NONNEN EN STUDENTEN DE GESCHIEDENIS VAN HET PAND NIEUWSTRAAT 60 (Tekst: Marc Dorst)
|
|
- Leen de Wit
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 NONNEN EN STUDENTEN DE GESCHIEDENIS VAN HET PAND NIEUWSTRAAT 60 (Tekst: Marc Dorst) Het Clarissenklooster: Tussen 1500 en 1512 hebben de nonnen van de Clarissenorde een nieuw klooster op de hoek van de Nieuwstraat en de Augustijnenkamp in gebruik genomen (afb. 1). De Clarissen ofwel Grau susteren was een orde waarin voornamelijk vrouwen van eenvoudige afkomst werden opgenomen. Op basis van een rekening uit 1512, voor leien tegels voor het dak van de kapel, weten we met zekerheid dat er sprake is van een eigen klooster dat Sint Clara in Jeruzalem heette. Van het klooster en de bijbehorende gebouwen is vrijwel niets bekend. De kapel die op het nu onbebouwde terrein langs de Augustijnenkamp stond, is vermoedelijk in de zeventiende eeuw al afgebroken. Waarschijnlijk hebben de nonnen geen nieuw kloostercomplex laten bouwen, maar zijn hiervoor enkele bestaande woonhuizen op de hoek van de Nieuwstraat en Augustijnenkamp verbouwd. Het pand dat hier tot 1910 stond, zou als materhuis van het klooster gediend hebben. De bebouwing op de locatie van de Nieuwstraat 60 zou de refter (eetzaal) van het klooster zijn geweest. Afb. 1. De locatie van het plangebied (in rode cirkel) geprojecteerd op een uitsnede van een kaart van Blaeu waarop de bebouwingssituatie rond is aangegeven. Hierop is langs de Augustijnenkamp de kloosterkapel te zien en op de hoek zijn drie huizen weergegeven met daarnaast een smal pandje dat parallel aan de Nieuwstraat ligt. Dit is de bebouwing van de Nieuwstraat 60. 1
2 Aan het kloosterleven kwam in 1572 plotseling een einde. Nadat het stadsbestuur op 25 juni 1572 de Geuzen in de stad had toegelaten en de zijde van de prins van Oranje koos, kreeg het rooms-katholicisme het moeilijk. De kerken en kloosters in de stad werden opgeheven en hun bewoners verdreven. Ook dit klooster kwam leeg te staan. Op aandringen van enkele predikanten bij de magistraat kreeg het leegstaande klooster in 1579 een nieuwe bestemming, namelijk als huisvesting voor de Latijnse School. Van de bebouwing die deel heeft uitgemaakt van het kloostercomplex zijn slechts een aantal muur- en vloerresten teruggevonden. Het gaat om muren van en met (hergebruikte) kloostermoppen en bakstenen die qua formaat gedateerd kunnen worden in de zestiende eeuw. Deze muren zijn, vermoedelijk tussen 1572 en 1779 afgebroken, waarna er een plavuizenvloer van één van de lokalen van de Latijnse School overheen is gelegd. De bebouwingssituatie gedurende de kloosterperiode is niet geheel duidelijk geworden. Waarschijnlijk waren er één of meerdere (woon)panden aanwezig die haaks op de Nieuwstraat stonden. De Latijnse School: Van de binnen- en buitenkant van de school zijn geen afbeeldingen bekend. In zijn Arcadia uit 1662 vermeldt Lambert van den Bos dat er op één van de dichtgemetselde deuren aan de oostzijde een vers staat dat verwijst naar de transformatie van klooster naar Latijnse School. Het gaat om een gevelsteen die bij de ingebruikname in 1579 is aangebracht (afb. 2). Hierop staat de volgende tekst: Qui fuit idolis sacratus tempore longo Nunc Christo et studiis est locus iste sacer (Dit gebouw) lange tijd aan heidense idolen toegewijd is nu gewijd aan Christus en de studie Afb. 2. De oprichtings-gevelsteen uit 1579 die aanwezig was in een dichtgemetselde deur aan de oostzijde. Het vermoedelijke materhuis van het klooster dat op de hoek van de Nieuwstraat en de Augustijnenkamp stond, werd in gebruik genomen als woning voor de rector van de Latijnse School. Hier verbleven ook de kostleerlingen. De cellen van de nonnen waren omgebouwd tot camerkens voor de jongens. Met name onder de beroemde rector Vossius groeide de school sterk en waren er veel inwonende kostscholieren. Vossius zelf vermeldt dat hij zorg moest dragen voor 50 kostleerlingen. De lessen bestonden hoofdzakelijk uit het leren lezen en spreken van Latijn en in mindere mate Grieks. De opleiding was alleen toegankelijk voor jongens van met name de stedelijke regenten en diende als vooropleiding voor een academische studie. Een andere beroemde rector was Isaäc Beeckman. Onder zijn rectoraat vielen onder andere Johan en Cornelis de Witt, die 2
3 hier vanaf 1635 naar school gingen. Door een pestepidemie in het begin van de zeventiende eeuw meden de buitenleerlingen de stad tijdelijk en liep het aantal leerlingen terug. De lokalen van de Latijnse School zijn teruggevonden. Het zeventiende-eeuwse pand lag parallel aan de Nieuwstraat (afb. 1). Hierin waren twee (of drie) lokalen aanwezig die waren gescheiden door een smalle centrale gang. In de gang was een vloer aanwezig van rode en zwarte tegels van keramiek. Deze waren gelegd in een patroon van zwarte blokken met daar omheen rode tegels (afb. 3). Afb. 3. De vloer in de centrale gang van de Latijnse School. 3
4 In de lokalen waren ook vloeren van rode tegels aanwezig (afb. 4). Afb.4. De vloer in de zuidelijke ruimte van de Latijnse School met daarin de tussenmuur en de hergebruikte spreuktegel (groene pijl) in de vloer. Het zuidelijke lokaal was in tweeën gedeeld door een smalle tussenmuur. Het is niet duidelijk of deze beide ruimtes als lokaal in gebruik waren, of dat de smalste mogelijk een gang is geweest. In de vloer is ook een zestiende eeuwse spreuktegel verwerkt. Dit is waarschijnlijk een hergebruikte vloertegel uit het klooster. Iedere tegel vormde een deel van een vloerpatroon met tekst, waarbij elke tegel een kwadrant was van het gehele patroon. In de twee kwadranten op de gevonden tegel zijn de volgende tekstfragmenten te lezen: Die tiit is cort.. en Wacht u va sonde (afb. 5). Dit zijn enkele regels van een bekend vers dat is gebaseerd op een Bijbelcitaat (I Cor.7:29) en vaak op spreuktegels werd afgebeeld. Samen met de andere tegels in de vloer luidt de volledige tekst: Die tijt is cort, Die doot is snel. Wacht u va sonde, Soe doedi wel. De tijd is kort, De dood komt snel Wees vrij van zonden En doe zo goed De tegel is mogelijk als zinspreuk voor de leerlingen hergebruikt in de vloer van de Latijnse School. 4
5 Afb. 5. De hergebruikte spreuktegel in de vloer van de Latijnse School. Aan het einde van de centrale gang was een doorgang aanwezig naar het onbebouwde achterterrein. Direct achter de lokalen lag een bestrating van klinkers en bevond zich een grote beerput. Verder daarachter was het terrein onbebouwd en onverhard. Mogelijk was hier een (sier)tuin aanwezig. Hier is een aantal koperen muntjes, een ijzeren sleutel, een speelpenning, een luxe tafelmes en een muntgewicht van lood gevonden. Deze zijn te dateren in de eerste helft van de zeventiende eeuw en zijn vermoedelijk ten tijde van het gebruik van de Latijnse School hier in de grond terecht gekomen. Het mes heeft een (afgebroken) lemmet van ijzer en op één zijde is een merkteken van een gestileerde roos aanwezig. Het heft is gemaakt van een plaatje koper waarin decoratieve banden zijn gewalst, waarvan twee met een schubpatroon. De naad is met zilver gesoldeerd en het geheel is vervolgens verguld (afb. 6). 5
6 Afb. 6. Het luxe tafelmes uit de tuin van Latijnse School. Op het uiteinde van het heft is nog een restant van vergulding aanwezig. Het loden muntgewicht is een zeldzaam type. Het is een loodgewicht uit London en dateert uit de regeringsperiode van James I ( ). In 1588 werden in Engeland nieuwe gewichtstandaarden ingevoerd. Kort hierop werd door het stadsbestuur van London aan de Founders Company de verantwoordelijkheid toegewezen op het controleren van bronzen gewichten. Deze probeerde het gebruik van lood voor ijk-gewichten tegen te gaan, maar slaagde hier niet in. De productie van dergelijke gewichten was in handen van de, blijkbaar erg machtige, Plumbers Company. In 1611 werd hen door James I het recht gegeven op de controle van loodgewichten, waarmee het gebruik in feite weer onbetwist gelegaliseerd werd. Vanaf deze datum werden de gewichten voorzien van het merkteken van de Plumbers Company: de aartsengel St. Michael met zwaard en weegschaal (afb. 7). Daarnaast werd ook een zwaard als merkteken aangebracht. Dit is het zwaard van St. Paul, de patroonheilige van de stad Londen. Het derde merkteken is de gekroonde I, die aangeeft dat het gewicht dateert uit de regeringsperiode van James I. Het gevonden gewicht is een ½ Londons Pond, dat pond had een gewicht van 453,6 gr en was een handelspond. 6
7 Afb. 7. Het loden muntgewicht uit London uit de regeerperiode van James I is te dateren tussen 1611 en Het Gymnasium en de Hogere burgerschool: In 1823 was één van de lokalen al verlengd, maar in 1853 wordt de Latijnse School omgevormd tot Gymnasium en vindt verdere uitbreiding plaats. De zeventiende-eeuwse bebouwing (lokalen) worden hierbij tot op het vloerniveau gesloopt. Ook in de periode van het Gymnasium zijn er nog kostkinderen aanwezig op de bovenverdieping van de naastgelegen rectorswoning. Bij één van deze uitbreidingen is ook de grote zeventiende eeuwse beerput (geheel of gedeeltelijk) geleegd en opnieuw in gebruik genomen. In 1865 vestigt de Hogere Burgerschool zich in het pand en wordt er weer een nieuwe vleugel aan het pand toegevoegd. Nadat de H.B.S. in 1909 naar het Oranjepark verhuisde, werd in 1910 ook de rectorswoning gesloopt. Uit de beerput zijn voorwerpen uit de negentiende eeuw gevonden, waaronder een grafiethouder, tandenborstels, een menselijk gezicht van hout, knopen en lakzegels. De grafiethouder is de voorloper van het potlood en het gevonden exemplaar is gemaakt van messing (afb. 8). Aan de achterzijde is een knop met gat aanwezig waar waarschijnlijk een metalen ring in heeft gezeten voor een bevestigingskoordje. In de houder is nog een stuk geslepen grafiet aanwezig. Afb. 8. De negentiende eeuwse grafiethouder uit de beerkelder. 7
8 Een merkwaardig object is een en profil gesneden menselijk gezicht. Het bestaat uit een plaatje hout waarin door middel van gekerfde lijnen kaaklijn, oor, oog, wenkbrauw, neus, mond en snor zijn aangegeven (afb. 9). Afb. 9. Het gesneden houten gezicht. De gevonden tandenborstels zijn gemaakt van ivoor (afb. 10). Beide zijn op de steel voorzien van een merkteken en tekst. Het merkteken bestaat uit een liggend anker tussen de letters T en F. Daarachter staat de tekst: EXTRA FINE LONDON. Afb. 10. De twee ivoren tandenborstels met in de inzet, in detail het merk en de tekst. 8
9 Verder zijn in de beerkelder nog enkele knopen van hout en schelp en een aantal lakzegelfragmenten gevonden (afb. 11). Hieronder zijn enkele zegels afgebeeld die wijzen op correspondentie met de Rijksoverheid: het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Ook het fragment waarop waarschijnlijk een gekroonde leeuw met opgeven zwaard in een wapenschild in afgebeeld, is waarschijnlijk een overheidszegel. Het derde (herkenbare) fragment is voorzien van het monogram LB. Afb. 11. Links: twee knopen van schelp. Rechts: (herkenbare) fragmenten van lakzegels. Of de negentiende eeuwse voorwerpen uit de beerkelder zijn toe te schrijven aan de aanwezige kostkinderen of de bewoners van de rectorswoning is niet met zekerheid te zeggen. De aanwezigheid van lakzegels van correspondentie met overheidsinstanties lijkt in ieder geval te wijzen op gebruik van de beerput door de staf van de school. Een uitgebreide rapportage van het onderzoek is binnenkort te lezen op de website: 9
Zuid-Holland. Archeologische. Kroniek. 44 e jaargang 2012
44 e jaargang 2012 Zuid-Holland Kroniek Archeologische pagina14 Den Haag Westduinpark Delen van de Haagse Westduinen, tussen de Scheveningse haven en Kijkduin, zijn in de winter van 2011 op 2012 ontdaan
Nadere informatieSittard, dominicanen en Sint Rosa
Sint Rosa Sittard, dominicanen en Sint Rosa Wanneer de Amerikaanse dominicanessen naar Sittard komen, treden zij in de voetsporen van eerdere dominicanen en dominicanessen, die voor Sittard heel veel betekend
Nadere informatieAWP-VERSLAG-WAARNEMING 2010-01-OCB (PURMEREND)
AWP-VERSLAG-WAARNEMING 2010-01-OCB (PURMEREND) Locatie 15 Westerstraat Purmerend ARCHEOLOGISCHE WERKGROEP PURMEREND Neckerstraat 11 1441 KT Purmerend Project AWP Purmerend 2010-01-OCB Locatie onderzoeksgebied
Nadere informatieBouwhistorisch onderzoek
Bouwhistorisch onderzoek BOUWHISTORISCHE NOTITIE Adres : (tussen Poelestraat 12 en 14) Status : BBP Periode : september 2010 Onderzocht door : Taco Tel Auteur : Taco Tel Datum : Groningen, 16 september
Nadere informatieCULTUURHISTORISCHE GEGEVENS SINT AGATHAPLEIN-PRINSENHOFTUIN
CULTUURHISTORISCHE GEGEVENS SINT AGATHAPLEIN-PRINSENHOFTUIN OVERZICHT GEBIED 2014 Luchtfoto HISTORISCHE KAARTEN 1536 Kaart stadsbrand 1557 Kaart Jacob van Deventer 1581 Kaart Braun en Hogenberg 1654 Kaart
Nadere informatiehij qua positie onderdeel van
Bouwhistorische en Archeologische b e r i c h t e n i Archeologisch onderzoek in het Tolbrugkwartier(9) In de maanden januari en februari van dit jaar is het archeologisch onderzoek in het Tolbrugkwartier
Nadere informatieDordrecht Ondergronds Briefrapport 20 DORDRECHT, PLANGEBIED NIEUWSTRAAT 60-62
Dordrecht Ondergronds Briefrapport 20 DORDRECHT, PLANGEBIED NIEUWSTRAAT 60-62 Een archeologisch bureauonderzoek. M.C. Dorst Afbeelding: Conceptontwerp herinrichting Nieuwstraat 60-62, Abrahamse De Kock
Nadere informatieKruittoren. Ω Hoogte: ca. 18 m Ω Bouwjaar: ca Ω Muurdikte: ruim 1 m Ω Basisvorm: vierkant
Informatiekaart Kruittoren Kruittoren De Kruittoren staat aan de noordzijde van de Nieuwstad, naast het spoor, in een verloren hoekje. Circa 700 jaar geleden werd deze hoektoren gebouwd bij het verbeteren
Nadere informatie(bandeliersluiting) (verschillende zalfpotjes)
In de stortgrond afkomstig uit deze put langs de Kanaalschans werden veel metalen voorwerpen aangetroffen met de metaaldetector. Onder andere is met de detector een ronde penning van lood gevonden. Op
Nadere informatieDrempt. Rapport Ned. 52. Gld. 4.
Drempt. Rapport Ned. 52. Gld. 4. Vraagstelling. Wat zijn de maten, versieringen en vorm van de van de kerk van Drempt (kaart afb. 1) gerapporteerde grafplaat uit de (ruim te nemen) 12 e eeuw? Wat is zijn
Nadere informatieRAPPORTAGE VONDSTMELDING Lier, Kardinaal Mercierplein
RAPPORTAGE VONDSTMELDING Lier, Kardinaal Mercierplein I. Verslaggever: Sofie Debruyne Vlaams Instituut voor het Onroerend Erfgoed Koning Albert II-laan 19 bus 5 1210 Brussel 02-481 80 41 / 0473-96 70 71
Nadere informatieLeginstructies tapijttegels en pvc tegels TapijtTegelDiscount
` Leginstructies tapijttegels en pvc tegels TapijtTegelDiscount 1. Voorbereiding: vloertegels laten acclimatiseren Voordat de tapijttegels en pvc tegels gelegd kunnen wordenis het raadzaam om ze minimaal
Nadere informatieHet bestaat uit een voorhuis dat gebouwd is in 1777, met een hardstenen gevel, en een dubbel
Over het Pand Het pand Prinsenstraat 61 is een Rijksmonument. Het bestaat uit een voorhuis dat gebouwd is in 1777, met een hardstenen gevel, en een dubbel achterhuis uit de 17e eeuw, deels verbouwd in
Nadere informatieOpgraving Davidstraat-Romeinstraat Enkhuizen. Een eerste stand van zaken.
Opgraving Davidstraat-Romeinstraat Enkhuizen. Een eerste stand van zaken. In de vroege zomer van 2017 heeft Archeologie West-Friesland een opgraving uitgevoerd tussen de Davidstraat, Romeinstraat en Korte
Nadere informatieHet huis had een houten skelet, daartussen fistelstek besmeerd met leem.
Alle huizen zonder steen. In de Middeleeuwen is het dorp Boxtel ontstaan. Het dorp was klein. Rond 1100 lag er een motteheuvel met daarnaast een paar voorraadschuren. Beiden werden door water omsloten.
Nadere informatieGent Hoogstraat 51. Archeologisch verslag. Dienst Stadsarcheologie. Vergunning 2008/202 STAD GENT
Dienst Stadsarcheologie Gent Hoogstraat 51 Archeologisch verslag Vergunning 2008/202 STAD GENT Dienst Stadsarcheologie De Zwarte Doos Dulle-Grietlaan 12 9050 Gentbrugge Tel. 09/266 57 60 stadsarcheologie@gent.be
Nadere informatieModelvliegtuigbouw. Leerlingenhandleiding. De Fantra VMBO II. Auteur; Wout Heijne. Lay out Jeroen van den Brand
Modelvliegtuigbouw Leerlingenhandleiding. De Fantra VMBO II Auteur; Wout Heijne Lay out Jeroen van den Brand De Romp De romp Stap 1 - Mal - Figuurzaag - Potlood - Plaatje triplex 1. Teken met behulp van
Nadere informatieBeschrijving schaal van Oegstgeest. Figure 1: Bovenaanzicht van de schaal. Foto: Restaura, Haelen.
Beschrijving schaal van Oegstgeest Figure 1: Bovenaanzicht van de schaal. Foto: Restaura, Haelen. Figure 2: Onderaanzicht van de schaal. Foto: Restaura, Haelen. De schaal heeft een diameter van 21 centimeter
Nadere informatieVerslag vondstmelding: Eiermarkt 12 (Café Pick), 8000 Brugge
Verslag vondstmelding: Eiermarkt 12 (Café Pick), 8000 Brugge Tijdens verbouwingswerken aan het café Pick aan de Eiermarkt 12 te Brugge werd op 13 januari 2010 een vondstmelding gedaan van een oude riolering.
Nadere informatieREDENGEVENDE OMSCHRIJVING RIOOL ONDER HET GLOP EN DE BOTERHAL
REDENGEVENDE OMSCHRIJVING RIOOL ONDER HET GLOP EN DE BOTERHAL Inleiding Hoorn is een van de steden waar zich de uitzonderlijke situatie voordoet dat al vanaf de late Middeleeuwen riolen zijn aangelegd.
Nadere informatieProject 434: Bureaustudie Actualisering archeologische verwachting nieuwbouwlocatie Stadhuiskwartier. Interne Rapportages Archeologie Deventer 55
Interne Rapportages Archeologie Deventer 55 Mei 2012 Project 434: Bureaustudie Actualisering archeologische verwachting nieuwbouwlocatie Stadhuiskwartier COLOFON 2012, Gemeente Deventer, Deventer. Auteur:
Nadere informatieInleiding. Monumenten, symbolen en iconen Kindermonumentendag in Midden-Delfland Symbolen in deze tijd
Monumenten, symbolen en iconen Kindermonumentendag in Midden-Delfland 2016 Lesbrief voor de groepen 7 van de basisscholen in Midden-Delfland Deze les is de voorbereiding voor de Kindermonumentendag op
Nadere informatieArtikel: De verborgen Kadesj-scenes in de tempel van Karnak. Patrick van Gils
Artikel: De verborgen Kadesj-scenes in de tempel van Karnak Patrick van Gils De slag bij Kadesj is één van de bekendste veldslagen uit de Egyptische geschiedenis. In zijn 5 e regeringsjaar trok Ramses
Nadere informatieGent 25c. Goudstr Beersteeg Oudevest, Katelijnenstr Minnemeers Kongobrug Reke Blekersdijk Nieuwland Godshuishammeken Huidevetterken Ham
Goudstr Beersteeg Oudevest, Katelijnenstr Minnemeers Kongobrug Reke Blekersdijk Nieuwland Godshuishammeken Huidevetterken Ham Gent 25c De Minnemeersbrug lag in het verlengde van de Goudstraat Goudstr /Beersteeg
Nadere informatieDrogenapstoren. Ω Hoogte: 47,5 meter Ω Bouwjaar: Ω Muurdikte: 2 meter Ω Basisvorm: vierkant. Werkgroep Bouwhistorie Zutphen
Informatiekaart Drogenapstoren Drogenapstoren De Drogenapstoren is van oorsprong een middeleeuwse stadspoort. s Avonds wordt hij prachtig verlicht, en terecht. Dat deze toren er nog steeds staat is heel
Nadere informatieBouwhistorische waarneming Wegje 1/Apenspel 5, Enkhuizen
Bouwhistorische waarneming Wegje 1/Apenspel 5, Enkhuizen door Gerrit Vermeer in opdracht voor de gemeente Enkhuizen namens de Vereniging Oud Enkhuizen. oktober 2015 1 Afbeelding omslag. De voorgevel van
Nadere informatieOostpaan IS, 20, Maasland
Oostpaan IS, 20, Maasland Concept Oostgaag 18/20, 3155 CG Maasland Het pand staat aangegeven op de kadastrale minuut van ca. 1820. Het wordt dan bewoond door Pieter de Wilde, arbeider. Het was dus een
Nadere informatieDordrecht Ondergronds Waarneming 2 DORDRECHT, SPUIBOULEVARD
DORDRECHT, SPUIBOULEVARD 273-287 Waarneming van een deel van de stadsmuur M.C. Dorst De stadsmuur met de Beulstoren op een tekening van Schouman uit 1747 (Erfgoedcentrum DIEP, inventarisnr. 551_30093).
Nadere informatieTypering van het monument: Woonhuis uit 1896 dat deel uitmaakt van de historische bebouwingsstructuur van de dorpskern Hunsel.
Kerngegevens gemeentelijk monument: Monumentnummer : GM088 Naam monument : n.v.t. Adres : Jacobusstraat 2 Postcode en plaats : 6013 KK Hunsel Kadastrale aanduiding : HSL00 sectie B nr(s) 2771 Coördinaten
Nadere informatieBroederenkerk. Ω Bouwjaar: 1772
Informatiekaart Broederenkerk Broederenkerk De Broederenkerk is een van de drie grote kerken in de binnenstad van Zutphen. De toren van de kerk bevat een klok die elke avond om tien voor tien wordt geluid
Nadere informatie1.6 Reconstructie van de noordzijde van de Markt, omstreeks 1500 (AEH, RG)
1.6 Reconstructie van de noordzijde van de Markt, omstreeks 1500 (AEH, RG). - 14 - - 15 - 3.23 3.24 3.26 3.25 vastgesteld. De verdieping in het voorhuis van dit pand had geen schouw, een balklaag met gekantrechte
Nadere informatieBrugge, Sint-Salvatorskathedraal
Komvest 45 8000 Brugge T +32 [0]50 44 50 44 F +32 [0]50 61 63 67 E info@raakvlak.be www raakvlak.be Brugge, Sint-Salvatorskathedraal Dossiernr. 2010/067 onderzoek t.h.v. het koorgestoelte Elisabeth Van
Nadere informatieLimosterrein Nijmegen
44 Het einde van de koude oorlog betekende ook het einde van de Luchtmacht Instructie en Militaire Opleidingen School. Een opleiding met 3000 studenten op een terrein van 16,4 ha. De gemeente Nijmegen
Nadere informatieDordrecht Ondergronds Waarneming 3 DORDRECHT, BOOMSTRAAT, BOLWERK, MERWEKADE
DORDRECHT, BOOMSTRAAT, BOLWERK, MERWEKADE Waarneming van een deel van een kademuur M.C. Dorst Uitzicht over de Merwede vanaf het Blauw Bolwerk. Tekening rond 1650 (Erfgoedcentrum DIEP, inventarisnr. 551_35413).
Nadere informatiePlangebied Koningstraat 10
6500 voor Chr. RAAP-NOTITIE 4464 Plangebied Koningstraat 10 3750 voor Chr. Gemeente Zaltbommel Archeologisch onderzoek: een archeologische begeleiding 2200 voor Chr. 700 voor Chr. 150 na Chr. 320 na Chr.
Nadere informatieADDENDUM 10. Werkput 5
Asse-Kalkoven, / en /3 Rapporten Agilas vzw / ADDENDUM. Werkput.. Inleiding Enkele dagen na het indienen van het conceptrapport, deelden de nutsmaatschappijen mee dat de sleuven voor de aansluiting van
Nadere informatieen nog andere straten moest nog worden aangelegd.
In de Belle Epoque had de Brabantstraat en de Brabantdam. De Brabantstraat liep van de Vogelmarkt tot aan het François Laurentplein. Deze straat is een van de oudste van Gent want werd reeds vermeld in
Nadere informatieDe leidsche Monumenten. ) DE VERANDERINGEN IN HET STADSBEELD.
De leidsche Monumenten. ) DE VERANDERINGEN IN HET STADSBEELD. De oude stadhuisgevel, door brand deerlijk geteisterd, is weder vernieuwd met gebruikmaking van menig oorspronkelijk bouwfragment. Voor de
Nadere informatieAWP-VERSLAG-WAARNEMING OCB (PURMEREND)
AWP-VERSLAG-WAARNEMING (PURMEREND) Locatie 11 Nieuwstraat Purmerend ARCHEOLOGISCHE WERKGROEP PURMEREND Neckerstraat 11 1441 KT Purmerend Project AWP Purmerend Locatie onderzoeksgebied Administratieve gegevens
Nadere informatieAmmerzoden Kasteel Ammersoyen, Z.W. hoektoren
Stoo kplaats Hearth Schouw Fireplace UDC 697.2 Plaats Gebouw, onderdeel Omschrijving Datering Toelichting Ammerzoden Kasteel Ammersoyen, Z.W. hoektoren Gemetselde schouw in muur 13de eeuw In de muur van
Nadere informatieDe punt op de i van de restauratie
Gerlof van der Veen De punt op de i van de restauratie Op zoek naar historische eenheid in hedendaagse verscheidenheid Aan de markten in Zutphen vormen de afzonderlijke gevels met elkaar een beschermd
Nadere informatieGrondplan Alden Biesen
Grondplan Alden Biesen Vind makkelijk je weg in Landcommanderij Alden Biesen en ontdek op de plattegrond van het domein wat er allemaal te zien is. Bezoek de schitterende historische gebouwen en prachtige
Nadere informatie: Turlings, Roermond; het ontwerp van de tuin is van J. Cuypers
Kerngegevens gemeentelijk monument: Monumentnummer : GM086 Naam monument : Pand 'Schlangen' Adres : Rijksweg 1 Postcode en plaats : 6085 AA Horn Kadastrale aanduiding : HOR02 sectie D nr(s) 1993 Coördinaten
Nadere informatieTypering van het monument: Vrijstaand negentiende-eeuws woonpand van twee bouwlagen met karakteristiek dakoverstek.
Kerngegevens gemeentelijk monument: Monumentnummer : GM027 Naam monument : n.v.t. Adres : Heerweg 2 en 4 Postcode en plaats : 6082 AC Buggenum Kadastrale aanduiding : BGN04 sectie A nr(s) 2109 Coördinaten
Nadere informatieHet voormalige Liefdegesticht Sint-Adrianus aan de Torenstraat in Sint-Michielsgestel
Het voormalige Liefdegesticht Sint-Adrianus aan de Torenstraat in Sint-Michielsgestel In 1875 geeft pastoor Lambertus Godschalk te kennen dat het wenselijk is om te komen tot een Liefdegesticht tot opvoeding
Nadere informatieWerkgroep Bouwhistorie Zutphen. Informatiekaart St. Janskerk. St. Janskerk
Informatiekaart St. Janskerk St. Janskerk De spits van deze lange slanke toren staat al eeuwen scheef. Hoe dat komt weten we niet, maar het zal tot in lengte van dagen wel zo blijven. De toren heeft niet
Nadere informatieBOUWHISTORISCH RAPPORT VIJZELSTRAAT 69-71, ENKHUIZEN
BOUWHISTORISCH RAPPORT VIJZELSTRAAT 69-71, ENKHUIZEN door Gerrit Vermeer namens de Vereniging Oud Enkhuizen in opdracht van de gemeente Enkhuizen. november 2013 1 2 Objecten Adres: Vijzelstraat 69 te Enkhuizen
Nadere informatieBovende details van de kaart van Blaue en de kaart figuratief laten de ingrijpende veranderingen zien na 1654.
Versie nr.1 Juni 2007-06-11 Straathistorie De van der Mastenstraat bestaat uit een gedeelte voor 1654 vanaf de Verwersdijk tot aan de perceelscheiding tussen huisnummer 24 en 26 en een gedeelte van na
Nadere informatieSYNAGOGE SCHOOL OPDRACHT. Dienst in de Grote Synagoge Vervaardiger: Martin Monnickendam. Materiaal: pastel, aquarel, plakkaatverf.
b WAT GA JE DOEN? Binnenkort geef je samen met een klasgenoot een presentatie in het. Het onderwerp van je presentatie is: ONDERWERP: SCHOOL OPDRACHT e g o g a Syn Dienst in de Grote Synagoge Vervaardiger:
Nadere informatieDe steenhuizen in Noord- en Zuidbroek.
De steenhuizen in Noord- en Zuidbroek. Een van de belangrijkste en tevens meest tijdrovende onderdelen van onze hobby (het zoeken met de metaaldetector) is het opsporen van oude bewoningsresten. Vele uren
Nadere informatieBouwhistorisch en Archeologisch
Bouwhistorische en Archeologische b e r i c h t Historische gegevens bevinden zich niet alleen in het archief. Ook in de bodem van de stad en in de oude gebouwen kunnen we veel en bovendien gevariëerde
Nadere informatieDe Kapelle van Haskerdijken
De Kapelle van Haskerdijken van kapel tot De Kapelle Volgens de schaarse middeleeuwse bronnen zou op de plek van het huidige kerkje van Haskerdijken rond 1200 al een kleine kapel hebben gestaan met daarin
Nadere informatieTypering van het monument: Trafohuisje met afbeelding van Maria, waarvan de bouwstijl is aangepast aan de omgeving.
Kerngegevens gemeentelijk monument: Monumentnummer : GM092 Naam monument : n.v.t. Adres : Margarethastraat 13 Postcode en plaats : 6014 AE Ittervoort Kadastrale aanduiding : ITV00 sectie B nr(s) 1237 Coördinaten
Nadere informatieRondrit naar Groede 94.99 km
Rondrit naar Groede 94.99 0 2.04 0 Lissewege Het zeer landelijke Lissewege hoort sinds de gemeentefusies bij Brugge. De naam van het dorp duikt op in de 11de eeuw en zou afkomstig kunnen zijn van 'liswega',
Nadere informatieArcheologen vinden bijzondere geldschat bij zuidelijke muur in Jeruzalem
Archeologen vinden bijzondere geldschat bij zuidelijke muur in Jeruzalem Munten uit de Byzantijnse tijd. Een archeologisch team onder leiding van dr. Eilat Mazar heeft in de buurt van de Tempelberg een
Nadere informatieGent 24b. De Predikherenlei anno 1820 door de Hollandse soldaat Wynantz. Onderbergen. Het pand van de Dominicanen. Predikherenlei
De Predikherenlei anno 1820 door de Hollandse soldaat Wynantz Gent 24b Onderbergen. Het pand van de Dominicanen Predikherenlei Rue de la Valléé nr 40 /Onderbergen Onderbergen nr 57 in 1940 Tweede gedeelte
Nadere informatieHeilig Hart Kerk en Kapucijnen klooster te Langeweg. Kloosterlaan 6; 8; 10
Heilig Hart Kerk en Kapucijnen klooster te Langeweg Kloosterlaan 6; 8; 10 Foto's Heilig Hart Kerk en Kapucijnen klooster te Langeweg Kenmerken Postcode/plaats Kloosterlaan 6;8;10 4772 RA Langeweg Oorspronkelijke
Nadere informatieTe Koop Café Restaurant " Het Verenigingsgebouw" Veenhuizen
Te Koop Café Restaurant " Het Verenigingsgebouw" Veenhuizen Advertentienr. 2930 OG: 295.000 INV/GW: 45.000 Huur: 6.250 /mnd. excl.btw Omschrijving Het Verenigingsgebouw in Veenhuizen geeft het gevoel weer
Nadere informatieArcheologische inventarisaties
B i j l a g e 3 : Archeologische inventarisaties Plangebied: Paktuynen Kwartier fase 2 en 3, Enkhuizen, gemeente Enkhuizen Adviesnr: 12142-locatie 1 en 5 Opsteller: D.M. Duijn & M.H. Bartels Datum: 7-5-2012
Nadere informatieSPELREGELS START. Loop vanaf het Tongerloplein richting Molenstraat en sla rechtsaf de hoek om.
SPELREGELS De speurtocht start en eindigt op het Tongerloplein te Roosendaal. Blijf bij je groepje en let op het verkeer! START Loop vanaf het Tongerloplein richting Molenstraat en sla rechtsaf de hoek
Nadere informatieKoker. Shute. Stortkanalen in muren Shutes in walls
Shute I UDC 69.027.4 RVblad 01-1 Stortkanalen in muren Shutes in walls G. Berends Deze bijdrage is bedoeld als een aanzet tot het onderwerp en om meer bekendheid te geven aan het fenomeen, de documentatie
Nadere informatieTheorie beeldvorming - gevorderd
Theorie beeldvorming - gevorderd Al heel lang geleden ontdekten onderzoekers dat als licht op een materiaal valt, de lichtstraal dan van richting verandert. Een voorbeeld hiervan is ook te zien in het
Nadere informatieAlbum amicorum van Johannes Honingh, stedelijke magistraat van Middelburg. Koninklijke Bibliotheek 76 J 34 (album amicorum , 1684)
Album amicorum van Johannes Honingh, stedelijke magistraat van Middelburg. Koninklijke Bibliotheek 76 J 34 (album amicorum 1654-1658, 1684) 1 tekening, 5 wapens, 1 lakzegel, 96 inscripties. Leiden, Parijs,
Nadere informatieBescherming bouwhistorie monumenten 2e groep
Embargo tot 7 juni 2015 Onderwerp Bescherming bouwhistorie monumenten 2e groep Programma Cultuur & Cultuurhistorie & Citymarketing Portefeuillehouder B. van Hees Samenvatting Op 27 januari 2010 heeft de
Nadere informatieonderzoek leegstand en verwaarlozing historische binnenstad Dordrecht
onderzoek leegstand en verwaarlozing historische binnenstad Dordrecht dd juli 2009 SO/IS, Tim Vermeer Samenvatting Op verzoek van de gemeenteraad is een onderzoek uitgevoerd naar de leegstand in de historische
Nadere informatiegegraven funderingen langs de Windmolenbergstraat. voorgrond zijn de restanten te zien van het 2/1-kap-huis met bgbehorende kelders.
Bouwhistorische en Archeologische b e r i c h t e n i Opgraving op het terrein van Reinier van Arkel aan de Windmolenbergstraat In het najaar van 1996 is een deel van het psychiatrisch ziekenhuis Reinier
Nadere informatieOp zoek naar Dorestad
Dit speurboekje is van 1 2 Inhoudsopgave 2 Colofon Samenstelling: Marjolein den Ouden, Marieke Peters, in samenwerking met Bureau Nebti, Hilversum Redactie: Annemarieke Willemsen, Tanja van der Zon Illustraties:
Nadere informatieWaarneming en bureauonderzoek Museumstraat 65a
Waarneming en bureauonderzoek Museumstraat 65a Een straat verder vind je de Kunstkerk. De Kunstkerk behoorde nooit de kunst toe, maar de religie. Sinds de bouw, in 1885, hebben verschillende kerkgemeenschappen
Nadere informatieD5 Het begijnhof tot het eind van de Lange Violettestraat en en het Oud Scheldeken
D5 Het begijnhof tot het eind van de Lange Violettestraat en en het Oud Scheldeken Klein Begijnhof st Pietersabdijkerk de verdwenen OLVkerk St Baafs Belfort st Niklaaskerk St Salvatorkerk In het Begijnhof
Nadere informatieBakenessergracht 84. wijk: Burgwal
Bakenessergracht 84 wijk: Burgwal Soort : Gevelsteen 2 stenen Naam : DE PASSER EN DE VALK Datering : 1726 Perceel : Rijksmonument RM/18960 - hoofdgebouw Oorspronkelijke gevel : Ja Herschilderd / Herplaatst
Nadere informatieHoofdstuk 14: De romaanse en gotische kunst
Hoofdstuk 14: De romaanse en gotische kunst Inleiding Inleidende oefening: bespreek met je buur de chronologische volgorde van deze zes gebouwen en noteer de corresponderende letters in die volgorde A
Nadere informatieMonumentenregister Nijmegen. Register van beschermde monumenten krachtens de Nijmeegse Monumentenverordening
Register van beschermde monumenten krachtens de Nijmeegse Monumentenverordening Plaatselijke aanduiding monument Ganzenheuvel 71/ Lange Brouwerstraat 55 Aanwijzingsbesluit 11-11-2015 MON ID-code 2749 Redengevende
Nadere informatieKerngegevens gemeentelijk monument: Adres : Stationstraat 17. Kadastrale aanduiding : BXM00 sectie E nr(s) 85 Coördinaten : x: y:
Kerngegevens gemeentelijk monument: Monumentnummer : GM017 Naam monument : n.v.t. Adres : Stationstraat 17 Postcode en plaats : 6095 BR Baexem Kadastrale aanduiding : BXM00 sectie E nr(s) 85 Coördinaten
Nadere informatieGent A19. Vervolg van de Kouter en-dreef en de Universiteitsstraat
Gent A19 Vervolg van de Kouter en-dreef en de Universiteitsstraat Deze 2 prenten bevinden zich in een museum in Amerika. De bovenste prent, de man die in de vuilbak zit of tenminste erin word gestopt is
Nadere informatieDordrecht Ondergronds 51. Gemeente Dordrecht, Schrijversstraat 7. Een archeologisch bureauonderzoek.
Gemeente Dordrecht, Schrijversstraat 7. Een archeologisch bureauonderzoek. M.C. Dorst Afbeelding: De Schrijversstraat in 1960 (RAD archiefnr. 552_302207). 2014 Gemeente Dordrecht Stadsontwikkeling/Ruimtelijke
Nadere informatieNaam: De Romeinen. Vraag 1. De Romeinen hebben veel gebouwd. Noem vijf verschillende toepassingen. pagina 1 van 6
Naam: De Romeinen De Romeinse bouwkunst. De Romeinen behoren tot de beste bouwers uit de geschiedenis. Ze bouwden tempels, riolen, waterleidingen, wegen, kanalen, huizen, aquaducten, havens, bruggen en
Nadere informatieStaatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden
Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 2002 476 Besluit van 4 september 2002, houdende de toekenning van standaarden aan het Korps Veldartillerie en het Korps Rijdende Artillerie en een
Nadere informatieOostgaag 22/Kwakelweg 2, Maasland. Concept
Concept Oostgaag 22, 3155 CG, Kwakelweg 2, 3155 CC Maasland Op de kadastrale minuutkaart van ca. 1825 staat op deze plaats een klein pand met een rechthoekige plattegrond. Het pandje staat op de plaats
Nadere informatieLes 5: De leefomstandigheden van de Maastrichtse arbeiders
Les 5: De leefomstandigheden van de Maastrichtse arbeiders Les 5: Leefomstandigheden De kloof tussen arm en rijk De afstand tussen arm en rijk was in de negentiende eeuw veel groter dan nu. Door de toenemende
Nadere informatieBouwmassa: De kapel heeft een rechthoekige plattegrond, haaks op de weg en is gedekt met een zadeldak, haaks op de weg.
Kerngegevens gemeentelijk monument: Monumentnummer : GM090 Naam monument : Bruggerkapelletje Adres : Kallestraat bij 11 Postcode en plaats : 6013 RM Hunsel Kadastrale aanduiding : HSL00 sectie N nr(s)
Nadere informatieVogelmarkt. A21 Koestraat Korte Dagsteeg, St Jans-vest, Kleine Vleeshuisstraat
Vogelmarkt A21 Koestraat Korte Dagsteeg, St Jans-vest, Kleine Vleeshuisstraat Vogelmarkt aan de Kouter in 1956 Eind de jaren 50,begin 60 had je nog de oude bebouwing aan beide zijden van de straat. Daarna
Nadere informatieTypering van het monument: Open, witte Heilig Hartkapel die is gebouwd tijdens de opkomst van de Heilig Hartdevotie.
Kerngegevens gemeentelijk monument: Monumentnummer : GM046 Naam monument : H. Hartkapel Adres : Hoek Markt - Gulden Eind Postcode en plaats : 6096 AL Grathem Kadastrale aanduiding : GTM00 sectie C nr(s)
Nadere informatieComplexnummer: Smallepad MG Amersfoort Postbus BP Amersfoort
Complexnummer: 521251 Smallepad 5 Woonhuis/tabakskerverij Aantal complexonderdelen: Monumentnummers van complexonderdelen: 2 521253, 521252 Woonplaats : Gemeente: Provincie: Hoofdadres van hoofdobject:
Nadere informatieGROEN VAN TOEN BUITENPLAATSEN IN DE DORDTSE POLDERS
GROEN VAN TOEN BUITENPLAATSEN IN DE DORDTSE POLDERS Van pachthoeve tot lusthof Na de samenvoeging van verschillende kleine omkadingen tot de Oud Dubbeldamse polder in 1603, investeren de inpolderaars ook
Nadere informatieOver de kerk van Marum
Over de kerk van Marum De kerk van Marum is een van de oudste bakstenen kerken in Groningen. Het oudste gedeelte, het koor, dateert uit de 12 e eeuw. De toren is 13 e -eeuws. De preekstoel werd in 1826
Nadere informatieObject 1:
Project Wiskunde & Schoonheid Wat is schoonheid? En waarom vinden we bepaalde dingen mooi? Wat is de Gulden Snede? En wat heeft die te maken met de Fibonacci-rij? Wat heeft wiskunde met schoonheid te maken?
Nadere informatieActiviteitenschema Archeologie
Activiteitenschema Archeologie Soort activiteit: Spullen opgraven uit de zandbak. Tijdsindeling: 5 Minuten de plaatjes in de zandbak verstoppen. 5 Minuten vertellen over hoe de mensen vroeger wat zochten
Nadere informatieKerngegevens gemeentelijk monument: Adres : Eindstraat 11
Kerngegevens gemeentelijk monument: Monumentnummer : GM078 Naam monument : n.v.t. Adres : Eindstraat 11 Postcode en plaats : 6085 AE Horn Kadastrale aanduiding : HOR02 sectie D nr(s) 1403 Coördinaten :
Nadere informatieRapenburg 75 en 77 Leiden. Architectenbureau Gerrit van der Vijver BNA. In opdracht van dhr. C. Houbolt en mevr. E. Wolters
Architectenbureau Gerrit van der Vijver BNA Behoort bij beschikking van Burgemeester en Wethouders van Leiden Wabo 142562 / 1586089 Rapenburg 75 en 77 Leiden In opdracht van dhr. C. Houbolt en mevr. E.
Nadere informatieMiddenbeemster, Korenmolen De Nachtegaal
Inleiding In opdracht van Cultureel Erfgoed Noord-Holland heeft op 1 december 2010 een kort onderzoek plaatsgevonden naar de opbouw en datering van de lage voetmuur van de korenmolen De Nachtegaal, gelegen
Nadere informatieBouwhistorische en Archeologische
Bouwhistorische en Archeologische c h t i Archeologisch onderzoek in het Tolbrugkwartier(8) Zoals in de vorige aflevering van dit blad reeds werd gemeld, bleek de middeleeuwse bebouwing langs de Tolbrugstraat
Nadere informatieDe achterkant van Kampen door Ernst Hupkes
De achterkant van Kampen door Ernst Hupkes Wanneer een bezoeker voor de eerste keer de oude binnenstad van Kampen betreedt kan deze zomaar het gevoel krijgen een 19de-eeuwse stad binnen te treden. Met
Nadere informatieaanwijzing tot gemeentelijk monument van de kelder onder Westhaven 4
II besluit van burgemeester en wethouders paz-nummer onderwerp 2006.485705 aanwijzing tot gemeentelijk monument van de kelder onder Westhaven 4 burgemeester en wethouders van gouda Gelezen het advies d.d.
Nadere informatieArgeologysk Wurkferbân.
Argeologysk Wurkferbân. Archeologische begeleiding duikactiviteit Dongjumer waterpoort Franeker. Op verzoek van mevrouw W. Stienstra-Streekstra van de gemeente Franekeradeel, zulks na overleg met de provinciaal
Nadere informatieAdvies 1674 OW: Erveweg 26, Olst Wijhe
Advies 1674 OW: Erveweg 26, Olst Wijhe Datum : 3 november 2011 Kader : herbestemming VAB Fase : initiatief Opgave In het kader van een transformatie van het erf aan de Erveweg 26 in Welsum vraagt de gemeente
Nadere informatieOpdrachten bij Architectuurroute Uden
Op de vouwfolder staat de route aangegeven. Je loopt route A, die begint bij het Museum voor Religieuze Kunst. Bij enkele gebouwen op de route worden vragen gesteld. Deze vragen maak je in klad in dit
Nadere informatieRUIMTELIJKE KWALITEITSPLAN ZONNEPARK LUTTEN
RUIMTELIJKE KWALITEITSPLAN ZONNEPARK LUTTEN 1. Wat is de aanleiding Werkgroep Lutten Leeft is voornemens om een zonnepark te ontwikkelen binnen Gemeente Hardenberg op grond van het bedrijf Wildkamp. Het
Nadere informatieBrugstraat 35, Roosendaal
Brugstraat 35, Roosendaal Bouwjaar: 1921 Gegevens monument Locatie: CBS Typering: Brugstraat 35, 4701 LB Roosendaal Woonhuis / Notariskantoor Bouwjaar: 1921 Architect: Soort monument: Jac. Hurks Gemeentelijk
Nadere informatieBIJLAGE 2 LESBRIEF BEZOEK DE KERK!
EDE VROEGER EN NU Erfgoedleerlijn Ede BIJLAGE 2 LESBRIEF BEZOEK DE KERK! voor groep 5 t/m 8 EDE VROEGER EN NU Erfgoedleerlijn Ede MONUMENTEN bezoek de kerk Lesbrief Tijdens je bezoek aan de kerk onderzoek
Nadere informatieVogelmarkt Koestraat Korte Dagsteeg, St Jansvest, Kleine Vleeshuisstraat A21. Vogelmarkt richting Kouter
Vogelmarkt Koestraat Korte Dagsteeg, St Jansvest, Kleine Vleeshuisstraat A21 Vogelmarkt richting Kouter Vogelmarkt aan de Brabantdam in 1961 Vogelmarkt aan de Kouter in 1961 Eind de jaren 50,begin 60 had
Nadere informatie