VAKGROEP ONDERWIJSKUNDE ONDERZOEKSGROEP PISA SAMENWERKEND PROBLEEMOPLOSSEN BIJ VLAAMSE 15-JARIGEN

Transcriptie

1

2 VAKGROEP ONDERWIJSKUNDE ONDERZOEKSGROEP PISA PISA 2015 SAMENWERKEND PROBLEEMOPLOSSEN BIJ VLAAMSE 15-JARIGEN VLOR Commissie Internationaal Onderwijs- en Vormingsbeleid Brussel, 15 januari 2018

3 INLEIDING

4 PISA: PROGRAMME FOR INTERNATIONAL STUDENT ASSESSMENT Samenwerkend probleemoplossen wordt in PISA2015 voor het eerst getest, maar werd gedeeltelijk gebaseerd op de definitie van het domein probleemoplossend vermogen uit PISA2012 Aan deze optie nemen internationaal 52 landen deel en in al deze landen wordt de bevraging louter op computer afgenomen Het teamaspect wordt getest door in de vragen voorgeprogrammeerde actoren (de zgn. digitale simulantdeelnemers ) die reageren op de antwoorden die een leerling geeft De cognitieve test bij dit domein bevat enkel multiple choice vragen. In de achtergrondvragenlijsten peilen verschillende vragen naar aspecten die met dit domein samenhangen

5 SAMENWERKEND PROBLEEMOPLOSSEN: TESTDESIGN Steekproef: 150 scholen 42 lln per scchool Wetenschappelijke geletterdheid en lezen: 33% (testversies 31-42) Wetenschappelijke en wiskundige geletterdheid: 33% (testversies 43-54) Wetenschappelijke, wiskundige geletterdheid en lezen: 4% (testversies 55-66) Wetenschappelijke, wiskundige geletterdheid en CPS: 4% (testversies 67-78) Wetenschappelijke geletterdheid, lezen en CPS: 4% (testversies 79-90) 30% van de leerlingen krijgt een testversie waarin samenwerkend probleemoplossen (CPS) wordt bevraagd. Bij 22% van die leerlingen bestaat hun test louter uit vragen bij het hoofddomein wetenschappelijke geletterdheid en bij CPS (versies 91-96). De overige 8% krijgt vragen uit drie PISA-domeinen (versies 67-90). Wetenschappelijke geletterdheid en CPS: 22% (testversies 91-96)

6 SAMENWERKEND PROBLEEMOPLOSSEN: DEFINITIE De mogelijkheid van een individu om zinvol deel te nemen aan een proces waarbij twee of meer actoren een probleem proberen op te lossen door hun kennis en inspanningen die nodig zijn om tot een oplossing te komen, te delen en hun kennis, vaardigheden en inspanningen te bundelen om die oplossing te bereiken. Drie kerncompetenties: gedeeld begrip bewerkstelligen en behouden; gepaste actie ondernemen om een probleem op te lossen; en organisatie van het team bewerkstelligen en behouden.

7 SAMENWERKEND PROBLEEMOPLOSSEN: RAAMWERK AARD VAN HET PROBLEEM Statisch (alle info is aanwezig) Interactief hoe men dit doet, wordt beïnvloed door: ATTITUDES waarderen van relaties bij samenwerken waarderen van teamwerk verwacht dat leerlingen: COGNITIEVE PROCESSEN TOEPASSEN verkennen en begrijpen van het probleem weergeven en formuleren van het probleem plannen en uitvoeren van een oplossing opvolgen en evalueren van een oplossing gedeeld begrip bewerkstelligen en behouden gepaste actie ondernemen om een probleem op te lossen organisatie van het team bewerkstelligen en behouden CONTEXT Omgeving waarin het probleem is ingebed (technologisch vs niettechnologisch, school vs thuisomgeving, persoonlijk vs openbaar, enz.) Inhoudelijk domein (wetenschappelijk, wiskundig, financieel, sportief, politiek, enz.) Commissie Internationaal Onderwijs- en Vormingsbeleid VLOR Samenwerkend probleemoplossen bij Vlaamse 15-jarigen Brussel, 15 jan 2018

8 SAMENWERKEND PROBLEEMOPLOSSEN: RAAMWERK

9 SAMENWERKEND PROBLEEMOPLOSSEN: RAAMWERK

10 SAMENWERKEND PROBLEEMOPLOSSEN: RAAMWERK Kenmerk PISA-raamwerk Taak 1 Vraag 1 XANDAR Doel vraag Probleemoplossende vaardigheid Samenwerkingsvaardigheid Context communiceren met de groepsleden over de te ondernemen actie plannen en uitvoeren gedeeld begrip bewerkstelligen en behouden Schools / wetenschappelijk & economisch Moeilijkheidsgraad score:502 - niveau 2 Commissie Internationaal Onderwijs- en Vormingsbeleid VLOR Samenwerkend probleemoplossen bij Vlaamse 15-jarigen Brussel, 15 jan 2018

11 RESULTATEN

12 SAMENWERKEND PROBLEEMOPLOSSEN: RESULTATEN Rapportering in het Vlaamse rapport: Vanuit Vlaams perspectief - Landen die significant hoger presteren - Landen die niet significant verschillend presteren - Landen die significant lager presteren Alle landen die een hogere gemiddelde score behalen voor samenwerkend probleemoplossen dan het laagst presterende OESO-land (Turkije) 47 landen (waaronder België) + de Belgische Gemeenschappen + het OESO-gemiddelde

13 SAMENWERKEND PROBLEEMOPLOSSEN: RESULTATEN Vlaanderen bekleedt tussen de 12-de en de 17-de plaats in de rangschikking volgens gemiddelde prestatie voor samenwerkend probleemoplossen Een groep van 11 landen presteert significant beter dan Vlaanderen. Tot deze groep behoren 6 Aziatische landen, 2 Europese (Estland en Finland) en Australië, Nieuw- Zeeland en Canada. 5 landen, waaronder onze buurlanden Nederland en Duitsland, presteren op hetzelfde niveau als Vlaanderen; alle andere deelnemende landen en regio s presteren significant lager. Absolute koploper is Singapore, met een gemiddelde score van 561 punten.

14 SAMENW PROBL OPL Gem WETENSCHAPPPEN Gem SAMENWERKEND PROBLEEMOPLOSSEN: Singapore 561 Singapore 556 Japan 552 Japan 538 RESULTATEN Hongkong-China 541 Estland 534 Korea 538 Taipei China 532 Canada 535 Finland 531 Estland 535 Macao-China 529 Finland 534 Canada 528 Macao-China 534 Vietnam 525 Nieuw-Zeeland 533 Hongkong-China 523 Australië 531 B-S-J-G (China) 518 Taipei China 527 Korea 516 Duitsland 525 Vlaanderen 515 Verenigde Staten 520 Nieuw-Zeeland 513 Denemarken 520 Slovenië 513 Verenigd Koninkrijk 519 Australië 510 Vlaanderen 519 Verenigd Koninkrijk 509 Nederland 518 Duitsland 509 Zweden 510 Nederland 509 Oostenrijk 509 Zwitserland 506 Noorwegen 502 Duitstalige Gem. 505 Slovenië 502 Ierland 503 België 501 België 502 OESO-gemiddelde 500 Denemarken 502 IJsland 499 Polen 501 Tsjechische Republiek 499 Portugal 501 Portugal 498 Noorwegen 498 Spanje 496 Verenigde Staten 496 B-S-J-G (China) 496 Oostenrijk 495 Frankrijk 494 Frankrijk 495 Duitstalige gemeenschap Commissie 493 Internationaal Zweden Onderwijs- en Vormingsbeleid 493 VLOR Samenwerkend probleemoplossen bij Vlaamse 15-jarigen Brussel, 15 jan 2018 Luxemburg 491 OESO Gem. 493

15 SAMENW PROBL OPL Gem WETENSCHAPPPEN Gem WISKUNDE Gem LEZEN Gem SAMENWERKEND PROBLEEMOPLOSSEN: Singapore 561 Singapore 556 Singapore 564 Singapore 535 Japan 552 Japan 538 Hongkong-China 548 Hongkong-China RESULTATEN 527 Hongkong-China 541 Estland 534 Macao-China 544 Canada 527 Korea 538 Taipei China 532 Taipei China 542 Finland 526 Canada 535 Finland 531 Japan 532 Ierland 521 Estland 535 Macao-China 529 B-S-J-G China 531 Estland 519 Finland 534 Canada 528 Korea 524 Korea 517 Macao-China 534 Vietnam 525 Vlaanderen 521 Japan 516 Nieuw-Zeeland 533 Hongkong-China 523 Zwitserland 521 Noorwegen 513 Australië 531 B-S-J-G (China) 518 Estland 520 Vlaanderen 511 Taipei China 527 Korea 516 Canada 516 Nieuw-Zeeland 509 Duitsland 525 Vlaanderen 515 Nederland 512 Duitsland 509 Verenigde Staten 520 Nieuw-Zeeland 513 Denemarken 511 Macao-China 509 Denemarken 520 Slovenië 513 Finland 511 Polen 506 Verenigd Koninkrijk 519 Australië 510 Slovenië 510 Slovenië 505 Vlaanderen 519 Verenigd Koninkrijk 509 België 507 Nederland 503 Nederland 518 Duitsland 509 Duitsland 506 Australië 503 Zweden 510 Nederland 509 Polen 504 Duitstalige Gemeenschap 501 Oostenrijk 509 Zwitserland 506 Ierland 504 Zweden 500 Noorwegen 502 Duitstalige Gem. 505 Duitstalige Gem. 502 Denemarken 500 Slovenië 502 Ierland 503 Noorwegen 502 Frankrijk 499 België 501 België 502 Oostenrijk 497 België 499 OESO-gemiddelde 500 Denemarken 502 Nieuw-Zeeland 495 Portugal 498 IJsland 499 Polen 501 Vietnam 495 Verenigd Koninkrijk 498 Tsjechische Republiek 499 Portugal 501 Russische Federatie 494 Taipei China 497 Portugal 498 Noorwegen 498 Zweden 494 Verenigde Staten 497 Spanje 496 Verenigde Staten 496 Australië 494 Spanje 496 B-S-J-G (China) 496 Oostenrijk 495 Frankrijk 493 Russische Federatie 495 Frankrijk 494 Frankrijk 495 Verenigd Koninkrijk 492 B-S-J-G China 494 Duitstalige gemeenschap Commissie 493 Internationaal Zweden Onderwijs- en Vormingsbeleid 493 Tsjechische VLOR Samenwerkend Republiek probleemoplossen 492 OESO-gemiddelde bij Vlaamse 15-jarigen Brussel, jan 2018 Luxemburg 491 OESO Gem. 493 Portugal 492 Zwitserland 492

16 SAMENWERKEND PROBLEEMOPLOSSEN: RESULTATEN Zowel overheen de OESO-landen als in Vlaanderen hangen de prestaties voor samenwerkend probleemoplossen samen met de prestaties op de andere domeinen, maar die samenhang is lager dan die tussen de hoofddomeinen onderling. OESO: Correlatie tussen de prestatie voor wiskundige gel. leesvaardigheid wetenschappelijke gel. en de prestatie voor 0,70 0,74 0,77 samenwerkend probleemoplossen 0,80 0,88 wiskundige geletterdheid 0,87 leesvaardigheid VLAANDEREN: Correlatie tussen de prestatie voor wiskundige gel. leesvaardigheid wetenschappelijke gel. en de prestatie voor 0,71 0,76 0,78 samenwerkend probleemoplossen 0,84 0,90 wiskundige geletterdheid 0,90 leesvaardigheid

17 SAMENWERKEND PROBLEEMOPLOSSEN: RESULTATEN Relatieve prestatie = de prestatie voor samenwerkend probleemoplossen, na controle voor de prestatie voor lezen, wiskunde en wetenschappen. Gemiddeld overheen de OESO-landen scoren leerlingen 3,3 punten hoger op samenwerkend probleemoplossen dan verwacht wordt op basis van hun score voor wetenschappen, lezen en wiskunde. Dit verschil is het grootst in Japan, Australië, Korea, de Verenigde Staten en Nieuw- Zeeland waar de hoogste relatieve score voor samenwerkend probleemoplossen 20 punten of meer hoger ligt dan verwacht wordt op basis van hun score voor de andere domeinen. In Vlaanderen scoren leerlingen niet significant verschillend op samenwerkend probleemoplossen dan verwacht wordt op basis van hun prestatie op de andere PISA-domeinen. Het verschil van 3 punten is niet significant. Commissie Internationaal Onderwijs- en Vormingsbeleid VLOR Samenwerkend probleemoplossen bij Vlaamse 15-jarigen Brussel, 15 jan 2018

18 SAMENWERKEND PROBLEEMOPLOSSEN: RESULTATEN Relatieve prestatie = de prestatie voor samenwerkend probleemoplossen, na controle voor de prestatie voor lezen, wiskunde en wetenschappen. Gemiddeld overheen de OESO-landen scoren leerlingen 3,3 punten hoger op samenwerkend probleemoplossen dan verwacht wordt op basis van hun score voor wetenschappen, lezen en wiskunde. Dit verschil is het grootst in Japan, Australië, Korea, de Verenigde Staten en Nieuw- Zeeland waar de hoogste relatieve score voor samenwerkend probleemoplossen 20 punten of meer hoger ligt dan verwacht wordt op basis van hun score voor de andere domeinen. In Vlaanderen scoren leerlingen niet significant verschillend op samenwerkend probleemoplossen dan verwacht wordt op basis van hun prestatie op de andere PISA-domeinen. Het verschil van 3 punten is niet significant.

19 SAMENWERKEND PROBLEEMOPLOSSEN: RESULTATEN VAARDIGHEIDSNIVEAUS Op basis van de vragen die een leerling correct beantwoordde, kan hij/zij toegewezen worden aan een bepaald vaardigheidsniveau dat beschrijft over welke vaardigheden hij/zij beschikt. Er zijn 4 vaardigheidsniveaus voor samenwerkend probleemoplossen: Niveau Scorepunten of meer TOPPRESTEERDERS <1 Minder dan 340

20 SAMENWERKEND PROBLEEMOPLOSSEN: RESULTATEN VAARDIGHEIDSNIVEAUS Niveau Scorepunten OESO-gem. Vlaanderen of meer <1 Minder dan 340

21 SAMENWERKEND PROBLEEMOPLOSSEN: RESULTATEN VAARDIGHEIDSNIVEAUS Niveau Scorepunten OESO-gem. Vlaanderen Toppresteerders (niveau 4): Vlaanderen: bijna 1 op 10 (15 de positie) of meer 7,9 % 9,7 % ,8 % 34,0 % ,2 % 35,1 % ,4 % 17,2 % <1 Minder dan 340 5,7 % 3,9 % Niveau 1: basis ( elementair ) niveau van samenwerkend probleemoplossend OESO: 94% van de leerlingen behaalt dit niveau Vlaanderen: 96%

22 SAMENWERKEND PROBLEEMOPLOSSEN: RESULTATEN VAARDIGHEIDSNIVEAUS In Vlaanderen presteert 21,1% van de leerlingen onder niveau 2 (14e plaats in de ranking ). Ter vergelijking: overheen de OESO-landen bedraagt dit percentage 28,1%

23 SAMENWERKEND PROBLEEMOPLOSSEN: RESULTATEN SAMENHANG TUSSEN INDIVIDUEEL PROBLEEMOPLOSSEN (PISA2012) EN SAMENWERKEND PROBLEEMOPLOSSEN (PISA2015) Er is een sterke positieve correlatie (0,85) tussen de gemiddelde scores van beide metingen. Landen die goed scoorden voor individueel probleemoplossen in 2012 neigen ook goed te presteren voor samenwerkend probleemoplossen in Commissie Internationaal Onderwijs- en Vormingsbeleid VLOR Samenwerkend probleemoplossen bij Vlaamse 15- jarigen Brussel, 15 jan 2018

24 Gemiddelde relatieve prestatie in individueel probleemoplossen (PISA 2012) SAMENWERKEND PROBLEEMOPLOSSEN: RESULTATEN SAMENHANG TUSSEN INDIVIDUEEL PROBLEEMOPLOSSEN (PISA2012) EN SAMENWERKEND PROBLEEMOPLOSSEN (PISA2015) De significante samenhang blijft bestaan wanneer de relatieve scores van de beide domeinen worden vergeleken, maar verkleint wel aanzienlijk (0,23). een deel van het verband tussen de scores van beide types van probleemoplossen wordt veroorzaakt door de gemeenschappelijke basis met de cognitieve elementen die ook gebruikt worden in wetenschappen, lezen en wiskunde Russische Federatie Turkije R² = 0,24 Israël Italië Verenigde Arabische Emiraten Kroatië Bulgarije Portugal Hongarije Uruguay Noorwegen Franse gemeenschap Chili Slowaakse Rep. Colombia Duitstalige gemeenschap België Slovenië Frankrijk Spanje Verenigde Staten Japan Korea Macao-China Tsjechische Rep. Australië Zweden Canada Singapore OESO-gem Finland Oostenrijk Denemarken Taipei China Estland Duitsland Vlaanderen Nederland Hongkong-China -60 Commissie Internationaal Onderwijs- -15 en Vormingsbeleid VLOR 0Samenwerkend 5 probleemoplossen bij 20 Vlaamse Gemiddelde relatieve prestatie in samenwerkend probleemoplossen jarigen (PISA 2015) Brussel, 15 jan 2018

25 VERSCHILLEN TUSSEN LEERLINGEN Commissie Internationaal Onderwijs- en Vormingsbeleid VLOR Samenwerkend probleemoplossen bij Vlaamse 15-jarigen Brussel, 15 jan 2018

26 STERKE VERSUS ZWAKKE LEERLINGEN De spreiding in de scores toont het verschil tussen de prestatie van de 10% sterkste leerlingen en de 10% zwakste leerlingen. Overheen de OESO-landen behaalt de 10% laagst presterende leerlingen een gemiddelde score van punten 375; de groep hoogst presterende leerlingen één van 621 punten. Dit levert een verschil op van 246 punten. In Vlaanderen is de spreiding gelijkaardig. De 10% laagst presterende Vlaamse leerlingen heeft een gemiddelde score van 387,4 punten; de groep hoogst presterende leerlingen één van 638,6 punten. Goed voor een verschil van 251 punten. Commissie Internationaal Onderwijs- en Vormingsbeleid VLOR Samenwerkend probleemoplossen bij Vlaamse 15-jarigen Brussel, 15 jan 2018

27 STERKE VERSUS ZWAKKE LEERLINGEN De spreiding in de scores toont het verschil tussen de prestatie van de 10% sterkste leerlingen en de 10% zwakste leerlingen. Overheen de OESO-landen behaalt de 10% laagst presterende leerlingen een gemiddelde score van punten 375; de groep hoogst presterende leerlingen één van 621 punten. Dit levert een verschil op van 246 punten. In Vlaanderen is de spreiding gelijkaardig. De 10% laagst presterende Vlaamse leerlingen heeft een gemiddelde score van 387,4 punten; de groep hoogst presterende leerlingen één van 638,6 punten. Goed voor een verschil van 251 punten.

28 STERKE VERSUS ZWAKKE LEERLINGEN Het verschil in spreiding tussen het land met de grootste spreiding (VSA 283 punten) en het land met de kleinste spreiding (Costa Rica 199 punten) bedraagt bij samenwerkend probleemoplossen 84 punten. Dit is veel minder dan bij de andere PISA-domeinen. Bij het hoofddomein wetenschappelijke geletterdheid bedraagt dit verschil bijvoorbeeld 155 punten.

29 Finland Zweden Australië Nieuw-Zeeland Letland Canada Macao (China) Verenigde Arabische Emiraten Slovenië Hong Kong (China) Thailand Verenigd Koninkrijk Korea Bulgarije Griekenland Noorwegen Slowaakse Republiek Duitsland OESO Gemiddelde Frankrijk Litouwen Chineese Taipei Nederland Ijsland Kroatië Estland Japan Montenegro Duitstalige Gem. Tsjechische Republiek Verenigde Staten Hongarije Vlaanderen Russische Federatie Luxemburg Franse Gem. Oostenrijk Italië Turkije Spanje Israël B-S-J-G (China) Maleisië Denemarken Singapore Portugal Brazilië Uruguay Chili Mexico Tunesië Colombia Costa Rica Peru VERSCHILLEN TUSSEN JONGENS EN MEISJES Verschillen tussen jongens en meisjes voor samenwerkend probleemoplossen In alle landen presteren meisjes significant hoger voor samenwerkend probleemoplossen dan jongens 5 Dit genderverschil blijft bestaan na controle voor de prestatie op de andere PISAdomeinen Meisjes presteren beter -50 Commissie -55 Internationaal Onderwijs- en Vormingsbeleid VLOR Samenwerkend probleemoplossen bij Vlaamse 15-jarigen Brussel, 15 jan 2018

30 VERSCHILLEN OP BASIS VAN SES Sociaaleconomische thuissituatie: voorgesteld aan de hand van een index (de PISA ESCS-index) die wordt samengesteld op basis van: * het beroep van beide ouders * het onderwijsniveau van beide ouders (i.h.b. het aantal jaar onderwijs dat ze genoten) * de materiële, educatieve en culturele middelen thuis * het aantal boeken thuis Hoe groter het percentage van de variantie in de leerlingprestaties dat verklaard wordt door SES, hoe groter de ongelijkheid in het onderwijs.

31 VERSCHILLEN OP BASIS VAN SES Overheen de OESO-landen wordt 7,9% van de variatie in de prestatie voor samenwerkend probleemoplossen verklaard door SES. Dit is minder dan bij het hoofddomein wetenschappelijke geletterdheid, waar 12,9% van de prestaties verklaard wordt door SES. De Vlaamse trend is dezelfde als internationaal: waar bij wetenschappen 17,6% van de variantie in de prestaties verklaard werd door de sociaaleconomische thuissituatie, is dit bij samenwerkend probleemoplossen 10,7%. Dit is niet verschillend dan het internationaal percentage verklaarde variantie bij dit domein.

32 Macao-China IJsland Hongkong-China Duitstalige Gem. Noorwegen Cyprus Ver. Arabische Emiraten Estland Korea Japan Canada Letland Finland Denemarken Verenigd Koninkrijk Russische Fed. Nederland Australië Italië Spanje Nieuw-Zeeland Verenigde Staten Taipei China Duitsland Zweden Turkije OESO-gemiddelde Slovenië Griekenland Litouwen Kroatië Portugal Oostenrijk Tunesië Israël Brazilië Thailand Slowaakse Rep. Singapore Costa Rica VLAANDEREN Mexico Tsjechische Rep. Chili Luxemburg Frankrijk Uruguay België Franse Gem. Bulgarije Colombia B-S-J-G (China) Hongarije Peru VERSCHILLEN OP BASIS VAN SES % Percentage van de variantie in prestatie dat verklaard wordt door de sociaaleconomische status van leerlingen Overheen de OESO-landen wordt 7,9% van de variatie in de prestatie voor Samenwerkend probleemoplossen Wetenschappelijke geletterdheid samenwerkend probleemoplossen verklaard door SES. Dit is minder dan bij het hoofddomein wetenschappelijke geletterdheid, waar 12,9% van de prestaties verklaard wordt door SES. De Vlaamse trend is dezelfde als internationaal: waar bij wetenschappen 17,6% van de variantie in de prestaties verklaard werd door de sociaaleconomische thuissituatie, is dit bij samenwerkend probleemoplossen 10,7%. Dit is niet verschillend dan het internationaal percentage verklaarde variantie bij dit domein. 0 Commissie Internationaal Onderwijs- en Vormingsbeleid VLOR Samenwerkend probleemoplossen bij Vlaamse 15-jarigen Brussel, 15 jan 2018

33 VERSCHILLEN OP BASIS VAN MIGRATIESTATUS PISA operationaliseert de herkomst van leerlingen op basis van hun geboorteland en dat van hun beide ouders (werden de leerlingen of één van hun ouders geboren in een ander land?) Autochtone leerlingen Tweede-generatieleerlingen Eerste-generatieleerlingen Leerlingen geboren in het land van de testafname en minstens één van hun beide ouders ook. Leerlingen geboren in het land van de testafname, maar waarvan beide ouders in een ander land zijn geboren. Leerlingen niet geboren in het land van de testafname, waarvan beide ouders ook in een ander land zijn geboren.

34 Ver. Arabische Em. 58 Costa Rica 8 Griekenland 11 Israël 18 Russische Fed. 7 Kroatië 11 Italië 8 Portugal 7 Spanje 11 Frankrijk 13 OESO-gem. 12 Luxemburg 52 Slovenië 8 Noorwegen 12 België 18 Oostenrijk 20 Zweden 17 Nederland 11 Macao-China 62 Ver. Koninkrijk 17 Denemarken 11 Ver. Staten 23 VLAANDEREN 14 Australië 25 Nieuw-Zeeland 27 Canada 30 Duitsland 17 Estland 10 Hongkong-China 35 Singapore 21 Percentage leerlingen met een buitenlandse herkomst VERSCHILLEN OP BASIS VAN MIGRATIESTATUS Overheen de OESO-landen: 600 Autochtoon Tweede-generatie Eerste-generatie 12,5% leerlingen met een buitenlandse herkomst: 7,1% tweede-generatie 5,4% eerste-generatie Score autochtone leerlingen: 505 punten Tweede-generatieleerlingen: 482 punten Eerste-generatieleerlingen: 459 punten Vlaamse steekproef: 14% leerlingen met een buitenlandse herkomst: 7,2% tweede-generatie 6,8% eerste-generatie Score autochtone leerlingen: 529 punten Tweede-generatieleerlingen: 461 punten Eerste-generatieleerlingen: 471 punten

35 Denemarken (11) Vlaanderen (14) Estland (10) Zweden (17) Noorwegen (12) Oostenrijk (20) Duitsland (17) Slovenië (8) Frankrijk (13) Franse gemeenschap (22) OESO-gemiddelde (12) Nederland (11) Griekenland (11) Portugal (7) Spanje (11) Duitstalige gemeenschap (22) Kroatië (11) Nieuw-Zeeland (27) Verenigd Koninkrijk (17) Hongkong-China (35) Luxemburg (52) Costa Rica (8) Canada (30) Italië (8) Singapore (21) Australië (25) Verenigde Staten (23) Russische Federatie (7) Israël (18) Macao-China (62) Verenigde Arabische Emiraten (58) VERSCHILLEN OP BASIS VAN MIGRATIESTATUS Na controle voor SES verkleint het prestatieverschil tussen autochtone leerlingen en leerlingen met een buitenlandse herkomst in de meeste landen, maar het blijft meestal wel nog significant. In Vlaanderen verkleint het prestatieverschil met ongeveer 30% (van 63 punten naar 46), maar het verschil is nog steeds één van de grootste van alle deelnemende landen Verschil in prestaties voor samenwerkend probleemoplossen tussen leerlingen van buitenlandse herkomst en autochtone leerlingen Verschil in samenwerkend probleemoplossen tussen autochtone leerlingen en leerlingen van buitenlandse herkomst Verschil in samenwerkend probleemoplossen tussen autochtone leerlingen en leerlingen van buitenlandse herkomst na controle voor geslacht en sociaal-economische status

36 VERSCHILLEN OP BASIS VAN THUISTAAL Vlaamse PISA2015-steekproef: 67% van de leerlingen spreekt thuis de instructietaal (Nederlands) en nog eens 18% spreekt een Vlaams dialect Van zodra leerlingen thuis een andere taal spreken dan Nederlands (of een Vlaams dialect), heeft dit een invloed op hun gemiddelde score voor samenwerkend probleemoplossen, maar het puntenverschil voor de anderstalige groepen is kleiner dan bij het hoofddomein (significante verschillen t.o.v. Nederlands thuis staan in het geel). N % van steekproef SAMENWERKEND PROBLEEMOPLOSSEN Nederlands % 531,0 (2,7) Frans 257 5% 490,1 (15,9) Een Vlaams dialect % 528,5 (3,9) Een Europese taal 158 3% 473,5 (13,7) Arabisch 111 2% 439,8 (12,3) Turks 118 2% 410,6 (10,2)

37 VERSCHILLEN OP BASIS VAN THUISTAAL Vlaamse PISA2015-steekproef: 67% van de leerlingen spreekt thuis de instructietaal (Nederlands) en nog eens 18% spreekt een Vlaams dialect Van zodra leerlingen thuis een andere taal spreken dan Nederlands (of een Vlaams dialect), heeft dit een invloed op hun gemiddelde score voor samenwerkend probleemoplossen, maar het puntenverschil voor de anderstalige groepen is kleiner dan bij het hoofddomein (significante verschillen t.o.v. Nederlands thuis staan in het geel). N % van steekproef SAMENWERKEND PROBLEEMOPLOSSEN WETENSCHAPPELIJKE GELETTERDHEID Nederlands % 531,0 (2,7) 528,4 (2,7) Frans 257 5% 490,1 (15,9) 494,8 (15,9) Een Vlaams dialect % 528,5 (3,9) 526,1 (3,9) Een Europese taal 158 3% 473,5 (13,7) 452,0 (13,7) Arabisch 111 2% 439,8 (12,3) 427,1 (12,3) Turks 132 2% 410,6 (10,2) 399,5 (10,2)

38 Vlaanderen (15) Macao-China (18) Duitsland (12) Slowaakse Republiek (8) Denemarken (8) Zweden (15) Bulgarije (8) Noorwegen (9) Oostenrijk (19) Slovenië (7) OESO-gemiddelde (11) Franse gemeenschap (18) Luxemburg (85) Frankrijk (8) Turkije (7) Nieuw-Zeeland (13) Nederland (7) Letland (10) Israël (12) Italië (16) Australië (11) Verenigd Koninkrijk (9) Singapore (49) Duitstalige gemeenschap (32) Spanje (18) Canada (18) Verenigde Staten (18) Verenigde Arabische Emiraten (37) VERSCHILLEN OP BASIS VAN THUISTAAL Het Vlaamse puntenverschil tussen leerlingen die thuis de testtaal spreken en zij die thuis een andere taal spreken (71 punten) is het tweede grootste van alle landen. Na controle voor SES verkleint het prestatieverschil tussen de twee groepen, maar het blijft in de meeste landen wel nog significant. In Vlaanderen verkleint het prestatieverschil van 71 punten naar 58 (<20%). Dit gecontroleerde puntenverschil is het grootste van alle deelnemende landen Verschil in prestatie voor samenwerkend probleemoplossen tussen leerlingen die thuis de testtaal spreken en leerlingen die thuis een andere taal spreken Verschil in samenwerkend probleemoplossen tussen leerlingen die thuis de testtaal spreken en leerlingen die thuis een andere taal spreken dan de testtaal Verschil in samenwerkend probleemoplossen tussen leerlingen die thuis de testtaal spreken en leerlingen die thuis een andere taal spreken dan de testtaal na controle voor sociaal-economische status

39 VERSCHILLEN OP BASIS VAN THUISTAAL In Vlaanderen heeft de thuistaal zowel voor autochtone leerlingen als voor leerlingen van buitenlandse herkomst een significant effect op hun prestatie voor samenwerkend probleemoplossen. Leerlingen die thuis Nederlands of een Vlaams dialect spreken Leerlingen die thuis een andere taal spreken Autochtone leerlingen 533,28 (2,6) 483,77 (10,0) Leerlingen met een buitenlandse herkomst 496,16 (8,1) 445,92 (8,0)

40 VERSCHILLEN VOLGENS ONDERWIJSVORM SAMENWERKEND PROBLEEMOPLOSSEN ASO 569 (3,5) TSO KSO 516 (3,9) 557 (13,5) BSO 425 (4,9) WETENSCHAPPELIJKE GELETTERDHEID 582 (3,1) 508 (3,8) 523 (11,4) 402 (3,8) De verschillen tussen onderwijsvorm zijn kleiner voor samenwerkend probleemoplossen dan bij het hoofddomein wetenschappelijke geletterdheid. Effectgrootte ond.vorm (ASO-BSO) 1,48 1,76

41 ATTITUDES

42 ATTITUDES TEGENOVER SAMENWERKEN 8 stellingen index 4 antwoordcategorieën Ik werk liever in groep dan alleen. Ik kan goed luisteren. Ik ben blij als mijn klasgenoten slagen. Ik hou rekening met wat anderen interesseert. Ik vind dat een groep betere beslissingen maakt dan een persoon alleen. Ik hou graag rekening met verschillende standpunten. Ik vind dat ik efficiënter werk in groep. Ik werk graag samen met medeleerlingen. T R R R T R T T helemaal akkoord akkoord niet akkoord helemaal niet akkoord 2 indexen: Index Voorbeeldstelling Samenvatting reacties Vlaamse leerlingen Waarderen van relaties bij samenwerking (R) De stellingen die peilen naar samenwerken, maar niet uit eigenbelang. ( Altruïstische interactie - groepsgericht) Bijvoorbeeld: Ik ben blij als mijn klasgenoten slagen In vergelijking met andere landen gaat een groot aantal Vlaamse leerlingen akkoord Waarderen van teamwerk (T) De stellingen die peilen naar wat teamwerk, in tegenstelling tot individueel werk, kan opleveren. (Taakgericht - resultaatsgericht) Bijvoorbeeld: Ik vind dat een groep betere beslissingen neemt dan alleen In vergelijking met andere landen gaan Vlaamse leerlingen minder vaak akkoord met deze stellingen Commissie Internationaal Onderwijs- en Vormingsbeleid VLOR Samenwerkend probleemoplossen bij Vlaamse 15-jarigen Brussel, 15 jan 2018

43 ANTWOORDEN OP ALLE STELLINGEN BIJ DE INDEXEN Stelling Percentage leerlingen dat (helemaal) akkoord gaat OESO gemiddelde Vlaanderen Ik werk liever in groep dan alleen (T) 67,3% (0.1) 63,9% (0.7) Ik kan goed luisteren (R) 87,0% (0.1) 88,2% (0.5) Ik ben blij als mijn klasgenoten slagen (R) 87,8% (0.1) 92,0% (0.4) Ik hou rekening met wat anderen interesseert (R) 86,3% (0.1) 89,5% (0.5) Ik vind dat een groep betere beslissingen maakt dan een persoon alleen (T) 73,5% (0.1) 70,3% (0.7) Ik hou graag rekening met verschillende standpunten (R) 86,8% (0.1) 91,0% (0.4) Ik vind dat ik efficiënter werk in groep (T) 69,8% (0.1) 57,3% (0.8) Ik werk graag samen met medeleerlingen (T) 87,0% (0.1) 86,5% (0.5) Significant meer Vlaamse leerlingen gaan (helemaal) akkoord Significant minder Vlaamse leerlingen gaan (helemaal) akkoord

44 ATTITUDES TEGENOVER SAMENWERKEN SAMENHANG MET GENDER Meisjes waarderen de relaties bij samenwerken meer dan jongens. Daarentegen waarderen jongens teamwerk positiever dan meisjes. Jongens staan dus positiever tegenover wat teamwerk kan opleveren in vergelijking met individueel werk. Deze Vlaamse resultaten zijn vergelijkbaar met de resultaten in de meeste PISA-landen. SAMENHANG MET SES (Sociaaleconomische thuissituatie) Socio-economisch minder bevoorrechte Vlaamse leerlingen rapporteren minder positieve waardering voor relaties bij samenwerken dan socio-economisch bevoorrechte leerlingen. Maar socio-economisch minder bevoorrechte Vlaamse leerlingen waarderen teamwerk positiever dan meer bevoorrechte Vlaamse leerlingen. Deze Vlaamse resultaten zijn vergelijkbaar met de resultaten gemiddeld over de OESO-landen.

45 ATTITUDES TEGENOVER SAMENWERKEN SAMENHANG MET DE PRESTATIE VOOR SAMENWERKEND PROBLEEMOPLOSSEN Leerlingen die meer waardering voor relaties bij samenwerken rapporteren, behalen gemiddeld een hogere prestatie voor samenwerkend probleemoplossen. 15-jarigen die teamwerk positiever waarderen, behalen daarentegen een lagere prestatie voor samenwerkend probleemoplossen. Na controle voor geslacht en voor de socio-economische achtergrond van leerlingen, blijft deze samenhang bestaan. Leerlingen die een gelijkaardige score behalen voor lezen, wiskunde en wetenschappen scoren gemiddeld hoger voor samenwerkend probleemoplossen als ze positievere attitudes rapporteren ten opzichte van samenwerken.

46 Inge De Meyer / Nele Warlop / Annelore Blondeel / Kaat Moens PISA-team UGent Martin Valcke / Bram De Wever / Hilde Van Keer / Johan van Braak Promotor en copromotoren PISA2015 VAKGROEP ONDERWIJSKUNDE E pisa@ugent.be T Ghent Ghent University