Het doet me deugd inderdaad dat Guus Bruins hier als lid van het raad van bestuur van de zorggroep Leveste -Middenveld vanavond onder ons is.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Het doet me deugd inderdaad dat Guus Bruins hier als lid van het raad van bestuur van de zorggroep Leveste -Middenveld vanavond onder ons is."

Transcriptie

1 Agenda 1. Opening 2. Mededelingen 3. Vaststellen agenda 4. Insprekers 5. Stand van zaken fusie Refaja 6. Notitie Participatiewet Oost-Groningen 7. Rondvraag 8. Sluiting 1

2 Gesproken tekst "Dames en heren. Er worden nog wat technische hulpmiddelen vervangen geloof ik. Als ik uw aandacht mag stel ik voor dat we deze vergadering beginnen. Van harte welkom ook naar de mensen op de publieke tribune alsook de pers. Zijn ook vertegenwoordigd zoals wij zojuist constateerden. Daarmee is dan de opening voor deze bijeenkomst, de algemene raadscommissie, geopend." "Dan kunnen we overgaan naar agendapunt twee, mededelingen. En dan kunnen we u mededelen dat met afwezig zijn met kennisgeving, de heer Van der Vlag, de heer Christians van de PvdA en de heer Van Beek van de CU en tevens kan ik u melden dat de burgemeester zich later ook hier zal, zich zal vervoegen." "Punt drie van de agenda is; vaststellen van de agenda. Ik kijk even in de rondte of er nog mensen onder u zijn die zeggen wij willen daar een aanvulling op doen. Misschien niet. Dan bij dezen de agenda vastgesteld." "En dan kunnen we gezamenlijk over gaan naar punt 4, de insprekers. Nou zo als u kunt zien staan er een tweetal punten, onder punt 5 en punt 6 op de agenda, als punt 5 en in dit geval als eerste punt Refaja daar zal de heer Bruins straks een toelichting op geven. En als punt 6 de notitie Participatiewet Oost-Groningen waarop een toelichting wordt gegeven door de heer Lubberdink en de heer Ravenshorst. De heer Ravenshorst zal hier bijtijds, heb ik mij in laten fluisteren door de heer Lubberdink aanwezig zijn zo niet kunnen we tussen 5 en 6 altijd nog een kleine pauze inlassen vanzelfsprekend dus dat lossen we wel op. Dat is geen probleem." "Alvorens over te gaan naar punt 5, de stand van zaken van de fusie Refaja u heeft daar ook op uw agenda met behulp van brieven, ook vrij recente brieven, denk ik actuele informatie tot u zich, of tot u kunnen nemen. Zoals gezegd de heer Bruins zal daar een toelichting op geven, maar ik kan me voorstellen dat de portefeuillehouder alvorens wij het woord geven aan de heer Bruins, in dit geval de heer Jan Willem van der Kolk, nog een kleine toelichting richting u wenst te geven, indien dat gewenst is dan bij dezen het woord. " J.W. van der Kolk (Gemeenteraad): "Dank u wel voorzitter. Ja, fijn dat ik even namens het college ook nog even iets kan toelichten. 2

3 Het doet me deugd inderdaad dat Guus Bruins hier als lid van het raad van bestuur van de zorggroep Leveste -Middenveld vanavond onder ons is. Dit is niet de eerste bijeenkomst dat Guus Bruins hier aanwezig is, vorig jaar hebben we ook gesproken met zijn allen. Toen zat naast hem Ria Steeghuis namens Menzis verhaal te doen van hoe Menzis als zorgverzekeraar tegen de ontwikkelingen aankeek, nu doet Guus het alleen en dat is goed er is weer een heel verhaal te vertellen Guus want er is veel gebeurd de afgelopen maanden. Ook de komende tijd staat u weer een en ander te wachten, maar we hebben als college gezegd dat wij, dat de ontwikkelingen rond de fusie van het Refaja met de Drentse ziekenhuizen ons goed doet. We hebben daar ook overleg over met het college van Hoogeveen en met het college van Emmen en die zijn dezelfde mening toegedaan. We zijn er blij mee dat door deze opstelling en door het fusiebesluit zoals dat ook afgelopen vrijdag tot ons is gekomen recht wordt gedaan aan de bestaansrecht van het Refaja ziekenhuis. Want ook Leveste-Middenveld gaat uit van drie bestaande ziekenhuizen, in het verleden leek dat wel eens anders te zijn in andere gespreksgroepen die we met elkaar hadden, maar Guus Bruins jij kan zo dadelijk een en ander vertellen van hoe dat dan eruit gaat zien in de toekomst. Naast dat wij nu overleg hebben met het college van Emmen en Hoogeveen is ook nog een andere situatie doet zich nu voor, namelijk dat ten aanzien van de ontwikkeling van de ziekenhuiszorg niet Menzis ons eerste aanspreekpunt is, daar waar het gaat om de zorgverzekeraar, maar Achmea. En we hebben twee weken geleden meen ik hebben de burgemeester en ik ook een eerste kennismakingsgesprek gehad met Achmea. In dat gesprek hebben we ook het punt besproken dat Menzis ook nog fors aanwezig is in deze regio, ook de huisartsenzorg in de eerste lijn dat is ook volop in ontwikkeling en Achmea heeft ons op het hart gedrukt dat ten aanzien van die tak van dienst Menzis gewoon eerste aanspreekpunt voor ons blijft. Dus wij hebben nu ook te doen met twee zorgverzekeraars ten aanzien van de ontwikkelingen rond het ziekenhuiszorg is dat Achmea en ten aanzien van de andere zorg die door een zorgverzekeraar ook gefinancierd wordt is dat Menzis en beide zorgverzekeraars hebben ook gezegd dat ze elkaar, dat ze niet voornemens zijn om elkaar te beconcurreren maar elkaar in dit gebied als de onze elkaar zullen aanvullen en daar, daar waar nodig ook samenwerkingsafspraken willen maken. Dus dat is even zoals wij als college op dit moment onze gesprekken voeren en ik denk dat dat dan ook een aardige toelichting is op het verhaal wat Guus Bruins ons gaat vertellen." "Ok, dank u wel. Ik weet niet of de heer Bruins ook nog ingaat op de samenwerking tussen Achmea en eventueel Menzis maar dat horen we dan wel. Want dat lijkt mij eerlijk gezegd niet zo eenvoudig om dat te gaan doen want we hebben altijd nog een NMa in dit land dus ik denk dat je daar toch wel een klein beetje mee op moet passen, maar dat even nebenbei om het zo maar te 3

4 formuleren. Dan geef ik graag aan u, de heer Bruins, het woord voor de toelichting van wat hier op de agenda staat. Aan u het woord." "Ja, inmiddels zit er wat prik op. Dank voor de uitnodiging. Ik loop altijd het liefst een beetje rond als ik wat vertel dus ik hoop dat u mij dat niet kwalijk neemt dat ik niet achter dat apparaat ga staan of daar maar een beetje wat door de zaal loop. Nogmaals dank dus, ik zal er niet uit lopen, nee ik liep er al wat laat in dus ik zal er niet uitlopen. Dank voor de uitnodiging de laatste keer spraken wij mekaar in maart. Toen heb ik de raad op de hoogte gebracht van de stand van zaken op dat moment en nu sluit de presentatie eigenlijk aan bij de ontwikkelingen waar me mekaar in maart zeg maar hebben verlaten. We hebben uiteraard wel het college heel regelmatig op de hoogte gehouden maar met de gemeenteraad van Stadskanaal dat was dus de laatste keer in maart. Waar staan we nu als Refaja ziekenhuis met enige trots vorig jaar de derde plaats op het meest patiënt vriendelijke ziekenhuis van Nederland. Dat is iets wat we zelf niet kunnen beïnvloeden want dat wordt door patiënten wordt dat beoordeeld. Hoge medewerkers tevredenheid, we waren ook niet echt ongelukkig met onze plek in het Algemeen Dagblad van twee weekenden geleden. Zestien, we hebben zoals jullie weten twee keer onderaan gestaan, vorig jaar op 53 en nu op 16. En dat heeft een heleboel te maken met beter registreren. Ik heb dat ook voor Radio-Noord gezegd, is de zorg er beter op geworden, vast ook wel een beetje, misschien een beetje, maar lang niet in verhouding het is met name registratie effect waar onze medewerkers en onze specialisten gewoon heel veel in hebben gestopt en waar wij als ziekenhuis ook veel in hebben geïnvesteerd. Dit soort ranglijstjes moet je toch met enig korrel zout nemen of daar een echte relatie is met de kwaliteit van zorg. Op dit moment staat het ziekenhuis in Leeuwarden onderaan, een topklinisch ziekenhuis, de een na grootste denk ik van noord Nederland, ik kan mij echt niet voorstellen dat dat een terechte plek is voor dat ziekenhuis, maar dat ter zijde. Wij hebben weinig moeizame of onvervulbare vacatures, wij zijn financieel gezond, we hebben ieder jaar een bescheiden positief resultaat ik denk wel al 15 jaar achter elkaar. Marktconforme reserve en toch staan wij met de rug tegen de muur voor wat betreft een keuze voor zelfstandig voortbestaan, ik heb dat de vorige keer ook toegelicht, waar wij tegen aan lopen zijn volumenormen, wij zijn een ziekenhuis voor ongeveer inwoners. Nemen we bijvoorbeeld de borstkanker als voorbeeld, bij een dergelijk aantal inwoners weet je dat je gelukkig, laten we er blij mee zijn, niet meer dan rond de 50 borstkankers per jaar mag verwachten die ook operatief kunnen worden behandeld. De norm in Nederland ligt inmiddels op 50 en het ene jaar zitten we er dus net boven of zoals vorig jaar zaten we er net onder. En dat zie je meer en meer waardoor de toekomst van het ziekenhuis in de huidige vorm onder druk komt te staan en ook met name gericht op de kapitaalsinvesteringen waar we het regelmatig hebben 4

5 gehad over ons OK complex. Banken zeggen dan; ja maar u raakt misschien wel operaties kwijt dus hoe kunt u mij nu garanderen dat u over 30 jaar nog steeds dat OK complex nodig bent en dat is in de schaalgrootte waarin het Refaja tot nu toe opereert gewoon niet een haalbare kaart omdat uit te leggen met het stijgen van de volume normen. De basis van de fusie waarvan dus de bestuurlijke fusie vorige week is geeffectueerd, de basis is het advies van de denktank, een groep van 18 medisch specialisten, 6 per locatie, 6 uit Hoogeveen, 6 uit Emmen en 6 uit Stadskanaal, die hebben gezegd; wij willen dat jullie als organisatie uitgaan van de 3 locaties zoals die er zijn en als er achter de voordeur dingen moeten worden verschoven wat met de volumenormen dus nodig gaat zijn dan vinden we dat prima maar zorg wel dat je levensvatbare locaties houdt in alle drie de plaatsen waar nu een ziekenhuis staat. Plat gezegd betekend dat als er hier 400 operaties weggaan vanwege volumenorm x dan is het de bedoeling dat er misschien van een ander specialisme 400 operaties weer deze kant op komen zodat wij toch voldoende benuttingsgraad houden van ons operatiekamer complex, dat is eigenlijk de simpele vertaling er zit nog een wereld achter maar de simpele vertaling is dat we dat op die manier hopen te doen dat noemen we dan gebalanceerd lataraliseren. Dus je gaat wel achter de voordeur dingen verschuiven waar je niet anders kunt maar het is wel de bedoeling dat er ook balans in blijft dat er dan ook weer wat terug gaat. Poliklinisch overal en meer, overal bedoelen we overal moet alles worden aangeboden wat we nu ook hebben en als het kan meer. Nou daar kunnen we voor Stadskanaal al een praktisch voorbeeld in noemen, wij zijn deze maand begonnen met het aanbieden van de geriatrie, echte gespecialiseerde ouderen geneeskunde, die hadden we tot nu toe niet. Dat koste ons het keurmerk, senior vriendelijk ziekenhuis want dat hadden ze in juli gekeken of we een dergelijk specialisme al hadden, die hadden we nog niet maar die hebben we nu wel. Een ander voorbeeld wat je hier bij zou kunnen bedenken is bijvoorbeeld de plastische chirurgie, die is op dit moment in Emmen klinisch actief, poliklinisch ook in Emmen, poliklinisch in Hoogeveen maar poliklinisch nog niet in Stadskanaal. En het zou kunnen dat je dus ook de plastische chirurgie hier qua polikliniek aanbied en mocht er dan geopereerd moeten worden dan moet je naar Emmen maar kan vervolgens de nazorg wel weer in Stadskanaal. Ons uitgangspunt is het behoud van de verloskunde, de spoedeisende hulp en de intensive care op alle locaties, deze dingen hangen ook onderling samen. Het hebben van een ic hoe klein dan ook is een voorwaarde voor het doen van verloskunde. Dat is dus het uitgangspunt van de organisatie. Als u mij vraagt; garandeert u mij dat dit alles er over tien jaar nog is, dan zeg ik nee. Want als wetenschappelijke verenigingen dingen gaan bedenken waar wij gewoon niet aan kunnen voldoen dan staan ook wij met de rug tegen de muur. Maar op dit moment is dit het uitgangspunt van de organisatie, wordt dat anders dan is dat niet omdat wij het willen maar omdat het niet anders kan. Wij doen 500 bevallingen per jaar, wordt de norm 1000 dan halen we dat niet en dan zal de zorgverzekeraar die zorg dus ook niet bij ons 5

6 inkopen. Wat ik daar persoonlijk van vindt laat ik even uit de discussie, maar er worden in Den Haag en Utrecht soms normen bedacht die niet toegesneden zijn op het soort dun bevolkte gebieden waar wij hier in Oost-Groningen mee te maken hebben. En ook nog vergrijzende gebieden. Vragen? Ik hoor wat opmerkingen of nee? Gaan we door. Overigens mochten er vragen zijn, ik heb er geen enkele moeite mee als die tijdens de presentatie worden gesteld, we fietsen ze er zo tussendoor. Goed, het fusietraject op zich, dus het traject wat in maart begonnen is toen wij mekaar voor het laatst zagen. Het voorgenomen fusiebesluit is op 2 april genomen en op 26 juni hadden wij van de diverse gremia de adviezen binnen. Mevrouw de burgemeester, welkom. In die tussentijd is veel overleg geweest, er is aanvullende informatie gestuurd voor interne adviesorganen, maar ook hebben wij regelmatig overleg gehad met de betrokken gemeenten, met huisartsen, met verzekeraars en ook met de beide actieve actie comités. Het actiecomité rondom Betesda maar ook het sluimerende comité in Stadskanaal, In de persoon van Martin van der Leest als voorzitter van dat comité. Ik vind dat terecht dat wij daar lang over gedaan hebben dat er ook veel vragen zijn gesteld, want de fusie is bepalend voor de toekomst van de ziekenhuizen in onze regio en daarmee voor een deel van de patiëntenzorg, de tweedelijns patiëntenzorg, in onze regio. Wat is de conclusie van al die adviezen die wij hebben aangevraagd. Van de 8 adviesorganen hebben er 7 positief geadviseerd. 80% van de medisch specialisten waren positief. U denkt onmiddellijk, er heeft dus ook één adviesorgaan niet positief geadviseerd en dat klopt. De medische staf in Hoogeveen had zichzelf een twee derde meerderheid opgelegd en 55% van de stafleden daar was voor. Diegenen die ook een beetje zeg maar buiten de regio de krant lezen weten dat er in Hoogeveen nogal het een en ander speelt aan emoties en daar is deze stemverhouding een weerslag van. Zowel in Stadskanaal als in Emmen was de medische staf unaniem positief, er waren een aantal onthoudingen, ik dacht niet meer dan twee per locatie, en dat waren allemaal kleine vakgroepen die zeiden; ja, wij hebben het niet nodig, maar wij snappen dat voor het bredere belang moet maar wij stemmen niet voor maar wij zijn ook niet tegen dus wij onthouden ons van stemming. In Hoogeveen was dat dus anders daar was 55% voor en per definitie dus 45% tegen." H. Hernamt-Stomphorst (raadslid - GBS): "Mag ik u vragen, uit wat voor mensen bestaan die adviesorganen, zijn dat specialisten van verschillende ziekenhuizen?" "Wij hebben wettelijk gezien twee adviesorganen en als je wat langer een ziekenhuis wilt besturen komt daar vanzelf een derde bij. De twee wettelijke zijn de ondernemingsraad en de cliëntenraden, dat ligt vast in de wet, dat we die om advies moeten vragen. Maar vrij natuurlijk vraagt iedereen ook de medische staf om advies en dat is ook terecht want zonder staf kun je een 6

7 ziekenhuis niet draaien. Dus er zijn per locatie drie adviesorganen alleen omdat Emmen al gefuseerd was, was de ondernemingsraad daar over de beide locaties al gefuseerd vandaar dat er dus acht adviezen waren in plaats van negen." H. Hernamt-Stomphorst (raadslid - GBS): "Maar als je, dat die medische specialisten voor zijn dat in hun ziekenhuizen meer operaties gebeuren dat geeft hun ook meer verdiensten natuurlijk dat speelt ook mee dacht ik." "Dat kan. Je hebt twee qua inbedding in de organisatie heb je twee soorten medisch specialisten, vrij gevestigden en loondienst. In loondienst maakt dat niet uit en met de huidige financiering is er voor de vrij gevestigden is er een honorariumplafond, kom je daar boven en wij komen daar eigenlijk makkelijk boven dan levert extra opereren ook niet meer op. Dus in de dbc-tijdperk wat we een twee jaar geleden achter ons hebben gelaten was dat zeker waar maar op dit moment speelt dat eigenlijk voor beide groepen medisch specialisten niet of nauwelijks meer." "Meneer Maarsingh." A. Maarsingh (raadslid - CDA): "Wat was nou de reden, u zegt, u hebt even gezegd Stadskanaal staat er goed voor financieel gezond enzovoort. Hoogeveen daar was een beetje, dat lazen wij ook in de krant zeg maar, dat was" "reuring" A. Maarsingh (raadslid - CDA): "Ja, maar, ja ik weet niet precies hoe je dat moet noemen dat weet u zelf beter. Maar hoe zat dat nou precies met, hoe zit het daar nou precies met de financiën. Zit dat, is dat overal solide en doet u nou de financiën op een bult zeg maar, veegt u dat bij mekaar." "Er is uiteraard boekonderzoek gedaan en beide organisaties zijn financieel solide, beide organisaties hebben een reserve die marktconform is, beide organisaties draai" A. Maarsingh (raadslid - CDA): "marktconform?" "Dat is rond de 20% van je jaaromzet, dat is grofweg waar wij beide ongeveer zitten. " A. Maarsingh (raadslid - CDA): "hoeveel is dat? die jaaromzet?" 7

8 "De jaaromzet voor het Refaja die is rond de 68 miljoen en de jaaromzet voor Hoogeveen en Emmen samen als ziekenhuizen zit rond de 170 miljoen en dan heeft, dan hebben Emmen en Hoogeveen hebben ook nog een grote ouderen tak, waardoor de totaalomzet voor de gefuseerde organisatie op 360 miljoen komt. Dus daar kun je een keer lekker van uit eten." A. Maarsingh (raadslid - CDA): "ja, maar daar is het zeker niet voor bedoelt." "Daar is het niet voor bedoelt, nee." A. Maarsingh (raadslid - CDA): "Nee, dat dacht ik ook al." "De conclusie van alles was dat je dat er voldoende draagvlak was om de fusie door te zetten. Desondanks heeft het nog even geduurd en dat had te maken met het feit dat in de statuten van de twee organisaties staat dat het waarborgfondszorg ook zijn goedkeuring moet verlenen en dat is een administratieve hobbel die pas zeer onlangs is genomen. Het waarborgfondszorg is een onderlinge waarborgvereniging die leningen borgt van de zorginstellingen en als je een geborgde lening hebt krijg je goedkoper geld op de kapitaalmarkt, maar dan willen ze niet dat je zomaar met iedereen fuseert en dat snap ik ook goed en dus moeten ze daar toestemming voor geven. Vorige week is dus de fusie, stap één van de fusie is geformaliseerd, de bestuurlijke fusie is vorige week dinsdagavond ingegaan en dat betekend dat de stichting Refaja op dit moment nog onderdeel uitmaakt, of onderdeel uitmaakt van de zorggroep Levest- Middenveld. En meneer Maarsingh vroeg net; hebben jullie het geld nu ook allemaal op een hoop gelegd? Nee, op dit moment nog niet, want daar is een tweede toestemming van het waarborgfonds voor nodig en die komt bij het moment van de juridische fusie. Tegelijkertijd gaan wij de ziekenhuizen integreren dat is een langdurig proces, dat is ook ingewikkeld, wij zijn nu bezig om de bedrijfskundig managers van de ziekenhuizen, die hebben nu een kwartiermakers periode tot 1 januari en de bedoeling is dat zij soortgelijke afdelingen over de drie locaties gaan aansturen. Dus de afdeling hart/longen van Refaja krijgt dezelfde manager als de afdeling hart/longen van Emmen en ook van Hoogeveen. Daar is bewust voor gekozen om te zorgen dat je ook daadwekelijk een integratie krijgt van die afdelingen, het heeft ook nadelen dat proberen we goed oog voor te hebben want wie houdt er straks met 9 managers voor ons relatief kleine ziekenhuis het totaal overzicht dat is een punt waar we goed oog voor moeten hebben. Tegelijkertijd zijn de medische staven bezig om te fuseren dat gaat met behoorlijke snelheid en de verwachting is dat de staven per 1 januari 14 gefuseerd zijn tot één medische staf, dat is dus een vereniging medische staf dat is wat anders dan een maatschap of een vakgroep, maar gewoon dat de dokters één club hebben over de drie locaties. 8

9 En uit mijn hoofd praat je dan over zo n 260 medisch specialisten." H. Hernamt-Stomphorst (raadslid - GBS): "En die patienten gaan ze dan verdelen? of hoe gaat dat dan?" "Nee, in principe is dat niet de bedoeling. De patiënt kiest, in Nederland hebben wij een hoog goed en dat is vrije artsen keuze, dus de patiënt kiest zelf naar welk ziekenhuis hij of zij wil maar het kan wel zijn als dat bijvoorbeeld een operatie is waar een volumenorm voor geld dat je dan de patiënt moet uitleggen dat wil die voor die of die aandoening geopereerd worden dat die daar gedurende de opname duur in een zorgtraject is dat een dag of vierenhalf gemiddeld in het Refaja op dit moment 4,4 dagen geloof ik dat hij gedurende die tijd eventueel naar een ander ziekenhuis toe moet. Het alternatief zou zijn dat die zorg niet meer bij ons wordt ingekocht en dat de patiënt zowel voor het voortraject als voor de behandeling als voor de nacontrole niet meer in Stadskanaal terecht kan. Dus we moeten het niet vergelijken met de huidige situatie maar we moeten het vergelijken met de situatie waarbij die zorg dan überhaupt niet meer in Stadskanaal of in Hoogeveen of in Emmen zou worden ingekocht door de zorgverzekeraar." "Mag ik daar iets over vragen?" "Ja, ik weet niet waar het wegkomt. oh ja, meneer Idema, ja." "Maar dat betekend dat er een enorme mobiliteit is bijvoorbeeld met ambulances met patiënten. " "Nee, dat hopen we natuurlijk niet. Kijk op het moment dat iemand voor een operatie, stel de borstkankerzorg waar wij er dus vorig jaar 42 van hebben gedaan, minder dan 50 en dus onder de norm, stel dat die patiënt hier gediagnostiseerd word, stel dat je daar voor in Emmen of in Hoogeveen, maar kan ook zijn dat dat geconcentreerd wordt in Stadskanaal dan gaat die patiënt zelf naar het andere ziekenhuis." "Nee, ik bedoel van als je hier in het Refaja komt bijvoorbeeld en je moet een operatie ondergaan dan krijgt ie hier de verpleging en voor de operatie, want dat zei u net, gaat ie bijvoorbeeld naar Bethesda." "Nee, nee, nee, dat is dan voor die hele opname. Daarom zei ik net die 4,4 dagen dat is een gemiddelde opname hier in het Refaja, dus dan gaat ie met eigen vervoer of met familie gaat ie daar heen en na 4,4 dagen komt ie terug en dan kan de nacontrole weer dicht bij huis." 9

10 "Ja, maar ik, even als, ik weet wat van hartpatiënten. Die worden hier gecateriseerd?" "ja" "Maar die worden gedotterd in Emmen bijvoorbeeld." "Ja, maar" "En gaan toch met een ambulance vervoerd toch?" "Ja, maar dan zoals u het zegt een acute dotter iemand, stel iemand in deze zaal, laten we het niet hopen, die krijgt een hartinfarct, die gaat echt niet eerst naar het Refaja want je moet zorgen dat die hartspier zo snel mogelijk weer zuurstof heeft, dus voor dat soort ingrepen, brandwonden, hartinfarcten die een dotter nodig heeft of een beroerte die ontstolt moet worden dat wordt door de, in de ambulance wordt die diagnose al gesteld en die mensen die rijden gelukkig ons ziekenhuis al lang voorbij maar zijn vaak wel dezelfde dag nog weer terug. Dus dan worden ze daar gedotterd en men heeft niet de klinische capaciteit om van een heel groot gebied mensen in bed op te nemen en vaak gaan ze dan dezelfde dag nog weer terug naar hun dichtstbijzijnde ziekenhuis, maar je probeert in dat geval zo snel mogelijk het bedreigde orgaan of het nou hersenen of een hart is weer te voorzien van zuurstof en dan maak je niet eerst een tussenstop in het Refaja waar je een half uur of een uur mee verspeelt. " H. Hernamt-Stomphorst (raadslid - GBS): "Is dat niet veel duurder? Kijk want je moet allemaal ambulances inzetten, familie rijd wel voor niks meestal." "Nou ja, ik snap de vraag wel maar het is met name veel beter. Kijk als iemand een hartinfarct heeft dan wil, dan moet dat hart zo snel mogelijk weer zuurstof hebben." H. Hernamt-Stomphorst (raadslid - GBS): "Ja, dan ga je bij het dichtstbijzijnde ziekenhuis." "Nee, want die kan niet dotteren." H. Hernamt-Stomphorst (raadslid - GBS): "oh nee. nee, nee." 10

11 "Want dotteren is echt een aparte tak van sport waarbij je ook een, de mogelijkheid moet hebben om snel een thoraxchirurg voor handen te hebben en dat is gewoon niet wat het Refaja moet willen, wij zijn een basisziekenhuis wij doen basiszorg en ingewikkelde kunstjes laten wij graag over aan grotere ziekenhuizen." H. Hernamt-Stomphorst (raadslid - GBS): "Kijk maar dan moet die ambulance weer extra" "Dat gebeurd nu al, dat gebeurd al jaren alleen dat weet u misschien niet" H. Hernamt-Stomphorst (raadslid - GBS): "nee dat weet ik niet" "Dat doen we al ik denk wel al vijf jaar en misschien nog wel langer." A. Maarsingh (raadslid - CDA): "Dat is nou precies waar het over gaat meneer Bruins u legt het ons nu uit en u zei al net even, de toekomst is niet vergelijkbaar met de huidige situatie, maar de toekomst moet vergeleken worden met de toekomstige manier van werken bij de ziekenhuizen, dat zei u. Dan moet u dat wel, u moet dat heel goed uitleggen denk ik, u legt het ons nu uit dat is fijn maar dat moet natuurlijk ook aan de samenleving heel goed uitgelegd worden want anders dan heeft men misschien wel het gevoel; wij vinden dat ons ziekenhuis moet blijven het is ons ziekenhuis, zeg ik dan als inwoner van Stadskanaal, daar moet men even met de vingers vanaf blijven want anders bij wijze van spreken. Maar dan, dat moet u goed uitleggen denk ik dat dat heel verstandig is " "klopt" A. Maarsingh (raadslid - CDA): "want anders ontstaat daar discussie over." "Het is ingewikkeld en met gezondheid komt altijd onmiddellijk emotie om de hoek en als het goed uitgelegd wordt dan is dat vaak goed te doen voor dit soort dingen, voor dit soort dingen. En dat geld voor eigenlijk alle grenzen van vakgebieden die wij hebben wij doen bevallingen maar heel erg vroeg geboren kinderen die willen wij niet hebben want die kunnen we echt niet opvangen in het Refaja. Dus bij een bepaalde zwangerschapsduur als iemand dan weeën heeft dan is het plankgas naar Groningen maar niet stoppen in het Refaja. Komt dat in de buurt van de normale zwangerschapsduur, ja prima, dan kunnen wij een kind opvangen ook in geval van foetale nood. Maar een kindje met een gewicht van onder een kilo dat is bij ons echt niet aan het goede adres en dat moeten wij dus ook niet willen dat is geen basiszorg." 11

12 A. Maarsingh (raadslid - CDA): "???????????????????? zeg maar dat is gewoon in het belang van de patiënten, de behandeling enzovoort en dat moet heel goed uitgelegd worden want wij moeten wel het gevoel houden dat wij ons eigen ziekenhuis hebben en houden." "Ja, en dat wil ik ook graag dat onze medewerkers dat gevoel hebben want het, toen ik hier kwam werd mij gevraagd; wij Refajanen, dat bleek een aparte stam te zijn, inmiddels voel ik mij ook wel een beetje Refajaan, maar het moet goed uitgelegd worden en bij de ziekenhuis medewerkers is dat inmiddels bekend, we hebben zo vaak personeelsbijeenkomsten gehad dat de hele beslissing en besluitvorming rondom fusie heeft niet of nauwelijks tot onrust geleid, uiteraard leidt het nu tot onrust van waar werk ik straks en werk ik nog op dezelfde plek. Want op het gebied van de ondersteunende diensten zal er echt veel gaan veranderen, financiën, één administratie, inkoop, personeel en dat soort dingen alleen daar heeft de patiënt normaal niks mee te maken en die hoeft daar ook eigenlijk helemaal geen schade van te ondervinden alleen het is heel begrijpelijk dat dat bij de medewerkers wel leidt tot onrust. " "Ik wil toch even met uw instemming meneer Bruins een punt van orde maken" "ik zal wat sneller zijn" "Nou, in die zin dat heb ik nog niet gezegd, ga ik misschien wel zeggen maar dat is iets anders, maar u, tijdens uw betoog of voor dat u begon riep u de raadsleden op om tijdens uw betoog vragen te gaan stellen, ik wil toch de raad vragen om even die vragen te bewaren want anders ben ik toch bang inderdaad dat het betoog te lang gaat worden en dat u niet toekomt c.q. datgene wat u wilt zeggen niet af kan maken want na dit onderwerp hebben we ook nog de participatiewet." "Ik ga er heel snel doorheen." "Nou dat heb ik niet gezegd, maar u het vak zit in uw, heeft uw liefde vanzelfsprekend en daar wilt u graag over spreken en dat begrijp ik ook graag maar vandaar ook het verzoek aan de raad bewaar even uw vragen laat eerst even de heer Bruins zin betoog afmaken en dan de vragenronde." "Goed. Hier het bestuur van de nieuwe club, Eric Janson, mijn naam en Marcel Kuin. Marcel Kuin 12

13 is iemand met meer financiële achtergrond die financiën gaat beheren en ook de verpleeg- en verzorgingstehuizen. Voor uw begrip de nieuwe organisatie heeft straks 5500 medewerkers waarvan 3000 in de ziekenhuizen en 2500 in de verpleeg- en verzorgingstehuizen dus dat is een substantiële tak voor de zorggroep. De speerpunten voor de komende periode is het, o dat ging te snel, het vastgoed, dei integratie en dit is een hele belangrijke, het verkrijgen van één ICT-netwerk zoals wij die ook al hebben met de ziekenhuizen in Winschoten en Delfzijl dat verder uitrollen richting Emmen en Hoogeveen zodat dokters ook daadwerkelijk makkelijk bij mekaar, voor zover ze daarvoor autorisatie hebben, in de patiëntendossiers kunnen kijken. Kwartiermakers heb ik net al wat over verteld de negen medische resultaat verantwoordelijke eenheden over de drie locaties en dan de ondersteunende diensten die komen op concern niveau want het, dat noemen ze concernniveau klinkt heel ingewikkeld is het ook, maar daar hangt dus, je hebt daarboven heb je al ondersteunende diensten; inkoop, P&O en financiën en daar hangt die zorgpoot onder en daar hangt die ziekenhuispoot onder en het bovenste clubje werkt voor het geheel. ICT zit daar, nou noem het maar op. De gezamenlijke missie; goede veilige betaalbare zorg dichtbij nu en in de toekomst voor een ieder die in de regio woont en zorg behoeft. En toen waren we al bij de vragen." "Mijn eh, mijn complimenten, mijn complimenten heer Bruins. U wist dat waarschijnlijk al, maar goed dat even ter zijde. Dan nu bij dezen aan de raad de gelegenheid tot het stellen van vragen. Mevrouw Van der Heide." G. van der Heide-Van Asselt (raadslid - ChristenUnie): "specialisatie zoals brandwonden???????????" "het lampje brand niet." G. van der Heide-Van Asselt (raadslid - ChristenUnie): "De specialisatie zoals brandwonden??????????? in Groningen bij het Martini Ziekenhuis????? het dotteren??????????" "Brandwonden is heel erg gespecialiseerd en stelt ook enorme eisen aan de steriliteit van de omgeving, daar moet je er niet te veel van in Nederland willen hebben en dat is voor heel Noord- Nederland geconcentreerd in het Martini. Dotteren wordt ook al enige jaren ook in Emmen gedaan, daar hebben ze dacht ik al de 5000e dotter zeer onlangs gedaan en doen dat met goed succes dus een deel van onze cardiologie patiënten gaat richting Emmen voor de dotter." G. van der Heide-Van Asselt (raadslid - ChristenUnie): "Ja. En zoals laboratoria dan die gaan naar Groningen nog of gaat dat straks ook gezamenlijk " 13

14 "Wij noorderlingen kloppen ons zelf niet zo vaak op de borst maar wij hebben op het gebied van de laboratoria al een hele concentratieslag achter de rug zonder dat de bevolking er al te veel van door heeft. De laboratoria in de ziekenhuizen in Groningen en Drenthe zijn voor een groot deel gefuseerd in de Noordelijke laboratorium groep. Met uitzondering van de pathologie maar klinische chemie, dus waar alle elektrolyten in het bloed worden bepaald en de bacteriën die worden allemaal al centraal getest." G. van der Heide-Van Asselt (raadslid - ChristenUnie): "ok" "meneer Maarsingh" A. Maarsingh (raadslid - CDA): "U zei aan het begin wij hebben 500 bevallingen maar als dat er nu 1000 worden dan wordt dat anders, nu is het mooi om te horen dat er zoveel bevallingen zijn, jonge kinderen zijn altijd welkom, maar was dat nou zo een voorbeeld of is dat werkelijk een verdubbeling van de huidige situatie, is dat dan goedkoper ofzo? 500 lijkt mij ook al heel wat in een jaar, dat is ook twee op een dag, dat is ook niet gek." "Nee, de norm van duizend dat is iets, die dus bedacht wordt door de wetenschappelijke verenging van de gynaecologen en de verloskundigen dus de obstetrici noemen ze dat en wij hebben er rond de vijfhonderd en ik zie dat zonder werkbezoek van de paus of viagra in het drinkwater ook niet verdubbelen." A. Maarsingh (raadslid - CDA): "Nee, ik bedoel eigenlijk te zeggen als je vijfhonderd bevallingen in een jaar hebt dan weet je toch wel hoe dat gaat, ik wou maar zeggen dan ben je toch wel deskundig, vakvrouw of vakman of weet ik wat." "Dat klopt, dat klopt, maar er zijn, ik zeg niet voor niets met enig cynisme, er zijn mensen in Utrecht en Den Haag die denken dat er overal een grote stad is en die bedenken dit soort normen die dus niet op onze dun bevolkte situatie zijn toegespitst." K. Pals (fractievoorzitter - D66): "ja, ik neem maar het woord voorzitter. U staat er toch tussen, dus hè" "ja, daarom" K. Pals (fractievoorzitter - D66): 14

15 "Als ik het goed begrijp dat me de fusie van de drie ziekenhuizen hebben we te maken met denk ik een drie algemene ziekenhuizen. En dan vraag ik me altijd af, wat is, waarvoor zou nu iemand van buiten de rand, of buiten Groningen straks naar Stadskanaal moeten komen. Krijgen we een iets specialisme waarvan men denkt nou dat is in Nederland bijna niet voor handen dat hebben we wel. Of gaan we ons echt helemaal toeleggen op het algemene en niet meer toespitsen op het bijzondere zoals vroeger nou ja waaronder oogkliniek " "Nee, nee dat, dat was natuurlijk een prachtige tijd met professor Worst als pionier op wereldniveau, ook uniek. Toe kwamen de mensen uit Saoedi Arabië naar Schiphol namen een taxi naar Stadskanaal. Dat komt niet meer terug. Wij leggen ons toe op de basiszorg en we hebben nog één partij nauwelijks genoemd, de zorgverzekeraars, die zullen ook niet toestaan dat er hobby s worden bedreven." K. Pals (fractievoorzitter - D66): "????????? meneer Worst geen hobby was want het is uiteindelijk een heel concern geworden, dus " "Het was geen hobby, maar ik bedoel de man was zo gedreven dat, en zo geniaal dat hij voor oogheelkunde op wereld niveau dingen heeft betekend vanuit Stadskanaal." K. Pals (fractievoorzitter - D66): "Dat bedoel ik, het is een heel concern geworden." "ja" K. Pals (fractievoorzitter - D66): "met bakermat Stadskanaal, maar goed dat zit niet meer in het vat. " "nee" K. Pals (fractievoorzitter - D66): "Mijn tweede vraag is, we hebben natuurlijk door de fusie staat u natuurlijk, samen staan je sterker sowieso. Maar kunnen we straks of kunt u straks de hele wat nu eigenlijk verwacht wordt want het is nu alweer het nieuwe kabinetsbeleid is er al weer neergelegd dat we weer moeten bezuinigen wordt weer 75 miljoen weggehaald bij de zorg en dat soort dingen bent u daar dan helemaal voor geëquipeerd kunt u nu met zijn drieën voor minder geld gaan werken of..u begrijpt mijn vraag, dat de voortdurende bezuinigingen????????" "Ja, ik begrijp het heel goed. Ik denk dat dat, dat dat effect door de zorgverzekeraars 15

16 buitengewoon graag wordt gezien maar dat kon nog wel eens behoorlijk tegenvallen want je krijgt ook meer coördinatie kosten ambulancekosten hebben we het al over gehad vervoer over en weer improductieve uren van medewerkers. Nou ja de winst, wij hopen dat die te halen valt misschien door specialisatie van locaties, misschien door samenvoeging van ondersteunende diensten maar die zal niet extreem zijn. " K. Pals (fractievoorzitter - D66): "Dus je krijgt straks ook de situatie dat als u een algemeen ziekenhuis blijft dat we als ons iets gebeurd dat we dan toch nog aangewezen blijven op Groningen of op Leeuwarden omdat onze ziektekostenverzekeraar ons daar naar toestuurt. " "Ja, maar niet alleen dat. Ook omdat als het iets bijzonders is dan is de ervaring met die aandoening gewoon hier onvoldoende en dan moet u dat ook niet willen. Maar gewoon voor een liesbreuk of een galblaas of een knie of een heup, prima in Stadskanaal, maar levertransplantaties niet handig." "De heer Gelling." P. Gelling (fractievoorzitter - GBS): "U heeft ooit in een eerdere bijeenkomst hier aangegeven dat de realisatie van een nieuwe OK wezenlijk is voor het voortbestaan als volwaardig ziekenhuis, heeft u de indruk dat door, u heeft daar eerder ook een hele strijd over gevoerd met de zorgverzekeraar, heeft u de indruk dat bij de nieuwe in de nieuwe gefuseerde situatie dat de realisatie van èn een nieuwe OK maar ook het zijn van een volwaardig ziekenhuis dat dat geborgd kan blijven?" "Wij zijn op dit moment bezig met een vastgoedplan, om te kijken wat er op de diverse locaties nodig is aan investeringen en wat de investeringskracht is van de nieuwe organisatie. Ik zie in alle stukken het nieuwe OK complex van Stadskanaal bijna als topprioriteit genoemd dus ja ik ga er van uit dat het OK complex op een zo efficiënt mogelijke manier zal worden gerealiseerd bij ons ziekenhuis absoluut noodzakelijk voor het voortbestaan. Dus dat, daar heb ik geen twijfels over dat ons dat op deze manier ook echt gaat lukken. U had nog een tweede vraag ik ben hem gaandeweg de beantwoording kwijtgeraakt." P. Gelling (fractievoorzitter - GBS): "uit uw antwoord heb ik daar????????" "ok" H. Hernamt-Stomphorst (raadslid - GBS): 16

17 "ik heb nog een vraag" "mevrouw Hernamt." H. Hernamt-Stomphorst (raadslid - GBS): "????????????" "wilt u de luidspreker even.." H. Hernamt-Stomphorst (raadslid - GBS): "Oh ja, nou doet ie het weer. U had het straks over die managers. Zijn dat mensen die in het ziekenhuis werken? Of zijn dat medici of zijn dat, ja hoe noem je zoiets, managers. Kijk weet u" "nou dat ligt er helemaal aan aan wie u dat vraagt" H. Hernamt-Stomphorst (raadslid - GBS): "Zo gauw ik, zo gauw ik managers hoor daar ben ik een beetje allergisch voor ik denk dat gaat geld kosten. Ik weet niet of dat in uw situatie zo is. Zijn die medisch geschoold of waar haalt u die vandaan. Dat is toch niet zo n gekke vraag?" "Het zijn, het zijn geen van allen zijn het medici. Maar wel mensen die over het algemeen uit de medische wereld komen. Het aantal neemt er niet door toe. De negen waar ik over sprak is een optelsom van het aantal managers wat er was over de drie locaties. Wij hadden er twee, Emmen had er nou wat zal het zijn geweest vier en dan Hoogeveen drie." H. Hernamt-Stomphorst (raadslid - GBS): "ok, dank u." "Moment meneer Maarsingh. Eerst meneer Idema want die heb ik al een paar keer het woord zien vragen." "Ja, wat ik me afvraag. Welke garanties hebben wij om ons ziekenhuis zoals meneer Maarsingh zegt, ons Refaja, dat die niet leeggekocht wordt of leeggeroofd wordt hoe je het ook wilt noemen, door bijvoorbeeld Emmen. Want er zijn allerlei belangen er zijn verzekeringen die belangend zijn de huisartsen die spelen daar een rol in, maar is het zo in de raad van bestuur geregeld, of in de raad van toezicht, dat er garanties zijn, dat er ook gewaakt wordt dat dat niet gebeurd?" A. Maarsingh (raadslid - CDA): "Nou voorzitter eigenlijk was dat mijn vraag ook. Staat er" 17

18 "Dan is die beantwoord" "volgende vraag" "de volgende graag" A. Maarsingh (raadslid - CDA): "???????????voorzitter, ik heb, ik mag mijn vraag toch nog wel even stellen? ik wil graag" "maar u zei dat die was beantwoord dacht ik, maar goed ik geef u de kans om" A. Maarsingh (raadslid - CDA): "???????" "ik zou bijna niet durven." A. Maarsingh (raadslid - CDA): "Oh, ja, maar dat staat niet in het rapport, in zo n fusie overeenkomst vermeld want iedereen was natuurlijk gehecht aan zijn ziekenhuis, u zegt wij hebben nu toch wat meer zekerheid dat er een blijfkans is voor Refaja, maar ik zou me ook kunnen voorstellen dat u afgesproken hebt met zijn drieën nou die drie ziekenhuizen die blijven er de komende vijf jaar of tien jaar of één jaar of helemaal geen zekerheid want de vraag is dan wel een beetje aan de orde wie vecht dan nog uit het ik noem het maar even de managers of de directies of de raad van bestuur, wie vecht dan nog voor het Refaja." "Ik snap de vraag, ik snap ook de emotie erachter " A. Maarsingh (raadslid - CDA): "nou, ik ben niet emotioneel." "Nee, maar er zit emotie achter van wie komt er nog voor onze belangen op schat ik dan zo in. Ik denk, kijk wij hebben nu een achteland waarin klanten, potentiele patiënten die draineren op de drie locaties, gaan wij terug naar één locatie dan verliezen we in mijn ogen minimaal een derde, stel alles wordt geconcentreerd in Emmen dan gaat vanaf Westerbork gaat alles of richting Meppel of naar Assen en vanaf Stadskanaal gaat het of naar Winschoten of naar Assen maar vast niet naar Emmen dus de organisatie en daarmee ook de dokters in de organisatie hebben een belang om de drie locaties in de lucht te houden want het zal ongetwijfeld leiden tot een enorme uitstroom aan wat wij noemen adherentie dus het aantal inwoners wat direct draineert op de drie locaties. De wetenschappelijke verenigingen hebben berekend dat je ongeveer mensen 18

19 nodig hebt aan achterland om vrijwel alle zorg te mogen doen, elke afkalving daarvan zal dus leiden tot problemen in je medische aanbod. Alleen we moeten wel van de zorgverzekeraars ook de ruimte blijven houden om de drie locaties in stand te houden en daar zit wel een zorg." "Ok, dank u wel heer Bruins. Ik kijk nog even in de rondte ik zie nog twee vingers ik stel ook voor dat die twee mensen die zich nu nog aanmelden dat die ook nog de kans krijgen om de vraag te stellen en u dan als afsluiting???? ik wou beginnen met de heer Boen." F. Boen (fractievoorzitter - PvdA): "Ja, dank u wel voorzitter. Als we straks een vereniging hebben van specialisten medici voor de drie ziekenhuizen is het dan niet zo dat daarmee de norm voor het behalen van een aantal operaties per jaar als het gaat om het in stand houden van de expertise dat die daar een stuk makkelijker mee gehaald zou kunnen worden er vanuit gaande dat elk ziekenhuis op de juiste wijze is toegerust qua apparatuur maar dat in ieder geval de expertise van de mensen dan op peil blijft." "Ja, dat, maar dan met name omdat je toch kunt schuiven met de behandelingen, het is namelijk zo dat het niet alleen gaat om het, de expertise van de dokter maar het gaat met name om de expertise van de keten die erachter zit. Het team wat vervolgens de patiënt over neemt en als je iets dus weinig doet dan kun je niet zeggen wij zijn nu een maatschap en dus doen we het zowel in Stadskanaal als in Emmen als in Hoogeveen want dan hou je weer te weinig ervaring over bij alle medewerkers die vervolgens die patiënt moeten opvangen inclusief een intensive care. Zo werkt het ook niet qua normering de normering werkt per locatie per team." "En dan zag ik u dacht ik heer Hofstra." E. Hofstra (raadslid - PvdA): "Ja, u had het net al even over het adherentie gebied en als een van die drie locaties zou wegvallen want als een van die drie locaties zou wegvallen dan kan er toch ook niet meer worden voldaan aan de bijvoorbeeld 45 minuten norm." "Ik verbaas mij oprecht hoe onze minister de resultaten van de RIVM die berekend of er nog voldaan wordt aan de 45 minuten norm, hoe onze minister die kan verklaren. Ik werk hier ruim 8 jaar en ik heb nu voor de derde keer een nieuwe berekening gezien van het RIVM, de eerste berekening was zowel het Refaja als het Lucas als het Delfzicht onmisbaar, de tweede berekening terwijl er geen meter snelweg bijgekomen was, allemaal rotondes en ambulances, inmiddels nog maar 20 kilometer boven de maximum snelheid mogen rijden was het Refaja niet meer 19

20 noodzakelijk en het OZG nog wel en drie of vier weken geleden kwam de derde berekening, we hebben nog steeds geen nieuwe snelweg er zijn nog meer rotondes en nu is ook de Ommelander ziekenhuisgroep voor zowel Winschoten als Stadskanaal niet meer noodzakelijk. Leg het mij maar uit, ik snap er niks van. Dus die 45 minuten norm dat lijkt een buitengewoon rekbare norm afhankelijk van welk computermodel je erop los laat en volgens mij ik heb sterk het gevoel dat onze regering er baat bij heeft om zo min mogelijk ziekenhuizen nog als absoluut noodzakelijk te bestempelen." "Heer Van der Kolk, u als laatste." J.W. van der Kolk (Gemeenteraad): "??Er wordt geen gebruik gemaakt van de microfoon en daardoor niet te verstaan!!!" "Ja, ze zijn vanuit hun voormalige overnames nog heel sterk per provincie georganiseerd, dat betekend dat Menzis heeft een preferente rol in Groningen en Achmea een preferente rol in Drenthe en aangezien twee van drie ziekenhuizen in Drenthe ligt zal Achmea onze grootste zorgverzekeraar zijn en Menzis daarmee de tweede. Vorig jaar in de contractering was Menzis verschrikkelijk lastig en dit jaar is Achmea verschrikkelijk lastig. Dus ja of je nu door de kat of door de hond wordt gebeten het maakt niet zo heel veel uit het wachten is op onze eigen zorgverzekeraar van de regionale ziekenhuizen." "Dat was denk ik uwerzijds een mooie afsluiting heer Bruins. Ik wil u ook hartelijk bedanken voor de heldere toelichting die u denk ik naar de aanleiding van de actuele stand tussen de drie complexen Hoogeveen, Emmen en Stadskanaal zoals die dan de actuele stand van zaken is. Vanzelfsprekend werd aan u die vraag gesteld hoe kijkt u richting de toekomst. Ja, dat blijft natuurlijk voor een ieder dus ook voor u denk ik altijd moeilijk. Maar dat u denk ik bezig bent om het beste voor Refaja eruit te halen dat was denk ik te merken aan het enthousiasme waarmee u betoog heeft gehouden richting deze raad en ook de andere aanwezigen. Daarvoor onze dank en namens de aanwezige raadsleden mag ik u dan ook nog een kleinigheid overhandigen. Ik ken de inhoud niet maar ik zal me kunnen voorstellen dat het een hartversterkertje is. Alstublieft en dank u wel." "Bedankt en graag gedaan." "Dank u wel. Dan stel ik voor dat we de vergadering nu even tien minuten schorsen en dat we dan overgaan tot de participatiewet Oost-Groningen. Bij dezen, dan schors ik de vergadering tot ruim 20

21 twintig voor negen. [voorzitter klopt met hamer]" schorsing (): "" "Dames en heren ik stel voor, er zijn nog wat mensen druk in gesprek geloof ik, ik stel voor dat we met het tweede gedeelte van deze vergadering beginnen. Te weten punt 6 van onze agenda, de Notitie Participatiewet Oost-Groningen. Bij dit onderwerp zullen twee insprekers zullen dit begeleiden en ons daarop toelichten in voorlichten te weten; de heer Lubberdink en de heer Ravenshorst. Alvorens ik het woord geef aan de heer Lubberdink heb ik begrepen dat u staat als eerste dacht ik en vervolgens uw collega wil toch nog graag de portefeuillehouder even het woord, dus aan u het woord portefeuillehouder." H. Hernamt-Stomphorst (raadslid - GBS): "Meneer de voorzitter?" "excuus" H. Hernamt-Stomphorst (raadslid - GBS): "Kan dat beeld ook wat scherper? Of ligt het aan mijn bril, dat kan ook natuurlijk." "Vanaf die afstand kan ik daar niet over oordelen" H. Hernamt-Stomphorst (raadslid - GBS): "Het is een beetje wazig." "Er wordt al aan gewerkt." H. Hernamt-Stomphorst (raadslid - GBS): "Zo is het al beter." "Is het zo beter?" H. Hernamt-Stomphorst (raadslid - GBS): "Ja, kon wat beter, maar.." "Ja, zo is het beter hoor ik nu." H. Hernamt-Stomphorst (raadslid - GBS): "Ik zeg het maar." "Ok, zo is het wel goed Koen denk ik. Ok, dank je wel Koen. Dan aan u het woord heer Van der 21

22 Kolk." J.W. van der Kolk (Gemeenteraad): "Ja, dank u wel voorzitter. Zoals u weet werken de Oost-Groninger gemeenten en de beide werkvoorzieningsschappen aan het plan voor Oost-Groningen. Een plan wat voortvloeit uit de contouren van de participatiewet zoals enkele maanden geleden gepresenteerd is door de staatsecretaris. Het is wel goed om nog even terug te gaan denk ik, vorig jaar voorjaar 2012 zaten we hier bij elkaar om te praten over de transitie SW toen waren wij gevraagd om door het toenmalig kabinet om een plan in te dienen waar de transitie SW gewoon het hoofdthema van was. Het leek erop dat de wet werken naar vermogen aangenomen zou worden door het kabinet of door de Tweede Kamer want dan zou die moeten worden behandeld en het weekend daarvoor strandde het kabinet en was de wet werken naar vermogen ook even van de baan. Achtereenvolgens hebben we te maken gekregen met het lente-akkoord. Het lente-akkoord gaf aan dat er geen spraken zou zijn van extra korting op de participatiebudget, maar daarna kregen we weer een nieuwe kabinet en die sprak over een participatiewet en die leek in grote lijnen toch ook heel erg op de wet werken naar vermogen. Beide wetten gaan uit van het zo regulier mogelijk meedoen van mensen met een arbeidsbeperking en zoveel mogelijk, ja participeren, in de samenleving naar beste kunnen van mensen. Na die kabinets onderhandelingen, na dat regeerakkoord kregen we ook, hadden we ook weer te maken met een sociaalakkoord dat was afgelopen voorjaar speelde dat met name en wat daarin nieuw was was het fenomeen werkbedrijven het sociaal akkoord leidt er toe dat ook vakcentrales en werkgeversorganisaties ook nauw betrokken zullen worden bij de participatiewet en de uitwerking van de participatiewet. Hoe dat precies gaat gebeuren dat weten wij ook nog niet, binnen de werkkamers waarin de VNG participeert en werkgeversorganisaties en de werknemersorganisaties daarover vind overleg binnen dat gremium en dat krijgt nog allemaal een vervolg. Waar het nu wel op lijkt ook na het herfstakkoord wat we nu hebben is dat die participatiewet wel besproken gaat worden in de Tweede Kamer en we schatten zelf zo in dat dat november/december zal zijn. Als er geen beren op de weg komen want over deze wet lopen de meningen ook over uiteen hier spelen ook veel belangenorganisaties een rol rond deze wet dus we zijn met zijn allen ook heel erg benieuwd hoe dat allemaal eruit gaan zien de komende tijd. Maat wetende wat de wet werken naar vermogen behelsde en wetende ook dat dit kabinet ook kortingen heeft aangekondigd op de WSW kennende de contouren van de participatiewet hebben we ook niet stil gezeten. U bent januari van dit jaar hebt u het TDC bezocht en bent u op de hoogte gesteld van datgene wat we in het TDC ontwikkelen. Dat TDC en die ontwikkeling dat doen we ook in gezamenlijk verband dus dat ook vanuit Oost-Groninger perspectief ontwikkelen we TDC s in Menterwolde, in Oldamt, in Vlagtwedde, in Veendam en ook in Stadskanaal die een eenduidige aanpak hebben en 22

23 vervolgens staan we nog niet stil want die participatiewet, we rekenen erop dat die eraan gaat komen, en dat betekend dat we zijn blijven nadenken over wat we nu moeten doen en hoe we dat met elkaar gaan inrichten. Albert Lubberink en Wim Ravenshorst gaan u daarover vertellen. Albert over de algemene lijnen binnen de participatiewet zoals we die nu kennen en Wim Ravenshorst die helpt de Oost-Groninger gemeente bij het verder ontwikkelen van de denklijnen die we hebben en voor oog hebben rond de ontwikkeling van bijvoorbeeld het SW bedrijf en van bijvoorbeeld het laten deelnemen van WWB ers en Wahjong ers aan de lokale samenleving. Nou dit even ter introductie." "Ja, ik denk inderdaad portefeuillehouder dat dat duidelijk was inderdaad er wordt al heel gesproken over wet werken naar vermogen participatiewet en noem maar op. Nou u zei het zelf ook al afgelopen week donderdagavond hebben we dan na het gezicht laten aanzien toch een akkoord tussen verschillende partijen en hoe dat weer uitpakt dat moeten we dan ook nog maar even weer en dat zei u dacht ik ook nog maar even afwachten nadat er op geanticipeerd is en ook naar aanleiding van het bezoek waar u aan refereerde wat we gebracht hebben bij het TDC, inderdaad dat verdiend denk ik zondermeer nog wat nadere toelichting waar we nu exact staan en hoe we mogelijkerwijze kunnen anticiperen op deze wet met alle problematiek waarin we denk ik met name in deze regio dan ook tegenaan zullen lopen. Vandaar ook geef ik graag voor de hoofdlijnen zei u dacht ik het woord aan de heer Lubberdink. En ik stel voor van ik kan me voorstellen wanneer de heer Lubberdink aan het woord is er misschien detailvragen op zullen, die detailvragen op zullen roepen, zo moet ik het zeggen. Waarvan ik me voor kan stellen dat die misschien dan weer behandeld zullen gaan worden door de heer Ravenshorst maar nu kijk ik even naar beide insprekers of dat mogelijkerwijze het geval is de ja of de nee want anders zou ik voor willen stellen indien dat het geval is dat u uw vragen bewaard totdat de twee heren hebben gesproken, maar ik kijk even naar de beide mannen." De heer W. Ravenshorst (): "Hoeft voor mij niet." "De interactie? Ok, dan gaan we interactief. Dan aan u het woord." De heer A. Lubberink (): "Volgens mij doet hij het. Goedenavond, zoals de voorzitter al aangaf zullen Wim Ravenshorst en ik een inleiding geven over de participatiewet en ook met name de participatiekant van Oost- Groningen want dat is uiteindelijk wel waar we hier natuurlijk ook voor zitten. Kijk de belangrijkste doelstelling is om u mee te nemen in hoe staat de participatiewet er op dit moment voor. Zoals de wethouder ook aangaf is het ook nog maar even gissen of het allemaal doorgaat zoals u weet is 23

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

We spelen in het huis van mijn mama deze keer,

We spelen in het huis van mijn mama deze keer, Jip en Janneke. Ik ben Jip. Ik ben Janneke en we wonen naast elkaar. Hij heet Jip, zij heet Janneke. en we spelen soms bij hem en soms bij haar. We spelen in het huis van mijn mama deze keer, we kunnen

Nadere informatie

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen Hoofdstuk 2 Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen 48 Gangbare uitdrukkingen bij contact maken en onderhandelen De meeste zinnen die in dit overzicht staan, zijn formeel. U kunt deze

Nadere informatie

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Haring! Verse haring! Wie maakt me los! Ik heb verse haring! Ha... ja, nou heb ik jullie aandacht, hè? Sorry, ik ben uitverkocht. Vandaag geen haring

Nadere informatie

We hebben verleden week nog gewinkeld. Toen wisten we het nog niet. De kinderbijslag was binnen en ik mocht voor honderd euro kleren uitkiezen.

We hebben verleden week nog gewinkeld. Toen wisten we het nog niet. De kinderbijslag was binnen en ik mocht voor honderd euro kleren uitkiezen. Woensdag Ik denk dat ik gek word! Dat moet wel, want ik heb net gehoord dat mijn moeder kanker heeft. Niet zomaar een kankertje dat met een chemo of bestraling overgaat. Nee. Het zit door haar hele lijf.

Nadere informatie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie

Nadere informatie

E E N B A R M H A R T I G E S A M A R I T A A N

E E N B A R M H A R T I G E S A M A R I T A A N E E N B A R M H A R T I G E S A M A R I T A A N Personen Pa Ma Kind 1 Kind 2 Dominee Vrouw van de Dominee Zondagsschooljuf Man van de zondagsschooljuf Buurman Smit Buurvrouw Smit Het Ding (speelt wel mee,

Nadere informatie

Spreektekst update Dialoog Treant Zorggroep Uit te spreken op 13 juli Westerbork. 1. De Tamboer als keerpunt

Spreektekst update Dialoog Treant Zorggroep Uit te spreken op 13 juli Westerbork. 1. De Tamboer als keerpunt Spreektekst update Dialoog Treant Zorggroep Uit te spreken op 13 juli 2017 - Westerbork 1. De Tamboer als keerpunt Goed om hier vandaag te zijn, het geeft mij de kans u te vertellen wat we de afgelopen

Nadere informatie

H E T V E R L O R E N G E L D

H E T V E R L O R E N G E L D H E T V E R L O R E N G E L D Personen Evangelieschrijver Vrouw (ze heet Marie) Haar buurvrouwen en vriendinnen; o Willemien o Janny o Sjaan o Sophie (Als het stuk begint, zit de evangelieschrijver op

Nadere informatie

Les 3 - maandag 3 januari 2014 - De Wilgenstam kleutergroep van meester Jasper

Les 3 - maandag 3 januari 2014 - De Wilgenstam kleutergroep van meester Jasper Les 3 - maandag 3 januari 2014 - De Wilgenstam kleutergroep van meester Jasper Het lampje is aan, dat betekent dat we gaan filosoferen. Isa-Noa vertlede in de eerste les dat zij lippenstift en badeendjes

Nadere informatie

Verhaal: Jozef en Maria

Verhaal: Jozef en Maria Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele

Nadere informatie

Agenda. 1. Opening 2. Vaststellen agenda 3. Beëdiging van de leden van de nieuwe raad 4. Sluiting

Agenda. 1. Opening 2. Vaststellen agenda 3. Beëdiging van de leden van de nieuwe raad 4. Sluiting Agenda 1. Opening 2. Vaststellen agenda 3. Beëdiging van de leden van de nieuwe raad 4. Sluiting 1 Gesproken tekst "Leden van de, na beëdiging, nieuwe gemeenteraad van de gemeente Stadskanaal, leden van

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis.

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis. Weer naar school Kim en Pieter lopen het schoolplein op. Het is de eerste schooldag na de zomervakantie. Ik ben benieuwd wie onze mentor * is, zegt Pieter. Kim knikt. Ik hoop een man, zegt ze. Pieter kijkt

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Lesbrief 14. Naar personeelszaken.

Lesbrief 14. Naar personeelszaken. http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 14. Naar personeelszaken. Wat leert u in deze les? Wanneer u zeggen en wanneer jij zeggen. Je mening geven en naar een mening vragen. De voltooide tijd gebruiken.

Nadere informatie

Hoe gaat het in z n werk daar? Wat is er anders dan een gewone poli?

Hoe gaat het in z n werk daar? Wat is er anders dan een gewone poli? INTERVIEW d.d. 28 december 2009 Coeliakiepoli Op het interview-wenslijstje van Nynke en Zara staat Dr. Luisa Mearin. Zij is kinderarts MDL in het LUMC te Leiden en heeft als eerste met haar collega s in

Nadere informatie

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen. Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl

Nadere informatie

Verslag informatieavond in Delfzijl

Verslag informatieavond in Delfzijl Verslag informatieavond in Delfzijl Meer dan 400 inwoners van Delfzijl en omgeving waren 19 februari jl. in de Evenementenhal in Delfzijl aanwezig om uitleg te krijgen over de zorg in Noorden Oost-Groningen.

Nadere informatie

De MS van Tess Als elke dag onzeker is

De MS van Tess Als elke dag onzeker is Morgen gaan we naar de huisarts, zegt haar moeder s middags. Ik weet niet wat er met je is. Je bent zo moe de laatste tijd. En nu heb je ook nog last van je oog. De juf zegt dat ik misschien een bril moet,

Nadere informatie

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG ALS EEN HOND DREIGT OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDEN DIE DREIGEN. JE KUNT

Nadere informatie

VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN

VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN E-BLOG VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN in samenwerken Je komt in je werk lastige mensen tegen in alle soorten en maten. Met deze vier verbluffend eenvoudige tactieken vallen

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

Op bezoek. bij Sam op de Intensive Care

Op bezoek. bij Sam op de Intensive Care Op bezoek S bij Sam op de Intensive Care Hoi, ik ben Sam en ik lig op de Intensive Care S Ik heb een fotoboekje gemaakt. Zo kun je alvast zien waar ik ben en wat iedereen op de afdeling doet. Natuurlijk

Nadere informatie

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.

Nadere informatie

Een land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps

Een land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Een land waar mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Lilian (48) vraagt haar zoontje om even een handje te komen geven. Dat doet hij en dan gaat hij weer lekker verder spelen. Wij nemen plaats aan

Nadere informatie

Een meneer heeft veel ballonnen. Hij roept: Kinderen, kom erbij! Mijn ballonnen die zijn gratis. Wie wil een ballon van mij?

Een meneer heeft veel ballonnen. Hij roept: Kinderen, kom erbij! Mijn ballonnen die zijn gratis. Wie wil een ballon van mij? Een meneer heeft veel ballonnen. Hij roept: Kinderen, kom erbij! Mijn ballonnen die zijn gratis. Wie wil een ballon van mij? Wat een mooie luchtballonnen! Geel, oranje, groen en blauw. Kies maar uit Daan,

Nadere informatie

Er was eens een heel groot bos. Met bomen en bloemen. En heel veel verschillende dieren. Aan de rand van dat bos woonde, in een grot, een draakje. Dat draakje had de mooiste grot van iedereen. Lekker vochtig

Nadere informatie

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave

Nadere informatie

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht.

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht. 1. Joris Hé Roos, fiets eens niet zo hard. Roos schrikt op en kijkt naast zich. Recht in het vrolijke gezicht van Joris. Joris zit in haar klas. Ben je voor mij op de vlucht?, vraagt hij. Wat een onzin.

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

Interviewfragmenten. Vraag 1: Heeft u een zeer goede, goede, redelijke of slechte gezondheid?

Interviewfragmenten. Vraag 1: Heeft u een zeer goede, goede, redelijke of slechte gezondheid? Interviewfragmenten Onderstaande fragmenten zijn uitsuitend bedoeld voor gebruik bij het boek Onderzoek doen met vragenlijsten. Het is niet toegestaan deze fragmenten te publiceren of anderszins te verspreiden.

Nadere informatie

betrokken zijn. Zo bijvoorbeeld het afgelopen jaar heeft u afschriften ontvangen van brieven die wij gestuurd hebben. In die brieven maken we

betrokken zijn. Zo bijvoorbeeld het afgelopen jaar heeft u afschriften ontvangen van brieven die wij gestuurd hebben. In die brieven maken we Agenda 1. Opening 2. Mededelingen 3. Vaststellen agenda 4. Insprekers 5. Rondvraag 6. Toekomst regionale ziekenhuiszorg 7. Onderzoeksrapport rekenkamercommissie "Afhandeling van meldingen, klachten, brieven

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 19 maart 2019 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 19 maart 2019 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340

Nadere informatie

Presentatie Feedback. Door: Tim Janssen Klas: GDD1A

Presentatie Feedback. Door: Tim Janssen Klas: GDD1A Presentatie Feedback Door: Tim Janssen Klas: GDD1A Inhoud Reflecties Voorbereiding presentatie Reflecties Silver Huber: Breakdance Goede duidelijke presentatie. Heel helder en goed te horen. Leuk dat ie

Nadere informatie

Toespraak staatssecretaris Van Ark, symposium over inclusief ondernemen ( Iedereen doet mee ), Asito, Den Haag, 28 mei 2018

Toespraak staatssecretaris Van Ark, symposium over inclusief ondernemen ( Iedereen doet mee ), Asito, Den Haag, 28 mei 2018 Toespraak staatssecretaris Van Ark, symposium over inclusief ondernemen ( Iedereen doet mee ), Asito, Den Haag, 28 mei 2018 Dames en Heren. Ik ben ontzettend blij met dit symposium over inclusief ondernemen,

Nadere informatie

ADHD: je kunt t niet zien

ADHD: je kunt t niet zien ➂ ADHD: je kunt t niet zien Je ziet het niet aan de buitenkant. Je kunt niet gelijk naar iemand kijken en zeggen: die heeft ADHD. Dat kan een voordeel zijn. Als iemand niet weet dat jij het hebt, dan kunnen

Nadere informatie

Wat mevrouw verteld zal ik in schuin gedrukte tekst zetten. Ik zal letterlijk weergeven wat mevrouw verteld. Mevrouw is van Turkse afkomst.

Wat mevrouw verteld zal ik in schuin gedrukte tekst zetten. Ik zal letterlijk weergeven wat mevrouw verteld. Mevrouw is van Turkse afkomst. Interview op zaterdag 16 mei, om 12.00 uur. Betreft een alleenstaande mevrouw met vier kinderen. Een zoontje van 5 jaar, een dochter van 7 jaar, een dochter van 9 jaar en een dochter van 12 jaar. Allen

Nadere informatie

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo. Relaties HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.org Relaties kunnen een belangrijke rol spelen bij het omgaan

Nadere informatie

Help, mijn papa en mama gaan scheiden!

Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Joep ligt in bed. Hij houdt zijn handen tegen zijn oren. Beneden hoort hij harde boze stemmen. Papa en mama hebben ruzie. Papa en mama hebben vaak ruzie. Ze denken

Nadere informatie

Voorwoord. 15 miljoen mensen Op dat hele kleine stukje aarde Die moeten niet t keurslijf in Die laat je in hun waarde

Voorwoord. 15 miljoen mensen Op dat hele kleine stukje aarde Die moeten niet t keurslijf in Die laat je in hun waarde Voorwoord 15 miljoen mensen Op dat hele kleine stukje aarde Die moeten niet t keurslijf in Die laat je in hun waarde Fluitsma & Van Tijn, 2007 Het zijn er inmiddels 16 miljoen en het zullen er ook nog

Nadere informatie

Je motivatie vormt de basis om dingen te veranderen.

Je motivatie vormt de basis om dingen te veranderen. Je motivatie vormt de basis om dingen te veranderen. Om iets te bereiken moet je actie ondernemen. Je moet vanuit jezelf iets doen. Om iets te doen moet je gemotiveerd zijn. Je zou dus kunnen stellen dat

Nadere informatie

Reflectiegesprekken met kinderen

Reflectiegesprekken met kinderen Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen

Nadere informatie

Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer. Introductiefase: 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?"

Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer. Introductiefase: 2. Vraag: Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent? Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer "Welkom:..." Introductiefase: 1. "We gaan vandaag proberen te voorspellen." 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?" 3. Discussie:...

Nadere informatie

7 februari 2011 op TV L in Limburg Dichterbij,Ine Hellwig als lid van het reizigersoverleg Limburg.

7 februari 2011 op TV L in Limburg Dichterbij,Ine Hellwig als lid van het reizigersoverleg Limburg. Bestuurslid op de TV bij L1. 7 februari 2011 op TV L in Limburg Dichterbij,Ine Hellwig als lid van het reizigersoverleg Limburg. Begin januari werd het ROL via de provincie gevraagd een bijdrage te leveren

Nadere informatie

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten.

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten. Lekker ding Pas op!, roept Anita. Achter je zitten de hersendoden! Ik kijk achterom. Achter ons zitten twee jongens en drie meisjes hun boterhammen te eten. Ze zijn gevaarlijk, zegt Anita. Ze schudt haar

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het

Nadere informatie

E.H.B.O. Werkstuk Vera Kleuskens, groep 7

E.H.B.O. Werkstuk Vera Kleuskens, groep 7 E.H.B.O. Werkstuk Vera Kleuskens, groep 7 1 Vera Kleuskens groep 7 Inhoudsopgave Voorwoord... 3 Inleiding... 4 1. Wat is E.H.B.O... 5 2. E.H.B.O. vereniging... 6 3. Cursus... 7+8+9 4. Reanimatie en A.E.D....

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

Maatschappelijk werk (alweer)

Maatschappelijk werk (alweer) Maatschappelijk werk (alweer) Na mijn tweede miskraam heb ik toch weer besloten om het er op te wagen naar maatschappelijk werk te gaan. Ik vond de stap echt wel heel zwaar, want ik hou er niet zo van.

Nadere informatie

Agenda. 1. Opening 2. Mededelingen 3. Vaststellen agenda 4. Insprekers 5. Bespreking Actualisatie Sportnota 6. Rondvraag

Agenda. 1. Opening 2. Mededelingen 3. Vaststellen agenda 4. Insprekers 5. Bespreking Actualisatie Sportnota 6. Rondvraag Agenda 1. Opening 2. Mededelingen 3. Vaststellen agenda 4. Insprekers 5. Bespreking Actualisatie Sportnota 6. Rondvraag 1 Gesproken tekst "Heel hartelijk welkom op deze raadscommissie vergadering. De eerste

Nadere informatie

I n l e i d i n g. Deze brochure bestaat uit twee delen: 1. Een verhaal waarin Kids in Action wordt uitgelegd voor kinderen (pagina 4 t/m 10).

I n l e i d i n g. Deze brochure bestaat uit twee delen: 1. Een verhaal waarin Kids in Action wordt uitgelegd voor kinderen (pagina 4 t/m 10). Leefstijlprogramma voor kinderen en jongeren met overgewicht (begeleiding door kinderarts, beweeg- & leefstijladviseur, fysiotherapeut en diëtist) Wat beweegt jou? Kids in Action 2 I n l e i d i n g Kids

Nadere informatie

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe

Nadere informatie

Beeld Hoofdstuk 5. Uitgeschreven tekst. NL test

Beeld Hoofdstuk 5. Uitgeschreven tekst. NL test Beeld Hoofdstuk 5 Uitgeschreven tekst NL test www.ncrv.nl/ncrvgemist/8-1-2011/nl-test-2011-afl-1 (fragment tot 8:53 min.) NL test (NCRV) Duur fragment: 8:53 min. Duur uitzending: 24:49 min. Datum uitzending:

Nadere informatie

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren Welzijn op recept Welkom bij SWOA. Uw huisarts heeft u met ons in contact gebracht. De dokter kan u op dit moment geen passende behandeling (meer) bieden. Toch voelt u zich niet lekker, of heeft u pijn.

Nadere informatie

2: vergaderen VASTE VOORZITTER EN NOTULIST

2: vergaderen VASTE VOORZITTER EN NOTULIST 2: vergaderen Als je lid bent van een studentenraad, vergader je vaak. Je hebt vergaderen met de studentenraad, maar ook vergaderingen met het College van Bestuur en de Ondernemingsraad (OR). Gemiddeld

Nadere informatie

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 1 april 2019 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 1 april 2019 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Directoraat-Generaal Curatieve Zorg Bezoekadres Parnassusplein 5 2511 VX

Nadere informatie

Borstkanker ''Angst voor het onbekende''

Borstkanker ''Angst voor het onbekende'' Borstkanker ''Angst voor het onbekende'' Borstkanker ''Angst voor het onbekende'' Ellen Wagter-Streep Schrijver: Ellen Wagter-Streep ISBN: 9789402129663 Ellen Wagter-Streep Inhoud Inhoud... 05 Voorwoord...

Nadere informatie

Neus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen

Neus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen Neus correctie 2012 Aanleiding Al een tijdje heb ik last van mijn neus. Als kind van een jaar of 5 kreeg ik een schep tegen mijn neus, wat er waarschijnlijk voor heeft gezorgd dat mijn neus brak. Als kind

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Ziekenhuiszorg in 2016: wat betaalt u?

Ziekenhuiszorg in 2016: wat betaalt u? Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Ziekenhuiszorg in 2016: wat betaalt u? z 1 Belangrijk! Wilt u meer weten over de vergoeding van uw onderzoek of behandeling in

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine?

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? is op het werk. moet aan de machine werken. De chef vertelt eerst hoe de machine werkt. Dan werkt met de machine. De machine doet het niet. roept een

Nadere informatie

Ik ben David de Graaf

Ik ben David de Graaf Ik ben David de Graaf geboren in 1984. met Downsyndroom Surprise! Ook voor mijzelf Ik heb het niet alleen, maar... ik ben ook in vaste dienst van de Stichting Downsyndroom Kort: de SDS www.downsyndroom.nl

Nadere informatie

D E P A U L U S C A K E of de suiker is niet méér waard dan het zout

D E P A U L U S C A K E of de suiker is niet méér waard dan het zout D E P A U L U S C A K E of de suiker is niet méér waard dan het zout Personen Verteller Huisvrouw Cake ingrediënten; o Bloem o Zout o Suiker o Eieren o Kersen o Sukade o Krenten o Boter (Bij dit toneelstuk

Nadere informatie

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN Gratis PDF Beschikbaar gesteld door vlewa.nl Geschreven door Bram van Leeuwen Versie 1.0 INTRODUCTIE Welkom bij deze gratis PDF! In dit PDF

Nadere informatie

Ziekenhuiszorg in 2015: wat betaalt u?

Ziekenhuiszorg in 2015: wat betaalt u? Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Ziekenhuiszorg in 2015: wat betaalt u? eigen risico vergoeding of zelf betalen uitleg over de ziekenhuisnota z 1 Belangrijk!

Nadere informatie

Alles onder de knie? 1 Herhalen. Intro. Met de docent. 1 Werk samen. Lees het begin van de gesprekjes. Maak samen de gesprekjes af.

Alles onder de knie? 1 Herhalen. Intro. Met de docent. 1 Werk samen. Lees het begin van de gesprekjes. Maak samen de gesprekjes af. Intro Met de docent Wat ga je doen in dit hoofdstuk? 1 Herhalen: je gaat herhalen wat je hebt geleerd in hoofdstuk 7, 8 en 9. 2 Toepassen: je gaat wat je hebt geleerd gebruiken in een situatie over werk.

Nadere informatie

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen. De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.

Nadere informatie

Les 1 Integratie Leestekst: Een bankrekening. Introductiefase

Les 1 Integratie Leestekst: Een bankrekening. Introductiefase Les 1 Integratie Leestekst: Een bankrekening "Welkom:... " Introductiefase 1. "In de afgelopen weken hebben we veel teksten gelezen. Deze teksten hebben we samengevat, we hebben vragen erbij gesteld, gekeken

Nadere informatie

Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is.

Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is. Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is. Goedendag! Als ik even de aandacht mag, ja! Dank u. Dan geef ik nu het woord aan mezelf. Als ik mij eerst eens even mag introduceren.

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag www.rijksoverheid.nl Bijlage(n)

Nadere informatie

Een gelukkige huisvrouw

Een gelukkige huisvrouw Een gelukkige huisvrouw Voordat ik zwanger was, was ik een gelukkige huisvrouw, ik had alles wat ik wilde. En daarvoor hoefde ik geen dag te werken. Want werken, dat deed mijn man Harry al. Harry zat in

Nadere informatie

LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK!

LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK! LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK! In dit E-book leer je hoe je door het inzetten van je eigen netwerk je bedrijf kan laten groeien. WAAROM DIT E-BOOK? Veel ondernemers beginnen

Nadere informatie

Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen.

Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen. Een klein gesprekje met God Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen. God lachte breed. Dat is waar!, zei God. Jij bent ook het licht.

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine?

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? is op het werk. moet aan de machine werken. De chef vertelt eerst hoe de machine werkt. Dan werkt met de machine. De machine doet het niet. roept een

Nadere informatie

PeerEducatie Handboek voor Peers

PeerEducatie Handboek voor Peers PeerEducatie Handboek voor Peers Handboek voor Peers 1 Colofon PeerEducatie Handboek voor Peers december 2007 Work-Wise Dit is een uitgave van: Work-Wise info@work-wise.nl www.work-wise.nl Contactpersoon:

Nadere informatie

Hieronder vind u het uitgetypte interview dat ik met mijn telefoon heb opgenomen

Hieronder vind u het uitgetypte interview dat ik met mijn telefoon heb opgenomen Hieronder vind u het uitgetypte interview dat ik met mijn telefoon heb opgenomen Partij 1: Kassa Belbus Partij 2: Matras Advies Nederland 1: Waarom kunt u mevrouw Groeneveld niet gewoon haar geld terugbetalen?

Nadere informatie

Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis

Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis Geachte dames en heren, Zelfredzaamheid is een mooi en positief begrip. Immers, elk kind wil dingen zelf leren doen, jezelf kunnen redden

Nadere informatie

Eindverslag SLB module 12

Eindverslag SLB module 12 Eindverslag SLB module 12 Marthe Verwater HDT 3C 0901129 Inhoudsopgave: Eindreflectie.. Blz.3 Reflectieverslag les 1.. Blz.4 Reflectieverslag les 2.. Blz.6 Reflectieverslag les 3.. Blz.8 2 Eindreflectie

Nadere informatie

FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS. Yvette Paludanus

FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS. Yvette Paludanus FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS Yvette Paludanus 2 Dit boekje is tot stand gekomen dankzij de vragen en verhalen van medewerkers in de zorg. Wil je een exemplaar van dit boekje bestellen? Wil je begeleiding

Nadere informatie

Ik besloot te verder te gaan en de zeven stappen naar het geluk eerst helemaal af te maken. We hadden al:

Ik besloot te verder te gaan en de zeven stappen naar het geluk eerst helemaal af te maken. We hadden al: Niet meer overgeven Vaak is de eerste zin die de klant uitspreekt een aanwijzing voor de hulpvraag. Paula zat nog maar net toen ze zei: ik ben bang om over te geven. Voor deze angst is een mooie naam:

Nadere informatie

Manoevreren in de driehoeksverhouding naasten, patiënten en zorgverleners. Cilia Linssen, ICISZ

Manoevreren in de driehoeksverhouding naasten, patiënten en zorgverleners. Cilia Linssen, ICISZ Manoevreren in de driehoeksverhouding naasten, patiënten en zorgverleners Cilia Linssen, ICISZ Meneer van Dam heeft het koud Workshop Reflectie op ervaring als naaste Patronen rond naasten van de palliatieve

Nadere informatie

Les 1 Vragen stellen Leestekst: De tandarts

Les 1 Vragen stellen Leestekst: De tandarts Les 1 Vragen stellen Leestekst: De tandarts "Welkom:... " Introductiefase: 1. "Vandaag gaan we weer een tekst lezen. Daarbij gaan we een nieuwe strategie leren. Deze strategie heet vragen stellen. We gaan

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 14. Opdrachten

Thema Op het werk. Lesbrief 14. Opdrachten Thema Op het werk. Lesbrief 14. Opdrachten Kofi is op het werk. De chef geeft opdrachten: zij zegt wat Kofi moet doen. De eerste opdracht is de rommel opruimen. Kofi moet de vloer vegen. Het is weer netjes

Nadere informatie

Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding

Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding Inleiding De checklist Gesprek voeren 2F is ontwikkeld voor leerlingen die een gesprek moeten kunnen voeren op 2F. In deze handleiding wordt toegelicht hoe de

Nadere informatie

Dierenvrienden? door Nellie de Kok. Samenvatting

Dierenvrienden? door Nellie de Kok. Samenvatting Dierenvrienden? door Nellie de Kok Samenvatting De hond is de baas in het huis, totdat er een kat bijkomt. Ze proberen allebei om bij de bazin in een goed blaadje te komen. De kat krijgt het voor elkaar

Nadere informatie

Interview Rob van Brakel

Interview Rob van Brakel Interview Rob van Brakel Atributes Consequences Values Hallo Rob van Brakel, mag ik jou een aantal vragen mogen stellen? Prima. Hoe oud ben je? 21 jaar Wat is je woonsituatie op het moment? Op het moment

Nadere informatie

De OZG, ons ziekenhuis. met elkaar, respectvol, gastvrij

De OZG, ons ziekenhuis. met elkaar, respectvol, gastvrij De OZG, ons ziekenhuis met elkaar, respectvol, gastvrij De OZG, óns ziekenhuis De eerste keer dat ik binnenkwam bij de Ommelander Ziekenhuis Groep in 2011 voelde dat voor mij als binnenlopen in een huis

Nadere informatie

pagina 1 van 8 Vragenlijst Inzicht in zorgkosten Invullen namens: NPCF - Nanda Beck Tekstgrootte: A A A Inzicht in zorgkosten Inleiding De landelijke patiëntenkoepels Ieder(in), Landelijk Platform GGz

Nadere informatie

Kids. &Go. Informatieblad speciaal voor kinderen

Kids. &Go. Informatieblad speciaal voor kinderen Informatieblad speciaal voor kinderen Datum; Aalsmeer, jaar 2011 Gemaakt door; Bianca Wegbrands daar, Wat leuk dat je dit informatieblad speciaal voor kinderen wilt lezen. Ik zal me eerst even aan jou

Nadere informatie

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Permanente educatie in Smallingerland Allemaal in ontwikkeling Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Van cursussen professioneel Engels, kennis opdoen bij een andere afdeling tot vierjarige

Nadere informatie

Gevaarlijke liefde. Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Ik geloof dat hij Ramon heet!

Gevaarlijke liefde. Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Ik geloof dat hij Ramon heet! Gevaarlijke liefde Gevaarlijke liefde In de pauze Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Als je verliefd wordt ben je in de wolken. Tegelijk voel je je

Nadere informatie

De vrouw van vroeger (Die Frau von früher)

De vrouw van vroeger (Die Frau von früher) Roland Schimmelpfennig De vrouw van vroeger (Die Frau von früher) Vertaling Tom Kleijn Personen FRANK, midden veertig CLAUDIA, zijn vrouw ROMY VOGTLÄNDER ANDI, zoon van Frank en Claudia TINA, Andi's vriendin

Nadere informatie

Het thema van deze les is Op zoek naar werk. Dit is les 7 Beginners. Werk vragen in een winkel.

Het thema van deze les is Op zoek naar werk. Dit is les 7 Beginners. Werk vragen in een winkel. Tekst Audio Les 7 /m 11 Radio Amsterdam Les 7 Beginners. Werk vragen in een winkel. Track 1 Jingle Track 2 Het thema van deze les is Op zoek naar werk. Dit is les 7 Beginners. Werk vragen in een winkel.

Nadere informatie

Wat vraag ik aan mijn arts?

Wat vraag ik aan mijn arts? Wat vraag ik aan mijn arts? Tips voor in de spreekkamer gemini-ziekenhuis.nl Inhoudsopgave Tijdens het consult 3 Uw voorbereiding 3 Informatie die u kunt geven aan uw arts 4 Vragen over het onderzoek 5

Nadere informatie

7.5 Script en plaatjes post-test

7.5 Script en plaatjes post-test 7.5 Script en plaatjes post-test De vorige keer waren we hier om Drakie wat beter te leren praten en Drakie heeft toen een heleboel van jou geleerd. Dat vond ie heel leuk. Vandaag gaan we wat dingen die

Nadere informatie

Gijsje zonder staart geschreven door Henk de Vos (in iets gewijzigde vorm) Er was eens een klein lief konijntje, dat Gijs heette. Althans, zo noemden

Gijsje zonder staart geschreven door Henk de Vos (in iets gewijzigde vorm) Er was eens een klein lief konijntje, dat Gijs heette. Althans, zo noemden Gijsje zonder staart geschreven door Henk de Vos (in iets gewijzigde vorm) Er was eens een klein lief konijntje, dat Gijs heette. Althans, zo noemden zijn ouders hem, maar alle andere konijntjes noemden

Nadere informatie

Gedwongen opname met een IBS of RM *

Gedwongen opname met een IBS of RM * Gedwongen opname met een IBS of RM * Informatie voor cliënten Onderdeel van Arkin Inleiding In deze folder staat kort beschreven wat er gebeurt als u gedwongen wordt opgenomen. De folder bevat belangrijke

Nadere informatie