Verfijnde, eenvoudige interventies leiden tot ultieme flexibiliteit

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Verfijnde, eenvoudige interventies leiden tot ultieme flexibiliteit"

Pieter de Veer
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

FAB CATALOGUS 2009 NL:NL 26-11-2009 16:14 Pagina 18 NOMINATIE EENGEZINSWONING Verfijnde, eenvoudige interventies leiden tot ultieme flexibiliteit De kunst van een verbouwing is meer schrappen dan

Door enkel de essentie in haar zuiverste vorm te bewaren, blijven de restanten van de teloorgegane baksteennijverheid niet alleen stille getuigen van ons collectieve patrimonium, maar fungeren de

1 FAB CATALOGUS 2009 NL:NL :14 Pagina 18 NOMINATIE EENGEZINSWONING Verfijnde, eenvoudige interventies leiden tot ultieme flexibiliteit De kunst van een verbouwing is meer schrappen dan toevoegen, weet Carl Verdickt ons te vertellen. Met deze filosofie benaderde Verdickt & Verdickt Architecten de herbestemming van een voormalige steenbakkerij tot woning. Door enkel de essentie in haar zuiverste vorm te bewaren, blijven de restanten van de teloorgegane baksteennijverheid niet alleen stille getuigen van ons collectieve patrimonium, maar fungeren de littekens uit het verleden als katalysator voor een verdere ontwikkeling. Flexibele duurzaamheid Het Antwerpse architectenbureau Verdickt & Verdickt Architecten, opgericht door de broers Carl en Nico Verdickt, leverde op het eerste gezicht een eenvoudig en introvert project af, waarbij ze terugkeerden naar de essentie, naar de basis van het gebouw. Hierbij worden zoveel mogelijk authentieke elementen behouden. Deze filosofie van meer schrappen, minder toevoegen is een terugkerende constante in hun ontwerpen en ook in dit project was het niet anders. Met deze benadering willen de architecten functioneel duurzame projecten realiseren, waarbij het casco op een zo flexibel mogelijke manier ingevuld kan worden. 18 Gebouwen beschikken over de capaciteit een tweede, derde en zelfs vierde leven te krijgen, verduidelijkt Carl Verdickt. We moeten als architect en als bouwheer zoeken hoe we dit kunnen realiseren. Door slechts gebruik te maken van minimale en tijdelijke toevoegingen, behoud je in elke renovatie enkel de basisstructuur. Net die structuur kan steeds opnieuw gebruikt worden voor tal van functies. Op die manier kan een gebouw dat nu dienst doet als woning binnen 20 jaar gebruikt worden als kantoorgebouw, zonder verregaande veranderingen door te voeren. De multifunctionaliteit wordt maximaal gevrijwaard en dat is voor ons het vertrekpunt voor een duurzaam project. Bouwheer: Lambrecht - Pinxten Arch itect: Verdick t& Verdick t Arch itecten Bouw plaats: Boom Tim ing: Aanvang renovatie: augustus 2006 Einddatum renovatie: april 2007 Opdracht: verbouwen van een steenbakkerij tot woning Fotografie: Marc Scheepers

2 FAB CATALOGUS 2009 NL:NL :14 Pagina 19

FAB CATALOGUS 2009 NL:NL 26-11-2009 16:14 Pagina 20 Inplanting In het kader van deze visie drukten Carl en Nico dan ook hun stempel op deze herbestemming.

De voormalige steenbakkerij Peeters - Van Mechelen bevindt zich in Boom, in de Rupelstreek. Deze streek staat zowat symbool voor de bloeiende baksteennijverheid van weleer.

3 FAB CATALOGUS 2009 NL:NL :14 Pagina 20 Inplanting In het kader van deze visie drukten Carl en Nico dan ook hun stempel op deze herbestemming. De uitzonderlijke locatie en het beschermde dorpsgezicht waren cruciale elementen in het uiteindelijke resultaat. De voormalige steenbakkerij Peeters - Van Mechelen bevindt zich in Boom, in de Rupelstreek. Deze streek staat zowat symbool voor de bloeiende baksteennijverheid van weleer. De versteende, industriële casco s vormen de laatste getuigen van deze teloorgegane nijverheid. In deze herbestemming tot woning vormden de maximale integratie binnen het beschermde dorpsgezicht Noeveren, de vrijwaring van de functionele duurzaamheid en de toekomstwaarde van het erfgoed de uitgangspunten. De globale indeling bestaat uit vijf droogovengangen en een magazijn. De bouwheer wilde oorspronkelijk zowel de ovens als het magazijn herbestemmen tot woning. Maar we besloten om met ons ontwerp een andere richting in te slaan. We vonden het belangrijk dat het bestaande beeld behouden bleef en dat konden we enkel realiseren door het opwaarderen en vrijwaren van de originele constructie. Op die manier bleven de droogovens ook na de renovatie bestaan en kreeg enkel het magazijn een nieuwe bestemming als woonruimte. Dat niet iedereen dit uitgangspunt zou aanvaarden, hoeft niet te verwonderen. Gelukkig was de bouwheer niet iemand die krampachtig vasthield aan zijn eigen programma, maar integendeel aandacht had voor zijn omgeving en bereid was zijn sociale verantwoordelijkheid op te nemen. Op die manier kon de steenbakkerij voort leven als een tastbare herinnering aan vroegere activiteiten. Ook de gemeente Boom kon zich vinden in dit uitgangspunt, maar wilde wel het uitgewerkte ontwerp evalueren. Het liefst liet ze de gebouwen ongemoeid uit angst voor te verregaande aanpassingen die het bestaande karakter zouden tenietdoen. Uiteraard zou dit op termijn alleen maar leiden tot een verdere verloedering en al snel kwam ook de gemeente Boom tot deze conclusie. Introvert ontwerp 20 Vertrekkend van een oriënteringsnota voor het behoud van de authenticiteit van deze archeologische site, kozen de architecten voor een introvert ontwerp. Hierdoor worden de beoogde leesbaarheid, doorwaadbaarheid en pleinwerking tussen de originele, karaktervolle bouwvolumes verkregen. Alle nutteloze bijgebouwen en koterijen werden met de grond gelijkgemaakt, waardoor de steenbakkerij in haar zuiverste vorm behouden bleef: vijf droogovens en een magazijn loodrecht hierop geplaatst. Door de woonfuncties in dit dwarse balkvolume onder te brengen, blijven de ovens gevrijwaard. Al snel bleek deze ruimte niet groot genoeg te zijn om alle woonfuncties in onder te brengen. Om dit probleem op te lossen werden drie mogelijke pistes bekeken. We konden kiezen om de ovengangen alsnog te gebruiken of om een bovendaks volume te bouwen of het dienende volume deels uit te graven. We kozen voor de laatste optie, waarbij we het halve kelderniveau uitbreidden met een vrij indeelbaar mezzanineniveau. We goten een 30 cm dikke, waterdichte betonnen kuip, naast de

4 FAB CATALOGUS 2009 NL:NL :14 Pagina 21 21

FAB CATALOGUS 2009 NL:NL 26-11-2009 16:14 Pagina 23 bestaande fundering, waarvan we de opstaande balken polierden. Hierin bevinden zich de kantoorruimte en het atelier.

Deze ruimtes worden van elkaar gescheiden door lichte wandstructuren in gipskarton.

5 FAB CATALOGUS 2009 NL:NL :14 Pagina 23 bestaande fundering, waarvan we de opstaande balken polierden. Hierin bevinden zich de kantoorruimte en het atelier. Het mezzanineniveau bestaat uit een balkenrooster die de volledige overspanning maakt. Hierin werden de slaapkamers en badkamer ondergebracht. Deze ruimtes worden van elkaar gescheiden door lichte wandstructuren in gipskarton. Deze minimale architecturale ingreep zorgt ervoor dat de ruimtelijke continuïteit en de vrije indeelbaarheid van deze versteende, industriële doos onaangetast blijft. Deze aanpak is per definitie ook de meest economische en ecologische: minder doen is minder consumeren. de warmte goed bewaard. Door het gebruik van al dan niet bestaande steenachtige materialen beschikt het gebouw over een goede inertie, waardoor het in de winter warm en in de zomer koel is. Droogovens Een herbestemming draagt altijd sporen uit het verleden met zich mee. Het spanningsveld tussen oud en nieuw, de creatie van een boeiende gelaagdheid en de zoektocht naar de essentie en het overbodige, vormen daarbij de belangrijke uitgangspunten. 23 Eerlijke materialen In dit project kozen de architecten voor eerlijke materialen, originele texturen en kleuren. Baksteen is het materiaal dat de hoofdrol speelt doorheen het hele gebouw. We besloten dan ook de ruwe bakstenen muren, na ze plaatselijk te herstellen en te zandstralen, te behouden. Alle vloeren zijn voorzien van een goede isolatie, afgewerkt met afgepolierd beton. In de vloer in de leefruimtes voorzagen we ook vloerverwarming. Alle andere technieken zitten centraal in de woning gebundeld, waardoor technische schachten beperkt bleven. De wanden hebben van nature een goede isolatie. Het metselwerk is maar liefst 50 cm dik en beschikt over een dubbele luchtspouw. Hierdoor wordt Volledig in lijn met onze filosofie probeerden we de originele waarde van de ovens bloot te leggen. Eerst en vooral werden alle overbodige constructies zoals de koterijen verwijderd. Hierdoor kwam de originele verschijningsvorm tevoorschijn. Het dak werd vernieuwd met nieuwe pannen en water- en winddicht gemaakt. De bakstenen werden ook hier hersteld en gezandstraald waarna we alles opnieuw voegden. De schouwen werden hersteld door ze deels of volledig op te metsen. Kortom, het hele gebouw werd volledig geherwaardeerd. Dit project bewijst dat nieuwe functies en de verfijnde integratie ervan binnen een beschermde context een meerwaarde en opportuniteit kunnen genereren voor zowel de ruimere maatschappelijke context als de individuele eindgebruiker, concludeert Carl Verdickt.

Vergelijkbare documenten

De kunst van het weglaten

De kunst van het weglaten 78 79 Van een kille, duffe en donkere autoloods een open, luchtige en vooral tijdloze woning maken: het is weinigen gegeven. Gelukkig merkte Carl Verdickt onmiddellijk het enorme