ C.B. 25/10/ /01/ C.B. 24/01/ /04/ C.B. 23/04/ /07/ C.B. 18/07/ /10/ C.B. 10/10/ /01/ C.B. 31/01/ /05/ C.B. 09/05/ /09/ C.B. 10/09/ /01/ C.B. 07/01/ /04/ C.B. 15/04/ /07/ C.B. 17/07/ /10/ C.B. 07/10/ /12/ C.B. 02/12/ /02/ C.B. 11/02/ /07/ /07/ /11/ /11/ /04/ /04/ /06/ /06/ /07/ /07/ /08/ /08/ /10/ /10/ /01/ /01/ /02/ katern /02/ /03/ katern /03/ /06/ /06/ /07/ /07/ /08/ /09/ /09/ /10/ /11/ /10/ /11/ /11/ /12/ /12/ /02/ /02/ /03/ /11/ /01/ /01/ /02/ /03/ /04/ /04/ /04/ /04/ /07/ /07/ /09/ /09/ /10/ omslag /10/ /12/1946 Vb Vertrekregisters, registers van personen die naar het buitenland vertrokken zijn of ambtshalve Amsterdam hebben verlaten delen /06/ /10/ /10/ /12/ /01/ /02/ Versie december 2018

29 675-11/02/ /04/ /04/ /07/ /07/ /09/ /09/ /12/ /01/ /04/ /04/ /07/ /07/ /10/ /10/ /02/ /02/ /05/ /06/ /09/ /09/ /12/ /12/ /03/ /03/ /06/ /06/ /09/ /10/ /12/ /01/ /04/ /04/ /07/ /07/ /10/ /10/ /01/ /01/ /05/ /05/ /10/ /10/ /02/ /02/ /06/ /06/ /10/ /10/ /01/ /05/ /09/ /09/ /12/ /01/ /04/ /04/ /07/ /07/ /10/ /11/ /02/ /01/ /05/ /02/ /05/ /04/ /07/ /08/ /11/ /11/ /03/ /03/ /06/1936 Vb Register van teruggezonden duplicaten delen Nb: Band is kapot en op de papieren omslag die er nu omheen zit staat: Bij de bomaanslag maart 1943 zijn vermoedelijk enige bladen van de letter a verloren gegaan Vb Vertrekregisters van de hulpsecretarieën delen /07/ /03/ /03/ /10/ /10/ /07/ /07/ /01/ Hulpvertrekregister 26/03/ /06/ deel Versie december

30 Vb Vertrektregister Buitenland, V.O.W. en verm. overl. art katernen en 4 delen /09/ /02/ deel /02/ /04/ deel /04/ /05/ /05/ /06/ /06/ /06/ /06/ /07/ /07/ /08/ /08/ /10/ /10/ /12/ omslag 3 GETUIGSCHRIFTEN VAN VERANDERING VAN WOONPLAATS Registers van door Burgemeester en Wethouders afgegeven getuigschriften van vestiging of vertrek delen Met alfabetische index achterin juli december januari december januari december januari april Register van: a. personen die voor het Bevolkingsregister van Amsterdam verklaard hadden zich elders te vestigen, maar van wie geen duplicaat van hun getuigschrift van verandering van woonplaats is ingekomen b. personendie voor het Bevo... 1 deel 250 Register van ontvangen getuigschriften van personen die zich gevestigd hebben in Amsterdam deel Alfabetisch geordend op de eerste letter van de achternaam. 4 TIJDELIJK VERBLIJF 4.1 VERBLIJFREGISTERS Verblijfregisters. Registers per jaar van personen die zichtijdelijk in Amsterdam hebben gevestigd, ongenummerd delen Verblijfregisters no. 1, 2, 12 en 14. Registers van personen die zich tijdelijk in Amsterdam hebben gevestigd, genummerd delen Zie voor No. 3, No en No. 13 inv.nrs ; verblijfregister No. 4 ontbreekt. 259 No december juni No juni november No november juni No juni april Verblijfregister no. 3. Register van eigenaren die een kraam of stand hadden tijdens de Wereldtentoonstelling te Amsterdam deel 264 Verblijfregister no. 5. Register van personen die tijdelijkverblijf houden in Amsterdam als gevolg van de watersnoodramp in de Zaanstreek deel Versie december 2018