de Vliegende Hollander

Transcriptie

1 de Vliegende Hollander Maandblad voor de Koninklijke Luchtmacht 64 e jaargang - nummer 8 - september 2008 TAKE OFF VOOR DHC FUSIE OP AOCS NM 710 en 711 Squadron onder één dak KNVOL BESTAAT 60 JAAR Grootste fanclub van onze luchtmacht

2 COLOFON UITGAVE Commando Luchtstrijdkrachten, Bureau Luchtmachtcommunicatie HOOFDREDACTIE Luitenant-kolonel Willem Bogaard EINDREDACTIE Luc Haen REDACTIE Arno Marchand, June Smit VORMGEVING EN LITHOGRAFIE Ruud Baas, TDS printmaildata DRUK en OPLAGE OBT bv, Den Haag ex. REDACTIESECRETARIAAT Telefoon Fax Foto: Eric Vorstenbosch, AVDD INTERNET vliegendehollander@mindef.nl BEZOEKADRES Luchtmachttoren, Luchtmachtplein 1, 4822 ZB Breda POSTADRES Postbus 8762, 4820 BB Breda COVERFOTO Marco Ferrageau Ervaring leer je niet uit een boekje. 14 ADRESWIJZIGINGEN Actief dienende militairen, reservisten en burgermedewerkers van de Koninklijke Luchtmacht wordt verzocht de adres wijziging te laten muteren in PeopleSoft. Postactieven, reservisten, veteranen, betalende abonnees en alle overige lezers wordt verzocht de adresdrager met vermelding van het juiste adres op te sturen naar het retouradres: Staf Commando Luchtstrijdkrachten CLSK/Kabinet/Bureau Postactieven Abonnementenadministratie Vliegende Hollander Postbus 8762, 4820 BB Breda Telefoon of BOT-militairen en burgermedewerkers die hun contract met Defensie voortijdig beëindigen en BBT-militairen die de dienst verlaten, hebben geen recht op een gratis abonnement horend bij de status van postactieve. Een abonnement op de Vliegende Hollander kost 17,02 per jaar (buitenland 21,55) en kan worden aangevraagd bij: Abonnementenland Postbus 20, 1910 AA Uitgeest Telefoon: (10 ct per min.) Fax: Opzegtermijn bedraagt zes weken. Aanhaling uit en overname van (delen van) artikelen in dit blad is toegestaan, met toestemming van de redactie en mits de bron wordt vermeld. ISSN Foto: Arnoud Schoor, AVDD Foto: Peter Bijpost, AVDD Xxxx Foto: Willem Helfferich

3 De juiste heli op de juiste plek Olympische luchtmachters Vier luchtmachters kwamen in actie op de Olympische Spelen in Beijing. Het grootste succes kwam van Deborah Gravenstijn, die het zilver pakte bij het judo in de gewichtsklasse tot 57 kilogram. DHC officieel van start Sinds 4 juli is het Defensie Helikopter Commando officieel van start gegaan. Een memorabel moment, maar niet één om lang bij stil te staan. Het echte werk gaat namelijk beginnen, volgens Commandant DHC commodore Theo ten Haaf. EOD ruimt op De omgeving van het Zeeuwse Walcheren was in WO II een belangrijk verdedigingspunt en ligt nog steeds vol met bommen en granaten. De Explosieven Opruimingsdienst helpt een handje om het gebied schoon te maken. Helivliegen in Alabama Alle aspirant helikoptervliegers gaan voor hun initiële opleiding naar Fort Rucker in de Amerikaanse staat Alabama. Hier is alle ruimte om de vlieghandjes verder te ontwikkelen. Synergie op AOCS NM De luchtverkeersleiding en de luchtgevechtsleiding op AOCS NM gaan samen in één nieuw squadron: het 711 Air Operations Squadron. De twee verschillende locaties worden verruild voor prachtige nieuwbouw. 60 jaar KNVOL De Koninklijke Nederlandse Vereniging Onze Luchtmacht (KNVOL) bestaat dit jaar 60 jaar. Tijd voor een terugblik op de geschiedenis van de grootste supportersvereniging van de KLu. Die handover is makkelijker als je fysiek bij elkaar zit. Vaste rubrieken 10 In den vreemde In gesprek met luitenant-kolonel Peter de Ruijter, die in het Belgische Beauvechain plannen schrijft voor het European Air Transport Command (EATC). 18 Vervlogen tijden De Alouette II kwam eind jaren vijftig in dienst bij de luchtmacht. Adjudant bd Bertus de Bont vertelt over zijn ervaringen met deze kleine reddingshelikopter, die werd ingezet van Vlieland tot Nederlands Nieuw-Guinea. 27 Leeswijzer 28 Journaal 36 Mensen & Mutaties We willen de KLu promoten én steunen. 3

4 EVENEMENT Vier luchtmachters actief op Olympische Spelen All part of the Kapitein Guillaume Elmont Judo, gewichtsklasse tot 81 kilogram Games Elmont startte met een bye, een vrijstelling, waarna hij achtereenvolgens de Mongoliër Nyamkhuu Damdinsuren, de Italiaan Giuseppe Maddaloni en Srdjan Mrvaljevic uit Montenegro versloeg. In de halve finale, die maar liefst tien minuten duurde, verloor hij uiteindelijk van de Zuid-Koreaan Jeabum Kim. Tien minuten later kreeg Elmont nog een kans voor brons, maar de Braziliaan Tiago Camilo bleek te sterk. Elmont werd uiteindelijk vijfde. Het overheersende gevoel is teleurstelling. Ik heb hier zo lang en hard voor getraind. Dan is het missen van goud erg zuur. Een andere kleur medaille kon en wilde ik niet hebben. De kans op goud was, gezien de resultaten uit de voorgaande jaren, ook groot. Maar in judo tellen die jammer genoeg niet. Het is iedere keer weer anders. Het mooiste aan deze Spelen was dat ik voor het eerst de Nederlandse supporters langs de tatami heb horen schreeuwen. Ik loop al jaren mee en in al die jaren heb ik ze nooit gehoord vanaf de eerste seconden. Maar op deze Spelen was het anders en dat maakte het voor mij wel bijzonder. Daar moet ik wel bij vertellen dat de eerste keer dat ik supporters voor mij heb horen juichen op de Militaire Wereldspelen was. Tegen al mijn luchtmachtcollega s en andere militaire collega s wil ik sorry zeggen dat ik ze heb teleurgesteld en niet die mooie gouden plak mee naar huis heb kunnen nemen. Ik wil ze bedanken voor al hun begrip en steun in de weg daar naartoe en dan vooral de directe steun van mijn collega s bij het Centrum voor Mens en Luchtvaart. Gelukkig stop ik nog lang niet met topsport en hoop dat ik over een paar jaar toch een mooie plak voor ze mee naar huis kan nemen. Als ik zo thuis ben, zijn er in de eerste week dat ik thuis ben wat verplichte nummers, zoals clinics en media. In de tweede week ga ik weer werken in mijn blauwe pak. En nu de Spelen klaar zijn, kan ik wat meer tijd in mijn werk steken en daar ben ik blij mee. Van de vijf topsporters bij de luchtmacht, waren er afgelopen weken vier te zien op de Olympische Spelen in het Chinese Beijing. Hier wisselden teleurstellingen zich af met ongekende verrassingen. Voor de gemotiveerde en getrainde topsporters all part of the game. Kapitein Mark Huizinga Judo, gewichtsklasse tot 90 kilogram Hoewel hij in de eerste ronde de Olympische kampioen Ilias Iliadis overtuigend met een Ippon versloeg, legde hij het in de volgende ronde af tegen de Zwitser Sergei Aschwanden. Als deze de halve finale zou winnen, had de luchtmachtkapitein nog kans gehad op brons. Aschwanden verloor in deze ronde echter en daarmee werd de judoka definitief uitgeschakeld voor een medaille. In de eerste plaats voel ik teleurstelling over het resultaat. Ik ben wel tevreden over de vorm die ik had. De voorbereiding is goed geweest, ik heb er alles aan gedaan, ik was in topvorm. Ik heb een fout gemaakt in de tweede ronde en dat werd afgestraft. Zonde, want ik had het niveau om kampioen te worden. Keihard werken voor een goed resultaat is mooi. Soms of meestal lukt het, soms niet. Dat hoort bij sport en het leven. Erg mooi was de openingsceremonie. Die heb ik voor het eerst vanaf de tribune bekeken. Wat een bizar grootse show! Zoveel mensen en dan zo strak gecoördineerd, onwerkelijk. Ik vind het mooi dat ik dat live heb kunnen beleven. Na terugkomst ga ik met Defensie om de tafel zitten om mijn toekomst bij de luchtmacht te bespreken, dus dan weet ik meer. Ik zal nog wel de tijd nemen om even achterover te leunen na zestien jaar topsport. 4

5 EVENEMENT Eerste luitenant Deborah Gravenstijn Judo, gewichtsklasse tot 57 kilo Voor de eerste ronde ontving Deborah Gravenstijn een bye, een vrijstelling, waarmee ze zonder te spelen doorging naar de volgende ronde. Daarna won ze vervolgens van de Braziliaanse Ketleyn Quadros, de Olympisch kampioene van 2000 Isabel Fernandéz uit Spanje en Yan Xu uit China. In de finale bleek de Italiaanse Giulia Quintavalle helaas te sterk voor de goedlachse luchtmachtofficier. Toen ik op de mat stapte voor de halve finale tegen de Chinese Xu en haar aankeek, wist ik dat ik op dat moment de sterkste was. Het werd een zeer tactische wedstrijd, maar toch één van mijn mooiste wedstrijden. Helaas voor mij had ik daarna slechts vijftien minuten rust voor de finale. Maar met volle moed en met de steun van alle Nederlandse supporters ging ik de strijd aan. Helaas was de Italiaanse vandaag iets te sterk. Maar liefst tien seconden heb ik getreurd en daarna heb ik alles over me heen laten komen: het applaus en gejuich van de supporters in het stadion en overal waar ik kwam. s Avonds in de NOS studio stond de staatssecretaris van Defensie, Jack de Vries, mij al op te wachten met het hele gevolg van Defensie. Na een warm onthaal werd ik meegenomen naar de live radio-uitzending, Jeugdjournaal en Zomerstudio bij Mart Smeets. Daarna eindelijk naar het atletenhome waar mijn familie en vriend al op mij stonden te wachten, zodat ik die ook eindelijk kon knuffelen. Niet te lang, want er stonden 2500 mensen al warm te draaien voor het podium van het Holland Heineken Huis. Bij het podium stonden prins Willem-Alexander en prinses Maxima mij al op te wachten. Het enthousiasme en warmte waarmee zij mij feliciteerden was fantastisch. Eerst werd Marjolein van Unen op het podium onthaald. Daarna leek het Holland House uit elkaar te barsten toen ik het podium op kwam. Fantastisch. Geweldig. Wauw, wat een feest! Sergeant Dennis Bekkers Taekwondo, gewichtklasse tot 68 kilogram Luchtmachtsergeant Dennis Bekkers verloor zijn eerste partij in het Olympisch Taekwondo toernooi. Hierdoor was Bekkers uitgeschakeld om te strijden om het goud of zilver. In de klasse tot 68 kilogram verloor de man uit Den Bosch met 4-3 van de Zuid-Koreaan Son Taejin. Ik ga wel voor hem klappen, zei Bekkers na zijn verloren partij tegen de Zuid-Koreaan. Bekkers moest namelijk afwachten of Son de finale haalde. In dat geval kwam hij via de herkansingen nog in aanmerking voor brons. Bekkers: Son kan de finale halen, maar ook net zo goed er voortijdig uitvliegen. In dit toernooi kan iedereen van iedereen winnen. Tegenstander van Son was de Turk Servet Tazegul, die regerend wereldkampioen Gessler Viera in elk geval van goud of zilver afhield. Omdat Son won, was Tazegul daarna de eerste tegenstander van Bekkers in de herkansingsronde. Helaas wist Tazegul de partij in de laatste seconden naar zich toe te trekken. Beide taekwondoka s stonden gelijk in de derde en laatste ronde. In de laatste aanval van de wedstrijd maakte de Europees kampioen van 2008 het laatste punt en won daarmee de partij. Ik twijfelde tussen risico nemen of gokken op een verlenging. De Spelen werden zo vooral een wijze les voor de Bosschenaar, de nummer zeven in Peking. Bekkers wil nog een tijdje door. Normaal gesproken nog vier jaar, al hoor ik al bij de ouderen, aldus Bekkers. Maar ik voel me jong. En niemand schat me 27. 5

6 REORGANISATIE Commandant DHC commodore Theo ten Haaf Tekst: June Smit DHC toont het belang van het helikopterwapen C-LSK luitenant-generaal Jac Jansen (l.) feliciteert commodore Theo ten Haaf met de oprichting van het DHC. Foto: Jan Schram, AVDD De zeven helikoptertypes die op dit moment onder het DHC vallen (met uitzondering van de NH90, waarvan de eerste eind volgend jaar binnenstroomt. Van voor naar achter: de Chinook (CH-47D), NH90, Apache (AH-64D), SAR (AB-412), Cougar (AS.53242), Lynx (SH-14D) en Alouette III. Foto: Eric Vorstenbosch, AVDD Na jaren van plannen en praten, is de Koninklijke Luchtmacht sinds 4 juli het grootste helikoptercommando van Europa rijker. De oprichting van het Defensie Helikopter Commando (DHC) betekent volgens de commandant commodore Theo ten Haaf niet dat de organisatie nu op zijn lauweren kan rusten. We staan nog aan het begin van de reorganisatie en uiteindelijk moet het DHC zijn meerwaarde nog bewijzen. 6

7 REORGANISATIE TITEL Tijdens de ceremonie worden de squadrons 299, 930, 931, 990 en 991 opnieuw dan wel heropgericht. Op de foto reikt Ten Haaf de nieuwe vlag uit aan de commandant van het 991 Basissquadron van het Maritiem Vliegkamp De Kooy. Foto: Jan Schram, AVDD Met grote passen loopt commodore Theo ten Haaf door de lange gangen van het splinternieuwe onderhoudsgebouw van het DHC. In dit hoefijzervormige gebouw wordt de komende maanden al het faseonderhoud van de helikopters uit het DHC ondergebracht. De ruimtes in deze, wat ik noem vliegurenfabriek zijn gigantisch, zegt hij, terwijl hij naar een van de plekken loopt waar de Chinooks hun faseonderhoud gaan krijgen. We gaan er echt op vooruit. Bovendien gaan mensen werken met de nieuwste faciliteiten, dat is toch fantastisch?, glundert hij. Er is voor 235 miljoen geïnvesteerd en ondanks dat het een jaar later is opgeleverd dan bedoeling was, is het fenomenaal. Toch beaamt hij dat het voor veel mensen een grote stap blijft om hun vertrouwde basis achter te laten en naar Vliegbasis Gilze-Rijen te verhuizen. Maar, zegt hij, afgezien van negatieve punten, biedt het DHC ook geweldige kansen. Omdat het fase-onderhoud van alle helikoptertypes hier in dit gebouw gaat plaatsvinden, wordt het als techneut bijvoorbeeld interessant en makkelijker om je om te scholen naar een ander type. Ook zijn er kansen voor bijvoorbeeld verkeersleiders, voor wie werken op Vliegbasis Gilze-Rijen met al die types wel heel interessant wordt. DHC-gevoel Hij merkt op dat mensen binnen het DHC steeds meer weten waar ze aan toe zijn. Toen ik in januari werd aangesteld als Commandant DHC, was het Defensie Helikopter Commando voor veel mensen een ver-van-hun-bed-show. De afgelopen maanden is er een omslag gekomen en tijdens de oprichting op 4 juli voelde iedereen zich naar mijn idee toch DHC. Volgens Ten Haaf droegen onder andere de maandelijkse heidagen tussen de staven en squadroncommandanten, de gezamenlijke familiedag van Gilze-Rijen en Soesterberg, de voorlichtingsbijeenkomsten op De Kooy, Soesterberg en Gilze en zogenoemde knikkerbaksessies daaraan bij. In deze oefensessies opereerden staffunctionarissen en commandanten in hun toekomstige rol in een fictief maar wel realistisch scenario. Zoiets maakt de rollen goed duidelijk en laat zien waar je nog niet aan hebt gedacht, zegt Ten Haaf. Dat was heel nuttig. Ook voorlichtingsbijeenkomsten, die we hebben gehouden, droegen bij aan het besef van één DHC. In die bijeenkomsten haalden we niet alleen de mooie punten aan, maar maakten we ook de mindere punten en weerstand tegen verandering bespreekbaar, zoals de cultuurverschillen en het wij-versus-zij-denken. Als je daaraan vasthoudt, kom je namelijk niet bij elkaar. Tijdens de onlangs gehouden familiedag zorgden we ervoor dat iedereen samen met zijn thuisfront zijn nieuwe werkplek op Gilze kon zien. Dan gaan dingen toch meer leven. Kinderschoenen Ondanks dat de oprichting van het DHC nu een feit is en alle helikopters van de luchtmacht en de marine onder het DHC vallen, staat de reorganisatie zelf nog in de kinderschoenen. Zo zijn nog niet alle squadrons die naar Vliegbasis Gilze-Rijen verhuizen, al fysiek op de basis aanwezig. Deze druppelen de komende maanden op gezette tijden binnen (zie kader). De voorbereidingen hiervoor zijn echter al wel in volle gang. De veranderingen op Gilze en De Kooy zijn giga, zegt Ten Haaf. Op dit moment vinden er veel interne verhuizingen plaats. Zo zitten wij nu met de staf bijvoorbeeld in hangaar 750, maar dat is niet het gebouw waar we uiteindelijk terechtkomen en dat geldt voor de meeste DHC eenheden. Ook de bedrijfsvoering verandert. Ik heb dan ook gezegd dat we een rommelige periode tegemoet gaan. Vergelijk het maar met het betrekken van een nieuw huis. In het begin heeft daar ook nog niet alles zijn plek, en zit je midden in de dozen, maar op den duur word je er alleen maar beter van. Stap vooruit Op dit moment hebben we 21 Apaches, terwijl hier aan het eind van het jaar inclusief Cougars, Chinooks en Alouettes 53 heli s staan, vervolgt de commodore. Ook op De Kooy verandert de bedrijfsvoering de komende jaren grootschalig door de invoering van de NH90. De NH90 is op maritiem helikoptergebied voor het DHC een geweldige stap vooruit, zowel door het technische helikopterontwerp zelf als door de meegevoerde Foto: Jan Schram, AVDD 7

8 REORGANISATIE Collega s in Tarin Kowt maakten de oprichtingsceremonie via een live verbinding mee. Foto: Arno Marchand, AVDD Huidige locaties DHC Eenheden 1. Vliegbasis Leeuwarden 303 Squadron (AB-412) 2. Maritiem Vliegkamp De Kooy 7 Squadron en 860 Squadron (Lynx) 990 Squadron (matlog squadron) 991 Squadron (platform squadron) 3. Vliegbasis Gilze-Rijen Staf DHC 299 Squadron (opleidingen) 301 Squadron (Apache) 930 Squadron (onderhoud) 931 Squadron (platform) 4. Militair Luchtvaartterrein Deelen Oefenlocatie 5. Vliegbasis Soesterberg 298 Squadron (Chinook) 300 Squadron (Cougar en Alouette) 932 Squadron (logistiek) 933 Squadron (platform). Wordt met de afstoting van de Vliegbasis Soesterberg opgeheven. sensoren. De eerste paal van de stallingsen onderhoudshangaar op De Kooy is reeds geslagen. Maar naast een grote verandering voor de luchtmacht en marine, is het ook een grote verandering voor de omgeving van Vliegbasis Gilze-Rijen. Ten Haaf: We hebben van tevoren veel gepraat met het college van B&W van de gemeente Rijen en voor de bevolking hielden we voorlichtingsbijeenkomsten. Hierbij merkten we dat er veel draagvlak is voor het vliegveld, maar dat hoeft natuurlijk niet zo te blijven. Daarom proberen we de omgeving maximaal te ontlasten door te oefenen bij Deelen en zullen we wisselende vliegroutes gebruiken. In de eindsituatie (2013) blijven drie locaties over waarvan het DHC opereert: Vliegbasis Gilze-Rijen, Maritiem Vliegkamp De Kooy en het Militair Luchtvaartterrein Deelen. Ondanks de verschillende locaties, vindt op dit moment al de dagelijkse aansturing ( current ops ) van alle DHC helikopters plaats door het OCC DHC vanaf de Vliegbasis Gilze-Rijen. Lange termijnplanning ( future ops ) vindt eveneens plaats vanaf Gilze-Rijen door het bureau Operationele Plannen en Productie (OPP DHC). Steenworp Het DHC is gericht op efficiëntie. Zo worden alle helikopters aangestuurd vanuit één commando op Vliegbasis Gilze-Rijen, het OCC. Uitzondering hierop vormt de SAR-inzet van de Lynx en de AB-412. Om geen onnodig tijdverlies te creëren, vindt de alarmering van deze helikopters direct plaats door het Kustwachtcentrum. Ook de nieuwbouw op Vliegbasis Gilze-Rijen is er op gericht dat onderhoud en ondersteunende activiteiten zo efficiënt mogelijk plaatsvinden. Daardoor is niet alleen het faseonderhoud van de diverse helikoptertypes in één gebouw geconcentreerd, ook liggen alle ondersteunende logistieke werkcentra vaak op een steenworp afstand van elkaar. 8

9 REORGANISATIE Zo kan iemand van de Vliegtuig Uitrusting straks letterlijk lopen naar de hangaar met faseonderhoud als hij de bekleding van een Chinook moet naaien. Ten Haaf: De centralisatie van onderhoud en logistiek op Gilze leidt tot een grotere efficiency in helikopteronderhoud en de vorming van één commando creëert één helikopterloket, wat leidt tot een efficiënter helikoptergebruik. Ook krijg je kortere lijntjes met elkaar, meer standaardisatie in doctrines waardoor er meer eenduidigheid ontstaat en gaat de kwaliteit van onze training omhoog door meer multitype- en multiship oefeningen. Zelfgenoegzaam Het allerbelangrijkste is echter dat het DHC moet leiden tot een verbeterde helikoptereffectiviteit: oftewel de juiste heli op de juiste plek. Wat dat betreft toont de vorming van het DHC volgens Ten Haaf ook echt het toegenomen en defensiebrede belang van het helikopterwapen aan. Daar zijn we dan ook trots op. Er staat echt een geweldig bedrijf, met nieuwe types, de blik naar buiten en dat ook nog eens internationaal erkend wordt. Toch moeten we niet zelfgenoegzaam worden. Wie hoog geklommen is, kan diep vallen. Uiteindelijk doen we het voor klanten buiten de deur in zowel het maritieme als het landdomein. Niemand mag ook maar vergeefs om een heli roepen, want daar worden we iedere keer op afgerekend. Bewijzen In het DHC zijn zowel mensen van het CZSK, de CLAS als het CLSK verenigd. Desondanks benadrukt Ten Haaf dat hij als commandant van het DHC geen eenheidsworst wil maken. Eenheid in verscheidenheid is mijn motto, zegt hij. Je loopt gauw het gevaar iedereen op te slokken in de grote blauwe luchtmachthap, maar mensen hebben voor de luchtmacht, landmacht of marine gekozen omdat ze meer affiniteit met respectievelijk lucht, land of zee hebben. Dat affiniteitsverschil moet er ook blijven. Uiteindelijk gaat het erom dat je samen voor het DHC helikopterproduct gaat en zowel inzetbare helikopters als goed opgeleid en getraind personeel hebt. Hij ziet de komende tijd nog genoeg uitdagingen. De grootste is om de zaak goed gesmeerd en geolied aan de gang te krijgen, zonder dat het ten koste gaat van de inzetbaarheid. Daarvoor moet de DHCbrede bedrijfsvoering goed staan en zowel de verhuizing vanaf Vliegbasis Soesterberg, als de invoering van extra Chinooks en de introductie van de NH90 in goede banen geleid worden. Niet vanzelf Mijn voordeel is dat ik heel wat jaren het helikopterbedrijf van alle kanten heb gezien, als vlieger en als commandant, vervolgt Ten Haaf. Ook heb ik de introductie van een nieuw helikoptertype zoals in mijn geval de Apache zeer intensief meegemaakt. Daardoor weet ik wat er op helikoptergebied te koop is, maar ik weet ook dat je goed moet luisteren naar anderen en dat zaken niet vanzelf gaan. Iets nieuws opzetten is een uitdagende job en wat dat betreft hebben we met de oprichting van het DHC een heel goede start gemaakt. Internationaal hebben we, sinds de invoering van de Chinook, Cougar en Apache op helikoptergebied altijd een voortrekkersrol gehad. Zo waren we bijvoorbeeld het eerste land dat de Apache D operationeel inzette en de Helicopter Weapons Instructors Course wordt alom als een toonaangevende opleiding erkend. Die voortrekkersrol kunnen we zeker houden, als we maar Na de ondertekening van de overdracht van mens en materieel van de marine door C-ZSK luitenant-generaal der Mariniers Rob Zuiderwijk en C-LSK luitenant-generaal Jac Jansen, benadrukt de laatste goed voor hen te zorgen. Foto: Arno Marchand niet op onze lauweren gaan rusten. We staan echt pas aan het begin van de reorganisatie. Uiteindelijk moet het DHC zijn meerwaarde nog gaan bewijzen, maar we zijn ervan overtuigd dat de inzetbaarheid en daardoor beschikbaarheid voor de klant groter wordt. MATERIEEL De Cougars en Alouettes (300 Squadron) en de Chinooks (298 Squadron) komen respectievelijk in september en oktober naar Vliegbasis Gilze-Rijen. Voor eind 2008 komt ook het faseonderhoud Chinook/ Cougar en de overige logistiek van het 932 Squadron gefaseerd naar Vliegbasis Gilze-Rijen. In 2009 en 2010 stromen op Gilze eveneens de zes nieuwe Chinooks van het F model binnen. Naar verwachting stroomt eind volgend jaar de NH90 binnen als opvolger van zowel de Lynx als de AB-412 op Maritiem Vliegkamp De Kooy. Zodra de eerste NH90 s zich eind 2011 hebben gekwalificeerd voor waloperaties en SAR-taken wordt begonnen met de afstoting van de AB-412 en de bijbehorende verhuizing van het 303 Squadron naar Maritiem Vliegkamp De Kooy. Het 303 Squadron wordt geïntegreerd in het 860 Squadron. Afstoting van de Lynx begint zodra de eerste NH90 s zich hebben gekwalificeerd voor boordoperaties. In 2013 is de instroom van de NH90 naar verwachting voltooid, waarbij twaalf NH90 s in de NFH versie op Maritiem Vliegkamp De Kooy komen te staan als boordhelikopter en voor Search and Rescue-taken en acht in de TNFH versie op Vliegbasis Gilze-Rijen voor transporttaken. De Lynx is dan volledig afgestoten. Foto: Jan Schram, AVDD 9

10 Naam: Peter de Ruijter Rang: luitenant-kolonel Functie: member IMT EATC Leeftijd: 50 jaar Locatie: P2 Kamp, Vliegbasis Beauvechain Coördinatie van luchttransportt Tekst en foto s: June Smit Niet iedere luchtmachter werkt op een vliegbasis of een stafgebouw in Nederland. Als één van de vijftien teamleden van het Implementation Team (IT) schrijft luitenant-kolonel Peter de Ruijter in het Belgische Beauvechain plannen voor een militaire luchttransportmaatschappij, het European Air Transport Command (EATC). Het EATC betekent een grote stap voor de deelnemende landen, want in feite geven ze het autonoom besturen van hun eigen transportvliegtuigen op, zegt overste Peter de Ruijter. Nederland en België stellen hun gehele transportcapaciteit ter beschikking, Duitsland en Frankrijk vrijwel al hun transportvliegtuigen. Toch zat het project altijd al in de achterhoofden van deze landen, want een EATC gaat veel effectiever om met luchttransport. En hoewel we nu nog druk bezig zijn met de organisatie ervan, zijn wij ervan over- tuigd dat het gaat werken. Peter de Ruijter (midden) maakt samen met luchtmachtcollega s Marc Sleven (l.) en Hans Coomans deel uit van de denktank voor het EATC. Not amused Thuis waren ze aanvankelijk not amused met mijn nieuwe baan. Vlak daarvoor was ik namelijk benaderd om als defensieattaché naar de Verenigde Arabische Emiraten te gaan. Nadat mijn vriendin en ik daar een beslissing over hadden genomen, werd dit toch veranderd. In plaats daarvan is mij Vliegende Hollander een functie in het Belgische Beauvechain aangeboden, waar ik als lid van het interim management team de operationele kant van de organisatie van het EATC mocht uitdenken. Dat was een behoorlijke verrassing. Aan de andere kant weet ik dat onzekerheid de enige constante is als militair en bovendien leek het me ook leuk om iets vanaf de grond op te zetten. Nog geen tien dagen later, op 27 augustus vorig jaar, zat ik in België. Aangezien het project veertien maanden zou duren, besloot mijn vriendin niet mee te gaan. Zij was net twee maanden daarvoor bij mij ingetrokken en nog een verhuizing, was iets teveel van het goede. Bilateraal Het EATC-concept was voor mij niet helemaal vreemd, want jaren voor deze functie werkte ik op Vliegbasis Eindhoven al bij de voorloper ervan: de European Airlift Cell (EAC). Inmiddels heet dat het Movement Coordination Centre Europe (MCCE), een organisatie die namens de deelnemende landen bemiddelt in internationaal lucht-, land- en zeetransport. Landen die vervoer nodig hebben en op dat moment zelf geen capaciteit hebben, kunnen transport delen. Via het MCCE gaat dit altijd op basis van het vrijwillig beschikbaar stellen van de restcapaciteit. Het grote verschil met het EATC is dat daar van vrijwilligheid geen sprake meer zal zijn. Daarin zijn Nederland, België, Frankrijk en Duitsland overeengekomen dat meer diepgaande samenwerking noodzakelijk is om werkelijk effectief en efficiënt met het schaarse luchttransport om te gaan. Daarvoor wordt een gezamenlijk commando opgericht, dat alle vier de landen op luchttransportgebied aanstuurt. Dat commando ontvangt alle luchttransportaanvragen en geeft vervolgens vluchtopdrachten uit, waaraan een land moet voldoen. Jaarplanning De vier landen dragen straks transportcapaciteit over aan het EATC, dat ze binnen de afgesproken randvoorwaarden IN DEN VREEMDE

11 moet nog veel gebeuren. Zoals checklisten voor de Standard Operating Procedures en het ontwikkelen van een IT-systeem, zodat we kunnen communiceren met elkaar. Als de vestigingslocatie van het EATC bekend wordt naar verwachting Eindhoven of Beauvechain dan moeten we ook nog met het gastland spreken over de infrastructuur, communicatiemiddelen, ondersteunende faciliteiten, trainingen voor personeel en dergelijke. Uiteindelijk moeten we 1 oktober 2009 initial operational capable zijn en op 1 januari 2010 moeten we helemaal draaien. De oprichting van het EATC vereist een strakke planning, aangezien de gehele organisatie binnen twee jaar moet draaien. mag inzetten. De landen kunnen deze vliegtuigen er overigens altijd weer uit halen, maar dat wordt tot een minimum beperkt en gebeurt bijvoorbeeld alleen bij rampen of inzet in NAVOverband. Bij het EATC zullen aanvragen binnenkomen voor zowel korte als lange termijn. Deze laatste is bedoeld voor oefeningen en rotatieschema s en komen in een jaarplanning. Aan de hand daarvan worden de vluchtopdrachten gemaakt. In totaal vallen straks zo n tweehonderd tankers en transportvliegtuigen van dertien verschillende vliegtuigtypen onder het EATC. Duitsland levert er hiervan negentig, Frankrijk tachtig en België twintig. Nederland brengt er tien in: vier C-130 s, twee Fokkers 50, een Gulfstream, twee KDC-10 s en een DC-10. Voor Nederland is het EATC heel interessant, want we krijgen veel potentieel uit andere landen tot onze beschikking. Aan de andere kant zijn wij met onze tankvliegtuigen ook weer interessant voor de Belgen en de Duitsers, die er zelf nog geen hebben. En denk aan een DC-10 waar zo n zeventig ton vracht in kan. We kunnen straks nog beter bij de klantvraag aansluiten, waardoor we niet meer met halflege toestellen vliegen, zoals nu soms gebeurt. Wereldwijd vliegen Mij bevalt het hier tot nu toe prima. De Belgische mentaliteit is gemoedelijk, het werk is erg leuk en mijn collega s zijn fijn om mee te werken. Ze weten echt waar ze over praten. Dat schept een band en is belangrijk als je in zo n korte tijdspanne zo n organisatie op moet zetten. Ondanks dat er nogal wat cultuurverschillen zijn tussen ons, gaat het ons gewoon lukken het EATC op tijd af te hebben en het wordt een grote verbetering met wat we nu hebben. Het enige nadeel hier is elke dag in een hotel slapen. Aangezien de opdracht al verlengd is van 14 maanden naar 23 maanden, hebben mijn vriendin en ik toch maar besloten hier een appartementje te zoeken, waar we sinds vorige maand wonen. En als alle plannen zijn voltooid, is het de bedoeling dat zoveel mogelijk IMT-leden bij de start van het EATC daar ook gaan werken. Zo kunnen we onze nieuwe collega s begeleiden en datgene dat we hebben uitgedacht, ook zelf uitvoeren. Als je dan ziet dat de zestien pagina s waar we mee begonnen, is uitgegroeid tot een luchttransportmaatschappij die wereldwijd vliegt, is dat natuurlijk gaaf. Bovendien is dit revolutionair, landen zijn er nooit aan toegekomen om op deze manier samen te werken. Bij het schrijven van de procedures moet rekening worden gehouden met de specifi eke wensen van de deelnemende landen. Dat vereist extra schrijfwerk voor het Implementatie Team. Nationale verschillen Vorig jaar zijn we met zestien man van vier verschillende nationaliteiten begonnen met zestien pagina s, waarin de intenties van de vier landen voor het EATC in conceptvorm stonden. Inmiddels is dit boekwerk uitgegroeid tot een handboek van bijna achthonderd bladzijden, waarin de organisatie voor een groot deel staat beschreven. Dat is deels een klus en deels zit het tussen je oren. De nationale verschillen worden allemaal vermeld in een apart handboek. De procedures tussen de landen verschillen overigens niet zoveel van elkaar, maar die nuances zijn wel belangrijk voor het EATC om goed te kunnen werken. Zo verschillen bijvoorbeeld de werk- en rusttijdenregelingen van elkaar, dus die zijn nationaal vastgelegd. Ook heeft elk van de vier landen verschillende permanente overvliegvergunningen voor landen. We zijn al een heel eind, maar er Vliegende Hollander Verre van modern en derhalve niet met Link16 uitgerust, maar wel degelijk gewaardeerde participanten, zijn de F-4F Phantoms van de Luftwaffe. Foto: Arno Marchand IN DEN VREEMDE

12 OPERATIE EOD ruimt schatten uit het verleden op Walcheren geeft dodelijke erfenis prijs Op Walcheren is een stukje grond waar de natuur onbeperkt haar gang heeft kunnen gaan, al sinds jaar en dag afgesloten voor publiek. Dat blijft ook zo, want een hier begraven erfenis uit de Tweede Wereldoorlog handgranaten, antitankmijnen, mortieren en misschien zelfs bommen kán immers gevaar opleveren. Te meer daar ruim zestig jaar na dato steeds meer van die projectielen aan de oppervlakte komen. Tijd, vond de gemeente Veere, om de Explosieven Opruimingsdienst in te schakelen. Tekst en foto s: Monique van Rijen-Bos 12

13 OPERATIE Die oorlogsresten zijn uiteraard niet vanzelf naar boven gekropen, maar omhoog gebracht door lieden die met een metaaldetector stiekem bezig zijn geweest schatten te zoeken. Piet de Keuning, die als boswachter bij Staatsbosbeheer het gebied van ongeveer zestien hectare onder zijn hoede heeft, verbaast zich erover dat er in al die jaren geen ongelukken zijn gebeurd. Je zag steeds meer liggen, vaak achteloos weggegooid. Ik ben blij dat dit alvast wordt opgeruimd. Daar zorgt begin juli een luchtmachtteam voor, bestaande uit de adjudanten John Jacobs en Ron Martens, plus de sergeant-majoors Willem Tink en Wietse Te Lintel Hekkert. We hebben de gemeente wel even gevraagd een pad te banen, zegt Jacobs. Er was geen doorkomen aan. Inmiddels valt de oude bunker met twee meter dikke muren en dak redelijk te bereiken via een soms steile, kaalgekapte doorgang in het dichtbegroeide woud. We zoeken niet naar meer en graven niks op, maar pakken alleen wat zichtbaar is, verduidelijkt Jacobs. Daarna blazen we het op in de bunker. Spannend Vernietiging van deze oorlogsrestanten in een bunker valt op zich al in de categorie bijzondere acties. Ingraven en opblazen is gebruikelijker. Iets dat volgens Tink in dit geval geen voorkeur geniet. Want het domein mag dan wel het predicaat verboden gebied dragen, heel wat mensen trekken zich daar niets van aan. In deze dichte begroeiing zie je niet veel, aldus Tink. Misschien loopt er iemand in de buurt. Die kan dan geraakt worden door scherven. Dus sjouwen de explosievenopruimers de verzamelde granaten en mijnen naar de kazemat, die ooit deel uitmaakte van de Duitse kustverdediging op Walcheren. De mannen van Theo Bambagt, commandant van een achtkoppige brandweerploeg van post Zoutelande die voor deze klus is vrijgemaakt, zuigen giftige dampen uit de bunker af. Die zijn veroorzaakt door eerder die dag ontplofte explosieven. De luchtmachtmilitairen kunnen zo, zonder schadelijke stoffen in te ademen, een nieuwe lading gereed maken voor vernietiging. Uiteindelijk kondigen een grote stofwolk en een knal aan wat Jacobs al wilde zeggen: mission accomplished. Buizerd Goede zaak dat deze erfenis, die hier open en bloot ligt, is opgeruimd, zegt Bambagt. Want soms weten kinderen zich toegang te verschaffen tot het voormalige oorlogsdomein. Die vinden zo n plek spannend. Alleen boswachter De Keuning maakt zich een klein beetje zorgen. In die stofwolk zit een buizerd met een jong. Als die er Brandweerlieden zuigen giftige dampen, afkomstig van eerder opgeblazen mortieren en granaten, uit de bunker. Daarna kan de EOD er weer in om een volgende lading projectielen aan te pakken. maar geen schade van ondervinden, zegt hij met een zorgelijke blik. Hoe dan ook is het ontoegankelijke gebied in Klein Valkenisse voor de stiekeme doorzetters, de schatgravers met hun metaaldetectors én de kinderen die op zoek zijn naar avontuur, toch weer een stukje veiliger. Historie van Walcheren Voor Antwerpen was de brede Westerschelde de enige verbinding met zee, op ongeveer tachtig kilometer. Ten noorden daarvan lag het vroegere eiland Zuid-Beveland, nu met het vasteland verbonden. Ten westen van Zuid- Beveland lag Walcheren, dat tijdens de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers als een fort was versterkt. De Duitsers beheerden de zeetoegangen evenals de lange bochtige riviermond. Het eiland Walcheren was destijds de enige overgebleven grote hindernis voor het gebruik van de haven van Antwerpen. Het werd buitengewoon sterk verdedigd en de enige landverbinding was de lange smalle dijk, de Sloedam, naar Zuid-Beveland. Erger was dat het land langs de dijk te nat was voor infanteriebewegingen, maar er weer te weinig water stond voor een aanval met stormboten. Om de Duitse verdediging te hinderen wierpen geallieerde bommenwerpers in oktober 1944 een verwoestende last af op de dijken bij Westkapelle, Vlissingen en Veere. Het veranderde Walcheren in een binnenzee waardoor de Duitsers gedwongen werden het gebied te verlaten. Op 1 november landden de geallieerden bij Vlissingen en Westkapelle en rukten eveneens op vanuit Zuid-Beveland. Vanuit zee werd Domburg beschoten. Daar boden de Duitsers nog hevig verzet, bestookten de Noorse en Belgische bevrijders, maar moesten zich uiteindelijk op 3 november overgeven. Op 8 november 1944, een week na de geallieerde landing, gaven de laatste oosterburen zich gewonnen bij Vrouwenpolder en Oostkapelle. Het eiland was vrij, maar lag vol bommen, mijnen, granaten en mortieren. Vandaag de dag worden er nog steeds explosieven gevonden. Boswachter Piet de Keuning wijst het ongeveer zestien hectare tellende gebied aan dat is afgesloten voor publiek. 13

14 OPLEIDING Nederlandse cadetten stappen op Fort Rucker als eerste over op Flight School XXI Alfa en omega van het helikoptervliegen Tekst: Arno Marchand Foto s: Peter Bijpost, AVDD 14

15 OPLEIDING Een van de KLu-instructeurs is Apachevlieger kapitein Richard van der Perre, hier op Hanchey Army Air Field (AAF), één van de vijf active basefields. Hier staan verdeeld over twee immense platformen vele tientallen AH-64 s en OH-58 s. Na een studie aan de KMA gaan leerlingvliegers naar de Elementaire Militaire Vlieger Opleiding, het 131 Squadron op de Vliegbasis Woensdrecht. Een serie vluchten in de PC-7 bepaalt wie er zijn of haar toekomst op de F-16 heeft, of op één van de helikoptertypes. Valt de keuze op de laatste, dan is het volgende station Fort Rucker in de Verenigde Staten waar cadetten leren vliegen in de Apache, Blackhawk of Chinook. In het zuiden van de staat Alabama, op zo n honderdvijftig kilometer ten noorden van de Golf van Mexico, ligt het United States Army Aviation Center of Excellence op Fort Rucker. Geen basis waar ook nog eens duizenden Amerikaanse soldaten gelegerd zijn, paraat voor een uitzending naar bijvoorbeeld Irak of Afghanistan. Op Fort Rucker is het enige doel het leren vliegen in helikopters, waarvoor het personeelsbestand dan nog wel op zo n negentienduizend uitkomt. Een klein deel daarvan draagt onze nationale driekleur op het uniform, want het Nederlands Opleidings Detachement (NOD) Fort Rucker maakt deel uit van de International Military Student Office op deze basis. Hier leren de cadetten het alfa en omega van het helikoptervliegen, zegt luitenant-kolonel Willem van der Borg die aan het hoofd van het NOD staat. Dit is één van de drie Army-bases in de USA waar de initiële helikopteropleiding plaatsvindt. De andere zijn de Eastern Army Aviation Traning Site in Pennsylvania en de Western in Arizona. Hier leren ze het bul besturen, en pas wanneer je dat in je vingers hebt, kan je er wat mee uitvoeren. Dan gaan Apachevliegers naar Fort Hood, en de Chinook- en Cougarvliegers naar Gilze- Rijen. Vergelijk het met het traject Sheppard- Springfield voor de jachtvliegers. Ruimte In Fiscal Year 08 dat loopt van 1 oktober 2007 tot 30 september 2008, leidt het NOD acht vliegers op de Blackhawk op (die later in Nederland de conversie naar de Cougar volgen), acht op de Chinook en negen op de Apache. Voor hen is oefenen op Fort Rucker geen probleem. Daar staan zo n vierhonderd helikopters klaar, verdeeld over vijf actieve Basefields. Daarnaast kunnen studenten gebruik maken van liefst zeventien zogenoemde stagefields. Dat zijn vliegvelden meestal voorzien van meerdere starten landingsbanen waar geen toestellen op de basis staan, en waar cadetten vele starts en landingen kunnen oefenen. Stagefields liggen, net als niet minder dan 109 Tactical Training Sites, in het oefengebied dat het grootste deel van zuid-alabama, noordwest-florida en west- Georgia beslaat, in totaal zo n vierhonderd bij driehonderdzestig kilometer. Ruimte genoeg, want Alabama is bijna vier keer zo groot als Nederland en telt slechts 4,5 miljoen inwoners, en dat is zelfs voor Amerikaanse begrippen zeer dun bevolkt. Flight School XXI Nederlandse studenten doorlopen hier, net als cursisten uit andere landen, een Amerikaans programma. Iedere leerling-vlieger die 15

16 OPLEIDING De nieuwste loot aan de Chinook-tak is deze CH-47F van de US Army die het beton van Knox AAF deelt met CH-47D s. Op dit relatief kleine basefield staan gemiddeld toch nog zo n 35 Chinooks. Foto: Arno Marchand hier binnenkomt, begint op de TH-67 Creek, gaat Van der Borg verder. Daarmee start de Initial Entry Rotary Wing (IERW, red.) zoals het tegenwoordig heet, gevolgd door de opleiding op hun type. Vroeger was dat de Aircraft Qualification Course of AQC, maar de klacht van het Amerikaanse leger was dat ze vliegers daarna bij de companies nog teveel moesten bijbrengen om ze operationeel te kunnen inzetten. Amerikanen waren ook altijd verbaasd waarom Nederland na Fort Rucker, nog meer trainingsuren voor hun vliegers verlangde, bijvoorbeeld op Fort Hood waar Apachevliegers hun verdere opleiding krijgen, de Initial Mission Qualification Course. Na deze IMQT duurt het dan namelijk nog ongeveer een jaar voordat je een inzetbare squadronvlieger hebt. Inmiddels is de Amerikanen wel duidelijk waarom, en werd op Fort Rucker Flight School XXI (spreek uit als twenty-one, afgekort FSXXI, red.) opgericht. Het NOD zag duidelijk verbetering ten opzichte van de AQC en stelde daarom de Directeur Operaties voor de Nederlandse cadetten voortaan ook FSXXI te laten doorlopen. Goed voorbeeld Want de druk op de Nederlandse heli-eenheden is hoog. Van der Borg: Dan geeft een betere, intensievere opleiding in de USA, wat lucht bij de eenheden in Nederland, want daar zijn dan minder trainingsuren nodig. Uiteraard hangt er een prijskaartje aan de nieuwe opleiding, maar ervaring leer je niet uit een boekje, dat moet je gewoon doen. De Directeur Operaties is hier geweest om zich op de hoogte te stellen van FSXXI. Hij gaf toestemming tot aankoop ervan, waarmee Nederland een unieke positie inneemt. Er zijn hier namelijk 55 landen die de AQC volgen, en daarvan is Nederland de eerste en tot nu toe enige die op FSXXI overstapte. Fort Rucker biedt overigens niet alleen opleidingen voor leerling-vliegers, maar ook voor flight medics en surgeons, zowel voor medical evacuations als SAR-vluchten. Ook leidt Nederland hier maintenance test pilots op voor Apache en Chinook. Als enige land leiden wij hier ook loadmasters op, vult Van der Borg aan. Bij de US Army doen ze dat binnen de parate compagnies. We zijn naar de éminence grise van de opleiding gegaan, en gevraagd of we er tijdens de theorieopleiding van vliegers twee stoelen mochten bijplaatsen. Tijdens de praktische vlieglessen wilden we de loadies koppelen aan de loadmaster-instructeur die sowieso aanwezig is. We mochten een try-out doen, en die pakte goed uit. Zodanig zelfs dat we een voorbeeld stelden, want de USA als eerste en daarna Canada volgen een deel van het traject. GYAOOT! Fort Rucker ligt midden in een wiregrass-area, een grassoort waarin de lokale alligators zich helemaal thuis voelen. En ze zijn er echt, dus blijf op de gebaande paden als je ergens loopt of gaat sporten, waarschuwt Van der Borg. En pas tevens op voor slangen, vliegen, muggen en vooral spinnen. Daarnaast dien je omstandigheden in dit gebied serieus te nemen. Hitte, onweer, tornado s, wervelstormen, hagel, bliksem en wind; ze kunnen levensbedreigend zijn dus als er een waarschuwing komt, geldt dekkingzoeken of GYAOOT!, oftewel get your ass out of there! Dat is iets wat we alle nieuwelingen op het hart drukken. Per jaar levert het NOD gemiddeld 25 vliegers voor de KLu af. Midden juni lopen er op Fort Rucker 22 Nederlandse cursisten rond, de eersten die het FSXXI-traject volgen. Eén van hen is tweede luitenant Dirk Lange (24) die eigenlijk Apache wilde vliegen, maar terechtkwam op de Chinook. In Nederland krijg je na de graduation-vlucht al te horen welk type je gaat vliegen. Je vult wel een lijstje in met voorkeuren van één tot vier, maar de Hoofden Afdeling Jachtvliegtuigen en Helikopters, en de Commandant EMVO bepalen samen wie wat gaat doen. Nu zou ik niet meer willen ruilen, vooral vanwege de taakstelling. Die is zo divers. Collega in de International CH-47 klas vaandrig Ben Muscus (20), kan niet anders dan het met hem eens zijn. Vooral het helpen van anderen vind ik zeer interessant. Voor mij was de Chinook dan ook de eerste keuze. De flight controls van de CH-47 lijken op die van de Creek. Je moet er alleen rekening mee houden dat je nog twintig meter staal achter je hebt hangen. Lowe AAF is een groot veld dat bestaat uit twee platformen en een compleet banenstelsel. Dit is het domein van vele UH-60 Blackhawks, waarvan nog enkele zijn voorzien van de ooit zo kenmerkende oranje deuren. 16

17 OPLEIDING Naast een administrateur, vier instructeurs en een detachementscommandant, huist Fort Rucker midden juni 22 Nederlandse cursisten. Onder hen de cadetten David Waij en Martijn Mols, luitenant-ter-zee 2OC Roger Sherriff en tweede luitenant der Mariniers Erwin Krijgsman. Foto: Arno Marchand Marine Overigens draag niet iedere Nederlandse student en binnenkort ook instructeur op Fort Rucker een luchtmachtuniform. Naast vier luchtmachtinstructeurs, komt er in augustus namelijk voor het eerst ook een luitenant-ter-zee als marine-instructeur. Dat hangt samen met het opheffen van de heli-opleiding op Curaçao en de oprichting van het Defensie Helikopter Commando (DHC). Daardoor krijgen de aanstaande Lynxvliegers ook hun opleiding op Fort Rucker. Dit jaar lopen er twee cadetten van de Koninklijke Marine en één van het Korps Mariniers rond. Voormalig Tactical Coördinator op de Lynx luitenant-ter-zee 2OC Roger Sherrif wil nu wel eens zelf vliegen. Net als tweede luitenant der Mariniers Erwin Krijgsman. Beiden vliegen nu op de Creek en stappen daarna over op de UH-60 Blackhawk, net zoals de Cougarvliegers van de KLu dat doen. De typeconversie op de Lynx krijgen ze aansluitend op het Maritiem Vliegkamp De Kooy, later gevolgd door omscholing op de NH90. De twee zitten in de klas met nog een aantal Nederlanders. Cadet-vaandrig van de KLu David Waij wilde eigenlijk fixed wing vliegen, net als collega Nico Ensing, maar gaan beiden naar de Apache. Wij zijn door de EMVO op een erg hoog niveau afgeleverd. Voor ons zijn het vooral veel herhalingen, zegt laatstgenoemde. Inderdaad hoeven wij in de eerste fase niet al teveel te doen. Het zijn allemaal hapklare brokken die met onze EMVO-ervaring prima zijn te verteren, vult Waij aan. Van der Borg vindt overigens dat Nederlanders het op Fort Rucker echt heel goed doen. En dat is een compliment voor de EMVO. Dat mag ook wel eens gezegd worden, zegt de laatste commandant van het vliegende 299 Squadron. Op 4 juli werd dat overigens heropgericht als onderhoudssquadron bij het DHC. Vliegbedrijf Op het moment van schrijven, duurt het nog even voordat Waij, Ensing en collega s in de Apache stappen. Als het moment daar is, krijgen ze onder andere les van instructeur-vlieger kapitein Richard van der Perre, die tien jaar Apache-ervaring klokte. Ik hoor van de US Army alleen maar lof over het niveau van de EMVO-cadetten. Ze bezitten veel kennis van aërodynamica en ze hebben het vlieghandje. Natuurlijk is vliegen in een helikopter iets heel anders dan met een vastvleugelig toestel zoals de PC-7 bij de EMVO, maar ze hebben al bekendheid met nagenoeg alle elementaire zaken, bijvoorbeeld hoe een snelheids- en hoogtemeter werkt. Nederlandse leerlingen steken vaak met kop en schouder boven de andere nationaliteiten uit. Sowieso worden over het algemeen Europese studenten beter geselecteerd dan de Amerikaanse. Verder merk je niet zoveel verschil tussen het vliegende deel van de US Army en de KLu. Het is allebei een vliegbedrijf en daar draait het om. Voor mij is het heel herkenbaar wat Cairns AAF is de thuisbasis van zo n 280 wit-oranje TH-67 Creeks, plus een aantal UH-1 en van de US Air Force en Army en C-12 s van de US Army, gebruikt voor testen, VIP- en gewonden vervoer. Foto: Arno Marchand de leerlingen meemaken. Ik zie precies hetzelfde als wat ik tien jaar geleden meemaakte. Ze vliegen in FSXXI alleen langer in de Apache, zo n 95 uur, in plaats van dat ze ook nog uren maken op de OH-58 of UH-1. Die laatste gebruiken ze alleen nog tijdens een tweeweekse cursus bergvliegen vanaf Eagle, een Army National Guard Air Field, in de buurt van Aspen in Colorado. Voor mij is dit lesgeven absoluut leuk. Trots Van der Borg benadrukt dat behalve het leren vliegen, met name ook de discipline een belangrijk aspect van de opleiding vormt. We zijn hier te gast en tegelijkertijd het visitekaartje van ons land. Er wordt dan ook streng gelet op tenue en haardracht, maar ook het groeten en aanspreken. Je moet er rekening mee houden dat je hier in een andere cultuur terechtkomt. Een interessante wereld. De mensen in dit gebied zijn bijvoorbeeld écht trots op het militair zijn. In Nederland zal je zelden meer iemand zien die in uniform uitgaat. Hier is dat heel gebruikelijk. Als ik in mijn Nederlandse uniform over straat loop, komen er mensen op me af om te bedanken wat ik voor hun land doe. Dat is een bijzondere gewaarwording. 17

18 De Alouette II vervlogen tijden Reddingshelikopter ingezet van Vlieland tot Nederlands Nieuw-Guinea Na de introductie van de eerste helikopter bij de luchtmacht, de Hiller OH-23 Raven in 1955, komt vier jaar later een aanzienlijk moderner model in dienst, de Alouette II. Een type dat overigens in kleine aantallen nog steeds in gebruik is bij de Duitse en Belgische Defensie. Een perfect toestel, zo omschrijft adjudant b.d. Bertus de Bont de voorloper van de Alouette III. Tekst: Arno Marchand Foto s: uit archief Bertus de Bont Type: Sud Aviation SE-3130 Alouette II Eenheden: SAR/TAR-Vlucht (vanaf 25 maart 1959 ondergebracht bij het 298 Squadron, en van 1 september 1961 tot medio 1962 bij het Vliegdienstsquadron Ypenburg), CLV-NNG Aantal: 8 Dienstperiode: Maart november 1967 De Bont werkt als zeventienjarige bij de belastingdienst en verlaat in februari 1953 zijn werk om in Noord-Brabant te helpen tijdens de watersnoodramp. Na een week kwam ik uitgeput terug. In plaats van een schouderklop kreeg ik van mijn baas een veeg uit de pan. Toen wilde ik daar weg. Ik moest opkomen voor de dienstplicht en gaf aan dat ik als sportinstructeur beroeps bij de KLu wilde worden. Dat lukte en zo kwam ik onder andere op Gilze-Rijen en Deelen terecht. Na een meningsverschil met mijn chef herinnerde ik me de vliegopleiding op Gilze. Werd je tijdens de opleiding afgetest, dan bood de luchtmacht je daarna een andere, of zorgde voor een andere plaatsing. Om dat laatste was het mij te doen, want vlieger worden was niets voor mij. En m n plan werkte, want al bij de eerste vlucht op een S.11 werd ik kotsmisselijk. Maar de luchtmacht was zo slim om je na de eerste serie vluchten nog een tweede te laten maken. Dat was met een ex-instructeur van de marine, en die gingen wél goed. En nú wil ik jachtvlieger worden, bedacht ik me. Na de Elementaire Behalve hoisten, word de Alouette ook wel eens gebruikt om te zwemmen, zoals deze springer (net zichtbaar onder het toestel) laat zien. Dat kan overigens alleen tussen het stationsschip Keerkring en de wal. Verder uit de kust zijn de haaien de baas. Vlieg Opleiding en een paar maanden grondschool, volgt de Harvard. De mooiste kist van de KLu waarmee ik ooit gevlogen heb. Een écht vliegtuig; een grote stermotor met negen cilinders van duizend cc, en je kon er ongelofelijk fijn mee stunten. Ik heb er later op de basisvlucht van Ypenburg gelukkig ook nog mee kunnen vliegen. Oefengewonde Maar de straaljageraspiraties van De Bont hadden volgens de luchtmacht een slechte invloed op zijn zwangere vrouw die ziek was geworden. Ze schopten me in haar belang de opleiding uit. De marine die nog met propellerjagers vloog, wilde me toen wel hebben. Dat vond de luchtmacht weer niets, en zodoende kwam ik terecht bij de Groep Lichte Vliegtuigen. En als je straaljagers zou gaan vliegen, vond je die lappenkisten echt maar niks. Daarom wilde ik naar de heli s en dat lukte uiteindelijk. Eerst op de Hiller. Die was niet vooruit te branden. Tijdens een vliegshow, kwam eens een oefenpatiënt niet opdagen, dus nam ik zijn plaats in op de brancard die buiten de helikopter hing. Tijdens de demonstratie maakte de vlieger scherpe bochten, maar ik had niet gezien of ze brancard hadden vastgezet. Ik heb de longen uit m n lijf geschreeuwd dat hij horizontaal moest blijven vliegen! De brancard was echter wel degelijk geborgd Eind jaren vijftig volgt de overgang naar de nieuwe reddingshelikopter, de Alouette II, die in dienst komt bij de Search and Rescue/Tactical Air Rescue (SAR/TAR)-Vlucht. Wat een verademing, alleen al door het ontbreken van die vervelende gashandel op je collective, zoals bij de Hiller. Een perfect apparaat dat diverse wereldrecords VLIEGENDE 18

19 vervlogen tijden De Bont in 1961 op Vlieland. Initieel bedient de vlieger ook de hoist (rechtsboven). Later neemt de mecanicien deze taak over. Omdat de vlieger de lier niet ziet, wordt schuin onder de cockpit een spiegel geplaatst, zodat hij onder het toestel kan kijken. De eerste hoistredding met een helikopter vindt al plaats op 29 november op z n naam had staan. Eén ding was erg nadelig; hij had geen verwarming. Er vlogen op de commandant na ook alleen maar onderofficier-vliegers in Dus hadden we, als het wat kouder werd, dikke laarzen en dubbel ondergoed aan. En we vernikkelden nog. Ik vond het een slechte zaak om een reddingshelikopter om vliegers uit de koude Noordzee te redden en patiënten te vervoeren zonder verwarming in dienst te nemen. Verder was het een fijn toestel. Afgrijselijk warm Een van de eerste keren dat De Bont stand-by staat op Vlieland, krijgt hij midden in de nacht de opdracht om iemand van Schiermonnikoog op te halen. Maar we mochten helemaal niet s nachts vliegen. Als je niet vliegt, gaat er iemand dood, kreeg ik te horen. Oké, dan probeer ik het wel, reageerde ik. En daar ging ik, de gitzwarte nacht in, zonder enig hulpmiddel, want de kunstmatige horizon die later was ingebouwd, was onbetrouwbaar. En het is me gelukt. Ook in die tijd waren vliegers al veel van huis. We stonden stand-by op Vlieland, of vielen in bij de landmachtoefeningen in Duitsland. Mijn vrouw heeft echt de kinderen grootgebracht. De Alouettevliegers gaan echter nog veel verder weg. Bij het oprichten van het Commando Luchtverdediging Nederlands Nieuw-Guinea (CLV- NNG) in 1958, brengt het vliegkampschip Hr.Ms. Karel Doorman niet alleen twaalf Hawker Hunters, maar ook twee Alouette II s over. Ook daarvoor staan vliegers stand-by. De commandant Vliegdienstsquadron op Ypenburg, vertelde me begin 62 dat ik niet meer stand-by stond. Hoera!, reageerde ik. Je gaat er namelijk naartoe, ging hij echter verder. Grappige man. De tocht voert via Alaska en Japan. Toen we uitstapten op de luchthaven en tevens vliegbasis Mokmer op het eiland Biak, was het er eh warm. Afgrijselijk warm. Ik dacht, dit hou ik niet vol. De Alouette stond zoveel mogelijk in de hangar, want stondie maar even in de zon, dan was-ie niet aan te pakken. Dan moesten er natte lappen op de stoelen en handels, anders verbrandde je. Door vertrek van de H-4 (foto) en H-5 naar Nieuw-Guinea in 1960, schaft de KLu twee extra Alouette II s aan. Alleen de H-7 verongelukt, op 15 januari Tot en met 1975 worden dertienhonderd Alouette II s gebouwd, die in tachtig landen dienstdoen. Schuldgevoel De Alouettes vliegen zo min mogelijk omdat in Nieuw-Guinea geen groot onderhoud aan de helikopters kan plaatsvinden. Alleen als het echt nodig was, vlogen we, en daarmee hebben we nuttig werk kunnen verrichten. We hebben twee Hunter-vliegers kunnen redden, zij het dat een al door een Papua met een prauw was opgepikt. Het redden van vliegers was onze primaire taak, ook al was onze actieradius beperkt tot ruim rondom Biak. Te klein bijvoorbeeld om te helpen zoeken naar de verongelukte Dakota X-11. Maar we vervoerden ook gewonden en gevangengenomen Indonesiërs. Het gevoel dat in die tijd bij De Bont overheerst, is het gemis van vrouw en kinderen. Natuurlijk was je bij een luchtalarm ook wel angstig, want je wist dat er aan de overkant dertigduizend Indonesische militairen klaar stonden. We konden Nieuw-Guinea, half zo groot als Europa, nooit verdedigen met een paar mannen en vliegtuigen. Maar alles en iedereen was honderd procent gemotiveerd om te doen wat kon, en dat deden we. Wij waren ongelofelijk blij toen we terugmochten en pakten de eerste de beste kist naar Nederland, maar we vonden het verschrikkelijk voor de Papua s die achterbleven. Die waren echt de klos. Er zijn naderhand nog collega s teruggeweest, maar ik durf ze niet meer onder ogen te komen. Terug in Nederland is het hoofdstuk Alouette II voor De Bont snel voorbij. De vervanger, de Alouette III doet dan namelijk zijn intrede bij de KLu. Ik heb er zelfs nog een paar opgehaald bij de fabriek in Marignane, bij Marseille. Hij vliegt er nog een aantal jaar op, totdat De Bont door aantasting van het hart niet meer mag vliegen. Na een hartoperatie komt hij terecht bij navigatie op de Vliegbasis Twenthe. Als Chef-navigatie verlaat hij in de rang van adjudant uiteindelijk in 1985 de dienst. Bijzondere foto van de laatste Nederlandse formatie boven Mokmer van een Alouette II en de twee afgedankte en krakkemikkige Tiger Moths A-4 en A-29 die oorspronkelijk voor sleepvluchten aanwezig waren. De Bont vliegt de linker Tiger Moth. VLIEGENDE 19

20 ORGANISATIE 710 en 711 Squadron fuseren in nieuwbouw op AOCS NM Synergie achter de schermen Geen komen en gaan van vliegtuigen op luchtmachtbasis AOCS NM. Toch worden ze hier wel allemaal gevolgd en begeleid door de luchtgevechtsleiding (710 Squadron) en de luchtverkeersleiding (711 Squadron). De strikte scheiding tussen deze twee is binnenkort verleden tijd, aangezien ze samengaan in één nieuw squadron in een gezamenlijk nieuw onderkomen. Tekst: Luc Haen Foto s: Arnoud Schoor, AVDD De luchtverkeersleiders (foto boven) zitten nu nog in een andere locatie op Kamp Nieuw Milligen dan hun collega s van de luchtgevechtsleiding (foto onder). Straks zitten ze samen in het nieuwe gebouw van het eveneens nieuwe 711 Air Ops Squadron. 20