LANDSCHAPSTEKENING MUZIEKTHEATER

Transcriptie

1 LANDSCHAPSTEKENING MUZIEKTHEATER 1. Inleiding 1.1. Overzicht aanvragen + algemene kwaliteit van de ingediende dossiers Voor de 2-jarige periode werden 7 aanvragen ingediend, waarvan de kwaliteit degelijk tot goed kan worden genoemd. Eén dossier, dat van Alden Biesen Zomeropera, werd doorverwezen naar de beoordelingscommissie festivals. Een tweede dossier, dat van Pantalone, dat een bijkomend advies van de beoordelingscommissie kunstencentra en werkplaatsen vroeg, werd voor het uiteindelijke advies doorverwezen naar de adviescommissie omdat bleek dat het grootste deel van de gevraagde subsidie betrekking had op de werking als kunstenhuis. Organisatie Van zilverpapier en spiegeltjes Pantalone Walpurgis Stichting Hedendaagse Musical (Stihmul) KunstArbeiders Gezelschap (KaG) Compagnie KAiET! Gevraagd bedrag ,00 euro ,50 euro ,00 euro ,00 euro ,00 euro ,00 euro 1.2. Samenstelling commissie Jan Rispens, voorzitter; Petra Vermote, ondervoorzitter; Joris Duytschaever, Chris Lomme, Ouafia Snauwaert, Niklaas Van Den Abeele, Guy Van Vliet, commissieleden Procedure en werkwijze beoordeling, timing, deontologie Elk dossier wordt door alle commissieleden gelezen. Elk commissielid geeft tijdens de vergadering zijn/haar mening over het dossier, dat vervolgens in een open dialoog uitgebreid wordt besproken. In de bespreking worden ook de eventuele bijkomende adviezen van andere beoordelingscommissies meegenomen. Na een inhoudelijke bespreking volgt in een tweede fase ook nog een tekstredactie. Voor de advisering van de huidige aanvragen was de beoordelingscommissie muziektheater bijna altijd voltallig aanwezig. In deze ronde was de uiterste indiendatum 1 februari De dossiers werden medio februari aan de commissieleden bezorgd. De commissie heeft ernaar gestreefd bij het plannen van de vergaderingen de door de adviescommissie opgelegde timing te volgen. Tegen begin april werd een voorlopig advies geformuleerd en aan de organisaties bezorgd. Deze kregen 10 dagen om te reageren. Tegen eind mei werden de definitieve adviezen bezorgd aan de minister voor cultuur. Als commissieleden op één of andere manier betrokken waren bij het dossier namen zij niet deel aan de bespreking van het dossier. Zo is de objectiviteit van de advisering maximaal gegarandeerd.

2 Beoordelingscriteria, bijkomende beoordelingscriteria en aandachtspunten beleid De twee voornaamste instrumenten die de beoordelingscommissie hanteerde bij de beoordeling waren de binnengekomen beleidsplannen van de organisaties enerzijds en de prospecties van voorstellingen door de commissieleden anderzijds. Tijdens de afgelopen periode werden door de leden veel voorstellingen bijgewoond en in plenum besproken. De commissie heeft er dan ook voor gekozen om in haar adviezen aandacht te geven aan kwaliteitsbeoordelingen op basis van kijk- en luisterervaringen van bezochte voorstellingen. De commissie heeft ervoor geopteerd om in haar beoordeling nauw aan te sluiten bij de decretale beoordelingscriteria, zoals geformuleerd in artikel 8 van het kunstendecreet: profilering en positionering langetermijnvisie kwaliteit van inhoudelijk concept en concrete (uit)werking landelijke en/of internationale uitstraling samenwerking en netwerking met artistieke en niet-artistieke actoren in het binnen- en/of in het buitenland haalbaarheid publieksgerichtheid gedegen financiële onderbouw van de werking Een ander aandachtspunt was het effect van de werking van de organisaties op de Vlaamse artistieke wereld: werkverschaffing voor zangers, acteurs, instrumentalisten, componisten, decorbouwers, belichters enz. in Vlaanderen. Daarbij keek de commissie ook na in welke mate de gezelschappen aandacht tonen voor een Vlaamse cast en voor een samenwerking tussen Vlaamse en buitenlandse artiesten. Ook met de aanvullende criteria zoals bepaald in het besluit van de Vlaamse Regering van 20 oktober 2006 is rekening gehouden: realisme van het voorgestelde groeipad en conformiteit tussen het artistieke en het financiële beleidsplan meerwaarde van het initiatief voor de regio op het vlak van het aanbod of op het vlak van facilitering voor andere regionale initiatieven maatschappelijk of sociaal belang, waarbij prioriteit wordt gegeven aan initiatieven die een specifieke doelgroep bedienen of een zeer specifieke invulling geven aan hun opdracht samenwerking met artistieke en niet-artistieke actoren met het oog op een optimaal gebruik van de werkingsmiddelen en beschikbare infrastructuur en met het oog op een maximale besteding van de middelen voor artistieke creatie en een beperking van de overheadkosten aandacht voor diversiteit en interculturaliteit de plaats van het initiatief binnen het volledige instrumentarium aan ondersteuning en subsidiëring van de Vlaamse Gemeenschap, waarbij een initiatief dat niet thuishoort binnen het Kunstendecreet kan worden doorverwezen naar de ondersteuningsmogelijkheden CultuurInvest en de Fondsen van de Vlaamse Gemeenschap.

3 3 Algemeen hechtte de beoordelingscommissie een groot belang aan het bevorderen van de diversiteit in de sector. De waaier van muziektheatrale genres in verleden en heden was en is nog steeds uitermate breed. Vandaar dat het ondersteunen van een breed spectrum aan organisaties voorrang kreeg op het subsidiëren van vergelijkbare types van organisaties. De diversiteit in het landschap situeert zich zowel op het vlak van genres als van doelgroepen. Bij haar beoordeling gaf de commissie evenwel steeds voorrang aan de kwaliteit. Enkel kwalitatief hoogstaande dossiers kregen van de commissie een positief advies. Aspecten van artistieke kwaliteit zijn o.a.: oorspronkelijkheid, consistentie, vernieuwing, vakmanschap, relevantie voor het Vlaamse culturele leven. Initiatieven die zich buiten de algemene trend bewegen krijgen vanwege de beoordelingscommissie extra aandacht. Projecten met een te uitgesproken commercieel karakter maken meer kans in CultuurInvest, het nieuwe beleidsinstrumentarium voor de sector van de Cultuurindustrieën. Wat de kwaliteit van de voorstellingen betreft, kwam de commissie tot een oordeel aan de hand van de volgende aandachtspunten: - kwaliteit van het stuk: * kwaliteit (originaliteit) van de muziek (in geval van creatie) op ambachtelijk en op esthetisch niveau * kwaliteit van de tekst of van het theatrale gebeuren (in geval van creatie) op ambachtelijk en op esthetisch niveau * artistieke of maatschappelijke relevantie van het werk: waarom wordt juist dit stuk uitgevoerd en welk is het doelpubliek * eenheid, vervlochtenheid tussen vorm en inhoud - kwaliteit van de uitvoering: * kwaliteit van de muzikale uitvoering (zingen, spelen) * kwaliteit van de theatrale uitvoering (acteren, bewegen, spreken) * kwaliteit van het scenische gebeuren (visuele concept, decor, kostuums, rekwisieten) 1.5. Bijkomende adviezen Als aanvragende organisaties ook actief zijn binnen een andere sector dan muziektheater wordt aan de betreffende beoordelingscommissie(s) een insteek gevraagd. Ook voor dossiers waarin de optionele functies kunsteducatie en/of sociaal-artistiek zijn opgenomen, wordt aan de betrokken commissie een bijkomend advies gevraagd. In deze ronde werd voor de optionele functie kunsteducatie een insteek gevraagd voor de dossiers van Van zilverpapier en spiegeltjes en van Walpurgis. Voor Van zilverpapier en spiegeltjes gaf ook de beoordelingscommissie sociaal-artistiek nog een bijkomend advies. Voor Pantalone ten slotte, werd een advies van de beoordelingscommissie kunstencentra en werkplaatsen gevraagd.

4 4 2. Status Quaestionis van het landschap 2.1. Definiëring / afbakening sector binnen het gehele landschap, subsectoren, tendensen, etc. De beoordelingscommissie muziektheater hanteert een onverbiddellijk criterium om vast te stellen of een project onder muziektheater valt. In de inleidende nota voor (en sinds 2003) wordt dit als belangrijkste criterium op de volgende wijze geformuleerd: "In Artikel 3 e) definieert het Kunstendecreet muziektheater op de volgende manier: Organisaties voor muziektheater: organisaties die zich in hoofdzaak toeleggen op het vlak van initiatieven waarin muziek, in hoofdzaak live uitgevoerd, met theatrale vormen verbonden wordt. Het theatrale aspect van muziektheater manifesteert zich volgens de beoordelingscommissie door de levende aanwezigheid van spelers, acteurs en/of zangers, die instaan voor de dramatische handeling. Dus: - muziek: live uitgevoerd - acteurs of zangers (of zingende acteurs of acterende zangers) aanwezig in levende lijve - aanwezigheid van een "dramatische handeling". Dit is met opzet erg vaag gehouden. Een recital met liederen bijvoorbeeld zou moeten worden beoordeeld door de beoordelingscommissie muziek, net zoals een oratorium, zelfs als in beide kunstvormen een "verhaal" aanwezig kan zijn. De commissie waardeert het bijzonder als de som groter wordt dan het geheel van de delen, zodat een boeiende symbiose tussen beide kunstvormen tot stand komt. Een opvallende tendens is dat de schotten tussen de verschillende disciplines steeds meer aan het verdwijnen zijn. Dit uit zich onder meer in de stijgende frequentie waarmee ook in de theatersector gebruik wordt gemaakt van muziek. Vermeldenswaard is ook dat het gebruik van multimediale elementen, dat de voorbije jaren in zwang is gekomen, niet verder uitbreidt vanwege de hoge kostprijs die dit met zich meebrengt. De beoordelingscommissie vindt het belangrijk dat ook hiervoor de nodige middelen beschikbaar worden gesteld, temeer daar deze elementen de voorstellingen niet zelden een meerwaarde geven Erkenningen Organisatie Gemeente Bedrag Braakland/Zhe Bilding Leuven ,00 euro LOD Gent ,00 euro Muziektheater Antwerpen ,00 euro Transparant Theater De Spiegel Antwerpen ,00 euro

5 Erkenningen Organisatie Gemeente Bedrag Compagnie KAiET! Borgerhout ,00 euro Corban Brussel ,00 euro Pantalone Brussel ,00 euro Stihmul Deurne ,00 euro Walpurgis Borgerhout ,00 euro 2.4. Sterktepunten huidig landschap 2.5. Zwaktepunten huidig landschap Een aantal muziektheatergezelschappen is momenteel niet optimaal gehuisvest, maar de meesten hebben wel gunstige vooruitzichten. Dit is onder meer het geval voor Transparant, Walpurgis en LOD. Compagnie KAiET! verhuisde vorig jaar reeds naar een ruimer pand. Pantalone is het beste bedeeld op het vlak van infrastructuur, Van zilverpapier en spiegeltjes zit in deze aan het andere eind van het spectrum. Een aandachtspunt voor de toekomst is het gebrek aan speelplekken. De gezelschappen krijgen hun voorstellingen vaak uiterst moeizaam op de planken. In de grote steden is dit, onder meer vanwege het overaanbod, zelfs nagenoeg onmogelijk. Daarnaast houden de culturele centra veel te sterk vast aan de gevestigde waarden. Dit vloeit ongetwijfeld voort uit financiële overwegingen en de nadruk die op participatie wordt gelegd, waardoor er geen risico s meer worden genomen. Het streven naar een maximale participatie sluit het nemen van risico s echter niet uit. De culturele centra zouden een meer evenwichtige programmatie moeten vooropstellen, waarbij het een tegen het ander wordt afgewogen. De middelen voor muziektheater zijn niet toereikend en staan absoluut niet in een evenredige verhouding tot de evolutie en expansie die het landschap de laatste jaren kenmerkt. Het is duidelijk dat het genre muziektheater populairder is dan blijkt uit de middelen die het toebedeeld krijgt. Dit uit zich ook in het feit dat er steeds meer muziektheaterproducties worden gerealiseerd in andere sectoren, en algemeen in de continue realisatie van nieuwe producties ondanks het gebrek aan subsidies. Bij de vorige subsidieronde was de verhouding tussen het totale gevraagde bedrag en de toegekende middelen ( euro tov euro) voor muziektheater met 22, 65 % overigens de laagste van alle sectoren. Vaak koesteren de organisaties grote dromen. Enerzijds kan de beoordelingscommissie begrip opbrengen voor de meervraag aan middelen. Zo brengen lange repetitieperiodes een hogere kost met zich mee. Dit komt de werking echter ten goede. Anderzijds heeft de commissie de indruk dat er sinds de implementatie van het Kunstendecreet soms overvraagd wordt. Ondanks het feit dat ze het financieel met veel minder moeten stellen, blijken veel organisaties erin te slagen om de geplande voorstellingen te creëren. Er is een duidelijke artistieke professionalisering binnen de sector waarneembaar. Dit vertaalt zich in eerste instantie naar de voorstellingen. Wel verloopt de doorstroming van de conservatoria naar het werkveld nog altijd niet vlot. Voor pas afgestudeerden is er nauwelijks opvang en begeleiding. Veel organisaties werken ook altijd met vaste waarden.

6 6 Geografische spreiding: de meeste gesubsidieerde muziektheaterorganisaties zijn in Antwerpen gesitueerd. Er worden geen muziektheatergezelschappen ondersteund in West-Vlaanderen en Limburg. De voorstellingen van niet-structureel ondersteunde gezelschappen kennen een zeer moeizame spreiding (cfr. supra) vanwege de moeilijke concurrentiepositie ten opzichte van de structureel gesubsidieerde organisaties. Positief is dat verschillende organisaties diverse vormen van samenwerking aangaan, vooral buiten de grenzen van het muziektheater. Verschillende gezelschappen binnen het muziektheaterlandschap, waaronder Van zilverpapier en spiegeltjes en LOD, zijn bewust bezig met interculturaliteit. 3. Toekomstvisie 3.1. Kansen landschap (voortbouwend op 2.4) Uitbreiding van muziektheater: er zijn steeds meer muziektheatervoorstellingen binnen andere sectoren. Er blijft gecreëerd worden, ook al zijn de middelen voor subsidiëring niet toereikend. CultuurInvest: kan een verrijking voor het landschap inhouden doordat het kan resulteren in meer interessante voorstellingen Bedreigingen landschap (voortbouwend op 2.5) Gebrek aan speelruimte voor operette en musical. CultuurInvest: houdt het risico in dat de artistieke kwaliteit niet voldoende hoog zal zijn doordat te hoge commerciële eisen worden gesteld. Overigens is de regeling tot op heden nog altijd dode letter.