Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Structuur van de uitvoering werk en inkomen (SUWI) Nr. 284 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 24 juli 2006 De vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid 1 heeft op 28 juni 2006 overleg gevoerd met staatssecretaris Van Hoof van Sociale Zaken en Werkgelegenheid over: bijstandsverstrekking en vakantieduur WWB (SZW ). Van dit overleg brengt de commissie bijgaand beknopt verslag uit. Vragen en opmerkingen uit de commissie 1 Samenstelling: Leden: Noorman-den Uyl (PvdA), Bakker (D66), Bibi de Vries (VVD), De Wit (SP), Van Gent (GroenLinks), Verburg (CDA), Hamer (PvdA), Bussemaker (PvdA), Vendrik (Groen- Links), Mosterd (CDA), Smits (PvdA), voorzitter, Örgü (VVD), Weekers (VVD), Rambocus (CDA), Ferrier (CDA), ondervoorzitter, Huizinga-Heringa (ChristenUnie), Varela (LPF), Eski (CDA), Smeets (PvdA), Douma (PvdA), Stuurman (PvdA), Van Hijum (CDA), Van Egerschot (VVD), Van der Sande (VVD) en Willems-van der Ploeg (CDA). Plv. leden: Depla (PvdA), Koşer Kaya (D66), Blok (VVD), Kant (SP), Özütok (GroenLinks), Smilde (CDA), Verbeet (PvdA), Timmer (PvdA), Azough (GroenLinks), Omtzigt (CDA), Meijer (PvdA), Nijs (VVD) Visser (VVD), Algra (CDA), Vietsch (CDA), Van der Vlies (SGP), Hermans (LPF), Van Oerle-van der Horst (CDA), Van Dijken (PvdA), Blom (PvdA), Kalsbeek (PvdA), Hessels (CDA), Aptroot (VVD), Griffith (VVD), Van Dijk (CDA) en Van As (LPF). Mevrouw Noorman-den Uyl (PvdA) is onaangenaam verrast door het besluit van de ministerraad om de huidige regeling te schrappen voor mensen van 57,5 jaar in de bijstand die zijn vrijgesteld van de sollicitatieverplichting en waarvoor de mogelijkheid bestaat om 13 weken in het buitenland te verblijven. De regeling is ingevoerd in juli 2004 naar aanleiding van een amendement-noorman-den Uyl/Bruls. Invoering van dit soort wijzigingen behoort te worden voorafgegaan door een schriftelijke mededeling of een overleg met de Kamer. Afgelopen vrijdag bleek dat de ministerraad de conceptwet al naar de Raad van State had gezonden en afgelopen zaterdag stond dit bericht in alle kranten. Afgelopen maandag stond dit bericht op de site van het ministerie en afgelopen dinsdag kreeg de Kamer een brief hierover van de bewindsman. De staatssecretaris wil de regeling schrappen op basis van jurisprudentie en een brief van de G4, ondertekend door de heer Aboutaleb, wethouder van Amsterdam. Volgens een recente brief van de heer Aboutaleb was het juist de bedoeling van de G4 dat de regeling zou worden uitgebreid. De gemeenten zijn zeer verontwaardigd over het voornemen van de bewindsman. In de brief van 26 juni jongstleden van de staatssecretaris staat dat de leeftijdgrens op grond van de jurisprudentie niet meer kan worden gehandhaafd. Mevrouw Noorman wijst erop dat deze leeftijdgrens in de WW een belangrijke rol speelde bij de vraag of vrijstelling van sollicitatieplicht mogelijk kon worden gemaakt. De minister van SZW heeft in september 2005 hiertoe een advies gevraagd aan de Commissie Gelijke Behandeling (CGB). Het ging om de vraag in welke mate het mogelijk was om een leeftijdscriterium op te nemen in de socialezekerheidswetten en in hoeverre dat strijdig zou zijn met gelijke behandeling, internationale richtlijnen en verdragen. Op 28 januari jongstleden heeft de CGB de minister, en in het verlengde daarvan de Kamer, een brief gestuurd waarin KST tkkst ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2006 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

2 uitvoerig beargumenteerd is aangegeven waarom op basis van internationale regelgeving waarin wordt bepaald dat socialezekerheidswetgeving een specifiek karakter heeft, leeftijdscriteria gehanteerd kunnen worden. Het slot van de conclusie van de CGB luidt: gelet op het doel van de huidige vrijstellingsregeling acht de Commissie Gelijke Behandeling het leeftijdsonderscheid, mede gelet op artikel 3, lid 3 van de gelijke behandelingsrichtlijn, de aard van het onderscheid en de wijze waarop de toepasselijke verdragsbepalingen worden toegepast, niet in strijd met de Grondwet of verdragen. Het doel van de voorgestelde structurele regeling behoeft uitwerking en de CGB ziet goede mogelijkheden om de laatstgenoemde regeling zo in de kleden dat er geen sprake is van verboden leeftijdsonderscheid. Daarmee is volgens mevrouw Noorman alle jurisprudentie die ouder is van de baan. Het is wel degelijk mogelijk, een leeftijdscriterium te hanteren in de socialezekerheidswetgeving, al was het alleen maar omdat de regering op dezelfde datum heeft besloten om het ontwerp van de IOW (inkomensvoorziening oudere werknemers) die start bij een leeftijdscriterium van 60 jaar tot wet te maken. Mevrouw Noorman stelt voor om de regeling voor 13 weken verblijf in het buitenland te handhaven, maar wel aan te passen aan het leeftijdscriterium zoals dat in de IOW wordt gehanteerd. De grens van 57,5 jaar in de WW en in de WWB zou anders een «soort stand alone»-grens zijn. Nu de regering het voornemen heeft om 60 jaar en ouder als leeftijdscriterium voor een iets andere behandeling in de sociale zekerheid te hanteren, ligt daar het aanknopingspunt en de argumentatie voor de aanbevelingen van de CGB. Mevrouw Noorman vraagt verder aandacht voor de brief en de argumentatie van de G4 om verblijf in het buitenland mogelijk te maken. De G4 verzoekt om dit ook toe te staan voor mensen die jonger zijn dan 57,5 en vrijgesteld zijn van de sollicitatieplicht. Dit laatste blijft in alle gevallen een keiharde voorwaarde. De G4 noemde voorbeelden van mensen die niets te maken hebben met het criterium dat de regering hanteerde bij haar afwijzing van de huidige regeling. De regering stelde dat een verblijf van 13 weken in het buitenland niet bijdraagt aan de geëngageerdheid bij de Nederlandse samenleving en een verkleining van de afstand tot de arbeidsmarkt. Het gaat altijd om mensen die een vrijstelling hebben van de sollicitatieverplichting. Mevrouw Noorman vindt het de moeite waard om te overwegen of het mogelijk is om voor mensen die geen sollicitatieplicht hebben omdat zij niet arbeidsgeschikt, jonger zijn dan 60 jaar en in de bijstand zitten, in uitzonderlijke gevallen een verblijf toe te staan voor een iets langere periode dan 4 weken. Desgevraagd licht zij toe dat zij de regeling wil handhaven dat oudere werkloze werknemers die een sollicitatievrijstelling hebben, de mogelijkheid behouden om 13 weken in het buitenland te verblijven. Zij wil dat de leeftijd van 57,5 jaar verschuift naar 60 jaar. In het advies van de CGB staat dat een koppeling van de leeftijd met andere wetten gelegd moet worden, zoals de regering dat nu doet in de IOW. Een volgende overweging is om het in bijzondere omstandigheden mogelijk te maken dat mensen die jonger zijn dan 60 jaar langer in het buitenland verblijven. Dit zal echter een eenmalig karakter moeten hebben, zoals blijkt uit voorbeelden in de brief van de G4. Mevrouw Van Gent (GroenLinks) is niet blij met het schrappen van de regeling. Zij vindt het niet goed als gewerkt wordt met collectieve vrijstellingen op basis van algemene kenmerken, zoals een leeftijdsgrens van 57,5 tot 60 jaar. Deze mensen mogen geen collectieve vrijstelling van de sollicitatieplicht krijgen zoals in de praktijk het geval is omdat hen de kans wordt ontnomen om zich, toegespitst op eigen mogelijkheden, weer op de arbeidsmarkt te begeven. Zij benadrukt dat het niet zozeer met leeftijd te maken heeft, maar met de individuele omstandigheden of iemand tijdelijk of langer niet beschikbaar is voor de arbeidsmarkt. Zij Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

3 pleit ervoor om beter naar de individuele toetsing te kijken. Als iemand tijdelijk ongeschikt is voor de arbeidsmarkt, kan deze los van de leeftijd, tijdelijk ontheffing krijgen van de sollicitatieplicht. Als van deze situatie sprake is, kan men dan ook aanspraak maken op die 13 weken. De gemeenten zoeken voor dit probleem een oplossing. Mevrouw Van Gent wil dat de bewindsman afspraken met de gemeenten maakt over situaties waarin wel of geen aanspraak op die 13 weken gemaakt kan worden. Zij vindt de sollicitatieplicht zelf van belang, omdat mensen hierdoor de mogelijkheid krijgen weer terug te keren op de arbeidsmarkt. Wil de staatssecretaris uitleggen wat hij in zijn brief bedoelt met «de geëngageerdheid bij de Nederlandse samenleving»? In een krant werd gesproken over «het pesten van oudere allochtonen». Het gaat echter niet om pesten. Mensen worden ook gepest als zij geen perspectief meer hebben op de arbeidsmarkt of als ze worden vrijgesteld van de sollicitatieplicht en niet worden bijgeschoold. Er zijn echter mensen die tijdelijk hiervan vrijgesteld moeten worden. Waarom komt de bewindsman deze mensen niet tegemoet? De heer Mosterd (CDA) memoreert dat de CDA-fractie mevrouw Noorman met een motie en een amendement heeft gesteund om 13 weken verblijf in het buitenland voor deze groep mogelijk te maken. Hij betreurt het dat de staatssecretaris deze regeling wil terugdraaien. De CDA-fractie heeft bewust gekozen voor de leeftijdgrens van 57,5 jaar, omdat het, in tegenstelling tot jongeren, vaak gaat om mensen die geen kans meer hebben op terugkeer op de arbeidsmarkt. In een periode waarin men niet sollicitatieplichtig is kan men zich wel alvast oriënteren, maar dat heeft weinig zin voor ouderen vanaf 57,5 jaar. De wethouders van de G4 stellen dat de leeftijdsgrens moeilijk hanteerbaar is. In de brief van de Commissie Gelijke Behandeling wordt om een betere onderbouwing gevraagd. Welk onderscheid is er tussen de jongere van arbeid vrijgestelde die in de bijstand zit en de oudere? De commissie schrijft dat hoe dichter men bij de pensioengerechtigde leeftijd komt, hoe meer mogelijkheden er bestaan voor het hanteren van een leeftijdgrens, zoals de door mevrouw Noorman genoemde leeftijdgrens van 60. De heer Mosterd vraagt of de staatssecretaris wil reageren op het voorstel van mevrouw Noorman op dit punt. De heer Van der Sande (VVD) zegt dat de VVD-fractie in het algemeen moeite heeft met vrijstelling van de sollicitatieplicht. Met betrekking tot de vraag of hierbij sprake is van categorieën zegt de heer Van der Sande dat in theorie dit niet het geval is, maar dat de praktijk voor een groot aantal gevallen het tegendeel bewijst. Er komt brede steun uit de Kamer om hieraan iets te doen. Gedurende het reces zal de heer Van der Sande aan voorstellen om dit punt werken. De VVD-fractie is, ondanks het feit dat de motie met algemene stemmen is aangenomen, minder gelukkig met de leeftijdsgrens van 57,5 jaar, niet alleen om het discriminatoire effect maar ook omdat er effecten zijn op de toetreding tot de arbeidsmarkt. De fractie kan een eind meegaan met de argumentatie van de staatssecretaris dat het onverstandig is om deze leeftijdsgrens in de wet te laten staan. Het zou nog onverstandiger zijn om een automatische koppeling te maken met degenen die vrijgesteld zijn van de sollicitatieplicht, zodat voor iedereen de termijn van 13 weken zou gelden. Dit werkt niet om de mensen die nu aan de kant staan voort te helpen. De heer Van der Sande ziet geen toegevoegde waarde om de grens van 57,5 naar 60 jaar te verhogen. Het gegeven dat de grens van 60 jaar in de IOW is opgenomen vindt hij geen sterk argument. Hij kan zich vinden in een individuele beoordeling, maar hij wil niet dat iedereen die een sollicitatievrijstelling heeft door een bepaalde ziekte automatisch de mogelijkheid van 13 weken verlof krijgt. Ziet de staatssecretaris een Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

4 mogelijkheid voor een individuele beoordeling door de lokale sociale diensten? Antwoord van de staatssecretaris De staatssecretaris wijst op de brief van de heer Aboutaleb namens de G4 van 8 mei jongstleden. De G4 schrijven dat zij reeds nu graag willen vernemen hoe moet worden omgegaan met verzoeken van personen die in vergelijkbare omstandigheden verkeren als personen, genoemd in artikel 13, lid 4, WWB om langer in het buitenland te mogen verblijven. «Gezien de aankomende vakantieperiode verzoeken wij u binnen drie weken na dagtekening van deze brief een reactie te geven.» Het is een open vraag. Sterker, de heer Aboutaleb omschrijft in zijn brief het probleem, geeft een stukje wetsgeschiedenis en zegt dat gemeenten al konden zien aankomen dat eenzelfde situatie zou ontstaan voor personen die in gelijke omstandigheden verkeren als deze 57,5-jarigen onder de ABW. Het toenmalige kabinet verzette zich tegen de grens van 57,5 jaar, omdat het toen al wist dat het discriminatoire element een rol zou spelen. Nu is het probleem aan de orde en niet door een uitspraak van de CGB, maar door een uitspraak van de rechter naar aanleiding waarvan de heer Aboutaleb op 8 mei jongstleden de bewindsman schriftelijk om richtlijnen vroeg met het verzoek om binnen drie weken te reageren. Namens de G4 schrijft de heer Aboutaleb dat mensen boven de 57,5 jaar toestemming krijgen om 13 weken weg te gaan en dat volgens een rechterlijke uitspraak mensen die jonger zijn en in dezelfde omstandigheden verkeren niet ongelijk behandeld mogen worden. Hierdoor rijzen de volgende vragen. Krijgen alle personen waarom het gaat, ongeacht de leeftijd, toestemming om 13 weken weg te gaan? Of wordt voor iedereen, ongeacht de leeftijd, een termijn van 4 weken toegestaan? De ambtsvoorganger van de bewindsman heeft al op de kwetsbaarheid van de regeling gewezen. De oorspronkelijke lijn van het kabinet was om geen onderscheid te maken. Het wilde de grens van 57,5 jaar niet hanteren, mede omdat onder de toenmalige Abw de Centrale Raad van Beroep aangaf dat sprake was van strijdigheid met het gelijkheidsbeginsel. Voor het standpunt dat de staatssecretaris heeft ingenomen, verwijst hij naar zijn brief van 26 juni jongstleden. De uitspraken van de CGB zijn op zich interessant, maar de status daarvan is een advies en de uitspraak van de rechter is bindend. De bewindsman moet dus de uitspraak van de rechter volgen. Desgevraagd zegt hij dat nu om de faciliteit gaat, zoals een langer verblijf in het buitenland, en dat het advies van de commissie niet gaat over de faciliteiten die verbonden kunnen worden aan uitzonderingspositie. Hij benadrukt dat het advies van de CGB de sollicitatieplicht betrof en niet de vraag of iemand 13 weken mag wegblijven. De brief spreekt niet over het advies, maar geeft het kabinetsstandpunt weer naar aanleiding van de vraag van de gemeente Amsterdam die naar gerechtelijke uitspraken verwijst. De daarin gemaakte afweging geeft aan dat het verschil in leeftijd niet meer kan worden gehanteerd. Daarom is het moeilijk voor de bewindsman om een mogelijke andere leeftijdsgrens, bijvoorbeeld 60 jaar, te bezien. Voor elke leeftijdsgrens geldt namelijk hetzelfde argument. Dit betekent dat de vraag van mevrouw Noorman of er een aanknopingspunt bestaat om een andere leeftijdsgrens te hanteren, voor de bewindsman een doodlopende weg is. In de socialezekerheidswetgeving hebben zich bepaalde ontwikkelingen voorgedaan. In de WW is sprake van een vakantietermijn van 4 weken. De grens van 57,5 jaar is afgeschaft, behalve in een situatie waarin sprake is van overgangsrecht. In de WAO/WIA zijn geen vakantieduurregelingen opgenomen. Bij de IOAW en de IOAZ is sprake van een situatie conform de Wet werk en bijstand. Bij de IOW is thans de leeftijd op 60 jaar gesteld, Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

5 maar tegen de achtergrond van de door het kabinet gewenste ontwikkelingen moet worden vastgesteld dat de richting van meer activering, ook op oudere leeftijd, wordt ingeslagen. De boodschap dat iemand met een tijdelijke ontheffing van de sollicitatieplicht een kwart jaar met vakantie kan gaan, geeft volgens de bewindsman een verkeerd signaal, gelet op de inspanningen om allen in de richting van de arbeidsmarkt te geleiden. Onder verwijzing naar terugkeerbanen en alles wat daarmee annex is, zegt hij dat het zijn lijn is om niemand inactief thuis te laten zitten. Door de bepleite vrijstellingen ziet hij een discrepantie tussen deze doelstelling en de inspanningen om mensen «erbij» te halen. Omdat het altijd om een tijdelijke vrijstelling zal gaan, houdt dit in dat hierdoor geen algemeen beeld mag ontstaan. Op basis van de huidige wet en de uitspraak van de rechter bestaat op dit moment geen aanknopingspunt om anders te redeneren dan dat de termijn van 13 weken verloffaciliteit in algemene zin moet vervallen. De bewindsman wil deze termijn in ieder geval niet oprekken. De bewindsman kan op dit moment geen duidelijk antwoord geven op vragen van Kamerleden of er ruimte is voor mensen, anders dan een leeftijdgrens, op basis waarvan ze een eenmalige en tijdelijke vrijstelling krijgen van de sollicitatieplicht voor een periode van 13 weken. Het gaat daarbij uitdrukkelijk niet om mensen die langdurig in de bijstand zitten en jarenlang 13 weken naar het buitenland met vakantie kunnen. De staatssecretaris wil de lijn van de generieke mogelijkheid van 13 weken verlof niet doorzetten. Dat betekent dat hij een wetswijziging wet wil die hij in de eerste helft van 2007 hoopt te kunnen invoeren. Voor die tijd verandert er niets. Hij zegt toe dat hij bij de voorbereiding van de wijziging de vraag zal meenemen of er een andere invalshoek te bedenken is voor een incidentele, eenmalige situatie waarbij een langere vakantieperiode dan 4 weken door de gemeente kan worden toegestaan. Voor de afbakening van een dergelijke termijn zal naar een formulering moeten worden gezocht die vervolgens in het wetsvoorstel of in de memorie van toelichting zal worden verwerkt. Nadere gedachtewisseling Mevrouw Noorman-den Uyl (PvdA) waardeert het gebaar van de bewindsman daar waar hij spreekt over een verkenning van mogelijkheden om in een zeer uitzonderlijke situatie af te wijken van de termijn van 4 weken voor verblijf in het buitenland voor mensen die vrijgesteld zijn van de sollicitatieverplichting vanwege arbeidsongeschiktheid. Zij is benieuwd naar de uitkomst. Mevrouw Noorman is niet gelukkig met de rigide afwijzing van het 60-jaarcriterium omdat dit ook een rol speelt bij de IOW. Bij andere socialezekerheidswetten ligt nu nog de generieke sollicitatievrijstelling op de grens van 57,5 jaar. Zij vraagt of de bewindsman in dit geval het 60-jaarcriterium wil toepassen dat synchroon kan lopen met de horizonbepaling voor de IOW die voor 2011 is vastgesteld. In 2011 kan dan worden bezien of er aanleiding is tot voortzetting of niet. Het gaat om mensen waarin vanaf dat ze 45 of 55 waren niet meer voor een plaats op de arbeidsmarkt is geïnvesteerd, zij zijn niet meer om- of hergeschoold. Deze mensen hebben in de regel productiewerk geleverd. Ze zijn versleten en hebben te weinig verdiend om een WAO-uitkering te krijgen en zitten daarom heel lang in de bijstand op een sociaal minimum. Mevrouw Noorman geeft toe dat deze groep meestal geen geld heeft om jaarlijks een lange tijd in het buitenland te verblijven, maar zij blijft bij haar standpunt dat het voor de oudere arbeidsongeschikte die in de bijstand zit in de komende periode mogelijk moet blijven 13 weken per jaar in het buitenland door te brengen. Op langere termijn kan worden bezien of mensen al zo ver in de richting van de arbeidsmarkt zijn opgeschoven dat deze termijn misschien gewijzigd kan worden. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

6 Mevrouw Noorman is niet gevoelig voor de argumentatie van de bewindsman dat hij volstrekt kan voorbijgaan aan het advies van de CGB. De jurisprudentie is allang bekend en het gaat volgens haar niet aan dat een gezaghebbend college dat bij wet is ingesteld als quantité négligeable opzij wordt geschoven. Zij vraagt een serieuze reactie op het door de commissie uitgebrachte advies in relatie tot de onderhavige kwestie. Als de bewindsman niet wil spreken over de oudere werknemer als categorie, maar alleen over individuele toetsing op individuele basis, overweegt mevrouw Noorman morgen de Kamer daarover een uitspraak te vragen. Mevrouw Van Gent (GroenLinks) meent dat op basis van een sociaalmedische indicatie, los van de leeftijd, een tijdelijke ontheffing van de sollicitatieplicht kan plaatsvinden. Zij ziet dit, net als de bewindsman, als een zeer tijdelijke individuele ontheffing, maar het moet mogelijk zijn dat mensen langer elders mogen verblijven. Zo n regeling moet gebaseerd zijn op duidelijke afspraken. Mevrouw Van Gent stelt vast dat er, tot de eerste helft van 2007, voor de mensen van 57,5 jaar en ouder die een ontheffing van de sollicitatieplicht hebben niets verandert. Zij betreurt het dat het voor de mensen die wethouder Aboutaleb aangaf als voorbeelden in zijn brief van 28 juni jongstleden de termijn van 13 weken niet opgaat, omdat met uitzonderingen reëel moet worden omgegaan. Mevrouw Van Gent stelt een vrijstelling van sollicitatieplicht van minimaal 6 maanden voor, een tijdelijke overzichtelijke periode, zeker als het gaat om een sociaal-medische indicatie. In zo n geval kan de periode van 13 weken volgens haar in het moederland worden doorgebracht. Waarom zouden de gemeentelijke overheden zich in dat geval bemoeien met de verblijfplaats van betrokkene? De mensen waarom het gaat zijn op dat moment niet voor reïntegratie geschikt. Wil de bewindsman in zijn verzamelbrief ook vermelden dat er voor mensen van 57,5 jaar en ouder met ontheffing niets verandert en dat hij met gemeenten overleg zal voeren over de handreiking waarover mevrouw Noorman sprak? De heer Mosterd (CDA) is tegen het eerder genoemde automatisme. Zijn fractie zoekt de individuele benadering. Met de bewindsman meent hij dat als de leeftijd van 57,5 jaar helemaal wordt losgelaten, daar een verkeerd signaal vanuit gaat. Hij waardeert het dat de staatssecretaris voor bijzondere gevallen een redelijke oplossing probeert te vinden, buiten het leeftijdscriterium om. Volgens de bewindsman is het onder verwijzing naar de rechterlijke uitspraak onmogelijk een leeftijdsgrens van 60 jaar te hanteren. De CGB richt zich inderdaad op de arbeidsmarktmogelijkheden en niet op een verblijf in het buitenland. Wil de bewindsman bij de voorbereiding op de wetswijziging bij de CGB nagaan of haar advies hetzelfde is als het gaat om strikt individuele situaties versus haar eerdere mening over de mogelijkheden op de arbeidsmarkt? Als haar advies hetzelfde blijft, is er kennelijk toch nog iets te regelen op het gebied van de leeftijd. Als het antwoord anders is, zal de Kamer moeten zeggen dat de bewindsman een juist standpunt heeft ingenomen. De staatssecretaris constateert dat de Kamer en hij het erover eens zijn dat hij bij de komende wetswijziging zal bezien of hij een voorstel kan doen voor bijzondere individuele gevallen. Hij benadrukt de sleutelwoorden bij een dergelijk voorstel: een bijzondere, eenmalige incidentele situatie. Naar aanleiding van de verwijzing van mevrouw Noorman naar de IOW en de leeftijdsgrens van 60 jaar daarin, zegt de bewindsman dat deze wet een heel eigen karakter heeft, ook in de zin van de totstandkoming en vervanging daarvan. Hij wil zich hier niet aan spiegelen en zeker niet aan de horizonbepaling daarin. Daarbij blijft het probleem van het stellen van een leeftijdsgrens, 57,5 of 60 jaar, onveranderd bestaan. Het element van arbeidsongeschiktheid, waarover mevrouw Noorman Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

7 spreekt, is overigens nu niet in de regeling opgenomen. Hij ziet weinig aanknopingspunten om een leeftijdsgrens van 60 jaar in dezen te bezien. Naar aanleiding van de opmerking van mevrouw Noorman dat het om mensen gaat waarin niet meer geïnvesteerd is en al lang op het sociale minimum zitten, wijst de staatssecretaris op de invalshoek van activering van jong of oud richting arbeidsmarkt. De bewindsman weerspreekt de opmerking dat hij het oordeel van de CGB als een quantité negligeable opzij zou schuiven, net zo min als hij de uitspraak van een gezaghebbende instantie als de rechter opzij wil schuiven. Van het ene gezaghebbende instituut stelt hij vast dat de uitspraak een advies is en dat het andere gezaghebbende instituut een bindende uitspraak heeft gedaan. Dit is een feitelijke vaststelling en geen oordeel over een der instituten. Hij beaamt dat de CGB zich baseert op een uitspraak van de Hoge Raad en dat hij zich baseert op een uitspraak van een voorzieningenrechter. Er is sprake van een verschil, maar de uitspraak van de rechter is bindend en dat zegt niets over zijn waardering voor de Commissie Gelijke Behandeling. Er is recent een verzamelbrief verzonden. Bij de voorbereiding van de wetswijziging kan de VNG betrokken worden, maar hij wil het traject van de wetswijziging niet laten ophouden. De uitspraak dat de leden tegen automatisme zijn en dat het om strikt incidentele gevallen gaat, zal hij meenemen in de verdere uitwerking. Hij aarzelt of hij met de CGB moet bezien of voor mensen van 60 jaar en ouder een onderscheid op het punt van de vakantietermijn, anders dan het leeftijdselement alleen, kan worden gemaakt. De uitspraak van de rechter in dezen blijft leidend. Mevrouw Noorman-den Uyl (PvdA) kondigt aan dat zij morgen tijdens een VAO de Kamer om een uitspraak zal vragen over het advies dat door de heer Mosterd is geïnstigeerd, zodat er te zijner tijd een goede afweging kan worden gemaakt. De heer Mosterd (CDA) herinnert aan zijn opmerking dat het advies van de CGB zich richtte op de arbeidsmogelijkheden van mensen van 57,5 jaar en ouder en aan zijn vraag of het zinvol is om met deze commissie nogmaals te bezien of haar advies hetzelfde blijft als de vraag gesteld wordt of het leeftijdscriterium ook gehanteerd kan worden als het gaat om een strikt individuele situatie. De staatssecretaris zegt dat, als dit pad gevolgd wordt, grote vertraging zal optreden voor de wetswijziging. Verder verwacht hij dat hij een advies krijgt van de CGB over de wijze waarop het verschil kan worden onderbouwd. De rechter nu heeft uitgesproken dat er geen verschil mag zijn als het om leeftijden gaat. Hierdoor zitten de bewindsman en de wethouders van de G4 klem. Wel wil de bewindsman onderzoeken of een onderscheid kan worden gemaakt op basis van iets anders dan de leeftijd, maar daarvoor hoeft hij niet naar de CGB. Vanuit een juridische invalshoek wil hij bezien of een bijzondere situatie, zoals besproken is, kan worden georganiseerd. In de memorie van toelichting bij het wijzigingsvoorstel zal hij daarop uitgebreid ingaan. Naar aanleiding van het voorstel van mevrouw Van Gent om bij de voorbereiding van het wijzigingsvoorstel de uitspraken van de rechter en de CGB te betrekken, zegt de staatssecretaris dat het duidelijk mag zijn dat hij hierbij alle relevante informatie zal betrekken. Mevrouw Noorman-den Uyl (PvdA) benadrukt dat de Kamer samen met het kabinet de wetgevende macht vormt en dat de rechter zich aan de wet moet houden. Is de wet niet duidelijk, dan heeft de rechter de bevoegdheid om in een individueel geval een individuele beslissing te nemen. Vanuit het primaat van het parlement is het belangrijk om het oordeel van de CGB te kennen over de mate waarin het mogelijk is om een leeftijds- Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

8 criterium eventueel 60 jaar, gerelateerd aan de IOW te hanteren bij het toestaan van andere rechten op verlof voor mensen die jonger zijn. Volgens het advies van de commissie over vrijstelling van sollicitatieplicht bij de mantelzorg is dit mogelijk maar moet dit goed worden ingebed. Het is interessant te weten of een verblijf in het buitenland daar ook onder kan vallen. Om te kunnen komen tot goede wetgeving, is het volgens mevrouw Noorman nodig dat wederom een advies wordt gevraagd. Zij meent dat een dergelijk advies op korte termijn kan worden gegeven. De staatssecretaris herhaalt dat het om eenmalige bijzondere situaties gaat. Het speerpunt hierbij is de wijze waarop dit in de wetgeving kan worden onderbouwd. Deze onderbouwing zal in de memorie van toelichting worden opgenomen. Hij gaat voorbij aan de suggestie om het leeftijdscriterium in dit stadium niet te passeren, omdat hij zich baseert op de uitspraak van de rechter die de wet interpreteert. De voorzitter van de vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Smits Adjunct-griffier van de vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Post Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr