Jaarverslag Stichting Natuurcentrum De Maashorst

Transcriptie

1 Jaarverslag 2016 Stichting Natuurcentrum De Maashorst

2 2 Inhoud 1. Voorwoord blz Afdeling Educatie blz Afdeling Recreatie blz Nieuw in 2016 blz Beleid blz Organisatie blz. 36

3 3 1. Voorwoord Een mooi jaar voor het natuurcentrum. Zo kunnen we terugkijken op In dit jaarverslag leest u hoe het afgelopen jaar voor ons natuurcentrum is verlopen. Vele duizenden kinderen hebben onze lessen weer gevolgd en even zo vele bezoekers hebben in onze tentoonstelling kennis opgedaan over de ontwikkelingen in de Maashorst. In het voorjaar van 2016 hebben we onze tentoonstelling vernieuwd met hulp van Stichting Ark. Er is veel informatie toegevoegd over de ontwikkelingen in het gebied en de nieuwe graasdieren (Wisenten, Taurossen en Exmoor pony s). Ook is er een fraai nieuw wijstpaneel gemaakt. De tentoonstelling bevat veel nieuwe informatie die door veel mensen gelezen en gewaardeerd wordt. De natuurontwikkeling en de graasdieren trekken nieuwe mensen naar de Maashorst. Inmiddels hebben vanuit ons centrum enkele tientallen excursies plaats gehad naar het begrazingsgebied. Het aantal bezoekers van de Maashorst neemt toe waardoor onze parkeerplaats op drukke dagen te klein is geworden. Wij hopen dat de gemeente ons helpt de parkeerplaats op korte termijn uit te kunnen breiden. Onze horeca is zeer succesvol en veel bezoekers komen herhaaldelijk bij ons terug voor een kop koffie, een lekkere versnapering of een verfrissend drankje. Het lukt ons nog steeds dit met vrijwilligers te regelen, maar willen dit wel graag doorontwikkelen. Wij rekenen erop dat de gemeenten het mogelijk maken de gewenste aanpassingen in 2017 door te kunnen zetten. Naast de bekende lessen zijn de nieuwe kookmaatjesles over gezondheid en de nieuwe les over het wijstverschijnsel een succes. Ook de veldles die we samen met Ark hebben

4 4 ontwikkeld levert veel enthousiasme op bij de deelnemende kinderen. Het blijft waardevol kinderen in verbinding te brengen met de bijzonderheden die de natuur ons te bieden heeft. Het levert prachtige reacties en onvergetelijke momenten op. In overleg met de gemeente Uden zijn afgelopen jaar verschillende inrichtingsmaatregelen op Slabroek uitgevoerd. Zo is er een fraaie brink aangelegd naast ons centrum. Wat zou het mooi zijn als daar straks nog een mooie poel in aangelegd wordt. Dat biedt kansen voor onze waterlessen. We hebben op verzoek van omwonenden onze parkeerplaatsen verplaatst naar de achterkant van ons terrein. Het landschapsbeeld is hierdoor versterkt en rustiger geworden. Straks worden de wegen nog ingericht als 30-km zone. Ons terrein en Slabroek worden op deze manier steeds meer herkenbaar en aantrekkelijk, anderzijds merken we dat enkele bewoners kritisch zijn op onze activiteiten. We willen ons bescheiden opstellen en de verstandhouding met de buurt goed houden. Dank aan allen die helpen het natuurcentrum te laten functioneren; onze medewerkers, onze vrijwilligers die veel energie en tijd stoppen in ons centrum, onze actieve bestuursleden, de scholen, de bezoekers en onze subsidiënten. Iets om trots op te zijn. Jos van der Wijst, voorzitter Jos van der Wijst, voorzitter

5 5 2. Afdeling Educatie Doel Leerlingen respect voor hun leefomgeving bijbrengen door plezier te beleven in de natuur. Door het uitvoeren van allerlei onderzoekende en ontdekkende activiteiten ervaren de kinderen het eigene en het bijzondere van de natuur en cultuur van Natuurgebied De Maashorst.. Aanbod aan de scholen Natuurcentrum De Maashorst bood in 2016 zoals ieder jaar een uitgebreid pakket van activiteiten op het gebied van natuur- en milieueducatie (NME) gericht op Natuurgebied De Maashorst bestemd voor de groepen 1 t/m 8 van het basisen speciaal onderwijs. Alle educatieve activiteiten werden aangeboden tegen betaling van een bijdrage per leerling of per groep. Lesactiviteiten zijn i.v.m. personeelskosten duurder dan balieactiviteiten. De hoogte van de gevraagde bijdrage is o.m. afhankelijk van het feit of de betreffende gemeente de stichting subsidieert.

6 6 Aangeboden educatieve activiteiten: Balieactiviteiten Er werden in 2016 diverse balieactiviteiten aangeboden aan de scholen, zoals het kabouterpad, het boskaartenspel, de seizoenswandelingen, de natuurspelletjestas, kleuren in de natuur, natuurontdektassen en Mens in De Maashorst (over het grafveld van Slabroek). Een aantal van de balieactiviteiten wordt aangepast aan het betreffende seizoen. Met de materialen die uitgeleend worden gaat de klas onder leiding van de leerkracht tijdens een wandeling opdrachten in de natuur uitvoeren. Lesactiviteiten Schoolklassen konden in 2016 deelnemen aan 15 verschillende lesactiviteiten voor de niveaus 1-2, 3-4, 5-6 en 7-8 rond de thema s: water, aarde, plant en dier, mens. Er werd gewerkt in de drie leslokalen op twee locaties van het natuurcentrum. Bij een lesactiviteit wordt een inleiding gegeven in het lokaal, waarna de kinderen binnen en buiten opdrachten uitvoeren o.l.v. een educatief medewerker van Natuurcentrum De Maashorst.

7 7 Activiteit voor het voortgezet onderwijs Voor het voortgezet onderwijs was in 2016 één activiteit beschikbaar. Het gaat hierbij om een natuurontdektocht, waarbij in rugzakken opdrachten en materialen te vinden zijn rond de thema s Water, Bodem en Bos. Planningsprogramma Het natuurcentrum werkt met een digitaal programma waarmee deelnemende leerkrachten zelf via internet een keuze kunnen maken uit het activiteitenaanbod. Leerkrachten kunnen met dit systeem meteen zien op welke dagdelen de door hen gekozen activiteit nog mogelijk is en men kan deze dan direct reserveren. De school ontvangt vervolgens automatisch een overzicht van de geplande activiteiten. Van deze inschrijvingen wordt (digitaal) een jaarrooster gemaakt. Bereikte doelgroepen en resultaten In 2016 namen weer veel kinderen deel aan het educatieve programma! Er kwamen in het kader van het educatieve werk personen naar het natuurcentrum, t.w leerlingen en begeleidende leerkrachten en ouders. Aan de lessen hebben 472 groepen deelgenomen, aan de balieactiviteiten 40 schoolgroepen. Totaal bezochten 512 groepen van de basisschool, het speciaal onderwijs en de brugklas het natuurcentrum. In de grafiek is het aantal leerlingen dat deelnam aan het educatieve programma vanaf 2010 opgenomen. Vanaf 2010 zette na jarenlange stijging een daling in deelname in. Deze daling is te verklaren uit het feit dat ook de scholen de gevolgen van de bezuinigen zijn gaan merken. Bij vergelijkbare centra is deze daling ook waarneembaar.

8 8 Deelname educatief pakket Voorheen kwamen de meeste groepen meerdere keren per jaar naar het natuurcentrum, maar verreweg de meeste leerkrachten mochten vanaf 2010 nog maar één keer per jaar met hun groep naar Natuurcentrum De Maashorst komen. Desondanks blijft het aantal bezoekende leerlingen groot. Bovendien lijkt nu de teruggang te stabiliseren: het verschil in deelname tussen 2015 en 2016 is klein. Daarnaast is het van belang om te constateren dat nog steeds bijna alle scholen in het werkgebied gebruik maken van de door Natuurcentrum De Maashorst geboden mogelijkheden. Per deelnemende school doen verreweg de meeste groepen (bijna 90 %!) jaarlijks mee. Uit de cijfers blijkt, dat de voorkeur duidelijk uitgaat naar lessen en niet naar balie-activiteiten. Op veel scholen worden de educatieve activiteiten van het natuurcentrum ingebed in het jaarprogramma voor natuur- en milieueducatie (NME). De leerlingen komen goed tot zeer goed voorbereid naar het centrum, mede door het gebruik op school van de website:

9 9 Inhoud lespakket Educatie Natuurcentrum De Maashorst biedt al ruim 25 jaar een educatief pakket aan de basisscholen en scholen voor speciaal onderwijs uit de regio. Het pakket bestaat uit lesactiviteiten onder leiding van een educatief medewerker van het natuurcentrum en balieactiviteiten waarbij materialen door het natuurcentrum worden uitgegeven, maar de leerkracht verantwoordelijk is voor de begeleiding en uitvoering. Enkele jaren geleden is het educatief /didactisch concept vertaald in 16 nieuwe lessen voor de groepen 1-2, 3-4, 5-6 en 7-8. Natuurcentrum De Maashorst heeft zich vooraf breed georiënteerd en de adviezen van leerkrachten ter harte genomen. Zo sluiten de lessen nu goed aan bij de kerndoelen voor het basisonderwijs. De thema s waar de lessen op gebaseerd zijn, zijn ontleend aan de geschiedenis van Natuurgebied De Maashorst: eerst water (de Maas!), daarna aarde, waar planten en dieren hun plaats vinden en tenslotte de mens die zijn intrede doet. Water, aarde, plant & dier en mens zijn de basisthema s van

10 10 de lespakketten voor de groepen 1 tot en met 8. Op de website kunnen leerkrachten alle benodigde informatie vinden over de lessen, de voorbereiding en de verwerking na afloop op school. Kookmaatjes Een heel bijzondere les in het pakket van het natuurcentrum was de activiteit Topkok van De Maashorst voor niveau 3-4. Deze les draaide bij Bloesem Theehuis te Herpen waar mensen met een lichamelijke en/of verstandelijke beperking werken. Zij assisteerden bij de lessen. Helaas kon de samenwerking a.g.v. ruimtegebrek niet worden voortgezet. Op zoek naar een andere locatie en naar een sponsor voor de boodschappen werd contact gelegd met Jumbo Oss en Cappetti & Nooijen Evenementenorganisatie. Het natuurcentrum heeft in samenwerking met deze organisaties het concept Kookmaatjes ontwikkeld. Leerlingen maken allerlei hapjes en voeren opdrachten uit rond het thema Gezonde voeding en doen dit samen met leerlingen van de Hub-school uit Oss, een school met zeer moeilijk lerenden.

11 11

12 12 Het is de bedoeling, dat er de komende jaren Kookmaatjeslessen worden gerealiseerd voor de niveaus 1-2, 3-4, 5-6 en 7-8. Begin 2016 zijn een negental pilotlessen gegeven voor de kleutergroepen (1-2) van de Korenaer en De Nicolaasschool uit Oss. Leslocatie was de Burgthoeve te Ooijen. Vanaf november 2016 werden 36 lessen gegeven (14 in 2016, 22 in 2017) in de kantine van de Hubschool. De samenwerking tussen de kleuters en de Hubleerlingen is prachtig om te zien. De belangrijkste doelen van Kookmaatjes 1-2: 1 De kinderen ontdekken waar diverse voedingsmiddelen vandaan komen: melk van de koe, kaas van melk, eitjes van de kip, wortel groeit in de grond, brood wordt gemaakt van tarwe, enzovoort. 2 De kinderen worden zich bewust van gezond en ongezond voedsel. Ze leren bv. wat ze vaak en wat ze maar af en toe of liever helemaal niet moeten eten. Er wordt aandacht besteed aan vetten, suikers, vitamines, vezels, enzovoort. 3 De kinderen komen op een heel natuurlijke manier in contact met mensen met een beperking. De kinderen doen o.a. boodschappen in een echt winkeltje. Ze maken een toastje met een gekookt eitje, broccoliwortelsoep en een yoghurtdrankje. Ze melken een nepkoe, proeven en eten beweeghapjes en vullen een lege lunchbox met een lekkere lunch.

13 13 Veldlessen ARK Om kinderen bij natuurontwikkeling in De Maashorst te betrekken heeft ARK Natuurontwikkeling in samenwerking met Natuurcentrum De Maashorst een veldwerkproject ontwikkeld voor de groepen 6, 7 en 8 van het basisonderwijs. Het project bestaat uit een powerpointpresentatie op school en een veldles in het terrein zelf. In 2016 hebben 14 groepen meegedaan aan de veldlessen. De reactie van de betrokken leerkrachten en ouders was onverdeeld enthousiast. De leerlingen hebben genoten en van alles ontdekt. Bijvoorbeeld bomen die opgroeien tussen stekelstruiken, veilig voor vraat van grazers. Daar hadden ze over gehoord tijdens de binnenles. En verder nog heel veel bruine kikkertjes en rugstreeppadden, een pop van een bruin zandoogje, gangetjes van konijnen, enzovoort.

14 14 Nieuwe les WIJST, wat is dat? Natuurcentrum De Maashorst heeft op vrijdag 30 september de nieuwe les Wijst, wat is dat? gepresenteerd. Basisschool Op Weg uit Vorstenbosch gaf de aftrap. Na een introductie in het natuurcentrum gingen de leerlingen in het Beekdal Slabroek zelf aan de slag met allerlei opdrachten. Johan van den Hout, gedeputeerde voor natuur, water en milieu van de provincie Noord-Brabant moedigde ter plekke de leerlingen aan en daarna onthulde hij het informatiebord over wijst in het natuurcentrum. De les is ontwikkeld door het natuurcentrum voor de groepen 6, 7 en 8 van het basisonderwijs. Een flink aantal scholen heeft zich al aangemeld voor deze veldlessen die in het voorjaar van 2017 van start zullen gaan. De les komt voort uit het project Communicatie en Educatie Wijstverschijnsel dat met steun van de provincie Noord- Brabant is mogelijk gemaakt. De lessen laten de leerlingen beleven wat het wijstverschijnsel is, wat voor invloed het heeft op flora en fauna en hoe het in het verleden de cultuur heeft beïnvloed van de bewoners in onze regio. Ook leren de kinderen hoe het komt dat met name in Uden het water in sloten en vijvers vaak oranje gekleurd is. In de tentoonstellingsruimte van het natuurcentrum wordt het wijstverschijnsel met een speciaal informatiebord belicht en er zijn informatiefolders voor belangstellenden beschikbaar.

15 15 Van der Heijden bouw en ontwikkeling adopteert lessen Van der Heijden bouw en ontwikkeling te Schaijk heeft twee lessen geadopteerd van Natuurcentrum De Maashorst. Dankzij deze steun is het mogelijk dat ruim dertig groepen basisschoolleerlingen een Stenenles en vijftig groepen een Mierenles kunnen volgen. Bij deze lessen komen de thema s bouwen en wonen aan de orde. Zo ervaren de kinderen ondermeer dat het bouwmateriaal zand bestaat uit heel kleine steentjes en dat mieren net als wij in een huis met gangen en kamers wonen. De Mierenles is al jarenlang een topper in het lespakket van het natuurcentrum dat beschikbaar is voor het

16 16 basisonderwijs in de gemeenten Oss, Uden, Landerd en Bernheze. Ook de les over de stenen in Natuurgebied De Maashorst is een groot succes. Wel horen deze lessen bij de duurste qua exploitatie. Daarom kon er maar een beperkt aantal van deze lessen gegeven worden en moesten groepen teleurgesteld worden. Beide lessen hebben echter te maken met bouwen en wonen. Daarom bleek Van der Heijden bouw en ontwikkeling bereid om een financieel steuntje in de rug te geven. Dat gaf het natuurcentrum de mogelijkheid om alle aanvragen voor beide lessen te honoreren. Ook groep 5-6 van basisschool de Regenboog heeft deelgenomen aan de Stenenles. De kinderen onderzochten zand, maakten een fossiel van klei, testten vuurstenen en speurden naar mooie steentjes om te bewaren. Misschien wel het begin van een mooie verzameling!

17 17 3. Afdeling Recreatie Doel De natuurgerichte recreant informatie over Natuurgebied De Maashorst en de recreatieve mogelijkheden bieden. Door recreanten plezier en verwondering in de natuur te laten beleven wordt een bijdrage geleverd aan het respect dat zij hebben voor hun leefomgeving. Aanbod aan recreanten Natuurcentrum De Maashorst bood in 2016 zoals ieder jaar een uitgebreid pakket van verschillende mogelijkheden voor plezier in de natuur, bestemd voor de natuurgerichte recreant. De bekendheid neemt toe en ook de vragen met betrekking tot de diverse ontwikkelingen in het gebied. De volgende mogelijkheden werden aangeboden:

18 Informatiebalie / tentoonstelling De informatiebalie in het natuurcentrum is een belangrijke plek voor vragen van recreanten over Natuurgebied De Maashorst. Daarnaast kunnen zij hier terecht voor diverse recreatieve mogelijkheden om het natuurgebied op een bijzondere manier te ontdekken. De balie wordt ondersteund door de permanente tentoonstelling in het centrum over Natuurgebied De Maashorst. Een vaste plek binnen het natuurcentrum heeft de informatiewand van waterschap Aa en Maas. Hier wordt de bezoeker uitgelegd wat de taken zijn van het waterschap. Met behulp van een speciale persberichtenmap kunnen de bezoekers op de hoogte blijven van de actuele ontwikkelingen bij het waterschap. Kinderen weten inmiddels Druppie feilloos te vinden op het waterkabouterpad. 18

19 19 Wisselhoek bezoekersruimte In het natuurcentrum is een beperkte ruimte beschikbaar voor kleine wisselexposities. Partners in de Maashorst kunnen gebruik maken van deze ruimte, maar ook kunstenaars die zich door en in het natuurgebied laten inspireren. Ook wordt de ruimte gebruikt om actuele ontwikkelingen in het gebied onder de aandacht te brengen. Indeling wisseltentoonstelling2016: Januari en februari: Uilen maart tot september: welkom wisent, taurus, exmoor september, oktober, november: herfst Decembermaand: Kerst

20 20 Activiteiten Natuurcentrum De Maashorst organiseert gedurende het jaar activiteiten onder leiding van IVN-gidsen of medewerkers van Natuurcentrum De Maashorst. Hierbij wordt ingespeeld op de seizoenen of speciale thema s. In het overzicht is de flyer van de agenda van 2016 afgebeeld. Dit is echter een basisagenda; wij willen ruimte laten om door het jaar heen extra activiteiten in te lassen of succesvolle activiteiten te herhalen. Activiteitenoverzicht 2016 Actuele informatie op: Telefoonnummer * Reserveren verplicht! Naast de georganiseerde activiteiten kunt u bij ons ook uw eigen gids inhuren en is het mogelijk een thema aan te geven. Voor 40,00 kunt u met maximaal 20 personen deelnemen. Een fietstocht met gids kost 50,00. Kosten en informatie overige activiteiten: - Kijk op - Bel Informeer aan de balie van het centrum. Wandeling

21 21 Za. 30 jan. Uilenwandeling, avondwandeling op zoek naar uilensporen. Start uur. * Fietstocht Zo. 20 mrt. Wat is wijst? Een fietstocht naar de wijstgronden. Start uur. * Paasfeest Ma. 28 mrt. Paasactiviteit op het erf met de Paashaas. Van uur. Wandelingen Zo. 10 apr. Vroege vogelwandeling. Let op: Start om 7.00 uur! * Zo. 29 mei Bijendag Zo. 26 juni Lange afstandswandeling. Start uur. * Bijendag op het erf. Van uur. Natuurfeest Zo. 10 juli Natuurfeest op het erf. Van uur. Fietstocht Wo. 13 juli Zomerse fietstocht midden in de week. Start: uur. * Wandelingen Za. 27 aug. Zo. 25 sept. Vleermuizenwandeling. Start: uur. * Paddenstoelenwandeling. Start: uur. *

22 22 Sportief evenement 1 en 2 okt. De Maashorst Beweegt. Zaterdag diverse wandeltochten en op zondag een running event. Wandelingen Za. 29 okt. Ma. 26 dec. Nacht van de nacht, wandeling in het donker. Start: uur. * Het Kerst- kabouterpad. Van uur. Kijk altijd kort van tevoren op de website of er veranderingen zijn! Telefoonnummer * Reserveren verplicht!

23 Aantal deelnemers 23 Hieronder worden de grafieken weergegeven van de aantallen deelnemers. In de activiteiten jaarkalender staan alle deelnemers die aan activiteiten hebben deelgenomen die op de jaarlijkse activiteitenkalender staan. Uitgezonderd de vrije inloop activiteiten zoals -Pasen op het erf -Bijendag -Natuurfeest Het aantal mensen dat aan deze vrije inloopactiviteiten hebben deelgenomen zijn een schatting en daarom niet in onderstaand schema opgenomen. De aantallen deelnemers van de vrije inloopactiviteiten lopen in de honderden. -De maashorst beweegt trok in bezoekers Activiteiten Jaarkalender JAAR

24 Aantal deelnemers 24 Activiteiten op maat -Het natuurcentrum is en blijft een mooie locatie. Enkele jaren geleden is er een ruimte gecreëerd voor verhuur. In het verlengde daarvan is het natuurcentrum ook gaan voldoen aan de vraag voor lunches en excursies met specifieke themawensen Activiteiten op Maat JAAR -In 2016 zijn i.s.m. ARK de excursies naar de wisenten gestart. 386 personen hebben hier aan deelgenomen. - Ook de biowalks i.s.m. het IVN en ziekenhuis Bernhoven hebben wederom op het natuurcentrum plaatsgevonden. De belangstelling voor deze tochten is in 2016 verder uitgegroeid en uitgebreid met een groep op de dinsdag. 247 personen namen deel aan de biowalks. -Fietstochten voor bedrijven en particulieren. -Wandelingen voor bedrijven en particulieren.

25 25 Activiteiten voor kinderen In 2016 was er een enorme groei aan belangstelling voor de kinderactiviteiten: Het kabouterpad en de kinderfeestjes. Om het zuiver te houden hebben we deze activiteiten dit jaar niet opgenomen in bovenstaande grafieken, maar willen we hier apart vermelden. -Het kabouterpadboekje, dat ieder seizoen wordt aangepast, is in keer verhuurd en 1108 kinderen en ouders hebben van onze kabouters genoten! -De kinderfeestjes, met name het kabouterfeest en het vogelfeest zijn gegroeid in populariteit. Waren er in kinderen die hun feestje vierden op het natuurcentrum, zijn er dat in kinderfeestjes geweest met in totaal 448 kinderen!

26 26 Horecabalie In de zomer van 2016 zijn er menukaartjes buiten op de tafels geplaatst, zodat de bezoekers meteen weten wat binnen te verkrijgen is, wat de doorloopsnelheid verhoogd. Met de komst van de wisenten zijn we wisentkeutels gaan verkopen(salmiaksnoepjes)en sinds de bijendag hebben we honingstroopwafels toegevoegd aan ons assortiment. Bij de paddenstoelenwandeling in de herfst hadden we champignonsoep en vanaf november zijn we weer gestart met de erwtensoep. Door het prachtige najaarsweer was er bij de horecabalie gedurende een aantal weken topdrukte! Er is zoveel mogelijk samenwerking opgezocht met producenten en verwerkers uit de eigen streek. De regionale economie wordt gestimuleerd, het landschap wordt verfraaid en het komt ten goede aan de milieukwaliteit dankzij minder 'voedselkilometers'. Er zijn lijsten gemaakt van de ingrediënten en allergene stoffen die in onze verse producten verwerkt zijn. Bij navraag door de bezoekers zijn wij verplicht deze te laten zien. Het toegenomen aantal bezoekers maakt dat het centrum uit haar jas groeit. Dit maakt de vraag actueel of en hoe uitbreiding mogelijk is om de toegenomen vraag lucratiever te kunnen benutten.

27 27 4. Nieuw in 2016 Veel bezoekers wisten het natuurcentrum ook in 2016 weer te vinden; er waren opvallend veel Belgische bezoekers, die te gast waren bij de Vrije Teugel. Ook waren er veel gidsverzoeken voor wandelingen en fietstochten en werd onze tentoonstelling druk bezocht. - Ook op geologisch gebied was er volop belangstelling. Meer en meer wordt er informatie over het wijstverschijnsel gevraagd. In 2015 is het project Wijst van start gegaan. Met dank aan de provincie is in september 2016 een nieuwe wijstles gepresenteerd en geopend door gedeputeerde Johan van den Hout. Ook het informatiepaneel over het wijstverschijnsel werd in de tentoonstelling onthuld over dit bijzondere en unieke natuurverschijnsel. Ook werd een prachtige folder gemaakt over het wijstverschijnsel: Wat is wijst? Eindelijk, na 30 jaar kabouterpad in ons kabouterbos kregen de kabouters een eigen stekje op het erf van het natuurcentrum. Het huisje werd onthuld en voor de kinderen was er een prijsvraag wie de allermooiste kabouter kon tekenen of knutselen. Dit leverde erg leuke reacties op en

28 28 drie trotse winnaars van een schattig kaboutertje. Natuurcentrum De Maashorst verzorgt al jarenlang lessen voor basisschoolleerlingen in haar dependance De Hooge Vorssel te Heesch, gelegen naast restaurant Het Bomenpark. Omdat het in dit restaurant steeds drukker wordt en er veel vraag is naar een aparte ruimte voor groepen, was men op zoek naar mogelijkheden om uit te breiden. Door een nieuwe lesruimte te realiseren voor het natuurcentrum kon de bestaande lesruimte aan het restaurant gevoegd worden. Behalve een fraaie groepsruimte voor het restaurant heeft dit nu ook een fijn en licht leslokaal met uitzicht op het water opgeleverd. De eigenaars van het pand, de heren van Bakel en van Nistelrooij, overhandigden de sleutel aan de heer van de Wijst, voorzitter van het bestuur van Natuurcentrum De Maashorst. Ze brachten samen met de heer van de Kamp van restaurant Het Bomenpark en medewerkers van het natuurcentrum een toost uit op de voortzetting van de inmiddels jarenlange plezierige samenwerking.

29 29 -Ook in 2016 was er, in samenwerking met van Tilburg Sport, Atletiekvereniging Oss en Wandelsportvereniging Ons Genoegen uit Schaijk een sportief weekend De Maashorst Beweegt. Daar hierbij voor de inschrijving gebruik werd gemaakt van landelijke wandelsites waren er in dit weekend opvallend veel deelnemers uit het hele land; deelnemers die tot nu toe onbekend waren met de Maashorst en blij verrast waren met de mooie wandelingen en het afwisselende natuurschoon. Ook deze tweede editie werd met ruim 500 deelnemers weer druk bezocht. Wel bleek september een erg drukke maand te zijn. Voortaan zal De Maashorst Beweegt in oktober plaatsvinden. Komst van de wisenten naar de Maashorst. In maart 2016 was het dan zover: In totaal kwamen 11 wisenten ons gebied binnen om hun bijdrage te leveren aan de biodiversiteit van het gebied.van begin af aan was er grote belangstelling voor de komst van deze indrukwekkende dieren. Het natuurcentrum faciliteerde de organisatie en coordinatie van een groep wisentrangers en organiseerde excursies. Aanvankelijk voor tientallen groepen naar de rand van het wengebied, enkele honderden deelnemers. Vanaf september ook in kleine groepjes in het wengebied met duidelijke gedragscodes voor de deelnemers. Deze excursies vonden 2 keer per week plaats, Na een vervelend incident met een stier werden de excursies tijdelijk opgeschort. Vanaf december keerde de rust weer en werden de excursies in het gebied hervat. Inmiddels hebben ruim 500 deelnemers de wisenten bezocht.

30 30 De excursies ondervonden behalve lokale belangstelling ook landelijke interesse. Van zowel het tv programma vroege vogels als van Binnenste buiten kwamen filmploegen de wisenten en de rangers opnemen. Bovendien werd een prachtige folder gemaakt : De Maashorst verwelkomt de wisent - Van der Heijden Bouw en Ontwikkeling te Schaijk is al jaren vriend van het natuurcentrum. Onlangs werd in Sprang Capelle basisschool De Rank door dit bouwbedrijf opgeleverd. Van der Heijden wilde de school bij de opening een natuurlijk cadeau aanbieden. Natuurcentrum De Maashorst ontwikkelde hiertoe een set van zeven Natuurspelletjestassen, waarmee de kinderen van alle groepen van De Rank buiten aan de slag kunnen. Directeur Herbert van der Heijden overhandigde de tassen aan de verraste leerkrachten. Ook een tweede opgeleverde school, de St. Jozefschool te Spoordonk, ontving bij de opening een set Natuurspelletjestassen

31 31 5. Beleid In 2016 is verder gewerkt met het beleidsplan dat is opgesteld voor de periode : Verwonderen door plezier in de natuur. Vanaf 2003 werkt het natuurcentrum met beleidsplannen, steeds voor een periode van vijf jaar. In de periode was de naam van het beleidsplan Solide basis voor de toekomst, in de periode Respect voor je leefomgeving door plezier in de natuur. Natuurcentrum De Maashorst heeft een goede gezonde basis voor de toekomst gecreëerd in de afgelopen periode. De doelstellingen zoals benoemd in het vorige beleidsplan van zijn bijna allemaal behaald. Zo is er een geheel eigentijds educatief pakket ontwikkeld, heeft Natuurcentrum De Maashorst zich als hét centrum van Natuurgebied De Maashorst verder geprofileerd en is de samenwerking met partners verstevigd. Deze resultaten zijn mede te danken aan een betrokken bestuur en een gemotiveerd team van medewerkers en vrijwilligers. Het beleidsplan wordt dan ook in zeer goede samenwerking uitgevoerd. Het beleidsplan is een echt werkdocument aan de hand waarvan bestuurs- en uitvoeringsbeslissingen worden genomen. De goede, gezonde basis van het natuurcentrum uit zich in: een monumentale locatie met een mooie, eigentijdse inrichting een educatief hoogwaardig pakket dat aansluit op de kerndoelen van het basisonderwijs een goed recreatief aanbod waarin Natuurgebied De Maashorst een prominente rol speelt een financieel gezonde stichting met een sluitende exploitatie en reserveringen voor toekomstig onderhoud Door de financiële crisis staan de overheidsfinanciën onder druk. Dit is ook merkbaar voor het natuurcentrum.

32 32 Basisscholen moeten bezuinigen en hun budget voor buitenschoolse activiteiten staat daarmee onder druk. Gemeenten financieren niet meer vanzelfsprekend. Het is goed om te zien dat de verschillende partijen, zoals gemeenten, Staatsbosbeheer en waterschap Aa en Maas, de kwaliteit en de toegevoegde waarde van Natuurcentrum De Maashorst erkennen en hiermee rekening houden bij hun keuzes. Bezoekers van het natuurcentrum herkennen deze kwaliteit ook en vragen in toenemende mate om andere vormen van gebruik van het natuurcentrum. Enkele voorbeelden van deze vormen zijn: het gebruik van het natuurcentrum als locatie voor bijeenkomsten van bedrijven of overheden het gebruik van producten voor andere doelen, zoals biowalk voor diabetespatiënten het organiseren van arrangementen Het natuurcentrum heeft de afgelopen periode samen met de verschillende stuurgroepleden bijgedragen aan de verdere ontwikkeling van Natuurgebied De Maashorst. In de afgelopen twee beleidsperiodes stond verbetering van kwaliteit centraal. Het behoud en het verder uitbouwen van de genoemde kwaliteiten staan in deze periode centraal.

33 33 Samenwerking Bedrijfsleven Stichting Natuurcentrum De Maashorst is als ANBI instelling ook actief in samenwerking met partners en bedrijven uit de regio. Als natuurcentrum, centraal gelegen in het waardevolle Natuurgebied De Maashorst, heeft het veel te bieden. Voor bedrijven wordt Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) steeds belangrijker. Het gaat om meer dan alleen maar het behalen van financiële doelen. Natuurcentrum De Maashorst heeft daarom het programma Groen zaken doen ontwikkeld. In 2016 is dit Groen zaken doen programma gecontinueerd. Deze pakketten zijn te bekijken op onder de kop: bedrijven. Bedrijven die ons in 2016 gesteund hebben: De Maashorst dankt hen voor hun steun, waardoor het ook in 2016 mogelijk is gemaakt dat duizenden bezoekers, waaronder schoolkinderen, gebruik konden blijven maken van het aanbod van Natuurcentrum De Maashorst.

34 34 Communicatie Als hét informatiecentrum van Natuurgebied De Maashorst heeft het natuurcentrum een jarenlange staat van dienst. Eén van de belangrijkste doelstellingen is bekendheid van De Maashorst en het geïnformeerd zijn van het publiek over de actuele ontwikkelingen van het gebied en in het bijzonder van het natuurcentrum. Om dit te bereiken worden diverse communicatiemiddelen ingezet. Sociale media zijn hier een niet meer weg te denken onderdeel van. Maar ook alle andere mogelijkheden worden ingezet. Hierdoor krijgt Natuurcentrum De Maashorst evenals het gebied steeds meer landelijke bekendheid. Natuurcentrum De Maashorst heeft de website: Hierop staan interactieve mogelijkheden zoals het opgeven voor een activiteit, doorgeven van opmerkingen, aanmelden voor de nieuwsbrief en voor de scholen uitgebreide informatie betreffende het educatieprogramma. In 2016 is de website doorlopend geactualiseerd met nieuwsitems die op het natuurcentrum zelf, alsook op het hele Natuurgebied De Maashorst betrekking hebben. Ook onze facebookpagina weet men steeds beter te vinden en wordt tevens gebruikt

35 35 om ook onze sponsoren en samenwerkingspartners onder de aandacht te brengen. Er verschijnen regelmatig persberichten over alle mogelijke zaken die betrekking hebben op De Maashorst. Bezoekers kunnen ook allerlei informatie vinden in de grote vitrine- en flyerkast. Het Twitteraccount is aangepast in 2016 en is te vinden onder de naam Er worden radio-interviews gegeven en vele persberichten zijn te vinden in zowel plaatselijke media alsook landelijke bladen, zoals in het blad Landleven en wandelgids van de ANWB. Verder presenteert het natuurcentrum zich samen met partners in het gebied. Uitwisseling van informatie is belangrijk om elkaar te versterken. In 2016 is het nieuws van het natuurcentrum opgenomen in de nieuwsbrief van het Programmabureau de Maashorst en zijn er adresbestanden van de media uitgewisseld. Financiën Natuurcentrum De Maashorst ontvangt jaarlijks subsidie van de vier omliggende gemeenten. Voor een toelichting op de kosten en baten van het natuurcentrum in 2016 wordt verwezen naar het jaarrapport. Gezien het feit dat Natuurcentrum De Maashorst een ANBI instelling is kan men deze stukken ook terugvinden op de webpagina:

36 36 6. Organisatie Bestuur Het bestuur van de Stichting Natuurcentrum De Maashorst bestond in 2016 uit: De heer J.H.A.M. van der Wijst, voorzitter De heer H. Boldewijn, secretaris De heer H.L.A. Nota, penningmeester De heer K. Vos, lid De heer L.J.Th. Vervaart, lid Mevr. M.E.Q. Koopman-de Bont, lid Bestuur Het subsidiëntenoverleg bestond in 2016 uit de volgende leden: voor de gemeente Bernheze: Wethouder R. van Moorselaar voor de gemeente Landerd: Wethouder B. Maathuis voor de gemeente Oss: Wethouder J. van der Schoot voor de gemeente Uden: Wethouder M. van Merwerode

37 37 Personele organisatie In 2016 was het onderstaande organisatiemodel voor het natuurcentrum van toepassing. In 2016 was het hoofd van de afdeling educatie verantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken, met nadruk op medewerkergerelateerde onderwerpen. Zij was de verbinding tussen het team en het bestuur. Zij was gemachtigd knelpunten en problemen op het operationele vlak naar eigen inzicht op te lossen. Indien problemen van dusdanige aard waren dat deze niet eenvoudig of zonder koerswijziging konden worden opgelost, schakelde zij het bestuur in. Vaste medewerkers

38 38 Natuurcentrum De Maashorst werkte in 2016 met professionele krachten in de vorm van vaste medewerkers en gedetacheerde medewerkers vanuit het IBN. Het team bestond uit 8 medewerkers waarvan een hoofd educatie, een managementassistente, vier medewerkers recreatie/educatie en twee medewerkers educatie. In totaal 3,5 fte. Een beheerder en een technische man vanuit het IBN met in totaal 1,5 fte. Ook is er in 2016 een oproepkracht voor recreatie en zoals altijd heeft de stichting ook in 2016 gebruik gemaakt van de inzet van vele vrijwilligers zoals IVN gidsen. In de weekenden bemanden vijf weekendbeheerders bij toerbeurt de informatiebalie. Een ploeg van zo'n 20 vrijwilligers hielp klanten aan de koffiebalie. Daarnaast is er een aantal vrijwilligers actief bij het onderhoud van de tuin. Snel en flexibel inspelen op de behoefte van de bezoeker van De Maashorst is de kracht van ons team!

39 39 De Maashorst Ook in 2016 hebben wij onze mening en deskundigheid ingezet in de Raad van Advies t.b.v. de besluitvorming door het bestuurlijk Regie Team. Vele onderwerpen kwamen aan de orde zoals: - Proef Wisenten - Communicatie - Versnellingsagenda - Poorten(thematisering) Onze deelname aan het MGA traject hebben we stopgezet omdat er tegen de afspraak in door ons is ervaren dat er min of meer onomkeerbare besluiten waren genomen. Wel hebben wij toegezegd constructief, kritisch mee te denken aan het verplaatsen van de Hoofdpoort naar de Palmstraat (Landerd). De rol van het natuurcentrum blijft vooral het informeren van de bezoekers van het centrum over alles wat de Maashorst betreft.