Opstap Voor de jonge kinderen in de kerk

Transcriptie

1 Foto s: Hervormd Rouveen, Kruispuntgemeente Vathorst Opstap Voor de jonge kinderen in de kerk In bijna alle gemeenten is het er wel: een kinderoppas(dienst) of kindercrèche. Een geweldige voorziening, die van oorsprong is ontstaan om jonge ouders de kans te geven samen de kerkdienst te bezoeken. Maar waarom doen de meeste gemeenten niets aan de geloofsopvoeding van deze kleintjes? Kun je nog niet bidden, zingen en bijbellezen met baby s en peuters? Of is het een gemiste kans? Opstap is geschreven voor de kinderoppasdienst van de kerk, maar kan ook heel goed gebruikt worden voor de peuter-/kleutergroepen van kindernevendiensten en bijbelklassen. De laatste jaren kwam dit signaal steeds vaker bij de HGJB binnen. Als die kinderen tóch in de kerk zitten waarom doen we dan niets met hen? Waarom gaat op de meeste plekken de Bijbel niet eens open? We ontdekten dat een aantal gemeenten wel de wens heeft om iets te doen met deze kinderen, maar dat er geen geschikt materiaal voorhanden is. De HGJB besloot daarom een methode te ontwikkelen die speciaal bedoeld is voor 3- tot 6-jarigen tijdens de kinderoppasdienst van de kerk: Opstap. Kun je met baby s en peuters nog niet bidden, zingen en bijbellezen? Of is het een gemiste kans? Opstap: de methode Opstap is ontwikkeld met als doel dat 3- tot 6-jarigen: - vertrouwd raken met de bijbelse geschiedenissen - God leren kennen door de bijbelverhalen - de kennis en de boodschap op hun eigen niveau kunnen vertalen naar hun dagelijks leven - kennismaken met de kerk, en met name met de liturgie van de eredienst. Om dit te bereiken, bestaat de methode uit twee jaargangen met twee verschillende programma s: 1. Bijbelprogramma s (47 per jaargang): de bekendste bijbelverhalen worden behandeld. 2. Ingroeiprogramma s (7 per jaargang): belangrijke elementen en personen uit de kerk(dienst) komen aan de orde. Denk hierbij aan de Doop en het Avondmaal, de wet, bidden en zingen, de zegen, de ambtsdragers, de dominee en de koster. Naast de lessen zijn er in de inleiding van Opstap enkele basics opgenomen: tips en voorbeelden van gemeenten over hoe je Opstap kunt organiseren in je eigen gemeente (bijvoorbeeld: hoe motiveer je de oppassers om hiermee aan de slag te gaan?) tips voor (geloofsopvoeding binnen) de kinderoppas van 0-3 jaar tips voor (geloofsopvoeding binnen) de kinderoppas van 3-6 jaar informatie over de (geloofs)ontwikkeling van 0- tot 3-jarigen en 3- tot 6-jarigen gebruikershandleiding bij de lessen 14

2 KRUISpUntGEMEEntE VatHORSt, amersfoort KInDERKWaRtIER (KInDERnEVEnDIEnStGROEp) Als pilotgemeente werken we vanaf de zomervakantie (2012) met de methode Opstap. Het is een methode die aansluit bij onze wensen en we zijn er dan ook enthousiast over. De lessen zijn op een logische wijze opgebouwd en bieden veel verschillende mogelijkheden om het bijbelverhaal en de verwerking daarvan aan te bieden. Daarnaast is het programma heel interactief opgezet en dat werkt erg prettig, juist ook voor de kinderen. Bij elke les is er ook een gedeelte opgenomen voor de ouders, waardoor zij (nog) meer betrokken raken en thuis nog eens kunnen doorpraten over wat er in ons Kinderkwartier is verteld. bijbelgetrouwheid en DiDaCtisChe principes Zijn BELANGRIJKE KERN- WAARDEN VAN OPSTAP presentatieavonden OpStap In mei zal Opstap worden gepresenteerd door de vrijwilligers en HGJB ers die hebben meegewerkt aan deze methode. Ingrediënten van de avond: het belang van geloofsopvoeding tijdens de kinderoppas, doorlopen van een Opstap-programma aan de hand van fi lmbeelden van een pilotgroep, hoe organiseer je Opstap in je eigen gemeente, ervaringen uitwisselen met andere gemeenten, gelegenheid om de methode aan te schaffen mei nijkerk - 28 mei Gouda - 30 mei Rouveen Aanmelden is niet verplicht, maar wel gewenst. Dit kan via het aanmeldformulier op de website. HERVORMDE GEMEEntE ROUVEEn KInDEROppaS De kinderoppas in onze gemeente groeit uit z n jasje. Soms hebben we 30 kinderen in de leeftijdscategorie van 0 tot 6 jaar. Dat is natuurlijk ongeloofl ijk druk. De kinderen krijgen dan niet de aandacht die ze verdienen. Bovendien willen we de kinderen graag iets méér meegeven. Daarom is er een projectgroep gestart die nadenkt over hoe we de kinderoppas anders kunnen vormgeven. We hadden het idee om voor de oudere kinderen (3 tot 6 jaar) een aparte groep op te starten, maar wisten nog niet goed hoe we dat moesten inkleden. Op zoek naar mogelijkheden kwamen we op de website van de HGJB terecht. Meteen werden de proefl essen van Opstap aangevraagd. Tot onze verrassing blijkt deze methode naadloos aan te sluiten bij onze ideeën. In elke les is een bijbelverhaal opgenomen, maar daarnaast ook een leuke introductie op het verhaal, liedjes en een verwerking (creatief of spel). Wat wij erg fi jn vinden is dat er ook informatie in de les is opgenomen die je aan de ouders mee kunt geven. Thuis kunnen zij dan met hun kinderen nog eens over de les doorpraten. Daarom start onze gemeente zo snel mogelijk met Opstap. laagdrempelig, MaaR HEt KOSt OOK Wat Oppassers in kerkelijke gemeenten zijn niet altijd automatisch kinderwerkers. Daarom zijn we samen met de Opstap-vrijwilligers op zoek gegaan naar een format waarbij de Opstap-lessen zo kant-en-klaar mogelijk zijn en zo min mogelijk voorbereiding kosten. Tegelijkertijd hebben we als gemeente en als ouders ook de opdracht gekregen om onze kinderen in geloof op te voeden. We zijn een instrument in Gods handen, we kunnen niet zomaar ondoordacht bezig zijn. Bijbelgetrouwheid en didactische principes zijn dan ook belangrijke kernwaarden van de Opstap-methode. Dat houdt in dat het werken met de jongste kinderen ook iets mag kosten Geld van de kerkelijke gemeente om de methode aan te schaffen. En tijd van de oppassers, om enige voorbereiding te treffen voordat je met de kinderen aan de slag gaat. We beseffen dat dit niet vanzelf zal gaan in de gemeente. Daarom is hier aandacht voor in de basics van de map, alsook tijdens de presentatieavonden die de HGJB eind mei verspreid over het land organiseert. MEER InFO? Met achtergrondartikelen, proefpakket, voorinschrijvingsformulier en meer. 15

3 Foto: HGJB Voorblad met informatie voor de voorbereiding van het programma. Handig voor het coördinatieteam: zij kunnen in één oogopslag zien wat er nodig is voor dit programma. De programma s worden digitaal beschikbaar gesteld via een inlogcode op de website. Zo kun je het programma snel en makkelijk via de verzenden aan de persoon die aan de beurt is. NB: het is niet toegestaan om de programma s te verspreiden aan mensen buiten de eigen wijkgemeente. (Digitale) programma s mogen alleen gebruikt worden in de wijkgemeente waar de map is aangeschaft. De lessen van Opstap bestaan uit een kort programmaatje om met de kinderen te doen. De leiding van de kinderoppas kan zelf een keuze maken uit de onderdelen en hun programma zo afstemmen op de kinderen en de beschikbare tijd. Het is dus per defi nitie niet de bedoeling om alles te doen! Er is keus uit twee introductiewerkvormen: een korte eenvoudige werkvorm of een poppenspel met Rik. Bedoeld om de kinderen een opstapje te laten maken richting het verhaal. Een vast liedje. De melodielijn en een mp3 met meezingversie kan via de inlogcode gedownload worden. 16

4 In verband met de brede achterban, auteursrechten en de wens om de lessen vanuit één doelstelling te schrijven, is er bewust voor gekozen om niet vanuit een bestaande kinderbijbel te schrijven. Het is daarentegen wél belangrijk om de Bijbel erbij te pakken en de kinderen te laten zien dat het verhaal dat je vertelt, uit de Bijbel komt. Dit staat in een opstapje omschreven. Daarnaast zijn prenten uit een kinderbijbel zeer geschikt om bij de lessen te gebruiken. Om het verhaal goed te begrijpen en te onthouden is het belangrijk om het met de kinderen te bespreken. Deze vragen helpen daarbij. Een uitgeschreven voorbeeldvertelling, geschreven vanuit de doelstelling van de les. Zo kan iedere oppasser het verhaal vertellen of voorlezen, zonder dat het veel voorbereiding hoeft te kosten. In de voorbeeldvertelling is een alledaags voorwerp opgenomen om de zintuigen van de kinderen te prikkelen. Even wiebelen. De peuters/kleuters doen actief mee met een onderdeel uit het verhaal. Een eenvoudige knutsel, waarbij rekening is gehouden met de oppassituatie in kerken (kleding, materialen, et cetera). Werkbladen zitten bij de les, ook bij de digitale versie die gedownload kan worden. Keuze uit 2 verwerkingen: creatief of spel. Veel kleuters houden van knutselen, andere juist niet. Sommige kinderen leren en onthouden meer door spel. Heel belangrijk om een creatieve verwerking en een spel daarom af te wisselen. Wanneer je een lange oppasdienst hebt, kun je het spel ook extra, na de knutsel, doen. Een prachtige plus bij dit materiaal: een briefje om mee te geven aan de ouders, zodat zij op de hoogte zijn van wat hun kind tijdens de kinderoppas heeft gedaan en daar thuis op terug kunnen komen. Het briefje kan geprint worden meegegeven of via de worden verzonden. Het is ontzettend belangrijk dat er verbinding plaatsvindt tussen de geloofsopvoeding thuis en in de kerk! Dit briefje kan daar een eenvoudig hulpmiddel bij zijn. 17

5 Foto: HGJB Achter de schermen van Opstap OpStap In EEn paar CIJFERS: - Opstap wordt ontwikkeld door een groep van 19 deskundige vrijwilligers. Dit betreffen leerkrachten, pedagogen, onderwijskundigen en ouders uit het hele land. - De tekeningen van Opstap worden gemaakt door 3 verschillende tekenaars. Zo is er variatie in de knutsels. - In 2011 is de eerste proefl es aan circa 50 geïnteresseerde gemeenten verzonden. Op basis van de reacties van deze gemeenten is het format hier en daar aangepast. - Inmiddels hebben ruim 90 gemeenten een proefpakket aangevraagd. - In 2012 heeft de Hervormde Gemeente Zwartebroek-Terschuur een actiedag voor Opstap gehouden met een opbrengst van 2500 euro. - Voor de periode heeft de HGJB een toezegging van maar liefst 8000 euro gekregen van de Stichting Interkerkelijk Orientatie Centrum. BEGROtInG (twee JaaRGanGEn OpStap) Omzet verkopen * Giften kerkelijke gemeente(n) 2500 Fondsen 8000 totaal opbrengsten??? Algemene projectkosten** 5250 Inzet en ondersteuning vrijwilligers 1800 Drukwerk Vormgeving en ontwerp 3900 Arbeid totaal kosten * Nog onbekend: euro per verkochte map ** Portokosten, kantoorartikelen, PR FEnnY DEn BOER-Van DER HEIDEn, projectleider Opstap In 2007 heb ik mijn afstudeeronderzoek voor de studie Algemeen Pedagogische Wetenschappen in opdracht van de HGJB uitgevoerd. Ik heb onderzoek gedaan naar de geloofsopvoeding van 0- tot 4-jarigen, met name gericht op de kinderoppasdienst van de kerk. Toen ik later bij de HGJB ging werken, werd het praktisch uitwerken van mijn afstudeeronderzoek één van mijn taken. Dit resulteerde in Opstap. Ik vind het ontzettend leuk om met vrijwilligers te werken aan dit project. Als projectleider houd ik mij vooral bezig met het werven van deskundige vrijwilligers en met alles wat er bij het project komt kijken qua organisatie, planning en begroting. Het is geweldig om na een paar jaar zo n mooi resultaat te zien. Ik hoop dat veel gemeenten met Opstap aan de slag zullen gaan, zodat er ook geloofsopvoeding op de kinderoppas plaatsvindt en de allerjongsten daar over de Heere God mogen horen vertellen! lucré DE Man-Van putten, redacteur Opstap Sinds 2012 ben ik toegevoegd als redacteur van Opstap, een prachtig project om aan mee te mogen werken. Als we zien hoe de wereld probeert de harten van kinderen te winnen, kan het belang om de kinderen in de kerk al vroeg met de Heere Jezus in aanraking te brengen, niet worden onderschat. Dan is het fantastisch om als gemeente al met de kleinsten aan de slag te gaan met God, geloven en de Bijbel. Als redacteur houd ik me vooral bezig met het meedenken in de opzet van Opstap, het meelezen, doornemen en overwegen van alle lessen die de vrijwilligers schrijven, en het geven van aanvullende ideeën en tips. 18