Multimodaal mobiliteitsmanagement en Mobiliteit als een Dienst als sleutels voor duurzame mobiliteit

Transcriptie

1 Multimodaal mobiliteitsmanagement en Mobiliteit als een Dienst als sleutels voor duurzame mobiliteit Nood aan planmatige aanpak met oog voor samenwerking, mensen en middelen Eerste beloftevolle realisaties tonen het grote potentieel van slimme mobiliteit in steden en gemeenten. Mits een meer ambitieuze en planmatige aanpak - met betere samenwerking tussen overheden en bedrijven en oog voor mensen en middelen - zal de volgende legislatuur doorslaggevend zijn voor de ontplooiïng ervan in Brussel/Vlaanderen/Wallonië. In dit memorandum zetten we de belangrijkste elementen voor succesvolle beleidsplannen op een rijtje. Van essentieel belang zijn: Actiepunt 1: Een plan voor multimodaal mobiliteitsmanagement: gaande van slimme fiets- en autodeelsystemen en slimme parkeer- en mobiliteitsgeleiding tot ondersteuning voor lage emissiezones en bescherming van zwakke weggebruikers. Dit plan is een aanvulling op het mobiliteitsplan maar laat toe de belangrijkste projecten voor slimme mobiliteit in hun samenhang uit te werken. Actiepunt 2: Een plan voor de uitrol van Mobiliteit als een Dienst 1 met onder meer de opzet van een marktplaats voor mobiliteit, waarin ruimte wordt gecreëerd voor private initiatieven voor mobiliteitsverduurzaming die op een aftoetsbare manier publieke beleidsdoeleinden helpen realiseren. Actiepunt 3: Aandacht voor samenwerking, mensen en middelen: voor deze plannen en projecten moeten al bij aanvang van de legislatuur de gepaste budgetten worden voorzien; er is nood aan één aanspreekpunt - de mobiliteitsmanager - en een team met de juiste competenties binnen de administraties. En bovenal: aan meer samenwerking tussen administraties onderling, en tussen de publieke en private sector. 1 MaaS or Mobility as a Service

2 Door de sterke economische conjunctuur en een nog steeds stijgende bevolking (+5% in de volgende 10 jaar, met pas een kentering in 2040) neemt de verkeersdruk in Brussel/Vlaanderen/Wallonië in de volgende jaren nog gevoelig toe: zo verwacht men de volgende 10 jaar 15% meer persoonskilometers en maar liefst 25% meer tonkilometers. Dit in een context waarin de saturatie van onze wegen zich al heeft uitgebreid van spitsuren op autosnelwegen tot ook daluren op grote delen van het secundaire wegennetwerk. Tegen 2050 moet Brussel/Vlaanderen/Wallonië de emissies in transport en mobiliteit ook met 60% reduceren vergeleken met Maar sinds 1990 is onze economie ook gegroeid en is de vraag voor transport en mobiliteit gevoelig toegenomen. De hamvraag is dan ook: hoe kunnen 2,5 keer meer verplaatsingen worden gerealiseerd met 2,5 keer minder emissies, of met andere woorden: een productiviteitswinst van een factor 6? Een open, flexibele en collaboratieve markt van dienstverleners voor alle vormen van (gedeelde) mobiliteit die een optimaal gebruik toelaten van de bestaande multimodale infrastructuur is essentieel. De transitie naar duurzame en slimme mobiliteit is ook belangrijk vanuit economisch perspectief. De stedelijke markt voor multimodaal mobiliteitsmanagement en Mobility as a Service (MaaS) of Mobiliteit als een Dienst is een groeimarkt. Brusselaars/Vlamingen/Walen spenderen gemiddeld 300 per maand aan mobiliteit (ongeveer het tienvoudige van, bijvoorbeeld, wat wordt besteed aan connectiviteit). Alle studies tonen dat MaaS en gedeelde mobiliteit eerst en vooral zullen doorbreken in de steden en gemeenten. Alleen al voor MaaS - als alternatief voor of evolutie van het gebruik van de wagen - is de potentiële markt in Brussel/Vlaanderen/Wallonië meer dan 5 miljard per jaar waard. De te maken investeringen verdienen zichzelf dan ook terug. Multimodaal mobiliteitsmanagement Mobiel betalen voor parkeren, openbaar vervoer en elektromobiliteit; derde betaler-systemen voor het gecombineerd gebruik van randparkings en openbaar vervoer; slimme parkeer- en multimodale mobiliteitsgeleiding; lage emissiezones; verkeerslichtensynchronisatie en prioritisering van openbaar vervoer; bescherming van zwakke weggebruikers en mobiele handhaving zijn voorbeelden van bouwblokken voor de verduurzaming van mobiliteit in steden en gemeenten. In de volgende jaren zullen al deze systemen en de dienstverlening errond vorm geven aan de slimme stad/gemeente.

3 Zo realiseerden eerste steden al slim parkeer- en mobiliteitsmanagement - met dynamische parkeerroutes in functie van de drukte, aanduiding van real-time reistijden naar parkings en real-time openbaar vervoersaansluitingen op parkings -, monitoring van individuele parkeerplaatsen zoals bij Shop & go parkings, mobiele parkeerhandhaving die gebruik maakt van ANPR 2 (in sommige gevallen al met scancars of scanscooters ), gebruik van een parkeerrechtendatabank die het mogelijk maakt om via apps te betalen voor parkeren en lage emissiezones. Een plan voor multimodaal mobiliteitsmanagement laat toe om de specifieke prioritaire projecten/diensten voor de stad of gemeente in een vroeg stadium vorm te geven, het gepaste ambitieniveau te bepalen en synergie-effecten in kaart te brengen. Zo kunnen projecten vaak gebruik maken van dezelfde sensoren en infrastructuur zoals ANPR. Dit plan is uiteraard een aanvulling op het mobiliteitsplan en staat er niet los van. Mobiliteit als een Dienst Mobiliteit als een Dienst, ook gekend als MaaS of Mobility as a Service, integreert naadloos het plannen, boeken, elektronische ticketing en betaling voor verplaatsingen over alle vervoersmodi, publiek of privaat. In plaats van apart te moeten plannen, boeken en betalen voor verplaatsingen laten MaaS platformen eindgebruikers toe om dit te doen via één enkele app. MaaS toepassingen krijgen individuele gebruikers dus op hun bestemming door rekening te houden met de situatie in real-time op het hele netwerk, en rekening houdende met alle mogelijk combinaties en de specifieke voorkeuren van de gebruiker. Zo realiseerden eerste steden al slimme fiets- en autodeelsystemen, succesvolle marktplaatsen voor mobiliteit, derde betalersystemen die bewoners incentiveren om gebruik te maken van openbaar vervoer en gedeelde mobiliteit, en intermodale routeplanners die gebruikers optimale en duurzame combinaties aanlevert van vervoersmodi (in lijn met het beleid). Een plan voor de uitrol van Mobiliteit als een Dienst heeft oog voor het mobiliseren van private initiatieven, met onder meer de opzet van een marktplaats voor mobiliteit, waarin ruimte wordt 2 Automatic Number Plate Recognition

4 gecreëerd voor private initiatieven voor mobiliteitsverduurzaming die op een aftoetsbare manier publieke beleidsdoeleinden helpen realiseren en die dus inzicht geeft van de mogelijkheden op de markt. Aandacht voor samenwerking, mensen en middelen Plannen en projecten staan of vallen met de juiste ondersteuning. Zo moeten al bij aanvang van de legislatuur de gepaste budgetten worden voorzien. Ook is er nood aan één aanspreekpunt - de mobiliteitsmanager - en een team met de juiste competenties binnen de administraties. En last but not least : aan meer samenwerking tussen administraties onderling, en tussen de publieke en private sector. In steeds meer steden en gemeenten worden mobiliteitsambtenaren of mobiliteitsmanagers aangesteld en mobiliteitsdiensten of mobiliteitsbedrijven opgericht, vaak gefinancierd met de parkeerinkomsten van de stad/gemeente. Bij ambitieuze programma s worden steeds meer departementen betrokken, zoals ruimtelijke ordening, de milieudienst of de communicatiediensten. Bestekken worden steeds meer gedeeld en componenten - zoals voor het publiceren van kwaliteitsvolle open data - worden hergebruikt. Steden en gemeenten werken samen in aankoopcentrales of bundelen hun krachten op het niveau van de provincie. In de volgende legislatuur zal meer transparantie moeten ontstaan inzake ITS budgetlijnen (intelligente transportsystemen). Ook zal de ontluikende samenwerking tussen steden en gemeenten onderling, en met de private sector, moeten geformaliseerd worden, bijvoorbeeld om tot een gepast beheer en een gepaste kwaliteitsborging te komen voor open data. Zoals in Finland zal moeten toegewerkt worden naar een best practice (en uiteindelijk wetgevend kader) waarin alle mobiliteitsspelers die actief zijn op het grondgebied van de stad/gemeente toegang geven tot (statische en dynamische) mobiliteitsdata als open data, en tot hun ticketinginfrastructuur, zodat MaaS samenwerking wordt gefaciliteerd. Enkel door een dergelijke samenwerking mét ondersteuning van de lokale ITS industrie, en door de creatie van een gemeenschappelijk competentiecentrum, kan Brussel/ Vlaanderen/Wallonië uitgroeien tot een Europese region of excellence voor ITS en slimme mobiliteit.

5 ITS.be ITS.be en haar leden zijn klaar om intensief samen te werken met de verschillende overheden om tot ambitieuze en slagkrachtige plannen en projecten te komen, en om waar nodig samenwerking tussen de publieke sector onderling en tussen de publieke en private sector te ondersteunen. Vzw ITS.be is een publiek-privaat samenwerkingsverband dat in België de krachten bundelt van al diegenen die de invoering van multimodaal mobiliteitsmanagement en MaaS kunnen versnellen: Agendum, AGES International, Agoria, Allianz Global Assistance, Anyways, ARCADIS, Athlon, Axa Assistance, Barco, Beheersmaatschappij Antwerpen Mobiel, Be-Mobile, Bosch, Corona Direct, Departement MOW, D'Ieteren, Dynniq, Eurofins, Europcar, Febiac, FLIR Intelligent Transportation Systems, FOD Mobiliteit en Vervoer / SPF Mobilité et Transports, GEO Solutions / Fleetnology NV (Suivo), HERE, Icoms Detections, IMA Benelux, Informatie Vlaanderen, Infrasoft, Katholieke Universiteit Leuven (KUL), Krautli, Logistics in Wallonia, Macq, Mobiliteitsbedrijf Gent, Modalizy, Multitel, Namahn, NEDAP, Nimera Mobile ICT, NRB, NXP, Oktopus, Orange, PriceWaterhouseCoopers (PWC), Proximus, PTV group, Pulsar Consulting, Q2C, Rauwers Controle, Région de Bruxelles-Capitale / Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Satellic nv, Securitas, Service Public de Wallonie (SPW), Siemens, SOFICO, Spie, Stad Antwerpen, Stad Hasselt, Tein Technology, The New Drive, TomTom, Touring, Tractebel, Trafineo, Transport & Mobility Leuven (TML), Traxio, Uber, Universiteit Antwerpen, Universiteit Hasselt, Universiteit Gent, VAB, Ville de Namur, VUB, Worldline. Meer weten over ITS.be: surf naar Contactpersoon Peter Van der Perre, Directeur ITS.be, A. Reyers 80 - B-1030 Brussel, T: , M: , pv@its.be

6 Check - inputs received from the membership Inhoudelijke acties Welke 3-5 diensten kunnen prioritair worden uitgerold? Welke specifieke acties kunnen hiervoor worden ondernomen? Financierings-gerelateerde acties Hoe kan meer transparantie ontstaan inzake ITS budgetlijnen Kan een vast percentage van de inkomsten van kilometerheffing worden besteed aan de uitrol van ITS (cfr Beter Benutten programma) Acties goed bestuur: Eén aanspreekpunt op hoog niveau voor ITS ( ITS champion ) Ondersteuning van de lokale ITS industrie om een Europese region of excellence te worden voor ITS (ITS as speerpuntcluster ) ; creëren van een competentiecentrum voor ITS. Overall goal MaaS - Mobility as a Service: help create a thriving market in which various MaaS players provide a rich offer of compelling services MMM - Multimodal Mobility Management: help evolve regions and cities towards proactive and multimodal mobility management targets for enablers Organise MaaS Experiences in at least 3 cities (marketplaces), with an overall budget of at least 4 M (for all policy levels together) Obtain breakthroughs for reasonable commissions on sales of public transport tickets Reach a common position on legislation for a mobility budget, and on access to data and ticketing Obtain technical access to data, ticketing and payment for public transport. All levels o Appoint mobility management champion, create mobility management entities in key administrations (budget, competences, harmonised tender documents) o Transition budgets should be foreseen to organise large-scale MaaS experiences (possibly as a part of a marketplace for mobility) o In mobility plans, it should be explicitly foreseen that it will be checked whether an open data component should be added to new (or updates of) tenders or concessions (including the operating agreements of public transport operators)

7 access to ticketing and payment should be added to new (or updates of) tenders or concessions (including the operating agreements of public transport operators) o Alternatively this should be foreseen by law Urban/local level o Urban access points for data should be set-up (possibly hosted at the regional level) o Harmonised legislation licensing organised transport should be agreed (possibly at the regional level) o Harmonised legislation licensing shared mobility should be agreed (possibly at the regional level) Regional level o Legislation and harmonised fiscal and parafiscal measures for a real mobility budget should be introduced (possibly at the federal level) o Regional access points for data should be set-up (including a federation of urban access points should these exist) o Harmonised legislation licensing organised transport should be agreed o Harmonised legislation licensing shared mobility should be agreed Federal level o Legislation and harmonised fiscal and parafiscal measures on a real mobility budget should be introduced o Federal access point for data should be set-up (including a federation of regional access points should these exist) o Harmonised legislation licensing organised transport should be agreed. Overall goal ACE - Autonomous, Connected and Electrical vehicles: o help accelerate the introduction of autonomous, connected and electrical vehicles in Belgium o facilitate access to in-vehicle data and for third-party services RUC - Road User Charging extensions: help develop an interoperable framework for road charging across regions and cities in Belgium (eg for extension of the current truck charging scheme to other classes of vehicles for goods transport, or for extension to private cars) targets for enablers Help organise a visible C-ITS demonstrator Collect tender examples for C-ITS day-1 services Develop a common position for a legal framework for connected and later autonomous vehicles Identify testing requirements for tendering C-ITS services.

8 All levels o A legal framework for autonomous driving o Harmonised tenders for C-ITS technology o In mobility plans, it should be explicitly foreseen that it will be checked whether an open data component should be added to new (or updates of) tenders or concessions for electromobility access to reservation and payment should be added to new (or updates of) tenders or concessions for electromobility o Alternatively this should be foreseen by law. Other points made by industrial group Data fusion (enrichement of traffic data) Traffic light synchronisation & green waves Public transport priority at intersections Protection of vulnerable road users Smart parking (cities & truck parking) Cooperative-ITS traffic management at events Multimodal ticketing Wi-fi on trains Partnership with the industry differentiate budget into maintenance, "old" ITS systems and new pilots Privatize the collect of fines Look at alternative sources of funding