Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Bestrijding (langdurige) werkloosheid Nr. 73 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 11 november 2004 De vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid 1 heeft op 30 september 2004 overleg gevoerd met staatssecretaris Van Hoof van Sociale Zaken en Werkgelegenheid over: de evaluatie Sluitende Aanpak (23 972, nr. 71). Van dit overleg brengt de commissie bijgaand beknopt verslag uit. Vragen en opmerkingen uit de commissie 1 Samenstelling: Leden: Noorman-den Uyl (PvdA), Bakker (D66), Bibi de Vries (VVD), De Wit (SP), Van Gent (GroenLinks), Verburg (CDA), Hamer (PvdA), voorzitter, Bussemaker (PvdA), Vendrik (GroenLinks), Mosterd (CDA), Smits (PvdA), Örgü (VVD), Weekers (VVD), Rambocus (CDA), De Ruiter (SP), Ferrier (CDA), ondervoorzitter, Huizinga-Heringa (ChristenUnie), Bruls (CDA), Varela (LPF), Eski (CDA), Koomen (CDA), Aptroot (VVD), Smeets (PvdA), Douma (PvdA), Stuurman (PvdA), Kraneveldt (LPF), Hirsi Ali (VVD). Plv. leden: Depla (PvdA), Koşer-Kaya (D66), Blok (VVD), Kant (SP), Halsema (GroenLinks), Smilde (CDA), Verbeet (PvdA), Timmer (PvdA), Tonkens (GroenLinks), Omtzigt (CDA), Adelmund (PvdA), Van Miltenburg (VVD), Visser (VVD), Algra (CDA), Vietsch (CDA), Van der Vlies (SGP), Hessels (CDA), Hermans (LPF), Van Oerle-van der Horst (CDA), Van Dijk (CDA), Van Egerschot (VVD), Van Dijken (PvdA), Blom (PvdA), Kalsbeek (PvdA), Van As (LPF), Schippers (VVD). De heer Bruls (CDA) is het eens met de conclusie van het evaluatierapport. De sluitende aanpak van 1998 tot en met 2002 heeft gefaald. Bij de begroting en op andere momenten moet dan ook de vraag: wat nu? uitgebreid behandeld worden. Het rapport maakt duidelijk dat het bereik van de UWV (Uitvoering werknemersverzekeringen) en gemeenten is blijven steken op 85%. Het gaat dan om mensen die een traject aangeboden zullen krijgen of binnen twaalf maanden moeten uitstromen. Het streven naar een percentage van 100, destijds ingezet door toenmalig staatssecretaris Vermeend, is dus niet gehaald. De terechte vraag daarbij is of Nederland de administratieve maatstaven niet te scherp heeft gedefinieerd. Schokkender is overigens dat de onderzoekers concluderen dat niet is voorkomen dat werklozen langdurig werkloos worden en dat ook de werkloosheidsduur niet is verkort. De twee hoofddoelstellingen zijn daarmee niet bereikt. Het beleid van de sluitende aanpak heeft gefaald. In feite is het daarmee over, ware het niet dat Nederland nog een paar jaar vastzit aan Europese afspraken. Daarnaast blijft ook de fractie van het CDA geloven in een activerend arbeidsmarktbeleid. Voormalig staatssecretaris Rutte ruimt in zijn brief geen ruimte in voor commentaar op de conclusies van de evaluatie. Deze raken echter het hart van het actief arbeidsmarktbeleid in Nederland. Weer een mythe minder over het succesvolle arbeidsmarktbeleid onder Paars! De meeste mensen zijn gewoon aan de bak gekomen omdat het economische tij goed was. In feite dus een extra pleidooi voor het voeren van het door het huidige kabinet ingezette economische beleid. Daarnaast blijft er echter behoefte aan een ander en beter activerend arbeidsmarktbeleid. Het ontwikkelen van een bredere definitie, zodat de sluitende aanpak beter werkt, stuit niet op bezwaren. Het helpt echter niemand eerder aan het werk en zorgt niet voor beperking van de uitkeringsduur. KST tkkst ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2004 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 73 1

2 De heer Bruls ziet enkele richtingen voor een ander beleid. De ingeslagen weg van lokaal en regionaal maatwerk, bijvoorbeeld in de Wet werk en bijstand (WWB), moet blijvend worden gevolgd. De gemeenten moeten wellicht nog meer de regie in handen krijgen. Het UWV moet zich aansluiten bijdeze maatwerk-aanpak en moet volop meedoen aan lokale en regionale initiatieven. Dat geldt ook voor onderwijsinstellingen en lokale ondernemers, die immers veel invloed hebben bijhet aanbieden van banen. Daarnaast moet ook de weg van concrete, resultaatgerichte afspraken op branche-, lokaal en regionaal niveau verder worden gevolgd. De ervaringen met convenanten laten zien dat dit succesvoller is dan het maken van generale uitvoeringsafspraken tussen instanties zoals CWI (Centrum voor Werk en Inkomen), UWV en de gemeenten. Deze centrale insteek moet dan ook verlaten worden voor een andere, meer decentrale besturingsfilosofie. Ingezet moet worden op concrete afspraken over leerwerkplaatsen, stageplaatsen, scholingstrajecten en op specifiek regionale arbeidsmarktanalyses. De evaluatie laat tevens zien dat de wachtlijsten voor reïntegratietrajecten, die bovendien niet erg effectief zijn, lang zijn, zeker als iemand ook nog moet overstappen van de ene naar de andere uitkeringsinstantie. Werkzoekenden moeten hun verhaal vertellen aan CWI, UWV, de gemeente en, als men «geluk» heeft, een reïntegratiebureau. Bovendien moet vermeld worden dat vooral werkzoekenden met een hogere opleiding ronduit negatief oordelen over de deskundigheid van de reïntegratiebureaus. Kan het experimenteerartikel in de wet SUWI (Structuur Uitvoering Werk en Inkomen) hierbijinderdaad een opening bieden? Wordt hiervan reeds in ruime mate gebruik gemaakt? Wil de staatssecretaris dat ook bevorderen? Bestaat er niet meer behoefte aan het simpelweg openbreken van de SUWI om lokale en regionale afspraken tussen CWI, UWV en gemeenten mogelijk te maken? Is de aanpak van de staatssecretaris niet te voorzichtig? Ook bijafwijking van de indeling in vier fasen volstaat overigens niet een verwijzing naar het experimenteerartikel. De heer Weekers (VVD) is het eens met de conclusie dat de sluitende aanpak is mislukt. De gedachte moet echter blijven dat werklozen intensief begeleid worden om te voorkomen dat zijlangdurig werkloos zijn. De langdurige werkloosheid is sinds de jaren zestig gestegen op het gehele Europese continent. Dit staat in schril contrast met de Amerikaanse arbeidsmarkt. Die markt is niet in alle opzichten een lichtend voorbeeld. Geconstateerd moet echter worden dat de uitbouw van de verzorgingsstaat tot een ware knuffelstaat een aantal mensen gevangen houdt in een uitkeringssituatie. Het denken is nu gelukkig om met het principe van werk boven inkomen. Dit roept de vraag op naar de relevantie van de huidige programma s van sluitende aanpak, ook in het licht van de geheel andere opzet van de Wet werk en bijstand: prikkels door eigen verantwoordelijkheid voor degene die een uitkering aanvraagt en door financiële verantwoordelijkheid voor de gemeente. Er moet een onderzoek ingesteld worden naar de verschillen in uitstroom tussen de Verenigde Staten en Verenigd Koninkrijk enerzijds en Europa anderzijds. Een nadere analyse van de veel hogere uitstroom aldaar is immers op zijn plaats. De aanpak in deze landen wordt gekenmerkt door veel maatwerk, waarbijde dreiging met een traject reeds stimulerend werkt bijhet aan het werk helpen van mensen vanuit een uitkeringssituatie. Dit «work first»-principe wordt in Nederland reeds toegepast in onder meer de gemeente Helmond. De heer Weekers is teleurgesteld in de reactie van de ambtsvoorganger van de huidige staatssecretaris. Deze evaluatie moet immers gevolgd worden door enige beleidsconclusies. Wat doet echter de huidige staatssecretaris met de evaluatie en haar conclusies? Over de sluitende aanpak zijn niet alleen Europese afspraken gemaakt. In 2001 zijn voor de Agenda voor de toekomst eveneens afspraken gemaakt op dit vlak. Wat is de Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 73 2

3 stand van zaken daarbij? Kan per afspraak aangegeven worden welke maatregelen zijn genomen? Hoe staat het met de effectiviteit van deze maatregelen? Blijkens de evaluatie zijn er sterke verbeteringen opgetreden inzake informatievoorziening en samenwerking. Toch blijven er problemen bestaan. Zo hapert er behoorlijk wat bij de ketensamenwerking. Wat zijn de concrete verbeteringen daarbijop het niveau van de klanten van het CWI-loket? De indruk bestaat dat onvoldoende sprake is van één loket. Ook de WW-uitvoeringspraktijk (Werkloosheidswet) en de reïntegratie moeten veel meer op de leest geschoeid worden van de Wet werk en bijstand. Er wordt nog te veel vanuit de bestaande kaders en aanpassingen daarop geredeneerd. Deze partiële en overigens zeer noodzakelijk herzieningen, met aparte kaders, mogen een toekomstige, integrale benadering echter niet in de weg staan. Er moet een financiële prikkel ingebouwd worden, wat overigens een reden te meer is voor structuurverandering. Hoe moet immers een financiële prikkel bijhet UWV ingebouwd worden? Een idee is om een deel van de WW bijde gemeenten onder te brengen en een ander deel te privatiseren, inclusief een rol voor de vakbeweging à la Denemarken. De slechte samenwerking op regionaal niveau leidt vaak tot soms zelfs driedubbel werk, bijvoorbeeld bij het reïntegratieadvies. Dit blijkt uit de stukken en ook uit de verhalen van de werklozen zelf. Cliënten moeten heel veel schakels doorlopen, wat de duurafhankelijkheid van een uitkering verhoogt. Dit kan tevens zorgen voor een lagere uitstroom. Op welke wijze gaat de staatssecretaris de efficiency verbeteren? Wat zijn daarbij de te kiezen instrumenten? De heer Weekers memoreert dat ook bijde fase 4-klanten de sluitende aanpak niet succesvol is. De mensen die geen aanbod krijgen, behoren dan ook voornamelijk tot deze groep. Kan de staatssecretaris wat dieper ingaan op de oorzaken en hoe dit in de toekomst te voorkomen? Het is sociaal immers niet acceptabel dat deze mensen gevangen blijven in een uitkeringssituatie. De kosteneffectiviteit is in het algemeen ondanks sterke verbeteringen niet bevredigend. Zo valt in de evaluatie te lezen dat de duurverkorting als gevolg van scholing niet opweegt tegen duurverlenging door scholing. Scholing leidt dus per saldo niet tot een kortere uitkeringsperiode. Wat is hierop de reactie van de staatssecretaris? Mevrouw Van Gent (GroenLinks) trekt uit de evaluatie de conclusie dat de sluitende aanpak, met een enorme bureaucratie als gevolg, sinds de invoering daarvan slechts minder is gaan werken. De percentages staan op 14 in 1999, 10 in 2000, 11 in 2001, 16 in 2002 en 17 in Het is schokkend dat de overheid 17% van de werklozen, veelal fase 4, links laat liggen bijde reïntegratie. Deze groepen mensen verdienen de steun van de overheid. Het is dan ook niet leuk dat «sunshine boy» Rutte, de vorige staatssecretaris, volstaat met een wat laconieke en vooral apathische reactie in zijn brief. Het is immers ernstig als goede voornemens en slechte resultaten, bevestigd door de evaluatie van de sluitende aanpak, niet de alarmbellen doen rinkelen op het ministerie. Deze aanpak verzuipt al jarenlang in bureaucratische ellende, met als gevolg dat groepen mensen aan de zijlijn blijven staan. In verhouding krijgen immers steeds minder werklozen een baan of traject aangeboden van UWV of sociale dienst. Meer dan 70% van de mensen zonder werk redt zich gelukkig op eigen kracht. Volgens staatssecretaris Rutte volstaat meer van hetzelfde als oplossing van dit probleem. Er moet meer gebeuren, bijvoorbeeld ook een analyse van wat er mis is in de uitkerings- en reïntegratie-industrie. Wordt de enorme hoeveelheid geld die daarin omgaat wel effectief besteed? Helpen UWV en gemeenten bovendien alleen kansrijke werklozen en verwaarlozen zij de fase 4-klanten? Zijn UWV en gemeenten soms meer met zichzelf bezig dan met Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 73 3

4 hun cliënten? Is privatisering van de reïntegratie niet schadelijk voor de effectiviteit? Op zakelijk en menselijk vlak zijn er voldoende redenen om in te grijpen. Zeker de minst kansrijke groepen werklozen zijn niet geholpen met de huidige uitkerings- en reïntegratie-industrie. De desinteresse van het ministerie is dan ook schrijnend, zeker als er bijna een half miljoen mensen zonder werk zijn en de Macro-economische verkenningen laten zien dat dit getal het komende jaar zal oplopen tot mensen. In de begroting SZW worden doelstellingen vermeld ten aanzien van arbeidsparticipatie: etnische minderheden van 48% in het jaar 2003 naar 54% in het jaar 2005, werkloze jongeren naar 10 15% in tegen 12,3% in 2003, vrouwen van 55% in 2004 naar 65% in De participatie voor de eerste twee categorieën loopt de laatste jaren echter juist terug, terwijl die voor de vrouwen slechts heel langzaam toeneemt. Bijongewijzigd beleid zal het streven van de overheid dus gewoonweg niet worden gehaald. 14% van de jongeren tot en met 23 jaar zit daarnaast zonder werk. Het aantal langdurig werklozen stijgt sinds 2003 van naar mensen. Het ministerie heeft echter blijkbaar de oordopjes nog in. Wat is hierop de reactie van de minister? Mevrouw Van Gent wijst erop dat de tegenbegroting van GroenLinks, doorberekend door het Centraal planbureau, banen realiseert. Met de presentatie van de nota 100% samenleving kijkt GroenLinks bovendien vooruit tot De sluitende aanpak kan verbeterd worden. De staatssecretaris moet toegeven dat de score van de huidige aanpak ver onder de maat is. Tevens moet hijuitspreken voor het einde van zijn ambtsperiode dicht bijde 100% uit te willen komen. Voor de jongeren moet alles in het werk worden gesteld om geen verloren generatie te laten ontstaan. Dit vraagt om een jeugdwerkgarantieplan waarbij jongeren bij hun lurven worden gepakt, desnoods met behoud van uitkering en een werkbonus. Iedere week thuis vergroot immers de kloof tot de arbeidsmarkt. Er bestaat tevens behoefte aan een doorwrochte analyse van de uitkeringsindustrie. Wat gaat er mis? Waarom is die niet effectief? Waarom laat men tienduizenden werklozen links liggen? Hoe wordt ervoor gezorgd dat de reïntegratiebudgetten niet in de zakken van private bedrijven verdwijnen, maar ingezet worden om mensen aan het werk te helpen? Is de staatssecretaris bereid het idee van het terugploegen van uitkeringen opnieuw te bekijken? Mevrouw Bussemaker (PvdA) merkt op dat de sluitende aanpak een gevolg is van Europese afspraken in de werkgelegenheidsrichtsnoeren. Die afspraken zijn goed en belangrijk qua doelstellingen, inclusief het streven om alle werklozen binnen twaalf maanden een baan of traject naar werk aan te bieden. Helaas pakt die aanpak niet naar verwachting uit. De sluitende aanpak is sinds de aanvang alleen maar minder sluitend geworden. Dat hierover überhaupt cijfers bekend zijn is winst. De Wet werk en bijstand zal het immers veel moeilijker maken om zicht te krijgen op wie er op welke wijze wordt geholpen. Kan de staatssecretaris ervoor zorgen dat de Kamer de cijfers voor de verschillende doelgroepen krijgt in het kader van de WWB? De doelen van de sluitende aanpak zijn niet bereikt. Een groot probleem daarbijis dat vooral de fase 4 klanten geen aanbod krijgen. Niet voorkomen is dat werklozen langdurig werkloos werden. Ook is de werkloosheid niet verkort. Dat vraagt om scherpe conclusies van de staatssecretaris, zeker omdat de doelstelling van de sluitende aanpak en een activerend arbeidsmarktbeleid overeind moet blijven. De praktijk laat echter een enorme bureaucratische en tijdrovende exercitie zien, waarin maatwerk nauwelijks een plaats heeft. De brief van de staatssecretaris is onvoldoende, omdat daarin geen zicht op verbetering wordt gegeven. Wat is de ambitie van het kabinet voor deze regeerperiode? Meer in het algemeen moet geconstateerd worden dat de scheiding tussen de verantwoordelijkheid voor de uitkering, respectievelijk de Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 73 4

5 begeleiding naar werk en de toepassing van sancties niet werkt. Wat denkt de staatssecretaris op dit vlak te doen? In de evaluatie valt te lezen dat het budget de mate van sluitendheid heeft bevorderd, maar de effectiviteit van de trajecten mogelijk negatief beïnvloed heeft. Ligt dat aan het budget of eveneens aan de uitvoering? Ook hier moet sprake zijn van verbetering, bijvoorbeeld inzake trajecten, opstapbanen en doorstartbanen, die vaak vooral op fase 4 klanten gericht zijn. Wat is hierop de reactie van de staatssecretaris? Mevrouw Bussemaker constateert dat de mate van sluitendheid bijna een doelstelling op zich is geworden. De preventie van langdurige werkloosheid is daardoor op de achtergrond geraakt. Dat is een zorgelijke ontwikkeling, zeker omdat de mate van sluitendheid voor langdurig werklozen 55% is in het laatste kwartaal. De sluitende aanpak moet voor alle werklozen gelden, mede met het oog op zicht op participatie in de samenleving voor deze mensen. De vorige staatssecretaris heeft aangegeven de indeling in fases af te willen schaffen. Tevens is bekend dat de Nederlands regering de fase-indeling niet uitgelegd krijgt in Brussel. Kan er geen minder bureaucratische en meer precieze aanduiding gegeven worden van de belemmeringen? De jeugdwerkloosheid is zeer zorgwekkend. Voor jongeren zou er volgens de Europese afspraken een aanbod van een baan of traject moeten komen binnen zes maanden. Alternatieve jeugdwerkgarantieplannen, door de PvdA gelanceerd, zijn dan ook nodig, ondanks het werk van de «taskforce» van Hans de Boer. Hoe staat het met de sluitende aanpak voor jongeren? Krijgen die binnen zes maanden werk of traject aangeboden? Bestaan er cijfers om dit inzicht te verschaffen? Volgens de voormalige staatssecretaris Rutte niet. Moet de jeugdwerkloosheid en het zicht op participatie van jongeren niet onmiddellijk door Nederland op de Europese agenda worden geplaatst? Antwoord van de staatssecretaris De staatssecretaris toont zich niet ongelukkig met de inbreng van de Kamer, omdat veel opmerkingen zonder meer als behulpzaam kunnen worden gezien. De sluitende aanpak is geen doel op zichzelf, maar moet gezien worden in de context van enkele omstandigheden. Mede in dat licht zijn er oorzaken aan te geven voor het «succes» van de sluitende aanpak. Ten eerste moet rekening gehouden worden met het economisch ongunstige tij. Gelukkig is er enig herstel zichtbaar, mede omdat het kabinet het nodige doet om de economische ontwikkeling op gang te brengen en te versnellen. Er moet immers vooral in de markt werkgelegenheid ontstaan. Ten tweede moet in het algemeen gewezen worden op het belang van samenwerking in de keten. De nog jonge Wet werk en bijstand en de gaande organisatie van de UWV moeten hierbijbetrokken worden. De SUWI moet hierbij even buiten haken gezet worden. Afgesproken is immers dat die tot 2006 de tijd krijgt om zich te ontwikkelen. Verbeteringen en aanpassingen moeten zeker aangebracht worden. Dat is iets anders dan de gehele SUWI op de schop te nemen. De staatssecretaris acht twee enigszins relativerende opmerkingen noodzakelijk. De sluitende aanpak is vanuit Europa overgenomen. Nederland heeft daarbijgekozen voor een eigen invulling en voor scherpere en meer strenge statistische formuleringen. De staatssecretaris stelt voor om bijde sluitende aanpak voortaan de Europese definities te hanteren. Dat betekent dat alle aangeboden (zorg-inburgerings)trajecten door gemeenten en een goed gesprek bijcwi erbijinbegrepen worden. Dat zal effect hebben op de cijfers, die voortaan ook beter vergelijkbaar zullen zijn met de statistische gegevens van andere landen. De sluitende aanpak is niet helemaal nutteloos geweest. De sluitende aanpak heeft bijgedragen aan de praktijk Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 73 5

6 in de zin van werkprocessen, prestatieafspraken, het zittende bestand en de informatievoorziening. Al met al is duidelijk dat de sluitende aanpak niet naar behoren presteert. Een dilemma daarbijis de spanning tussen de centrale en de regionale aanpak. Vanuit de Kamer wordt aangedrongen op een, ook door het kabinet gewilde regionale aanpak. Daarnaast bestaat er de begrijpelijke wens in het parlement om zaken centraal te regelen of in beeld te brengen. Een voorbeeld daarbijis de decentralisering van de Wet werk en bijstand, inclusief de wens om gemeenten niet te overbelasten met allerlei gegevensuitvraag. Dat strijdt met vragen om de sluitende aanpak per doelgroep uitgesplitst op gemeentelijk niveau in beeld te brengen. Enige terughoudend lijkt dan ook op zijn plaats. Vanaf 2005 geldt overigens voor alle gemeenten de zogenaamde Statistiek reïntegratie gemeenten, wat de nodige informatie zal verschaffen. De staatssecretaris heeft de vraag gehoord of de sluitende aanpak decentraal en middels regionale samenwerkingsverbanden van gemeenten, UWV, CWI, werkgevers en branches vormgegeven moet worden. Dit idee wordt onderschreven. De sluitende aanpak moet behouden blijven, maar praktisch uitgedrukt worden in een «sluitende regionale ketenaanpak». Daarbijgaat het vooral om trajecten en een «match» middels maatwerk. Effectiviteit op de werkvloer en in de regio is dus gewenst. Dit alles speelt momenteel zeker bijhet CWI. Het volgen van een opleiding kan overigens bevorderlijk zijn voor de genoemde «match». Opleiding kan bovendien leiden tot een meer duurzame instroming. Dergelijke effecten kan men niet alleen meten in termen van uitkeringsduur en dergelijke. Meer in het algemeen is het interessant om te bezien hoe de samenwerking bijde sluitende regionale ketenaanpak beter georganiseerd kan worden. Ook daarbijis sprake van spanning tussen de centrale wensen en de decentrale feiten. Het experimenteerartikel wordt op diverse manieren toegepast. De vraag naar het nut van een meer open bepaling vindt de staatssecretaris interessant. De Kamer zal hierop over enige weken, nog voor de begroting, een antwoord krijgen. Bijbemiddeling is de reïntegratie zeer belangrijk. BijCWI en gemeenten speelt inmiddels het fenomeen van de «case manager» een nadrukkelijke rol. De uitvoeringsinstanties in de keten werken op regionaal niveau steeds meer samen. Het onlangs geopende eerste bedrijfsverzamelgebouw onderstreept de ontwikkeling naar een «front office» en een bredere «back office». Dit alles zal naar verwachting leiden tot meer effectiviteit. De staatssecretaris noemt de reïntegratie als geheel zeer interessant. De opmerkingen vanuit de Kamer over de reïntegratie-industrie gaan vooral over een nuttige en effectieve besteding van middelen. De staatssecretaris deelt de vragen van de Kamer. Om dergelijke vragen te beantwoorden is reeds eerder een onderzoek gestart naar de reïntegratieactiveiten. Dit onderzoek zal de Kamer nog voor de begrotingsbehandeling bereiken. Bij behandeling van de resultaten van dat onderzoek moet direct de vraag betrokken worden of verplicht gebruik van reïntegratiebedrijven door de gemeenten overeind moet blijven. Afgesproken is overigens om dit element pas in het jaar 2006 te evalueren. Het is echter goed om de gehele aanbesteding reeds eerder tegen het licht te houden. De staatssecretaris erkent dat de sluitende aanpak ook een bureaucratische aanpak is. Bijalle plannen en regelingen is echter inmiddels de belangrijkste vraag die naar de effectiviteit. Die vraag zal de komende tijd permanent aan de orde zijn via een toetsing van de diverse regelingen. Vandaar dat een nieuw jeugdwerkgarantieplan niet in goede aarde valt. Dat betekent echter niet dat de jeugdwerkloosheid van inmiddels 14% niet als een van de grootste problemen wordt gezien. Die behoeft een aanpak niet alleen via bemiddeling, maar ook breder en eerder. Jongeren die bij het vmbo (voortgezet middelbaar beroepsonderwijs) uitvallen, moeten bijvoorbeeld direct benaderd worden met trajecten voor werk of scholing. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 73 6

7 Dat de fractie van GroenLinks laat weten dat jongeren daarbij desnoods met behoud van uitkering en een werkbonus aan het werk geholpen moeten worden is overigens pure winst. Deze activeringsfilosofie wordt dan ook inmiddels breed gedragen. De bestrijding van de jeugdwerkloosheid is een speerpunt van kabinetsbeleid. Bijfase 4 hebben sommigen de indruk gekregen dat het kabinet deze mensen aan de kant laat staan. Dat is niet de bedoeling en mag ook niet de uitkomst zijn. Er zijn echter veel mensen waarvoor de afstand tot of de positie op de arbeidsmarkt slecht is, inclusief een lage productiviteit. Een groot deel van het probleem ligt dan ook bijafwegingen van ondernemers inzake productiviteit afgezet tegen kosten. Een terugkeer naar de specifieke afdrachtskorting (SPAK) langs de lijnen van Denemarken wordt niet bijvoorbaat uitgesloten. Dit ligt echter niet voor de hand omdat dit instrument nu eenmaal niet zo effectief is. In de nieuwe duiding behoren mensen die direct bemiddelbaar zijn overigens tot de nieuwe categorie A, terwijl de oude fasen 4 tot categorie B behoort. Bij deze AB-routering bestaat weldegelijk aandacht voor deze groep mensen, wellicht ook met onconventionele methoden. Het aantal langdurig werklozen is in Nederland en Engeland overigens gedaald in de afgelopen periode. Het percentage staat met 26 bijna op het niveau van Zweden, tegen het gemiddelde in Europa van 41. Het beeld dat Nederland achteruit gaat op dit vlak is dus niet helemaal juist. De staatssecretaris denkt dat het «work first»-principe inmiddels door iedereen wordt onderschreven. Het wordt inmiddels ook met toenemende snelheid praktijk bij gemeenten en CWI. Deze ontwikkeling verdient dan ook de nodige steun. De samenwerking, bijvoorbeeld middels de bedrijfsverzamelgebouwen, is nog steeds groeiende. Dat kan de gevraagde regionale samenwerking zeker ten goede komen. Nadere gedachtewisseling De heer Bruls (CDA) is blijmet de inzet van de staatssecretaris op een sluitende regionale ketenaanpak. De vraag van de PvdA-fractie naar cijfers van de gemeenten in het kader van de WWB wekt enige verbazing. Daarover zijn immers afspraken gemaakt. Met de gemeenten is zelfs een Agenda voor de toekomst afgesproken. Dergelijke monitoring mag overigens gescreend worden op nuttige parameters. De enige parameter die ertoe doet, is immers het doorstromen naar werk. Meer in het algemeen moet gekozen worden voor subsidiariteit en in dit geval dus een regionale aanpak als filosofie bijde uitvoering. Een nieuw jeugdwerkgarantieplan is een heilloze weg. Dit staat voor de oude sluitende aanpak, een nieuwe papieren werkelijkheid en nieuwe draaidoor naar werkloosheid. Onderzoek naar de reïntegratie, zeker wat betreft de gemeenten, is zeer belangrijk. Dat mag er eerder komen dan Mevrouw Van Gent (GroenLinks) herhaalt dat GroenLinks het idee steunt van werken met behoud van inkomen en een werkbonus. Diverse wethouders van GroenLinks brengen deze «no nonsense»-aanpak reeds in de praktijk. Er is een onderzoek aangekondigd naar de reïntegratie-industrie. Dat moet ook slaan op de uitkeringsindustrie, inmiddels een enorme moloch van inschrijving en controle. Daarbij moet voorop staan dat een en ander niet leidt tot een bezuinigingsoperatie, maar tot het efficiënter en effectiever besteden van geld. Daarbijkan men denken aan het terugploegen van uitkeringen. Dergelijke initiatieven zijn nodig, omdat bijvoorbeeld ook Hans de Boer laat weten dat zijn «taskforce» grote moeite heeft om de doelstellingen te halen. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 73 7

8 Mevrouw Bussemaker (PvdA) hoort alle woordvoerders zeggen dat de conclusies van de evaluatie meer beleidsconsequenties rechtvaardigen dan in de brief van staatssecretaris Rutte staan. Daar worden door de huidige staatssecretaris geen suggesties aan toegevoegd voor betere oplossingen, op een nog onduidelijk onderzoek naar de reïntegratie na. Wat zijn de ambities van de staatssecretaris voor de komende twee jaar? Hoe gaat hijproberen een 100%-sluitende aanpak te realiseren? Toch niet door de statistiek op Europees niveau te brengen, inclusief de benodigde bureaucratie? De Kamer heeft meer in het algemeen cijfers nodig waaruit gerichte conclusies getrokken kunnen worden. De staatssecretaris is blijkbaar niet op de hoogte van de plannen van de PvdA voor een gemoderniseerd en niet-bureaucratisch jeugdwerkgarantieplan. Dat bevat jongerenontwikkelingsbanen, ook door VNO-NCW bepleit, en leerwerktrajecten die bedrijven in het MKB faciliteren en stimuleren tot begeleiding. Dergelijke initiatieven zijn nodig om te voorkomen dat er een nieuwe verloren generatie ontstaat. Waarom wordt de jeugdwerkloosheid door Nederland als voorzitter niet op de Europese agenda gezet? Dit vraagt toch om concrete initiatieven? De staatssecretaris vindt dat de Kamer tevreden kan zijn met de prioriteit van jeugdwerkloosheid van het kabinet. Het mag immers niet zo zijn dat een grote groep jongeren aan de kant blijft staan. Het aloude terugploegen werkte in de oude vorm overigens niet. De gedachte op zich is echter een goede. Als mocht blijken dat in de reïntegratie geld niet op de meest effectieve manier wordt gebruikt, moet dat aangepast en gewijzigd worden. Het tegengaan van de jeugdwerkloosheid is evenwel niet eenvoudig. Er wordt overigens wel het nodige bereikt met het oog op de te bereiken koers. De «taskforce» van Hans de Boer kon onlangs de 5500-ste baan op tafel leggen. Het CWI kon op 28 september duizend jongeren aanbieden aan VNO-NCW in het kader van het Job-plan, met een stageplaats en alle mogelijkheden van dien. Onderwerpen zoals werk, werkgelegenheid en mensen aan de slag, staan hoog op de Europese agenda, inclusief de jeugdwerkloosheid. Aparte discussies in Europa lijken dan ook niet nodig. Het op Europees niveau brengen van de Nederlandse statistiek moet ertoe leiden dat de prestaties in Nederland op een eerlijke manier vergeleken kunnen worden. Dat staat de uitkomst, namelijk mensen zo snel mogelijk en duurzaam aan de slag helpen, niet in de weg. De voorzitter van de vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Hamer De adjunct-griffier van de vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Post Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 73 8