pi hbo-master Expertleerkracht Primair Onderwijs Hogeschool Utrecht

Transcriptie

1 pi hbo-master Expertleerkracht Primair Onderwijs Hogeschool Utrecht 5 april 2018 NVAO beperkt Toets nieuwe opleiding Adviesrapport

2 Inhoud 1 Samenvattend advies 3 2 Introductie Werkwijze panel Panel rapport 6 3 Beschrijving van de opleiding Algemeen Profiel instelling Profiel opleiding 7 4 Opleidingsbeoordeling Standaard 1: Beoogde leerresultaten Standaard 2: Onderwijsleeromgeving Standaard 3: Toetsing Graad en CROHO-onderdeel Algemene conclusie over de kwaliteit van de opleiding Aanbevelingen 16 5 Overzicht oordelen 17 Bijlage 1: Samenstelling panel 18 Bijlage 2: Programma locatiebezoek 19 Bijlage 3: Overzicht van bestudeerde documenten 20 Bijlage 4: Lijst met afkortingen 21 pagina 2

3 1 Samenvattend advies Voorliggend advies betreft de aanvraag van de Hogeschool Utrecht voor een Toets Nieuwe Opleiding van de postinitiële hbo-masteropleiding Expertleerkracht Primair Onderwijs (MEPO). Deze nieuwe tweejarige deeltijdopleiding van 60 studiepunten richt zich op ervaren leerkrachten primair onderwijs die zich in hun kerntaken als groepsleerkracht willen ontwikkelen tot expert op masterniveau. De ontwikkelaars hebben volgens het panel heel wat inspanningen geleverd om de nieuwe opleiding in detail uit te werken en startklaar te maken voor het academiejaar De kracht van de MEPO komt mede voort uit het feit dat bij de ontwikkeling rekening is gehouden met recente wetenschappelijke inzichten, met nationale en internationale standaarden rond de lerarenopleiding, en met de verwachtingen van het werkveld. De kerntaken van de groepsleerkracht nemen een centrale positie in binnen de opleiding, zowel in termen van doelstellingen als bij de uitwerking van het curriculum. Het panel is van oordeel dat het programma coherent is opgebouwd in modules en leerlijnen. Bovendien is er binnen die modules ruimte voor persoonlijke leerwegen, vragen en verwachtingen van de deelnemers en van hun werkgevers. De expertise van de ontwikkelaars en van het beoogde docententeam is indrukwekkend en geeft vertrouwen in de succesvolle implementatie van het programma. Het systeem van toetsing dat binnen de nieuwe opleiding wordt gehanteerd, volgt het algemene toetsbeleid van de Hogeschool Utrecht en is al uitgewerkt in een eigen toetskader met een samenhangend toetsprogramma en gevarieerde toetsvormen. Formatieve toetsing met leerzame feedback neemt hierbij een belangrijke plaats in. De examencommissie beschikt volgens het panel over de nodige slagkracht om de kwaliteit van de nieuwe opleiding te borgen. Naast alle positieve bevindingen en met het oog op de nakende startdatum van de opleiding ziet het panel nog ruimte voor ontwikkeling: het gaat dan met name over het formuleren van een beperkter aantal beoogde leerresultaten dan nu het geval is, die als referentiepunt fungeren voor de leerdoelen binnen de verschillende modules. Daarnaast kunnen de leerdoelen van de modules explicieter gekoppeld worden aan die beperkte set van beoogde leerresultaten. De examencommissie heeft in deze ontwikkeling de belangrijke taak om de toetsbaarheid van de leerresultaten vast te stellen en op te volgen, zodat op het einde van de opleiding deelnemers kunnen aantonen dat de beoogde leerresultaten zijn bereikt. Op basis van het informatiedossier, het ter plaatse bestudeerde materiaal en de gesprekken tijdens het locatiebezoek, is het panel van oordeel dat de nieuwe opleiding voldoet aan alle standaarden uit het beperkte beoordelingskader. Het panel komt dan ook tot een positief eindoordeel ten aanzien van de kwaliteit van de nieuwe postinitiële hbo-masteropleiding Expertleerkracht Primair Onderwijs van de Hogeschool Utrecht en adviseert de NVAO om overeenkomstig te besluiten. Den Haag, 5 april 2018 pagina 3

4 Namens het panel ter beoordeling van de beperkte Toets Nieuwe Opleiding van de postinitiële hbo-master Expertleerkracht Primair Onderwijs van de Hogeschool Utrecht, Dr. G. Geerdink (voorzitter) Mark Delmartino, MA (secretaris) pagina 4

5 2 Introductie 2.1 Werkwijze panel De Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) ontving op 25 oktober 2017 een aanvraag voor een Toets Nieuwe Opleiding (TNO) van de postinitiële hbo-masteropleiding Expertleerkracht Primair Onderwijs (MEPO) van de Hogeschool Utrecht (HU). Het succesvol doorlopen van een TNO procedure is een voorwaarde om als opleiding door de NVAO te worden erkend. Met het keurmerk van de NVAO mogen opleidingen de bij de opleiding behorende wettelijk beschermde getuigschriften of diploma s afgeven. De procedure voor een nieuwe opleiding is iets anders dan de procedure die wordt gevolgd voor opleidingen die al zijn geaccrediteerd. Een TNO is in feite een planbeoordeling. Na de erkenning van de nieuwe opleiding valt de opleiding onder de reguliere accreditatieprocedure. Om de nieuwe opleiding te beoordelen, heeft de NVAO volgend panel van experts ingesteld: Dr. Gerda Geerdink, Hogeschool Arnhem en Nijmegen, voorzitter; Lic. Kaat Delrue, opleidingsdirecteur Artevelde Hogeschool Gent, lid; Anne Eggink MEd, adjunct-schoolleider basisschool De Achthoek en docentonderzoeker Hogeschool van Amsterdam, lid; Jade Brouns BSc, masterstudent Pedagogische Wetenschappen Onderwijs- en Opleidingskunde KU Leuven, student-lid. Het panel werd bijgestaan door: Irma Franssen, beleidsmedewerker NVAO, procescoördinator; Mark Delmartino, MDM CONSULTANCY bvba, extern secretaris. Bij de toetsing heeft het panel het Beoordelingskader voor de beperkte Toets nieuwe opleiding van de NVAO (Stcrt. 2016, nr 69458) in acht genomen. Het panel heeft zich aan de hand van de door de opleiding verstrekte documenten op de beoordeling voorbereid. Op 5 maart 2018 is het panel bij elkaar geweest. Tijdens deze bijeenkomst zijn de eerste bevindingen van het panel besproken en nadere vragen geformuleerd voor het locatiebezoek. Op 6 maart 2018 heeft het panel een locatiebezoek afgelegd. Tijdens dit bezoek is het panel in verschillende gespreksrondes van nadere informatie voorzien en zijn de vraagpunten aan de orde gesteld en in discussie gebracht. Het programma van het locatiebezoek is toegevoegd in bijlage 2. Na afloop van de gesprekken heeft het panel het geheel van bevindingen en overwegingen onderling besproken en vertaald naar voorlopige conclusies. Aan het eind van het bezoek heeft de panelvoorzitter die conclusies mondeling teruggekoppeld naar de opleiding. Op basis van de bevindingen, overwegingen en conclusies heeft de secretaris een conceptadvies opgesteld dat aan de panelleden is voorgelegd. Vervolgens heeft het panel dit concept van commentaar voorzien, waarna het conceptrapport is vastgesteld door de voorzitter. Het adviesrapport is op 3 april 2018 aan de opleiding voorgelegd ter controle op feitelijke onjuistheden. De opleiding heeft op 5 april 2018 gereageerd op het adviesrapport. Dit heeft niet geleid tot aanpassingen, waarna het definitieve rapport is vastgesteld door de voorzitter. Het panel heeft dit advies in volledige onafhankelijkheid opgesteld en op 5 april 2018 aan de NVAO aangeboden. pagina 5

6 2.2 Panel rapport Het eerste hoofdstuk van dit rapport is het samenvattend advies en het huidige hoofdstuk is de introductie. Het derde hoofdstuk bevat een omschrijving van het programma waaronder de positionering van de opleiding binnen de instelling en binnen het hoger onderwijsbestel in Nederland. Het panel geeft zijn bevindingen, overwegingen en conclusies weer in hoofdstuk 4 aan de hand van de onderwerpen en standaarden uit het relevante kader. De bevindingen zijn de objectieve feiten zoals waargenomen door het panel in de aangeleverde documentatie en gedurende het locatiebezoek. De overwegingen bevatten de oordelen, meningen en zienswijzen van het panel en de mate waarop deze effect hebben op het uiteindelijke oordeel van het panel op de standaard. Op basis van de overwegingen wordt ook een algemeen eindoordeel uitgesproken. Tot slot wordt in een tabel schematisch weergegeven wat de oordelen zijn per standaard. pagina 6

7 3 Beschrijving van de opleiding 3.1 Algemeen Instelling: Hogeschool Utrecht Opleiding: hbo-master Expertleerkracht Primair Onderwijs (postinitieel) Variant: deeltijd Graad: Master of Education Afstudeerrichtingen: n.v.t. Locatie(s): Utrecht Studieomvang (EC): 60 CROHO-onderdeel: onderwijs Voorstel voor indeling in een visitatiegroep: Onderwijs 3.2 Profiel instelling Volgens haar website is de Hogeschool Utrecht (HU) een ambitieuze hogeschool in een dynamische omgeving: ze leidt (aankomende) professionals op die gewild zijn op de arbeidsmarkt. De verbinding die de hogeschool maakt tussen onderwijs, onderzoek en de beroepspraktijk versterkt haar impact in de regio. De HU biedt een breed opleidingsaanbod aan dat vrijwel alle beroepssectoren bestrijkt. Einde 2016 telde de hogeschool ongeveer 3400 medewerkers en studenten, verdeeld over 22 instituten en twee steden: Utrecht en Amersfoort. Binnen de hogeschool zijn 46 lectoren actief in vier kenniscentra. Zij doen onderzoek naar vraagstukken uit de beroepspraktijk en dragen zo bij aan de ontwikkeling van die beroepspraktijk. Onderzoeksresultaten worden teruggekoppeld aan het onderwijs, dat op die manier actueel en van hoge kwaliteit blijft. De verwevenheid van beroepspraktijk, onderwijs en onderzoek is karakteriserend voor de HU van vandaag. 3.3 Profiel opleiding Het vakgebied Educatie binnen de HU omvat drie instituten, waaronder het Instituut Theo Thijssen (ITT) dat zich richt op primair onderwijs. De beoogde masteropleiding Expertleerkracht Primair Onderwijs (MEPO) wordt ingericht binnen dit instituut. De nieuwe opleiding richt zich op ervaren groepsleerkrachten die zich verder willen bekwamen in hun vak, waarbij het expliciet de bedoeling is dat de afgestudeerden binnen de klas werkzaam blijven. De MEPO wordt aangeboden als een postinitiële masteropleiding van 60 studiepunten, die te behalen zijn in een deeltijdprogramma van vier semesters (twee academiejaren). Het is een inhoudelijk brede opleiding die zich richt op alle kerntaken van de hedendaagse groepsleerkracht vanuit twee invalshoeken: verdieping van het vakmanschap en versterking van het persoonlijk en professioneel functioneren. Verzorgen van goed onderwijs staat daarbij centraal. Als brede masteropleiding die zich richt op het hele takenpakket van de groepsleerkracht - en niet gericht is op een deelaspect zoals bijvoorbeeld passend meesterschap, leren en innoveren of Educational Needs - gaat het om een nieuwe opleiding die nog niet bestaat in Nederland. pagina 7

8 4 Opleidingsbeoordeling Aangezien de Hogeschool Utrecht een positieve instellingstoets kwaliteitszorg heeft doorlopen, is de beoordeling van de nieuwe opleiding gebaseerd op de standaarden en criteria zoals beschreven in het Beoordelingskader voor de beperkte Toets nieuwe opleiding van de NVAO (Stcrt. 2016, nr 69458). De beoordeling komt tot stand op basis van een discussie met peers over de inhoud en kwaliteit van de opleiding. De discussie is opgebouwd rond drie vragen: (1) wat beoogt de opleiding? (2) met welk programma, personeel en voorzieningen? (3) hoe wil de opleiding dit toetsen? Deze vragen zijn vertaald in drie standaarden. Bij elke standaard geeft het panel zijn bevindingen, overwegingen en oordeel weer. Het oordeel per standaard is voldoende, ten dele voldoende of onvoldoende. Vervolgens geeft het panel een gemotiveerd eindoordeel over de kwaliteit van de opleiding dat positief, positief onder voorwaarden, of negatief kan zijn. In zijn oordeel laat het panel zich leiden door de vraag of de nieuwe opleiding Expertleerkracht Primair Onderwijs de basiskwaliteit aanbiedt die in (inter)nationaal perspectief mag worden verwacht van een soortgelijke professionele masteropleiding. 4.1 Standaard 1: Beoogde leerresultaten De beoogde leerresultaten passen bij het niveau en de oriëntatie van de opleiding en zijn afgestemd op de verwachtingen van het beroepenveld en het vakgebied en op internationale eisen. Bevindingen Het panel stelt vast op basis van het uitgebreide aanvraagdossier dat de nieuwe masteropleiding Expertleerkracht Primair Onderwijs (MEPO) een antwoord biedt op een behoefte die naar voren komt uit onderzoek, werkveldoverleg en ministerieel beleid. Het bestuursakkoord tussen OWC en PO-raad streeft naar meer hbo-master opgeleide leerkrachten; het ministerie OWC ziet ruimte voor de ontwikkeling van het vakmanschap van de leraar; uit onderzoek van ResearchNed blijkt dat leerkrachten een inhoudelijk georiënteerde brede masteropleiding ambiëren als vervolg op de Pabo; overleg met het regionale werkveld toont ten slotte aan dat ook schoolbesturen en directeuren een ontwikkeltraject zien voor hun ervaren groepsleerkrachten binnen de klas. Een essentiële component van de MEPO, zo blijkt uit de gesprekken tijdens het bezoek, is juist die aandacht voor de ervaren leerkracht in de klas: de beoogde deelnemers zijn groepsleerkrachten die niet enkel startbekwaam zijn na hun Pabo opleiding, maar ook de inductiefase van basisbekwaamheid achter de rug hebben, al enkele jaren praktijkkennis hebben opgedaan en hun vakbekwaamheid in de klas willen verdiepen en ontwikkelen op masterniveau. Het valt het panel op dat de nieuwe opleiding zeer breed is aangezet: de MEPO richt zich op alle kerntaken van de groepsleerkracht en biedt deelnemers niet enkel inhoudelijke verdieping van kennis en expertise, maar versterkt ook hun persoonlijke en professionele groei. Met het oog op die ambitieuze doelstelling, is de opleiding opgebouwd rond acht kerntaken, die onderling samenhangen en op elkaar inwerken: 1. doelgericht en adequaat pedagogisch-didactisch handelen in de groep; 2. systematisch volgen van het leren en de ontwikkeling van leerlingen; 3. onderzoeken en evalueren van het onderwijs dat wordt gegeven; 4. ontwikkelen van nieuw onderwijs (lessen, leermiddelen en leeromgevingen); pagina 8

9 5. overleggen over en samenwerken aan alle kerntaken in het team; 6. leggen en onderhouden van contacten met ouders of verzorgers; 7. leggen en onderhouden van contacten met professionals buiten de school; 8. werken aan verdere persoonlijke en professionele ontwikkeling. Kerntaken 1 tot 4 gaan over de taken van een groepsleerkracht in een continue cyclus van uitvoeren, leren en verbeteren; taken 5 tot 8 gaan over de context waarin de groepsleerkracht werkt en scheppen de voorwaarden om de kerntaken te vervullen. Het panel constateert dat de beoogde leerresultaten van de MEPO op twee manieren zijn uitgewerkt: ten eerste worden de beoogde leerresultaten geformuleerd in termen van de acht kerntaken en hun vertaling naar de vijf Dublin-descriptoren. Dit levert een zeer gedetailleerde matrix op van vijf keer acht leerresultaten, waarbij binnen elke cel vaak nog verschillende dimensies van éénzelfde leerresultaat zijn geformuleerd. Daarnaast worden leerresultaten ook gespecificeerd in termen van groeiende expertise-ontwikkeling van de expertleerkrachten in opleiding. Hierbij wordt volgens het panel op duidelijke en passende manier aangegeven dat de te behalen competenties na het eerste jaar op bachelor+ niveau liggen en na het tweede jaar op masterniveau. Het panel stelt aan de ene kant vast dat de beoogde leerresultaten zeer mooi en logisch zijn uitgewerkt op papier; echter, aan de andere kant is die veelheid aan leerresultaten volgens het panel slechts in beperkte mate werkbaar. Die beperkte werkbaarheid situeert zich volgens het panel op twee vlakken: ten eerste staat de opleiding voor de zeer complexe taak om te zorgen dat elke individueel geformuleerde competentie ook daadwerkelijk wordt getoetst doorheen het curriculum; en ten tweede zal het niet vanzelfsprekend zijn om aan te tonen dat iedere deelnemer op het einde van de opleiding alle leerresultaten ook aantoonbaar realiseert. In het gesprek met vertegenwoordigers uit het werkveld kwam naar voren dat besturen en directeuren de laatste tijd erg bezig zijn met vervolgtrajecten voor hun personeel. De nieuwe opleiding biedt volgens hen een zinvolle piste voor leerkrachten die meer willen en kunnen, personeelsleden met de juiste motivatie en de nodige potentie. Vandaar ook de interesse van het werkveld voor en hun actieve betrokkenheid bij de ontwikkeling van de nieuwe opleiding. Die betrokkenheid leidt ertoe dat heel wat scholen aan het management van de opleiding en aan het panel hebben aangegeven dat zij graag op korte termijn verschillende leerkrachten willen aanmelden. Op die manier lijkt de uitrol van de opleiding alvast tijdens een eerste periode verzekerd. Bovendien blijft het werkveld ook in de toekomst als lid van de MEPO Adviesraad betrokken bij de implementatie van de opleiding: naast lectoren en een extern adviseur zullen twee schoolbestuurders deel uitmaken van de Adviesraad. Overwegingen Het panel is van oordeel dat met de MEPO een heldere en in detail uitgewerkte nieuwe opleiding voorligt: een brede en inhoudelijk op kennis gericht programma voor leerkrachten primair onderwijs die zich voor wat betreft de kerntaken in hun beroep willen ontwikkelen tot expert op masterniveau. Door groepsleerkrachten en hun kerntaken op deze manier centraal te stellen, zal de opleiding volgens het panel ook bijdragen aan het imago en de beroepstrots - van de leerkrachten die deze opleiding volgen. Een bijkomende troef van de MEPO is volgens het panel de sterke betrokkenheid van het werkveld en hun steun voor de nieuwe opleiding die volgens hen zowel relevant als noodzakelijk is. De MEPO profileert zich als een opleiding voor ervaren leerkrachten die na de Pabo toe zijn aan een nieuwe uitdaging. Het panel vindt dit een zinvolle ambitie op voorwaarde dat de pagina 9

10 nieuwe opleiding niet uitgaat van het deficit van de afgestudeerde Pabo-student, maar veeleer de nadruk legt op de mogelijkheden van levenslang leren binnen een alsmaar complexere beroepsomgeving. Het panel begrijpt de doelstelling van de MEPO en vindt de onderbouwing ervan adequaat. Daarnaast pleit het panel voor een goede samenwerking tussen MEPO en Pabo. De nieuwe opleiding is volgens het panel goed doordacht en op verschillende aspecten in detail uitgewerkt: er is een heldere visie op het beroep, een duidelijk opleidingsprofiel met beoogde doelgroep en een goede afstemming met het werkveld. Bovendien zijn de uitgangspunten en doelstellingen van de MEPO wetenschappelijk onderbouwd en georiënteerd op nationale en internationale standaarden. Het panel vindt het gepast dat de acht kerntaken een centrale positie innemen binnen de opleiding aangezien die taken de essentie weergeven van het beroep van groepsleerkracht. Bovendien zijn ze goed onderbouwd en uitgewerkt op masterniveau. Ook de beoogde leerresultaten zijn volgens het panel adequaat geformuleerd zowel naar inhoud (primair onderwijs), niveau (master) als oriëntatie (hbo). Niettemin suggereert het panel de opleiding om - op basis van de huidige in detail uitgewerkte (beoogde) leerresultaten op het vlak van kerntaken en eindniveau - een beperkter aantal leerresultaten op programmaniveau te formuleren. Die (beoogde) leerresultaten kunnen dan als referentiepunt fungeren voor de leerdoelen binnen de verschillende modules en voor de toetsing en op termijn realisatie van de beoogde leerresultaten op programmaniveau. Conclusie Op basis van bovenstaande bevindingen en overwegingen is het panel van oordeel dat de nieuwe opleiding MEPO voldoet aan standaard 1, Beoogde leerresultaten. 4.2 Standaard 2: Onderwijsleeromgeving Het programma, de onderwijsleeromgeving en de kwaliteit van het docententeam maken het voor de instromende studenten mogelijk de beoogde leerresultaten te realiseren. Bevindingen Het programma van de masteropleiding bestrijkt alle acht kerntaken van de groepsleerkracht en is opgebouwd uit 12 modules van 5 EC, verdeeld over vier semesters van elk 15 EC. Elk semester kent twee modules van 10 weken en één module van 20 weken. In het aanvraagdossier werd een beschrijving gegeven van de modules voor semester 1 en 2. Tijdens het bezoek ontving het panel een map met de uitwerking van alle modules voor de vier semesters. Het panel heeft zich op die manier een goed beeld kunnen vormen van de inhoud, lesmomenten, literatuur, leerdoelen, docenten en toetsing voor elke module. Het panel constateert dat elk semester een samenhangend geheel vormt: de tweede module ligt in het verlengde van de eerste module, en de inhoud van de lintmodules sluit aan bij een onderdeel van de genummerde modules en ondersteunt het leerproces van de deelnemers. Het panel stelt bovendien vast dat elke module adequaat is uitgewerkt en een goede basis vormt om het programma te realiseren. Er zijn volgens het panel heel wat inspanningen geleverd om de modules in een coherent geheel aan te bieden en hun interne consistentie op punt te zetten. Binnen elke module sluiten de inhoud, leerdoelen en toetsing dan ook op elkaar aan. Het panel merkt wel op dat er in de uitwerkingen per module nog onvoldoende pagina 10

11 aandacht gaat naar de aansluiting tussen de leerdoelen op moduleniveau en de leerresultaten op opleidingsniveau. Uit de lijst met wetenschappelijke literatuur die tijdens het bezoek ter inzage lag, onthoudt het panel dat deelnemers kennis maken met diverse kennisdomeinen die voor de MEPO relevant zijn en in verschillende modules aan bod komen. Uit het gesprek met de docenten bleek dat studenten die literatuur ook daadwerkelijk moeten verwerken om de opdrachten te kunnen maken. Het panel vernam tijdens het locatiebezoek dat de Hogeschool gedurende het academiejaar met een onderdeel van de MEPO proefdraait met elf deelnemers uit één schoolbestuur in Gouda: de vaststellingen uit die proeverij worden meegenomen in de definitieve uitwerking van het curriculum, dat in september 2018 van start gaat. Dat geeft waardevolle informatie voor de verdere ontwikkeling. Uit de eerste sessies blijkt dat er van de ene kant erg grote niveauverschillen zijn tussen leerkrachten, maar dat alle deelnemers van de andere kant erg enthousiast zijn over de inhoud van de sessies en de literatuur gretig doornemen. De opleiding besteedt volgens het panel ruime aandacht aan de onderwijskundigdidactische inrichting van de MEPO zodat de leeropbrengsten van de deelnemers zullen toenemen. Zo maakt de opleiding gebruik van de ontwerpbenadering Blended Learning van de Hogeschool Utrecht: dit betekent onder meer dat deelnemers niet enkel les volgen aan de HU, maar ook onderling contact hebben in groepen of leerteams, dat ze individuele leeractiviteiten ontplooien, werken aan opdrachten in de eigen praktijk, praktijkgericht onderzoek uitvoeren, en gebruiken maken van een digitaal platform voor communicatie, interactie en samenwerking. Individuele deelnemers, zo stelt het panel vast, kunnen de gemeenschappelijke opleiding voor een deel inrichten op basis van persoonlijke leerwegen en eigen leervragen. Die optie komt heel duidelijk aan bod tijdens de aanmelding en het intakegesprek. Bovendien kunnen deelnemers in een aantal modules eigen keuzes (taal, rekenen) maken en biedt ook de manier waarop deelnemers opdrachten uitwerken de mogelijkheid om de eigen praktijk in het programma te integreren. In dit verband vernam het panel uit de gesprekken dat binnen de MEPO gewerkt wordt met leerteams, waarin persoonlijke vragen en problemen van de deelnemers aan de orde komen. Een leerteam bestaat uit ongeveer zes deelnemers die vooral in de modules A, B, C en 7 een belangrijke rol spelen omdat daar onder leiding van de medewerkers van het lectoraat Normatieve Professionalisering de persoonlijke groei en ontwikkeling van de deelnemers wordt ondersteund en bevorderd. Het panel constateert dat de opleiding een duidelijke en uitgebreide toelatingsprocedure heeft uitgewerkt. Kandidaat-deelnemers dienen bevoegd en ervaren groepsleerkrachten basisonderwijs te zijn en als zodanig werkzaam; bovendien moeten ze een persoonlijke motivatiebrief indienen en een verslag van het overleg en de afspraken met de schoolleiding over hun deelname. Na aanmelding volgt een intakegesprek: hier komen de persoonlijke behoeften en leervragen van de deelnemer aan bod, alsook de context en de wensen van de school en het schoolbestuur. In het gesprek wordt nagegaan of de MEPO qua inhoud, ambitie en aanpak voor de deelnemer een juiste keuze is en op welke manier het geleerde zal worden toegepast in de eigen werksituatie. Ten slotte wordt bij aanvang van de MEPO een tripartiete overeenkomst gesloten tussen deelnemer, werkgever en opleiding. pagina 11

12 Uit het informatiedossier blijkt volgens het panel dat de opleiding over voldoende en gekwalificeerde docenten beschikt. Die indruk is tijdens het locatiebezoek enkel nog versterkt. Volgens de opleidingsmanager beschikt de MEPO over 1.4 fte aan personeel om de nieuwe opleiding met een groep van 25 deelnemers op te starten. Het docententeam bestaat uit een kernteam met gepromoveerde hoofddocenten van het Instituut Theo Thijssen (ITT) en uit de lector en medewerkers van het dragend lectoraat. Bovendien zijn ook andere lectoren en docenten aangetrokken met specifieke en relevante expertise voor de opleiding. Docenten zijn zodanig aan de modules verbonden dat elke module door minstens twee docenten wordt verzorgd en elke docent in tenminste twee modules participeert. Ten tijde van het locatiebezoek bestaat het beoogde team uit 13 docenten en lectoren: het panel stelt vast dat vijf docenten gepromoveerd zijn en twee andere in een promotietraject zitten. Alle docenten zijn deskundig op het vlak van onderwijs, onderzoek en de beroepspraktijk. Op het vlak van voorzieningen stelt het panel ten slotte vast dat deelnemers die ingeschreven zijn bij de HU gebruik kunnen maken van de HU-brede faciliteiten waaronder de recent vernieuwde bibliotheek. Alle onderwijs binnen MEPO wordt op één locatie verzorgd op het Utrecht Science Park (de Uithof). Een belangrijke component binnen de opleiding is de studieloopbaanbegeleiding (SLB): MEPO sluit aan bij het geldende SLB-beleid van de HU en zorgt ervoor dat ervaren docenten als studieloopbaanbegeleider van de deelnemers fungeren. Bovendien loopt die begeleiding doorheen het hele curriculum. Naast het formele element van SLB, kunnen deelnemers ook informeel met individuele docenten praten over de sterktes en verbeterpunten van individuele modules. Overwegingen Het panel is van oordeel dat het curriculum niet enkel op gepaste wijze de acht kerntaken van de groepsleerkracht uitdiept, maar ook de vragen en verwachtingen van zowel deelnemers als hun werkgever een plaats geeft in het programma. Het panel is zeer positief over de mate van detail waarin dit programma is uitgedacht en uitgewerkt: het gaat dan zowel om de structurele opbouw van het programma als over de groeiende complexiteit binnen de leerlijnen en de inhoud van de individuele modules en de daarbij horende literatuur. De opbouw van de onderzoeksleerlijn is volgens het panel bijzonder doordacht en sterk. In navolging van de observatie bij standaard 1, ziet het panel wel nog ruimte voor explicitering wat betreft de vertaling van de leerdoelen op moduleniveau naar beoogde leerresultaten op programmaniveau. Met het oog op de toekomst geeft het panel de opleiding ter overweging om, wanneer de MEPO enkele jaren heeft gedraaid, de banden met de Pabo aan te halen en na te gaan in welke mate er complementariteit en synergie kan ontstaan tussen beide lerarenopleidingen. Hoewel het panel zich bewust is van de keuzes die gemaakt moeten worden in elk programma van 60 EC, kan er in het curriculum en de literatuur toch iets meer aandacht zijn voor teacher leadership, voor de groepsleerkracht die door versterking van de competenties via een MEPO-traject binnen de groep/school als expertleerkracht in een positie terecht komt van eerste onder de gelijken. Het panel is ook zeer te spreken over de vormgeving van het programma met aandacht voor persoonlijke leerwegen en voor de wijze waarop blended learning op de manier van de HU een passende leeromgeving biedt voor de beoogde doelgroep. De leerteams van deelnemers kunnen volgens het panel een sterke dynamiek genereren binnen het cohort en de leerresultaten van individuele deelnemers bevorderen. pagina 12

13 Volgens het panel beschikt de opleiding over een indrukwekkend docententeam met ruime werkveldervaring, onderzoekscapaciteit en vakinhoudelijke expertise. De lijn van inhoudelijke coherentie tussen de modules wordt volgens het panel ook mooi doorgetrokken naar de inzet van de beoogde docenten in die modules. Ten slotte is het panel van oordeel dat de voorzieningen voor MEPO studenten digitale bibliotheek, studieloopbaanbegeleiding - aan de maat zijn. Conclusie Op basis van bovenstaande bevindingen en overwegingen is het panel van oordeel dat de nieuwe opleiding MEPO voldoet aan standaard 2, onderwijsleeromgeving. 4.3 Standaard 3: Toetsing De opleiding beschikt over een adequaat systeem van toetsing. Bevindingen Het panel stelt vast dat de nieuwe opleiding aansluit bij het toetsbeleid van de HU en van het Instituut Theo Thijssen. Conform dit beleid krijgt met name de formatieve functie van toetsing en beoordeling een belangrijke plaats binnen de MEPO: deelnemers worden niet enkel op het einde van de module getoetst maar hun kennis en vaardigheden worden ook beoordeeld tijdens het werken aan opdrachten. De feedback op die tussentijdse prestaties moet leerzaam zijn zodat deelnemers die kunnen gebruiken bij de verdere ontwikkeling van de betreffende opdracht. Bovendien streeft de HU (en dus ook de MEPO) ernaar dat ook de uiteindelijke beoordeling van het definitieve resultaat leerzame feedback bevat. In het dossier met uitgewerkte modules heeft het panel vastgesteld dat er binnen de nieuwe opleiding verschillende vormen van toetsing en beoordeling aan bod komen zoals kennistoetsen met open vragen, essays, beroepsproducten, een onderzoeksplan, peer assessment, een leerrapport, reflectie op de eigen ontwikkeling in een portfolio. Bij sommige formatieve beoordelingen zullen, na instructie, ook de collega s en schoolleiders van de deelnemers worden betrokken. Alle summatieve beoordelingen worden uitgevoerd door de docenten / examinatoren van de opleiding. Uit het materiaal en de gesprekken blijkt dat de beoogde beoordelaars niet enkel inhoudelijk deskundig zijn maar ook de nodige ervaring hebben met de ontwikkeling en uitvoering van toetsen. Bij elke module zijn ten minste twee examinatoren betrokken; zij werken bij het doorlopen van de toetscyclus samen en passen daarbij het vierogenprincipe toe. Het gaat dan zowel om het gebruik van de beoordelingsformulieren, als over de interpretatie van criteria, de scoring en de analyse van de resultaten. Het panel stelt bovendien vast dat alle beoordelaars over minstens een basiskwalificatie examinering (BKE) beschikken. Tijdens de MEPO nemen zij deel aan kalibreersessies en zal de kwaliteit van hun beoordelingen steekproefsgewijs gecontroleerd worden door de toetscommissie. De operationalisering van de toetsing in concrete toets- en beoordelingsvormen gebeurt op basis van de beoogde leerresultaten. Hierbij wordt getoetst op twee niveaus: alle modules in het eerste jaar richten zich op een tussenniveau (bachelor+), terwijl alle modules in het tweede jaar op masterniveau worden getoetst. Het panel begrijpt de redenering achter deze pagina 13

14 opsplitsing, die recht doet aan het feit dat van de deelnemers niet verwacht kan worden dat zij meteen vanaf het begin van de MEPO al het masterniveau kunnen bereiken. Uit de gesprekken blijkt dat de toetsvormen in het vierde semester samen een uitdagende, drievoudige meesterproef vormen voor de deelnemers: in één module kiest de deelnemer een onderwerp en probleemstelling; een andere module bestaat uit een zelfstandig op te zetten en in een school uit te voeren praktijkgericht onderzoek; het hele programma culmineert in een masterthesis. Tijdens het locatiebezoek heeft het panel de definitieve versie van het Toetskader van de MEPO ontvangen, een uitgebreid document met informatie over onder meer opleiding, toetsbeleid, -programma en ontwikkeling, de inrichting van de beoordeling en de borging van de toetskwaliteit. Uit dit kader blijkt dat de MEPO ervoor kiest om in de hele opleiding eenzelfde beoordelingsformulier te gebruiken met het oog op transparantie, eenduidigheid en vergelijkbaarheid voor zowel docenten als deelnemers. De MEPO, zo stelt het panel vast, kent geen formele afstudeerfase of eindassessment. Deelnemers ronden de opleiding af door alle modules te hebben behaald. Het panel heeft tijdens het bezoek van gedachten gewisseld met de voorzitter van de examencommissie. Die commissie ziet toe op de naleving van de OER en is onder andere verantwoordelijk voor de borging van het eindniveau en van de kwaliteit van de toetsing en beoordeling. Uit het gesprek blijkt dat de examencommissie over de nodige expertise en capaciteit beschikt. Daarnaast gaf de voorzitter van de examencommissie aan dat de voorbereiding van de nieuwe opleiding ook op het vlak van toetsing en borging van de kwaliteit van toetsing voorspoedig verloopt. Ze stipte hierbij wel aan dat het belangrijk is voor de examencommissie om een duidelijk beeld te hebben van de wijze waarop de toetsing van individuele modules bijdraagt aan het verwerven van de beoogde leerresultaten. Voorts stelt het panel vast dat het ITT beschikt over een instituutsbrede Expertisegroep Toetsing en Beoordeling (IETB). Wanneer de nieuwe opleiding van start gaat, zal voor de MEPO een eigen expertgroep worden ingesteld die de toetskwaliteit analyseert en het opleidingsmanagement ondersteunt en adviseert. Na elk moduleblok zal de expertgroep de resultaten van de toetsing bespreken met de modulecoördinatoren. Overwegingen Het panel is van oordeel dat het systeem van toetsing dat binnen de MEPO wordt gehanteerd adequaat is vormgegeven, mede omdat het zich inschrijft binnen het algemene toetsbeleid van de Hogeschool Utrecht. Ook op het vlak van toetsing zijn er volgens het panel al heel veel inspanningen geleverd door de ontwikkelaars. De beoogde examinatoren beschikken op hun beurt over ruime toetsexpertise. Daarnaast is het panel positief over de wijze waarop toetsing binnen de MEPO is uitgewerkt: het toetsprogramma is samenhangend en de toetsvormen gevarieerd, ook qua afwisseling tussen summatieve, formatieve en evaluatieve toetsing. Het panel apprecieert met name de aandacht van de opleiding voor de formatieve functie van toetsing: aangezien er van de deelnemers steeds meer expertise wordt verwacht, is er in de beoordeling ook ruime aandacht voor de vooruitgang die de expertleerkrachten-in-opleiding maken en voor leerzame feedback. De examencommissie heeft volgens het panel de nodige slagkracht om de kwaliteit van de nieuwe opleiding te borgen. Mede in opvolging van zijn observaties onder standaarden 1 en pagina 14

15 2, ziet het panel wel nog een taak weggelegd voor de examencommissie in het vaststellen van de toetsbaarheid van de beoogde leerresultaten. Aangezien de opleiding niet kiest voor een eindassessment, is het volgens het panel van cruciaal belang dat de examencommissie op het einde van het curriculum ook effectief kan vaststellen dat deelnemers die succesvol de verschillende modules hebben afgerond, ook de beoogde leerresultaten hebben bereikt. Conclusie Op basis van bovenstaande bevindingen en overwegingen is het panel van oordeel dat de nieuwe opleiding MEPO voldoet aan standaard 3, toetsing. 4.4 Graad en CROHO-onderdeel Het panel adviseert om de volgende graad aan de opleiding toe te kennen: Master of Education. Het panel adviseert het volgende CROHO-onderdeel voor de opleiding: onderwijs. pagina 15

16 4.5 Algemene conclusie over de kwaliteit van de opleiding Het panel is van oordeel dat de nieuwe opleiding voldoet aan de drie standaarden uit het beoordelingskader en komt derhalve tot een positieve conclusie over de kwaliteit van de MEPO. De ontwikkelaars hebben volgens het panel heel wat inspanningen geleverd om de nieuwe opleiding in detail uit te werken en op die manier startklaar te maken voor het academiejaar Met de MEPO ligt een mooi programma voor dat volledig gericht is op ervaren leerkrachten primair onderwijs en hun kerntaken. De kracht van de nieuwe opleiding komt mede voort uit het feit dat bij de ontwikkeling rekening is gehouden met recente wetenschappelijke inzichten, met nationale en internationale standaarden rond lerarenopleiding, en met de verwachtingen van het werkveld. Dat werkveld heeft aangegeven aan het panel dat ze hun kwaliteitsvolle groepsleerkrachten naar de opleiding zullen sturen. De kerntaken van de groepsleerkracht nemen een centrale positie in binnen de opleiding, zowel in termen van doelstellingen als bij de uitwerking van het curriculum. Het programma is coherent opgebouwd in modules en leerlijnen en laat binnen die modules ruimte voor de persoonlijke leerwegen, vragen en verwachtingen van de deelnemers. De expertise van de ontwikkelaars en het beoogde docententeam is indrukwekkend en geeft vertrouwen in de succesvolle implementatie van het programma. Het systeem van toetsing dat binnen de MEPO wordt gehanteerd, volgt het algemene toetsbeleid van de Hogeschool Utrecht en is al in ruime mate uitgewerkt in een eigen toetskader met een samenhangend toetsprogramma en gevarieerde toetsvormen. Formatieve toetsing met leerzame feedback neemt hierbij een belangrijke plaats in. De examencommissie beschikt over de nodige slagkracht om de kwaliteit van de nieuwe opleiding te borgen. 4.6 Aanbevelingen Naast alle positieve bevindingen en met het oog op de nakende startdatum van de opleiding ziet het panel nog ruimte voor ontwikkeling: het gaat dan met name over het formuleren van een beperkter aantal beoogde leerresultaten die als referentiepunt fungeren voor de leerdoelen binnen de verschillende modules. Daarnaast en in het verlengde van deze aanbeveling - kunnen de leerdoelen van de modules explicieter gekoppeld worden aan de beperkte set van beoogde leerresultaten. Ten slotte en in het verlengde van bovenstaande suggesties - kan de examencommissie toezien op de toetsbaarheid van de leerresultaten zodat op het einde van de opleiding deelnemers kunnen aantonen dat de beoogde leerresultaten zijn bereikt. pagina 16

17 5 Overzicht oordelen Standaard Beoogde leerresultaten Standaard 1: De beoogde leerresultaten passen bij het niveau en de oriëntatie van de opleiding en zijn afgestemd op de verwachtingen van het beroepenveld en het vakgebied en op internationale eisen. Onderwijsleeromgeving Standaard 2: Het programma, de onderwijsleeromgeving en de kwaliteit van het docententeam maken het voor de instromende studenten mogelijk de beoogde leerresultaten te realiseren. Toetsing Standaard 3: De opleiding beschikt over een adequaat systeem van toetsing. Algemene conclusie Oordeel Voldoet Voldoet Voldoet Positief pagina 17

18 Bijlage 1: Samenstelling panel Dr. Gerda Geerdink, voorzitter G. Geerdink is als associate lector kwaliteiten van lerarenopleiders werkzaam bij het Kenniscentrum Kwaliteit van Leren van de Faculteit Educatie van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Daarvoor werkte ze als lerarenopleider op de Pabo en de tweedegraads lerarenopleiding. Ze wordt regelmatig ingeschakeld als voorzitter van panels (NL) door NVAO / AeQui of van commissies door de VLUHR (VL) voor het beoordelen van de kwaliteit van lerarenopleidingen. Tevens is ze hoofdredacteur van het Tijdschrift voor Lerarenopleiders en bestuurslid van de VELON (verenging lerarenopleiders Nederland). Daarnaast is ze lid van de Vereniging voor Onderwijs Research (VOR) en de Association of Teacher Educators Europe. Lic. Kaat Delrue, lid Kaat Delrue studeerde pedagogische wetenschappen aan de Universiteit Gent. Ze is opleidingsdirecteur van de bacheloropleiding en de bachelor-na-bacheloropleiding in het Onderwijs bij de Artevelde Hogeschool in Gent. Binnen de hogeschool is ze verantwoordelijk voor het praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek dat door medewerkers van de bacheloropleidingen rond zorgverbreding, remediërend leren en schoolontwikkeling worden uitgewerkt en uitgevoerd. Mevrouw Delrue is voorzitter van de commissie Diversiteit en Gelijke Onderwijskansen binnen de Vlaamse Onderwijsraad. Anne Eggink MSc, lid Anne Eggink heeft de Pabo-opleiding gevolgd aan de educatieve hogeschool Iselinge en behaalde een master pedagogiek aan de Hogeschool van Amsterdam. Momenteel is ze adjunct-schoolleider, onderzoekscoördinator en intern opleider bij basisschool De Achthoek in Amsterdam. Daarnaast werkt mevrouw Eggink als docent-onderzoeker bij de Hogeschool van Amsterdam waar ze studenten begeleidt bij afstudeerwerken en vakken doceert rond onderwijs en opvoeding, leren en innoveren en veranderkunde. Jade Brouns BSc, student-lid Jade Brouns studeerde pedagogische wetenschappen aan de KU Leuven en bevindt zich nu in de afsluitende fase van de masteropleiding Pedagogische Wetenschappen onderwijs- en opleidingskunde. Tevens volgt ze de PABO aan Fontys Hogeschool Kind en Educatie Tilburg. Naast haar studies is mevrouw Brouns hoofdleider van de Lommelse vrijwilligersvereniging Speelpleinwerking Kriebelboom. Het panel werd bijgestaan door: - Irma Franssen, beleidsmedewerker NVAO, procescoördinator; - Mark Delmartino, MDM CONSULTANCY bvba, secretaris. Alle panelleden en de secretaris hebben een verklaring van onafhankelijkheid en onpartijdigheid ingevuld en ondertekend. pagina 18

19 Bijlage 2: Programma locatiebezoek Het panel heeft een bezoek gebracht aan de Hogeschool Utrecht op dinsdag 6 maart Het programma was als volgt u Aankomst panel en intern overleg informatietafel 09.30u Gesprek met management en programmaleiding Drs. Pieter Cornelissen MBA, directeur ad interim Instituut Theo Thijssen Dr. Yvette Sol, projectleider en programmaleider MEPO Prof. dr. Karel Stokking, adviseur bij ontwikkeltraject en lid adviesraad MEPO Prof. dr. Cok Bakker, dragend lector en lid adviesraad MEPO 11.00u Gesprek met docenten, ontwikkelaars en examencommissie Dr. Marjolien Kool, hogeschoolhoofddocent rekenen en wiskunde Dr. Mirjam Snel, hogeschoolhoofddocent Nederlands Dr. Gertie Blaauwendraad, docent Kritische reflectie Drs. Emmy de Kraker, hogeschooldocent Onderwijskunde Drs. Gerard Dummer, hogeschooldocent Digitale geletterdheid Drs. José Sagasser, voorzitter examencommissie Dr. Yvette Sol, projectleider en programmaleider MEPO Prof. dr. Karel Stokking, mede-ontwikkelaar van modules MEPO 12.30u Lunch en intern overleg panel 13.30u Gesprek met werkveld Dhr. Theo Klinkien, lid College van Bestuur, schoolbestuur Trinamiek, Ijsselstein Mevr. Ineke van Zijl, coördinator Groeiacademie, De Groeiling, Gouda Mevr. Thea Meijer, voorzitter College van Bestuur, SPO-U, Utrecht Mevr. Pascale Lucassen, bovenschools schoolopleider Trinamiek, Ijsselstein Mevr. Karin Wessel, schoolopleider OBS Vleuterweide, Vleuten Mevr. Willy van Dijk, coördinator Versterking Samenwerking Opleiding & Scholen 14.30u Intern overleg panel - definitieve oordeelsvorming 15.45u Terugkoppeling 16.00u Einde locatiebezoek pagina 19

20 Bijlage 3: Overzicht van bestudeerde documenten Informatiedossier opleiding/instelling Aanvraag Toets Nieuwe Opleiding, Masteropleiding Expertleerkracht Primair Onderwijs (MEPO), Instituut Theo Thijssen, Hogeschool Utrecht, oktober Bijlagen bij de aanvraag TNO: Beroep en taken van de leerkracht De behoefte aan deze master Samenwerking met werkveld bij ontwikkeling van MEPO Internationale oriëntatie Eindkwalificaties Werving, aanmelding, intake en introductie Uitwerking programma van het eerste en het tweede jaar Overzicht personeel Toetskader Hogeschool Utrecht Toetsbeleid en programma Instituut Theo Thijssen Toetskader MEPO, februari 2018 OER Masteropleidingen HU OER HU Uitgangspunten en visie MEPO Documenten beschikbaar gesteld tijdens locatiebezoek Algemeen Aanpassingen en aanvullingen MEPO sinds indiening TNO dossier Toetskader MEPO Wetenschappelijke literatuur in modules MEPO Activiteiten van deelnemers bij modules MEPO op de eigen werkplek Samenstelling team kerndocenten MEPO Materiaal geordend per semester Beschrijving van de modules Overzicht van de bijeenkomsten Planning van de bijeenkomsten Ingevulde werkbladen taxonomie Beoordelingsformulieren bij de toetsen Posters die tijdens het visitatiebezoek zijn gepresenteerd Expertleerkracht MEPO Kerntaken van een hedendaagse groepsleerkracht Ontwikkeling MEPO: kerntaken, eindkwalificaties, programma MEPO route langs kerntaken en modules Leercontexten in de MEPO Kwaliteitszorgcyclus ITT-MEPO Actualisatie, evaluatie en verbetering van de MEPO pagina 20

21 Bijlage 4: Lijst met afkortingen ba EC fte hbo HU ITT ma MEPO NVAO OER SLB wo bachelor European Credits (studiepunten) full time equivalent hoger beroepsonderwijs Hogeschool Utrecht Instituut Theo Thijssen master Master Expertleerkracht Primair Onderwijs Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie Onderwijs- en examenregeling studieloopbaanbegeleiding wetenschappelijk onderwijs pagina 21

22 Het adviesrapport is tot stand gekomen in opdracht van de NVAO met het oog op beperkte toetsing van de nieuwe post-initiële hbo-masteropleiding Expertleerkracht Primair Onderwijs van de Hogeschool Utrecht. Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) Parkstraat 28 Postbus CD DEN HAAG T E info@nvao.net W Aanvraagnummer pagina 22