De Vriendendag waarop wij gewoonlijk velen van u eind mei

Transcriptie

1 ABDIJ SINT BENEDICTUSBERG VAALS juli 2011 Dierbare Oblaten en Vrienden, De Vriendendag waarop wij gewoonlijk velen van u eind mei of begin juni in de abdij mogen verwelkomen, heeft dit jaar nog niet plaats gehad. Daarover hebben wij al heel wat vragen en verontruste telefoontjes gehad. De jaarlijkse ontmoeting met u is uitgesteld tot begin september. Te zijner tijd zal het bestuur van de Vrienden u daarvoor nog een uitnodiging toesturen. De reden van de verplaatsing van onze Vriendendag met ongeveer drie maanden heeft te maken met een enigszins feestelijk moment in de geschiedenis van de communiteit, later in dit jaar. Om precies te zijn op 15 november aanstaande zal het zestig jaar geleden zijn dat 13 monniken uit de Sint-Paulus-abdij van Oosterhout opnieuw de gebouwen op de Sint-Benedictusberg kwamen bevolken, nadat het monastieke leven hier na de oorlog zeven jaar afwezig was geweest. Het leek ons een goede gedachte om deze 60 ste verjaardag van de communiteit samen met onze Vrienden te vieren. Maar wij wilden u ook graag de nieuw aangelegde vijver in de kloostertuin laten zien. Zo zochten wij naar een datum, niet al te ver verwijderd van 15 november, een datum waarop wij met een zekere

2 waarschijnlijkheid nog op goed weer kunnen rekenen. Dan kunnen wij u inderdaad buiten ontvangen, en wel in een wat andere setting dan gewoonlijk, met een feestelijk tintje, rond de vijver, in de tuin en in de open galerij. Over andere onderdelen van het programma zal het Bestuur u binnenkort meer laten weten. Wij hopen natuurlijk dat u op hun uitnodiging zult kunnen ingaan. Zestig jaar is geen bijzonder lange tijd. Er zijn abdijen die al duizend jaar bestaan, zoals vorig jaar nog de abdij van Solesmes. Toch gebeurt het maar uiterst zelden dat een abdij ook inderdaad duizend jaar lang ononderbroken door monniken bewoond wordt. Altijd zijn er wel weer vervolgingen of oorlogen, politieke of religieuze omstandigheden die de monniken ertoe brengen hun klooster te verlaten. En na enige tijd komen er dan weer nieuwe bewoners die het leven er op hun manier voortzetten. De geschiedenis van onze eigen Congregatie van Solesmes is daar een voorbeeld van. Dom Guéranger, een jonge priester van het bisdom Le Mans, zag op een wandeling de verlaten ruïnes van een oude priorij langs de Sarthe, en begon daar in 1833, nog geen dertig jaar oud, weer met een groepje gezellen te leven volgens de Regel van sint Benedictus. Maar nauwelijks vijftig jaar later werden de monniken al door de overheid uit hun klooster gezet (1880). En ze waren er net weer in terug gekeerd, of de wetten van Combes (1901) joegen hen niet alleen hun klooster, maar zelfs het land uit. Ook onze eigen abdij Sint Benedictusberg is in 1923 gebouwd en bevolkt door monniken die aan het eind van de 19 de eeuw uit hun eigen land (Duitsland) verdreven waren door de wetten van Bismarck. Maar ook zij hebben dit huis in 1944 moeten verlaten, totdat in 1951 monniken, die 2

3 daartoe de Sint-Paulus-abdij in Oosterhout verlaten hadden, hun plaats hier innamen. En zo hebben de meeste kloosters wel een eigen verhaal van komen en gaan te vertellen. Abdijen hebben een stabiliteit die afzonderlijke mensen niet hebben. Abdijen bevinden zich stabiel op een bepaalde plaats, in een bepaalde regio. Zij raken daardoor ook met de streek vergroeid. De mensen van de streek raken aan hun abdij gehecht. De monniken van sint Benedictus doen gelofte van stadigheid, stabiliteit. Zij beloven op de plaats te blijven waar zij eens zijn ingetreden. Zij hebben een stabiele abdij nodig. Maar de abdij van haar kant dankt zijn stabiliteit ook aan de bewoners, die daar jaar in jaar uit gestaag een leven leiden, dat minstens voor buitenstaanders door een zekere onveranderlijkheid is gekenmerkt. Maar tegelijk hebben abdijen en kloosters ook iets heel menselijks. Zij kennen ook hun groei, zij kennen hun levensfasen, zij kennen hun lente en hun herfst, zelfs soms hun zomer en hun winter. Door mijn visitatiereizen kom ik zowel in jonge stichtingen als in abdijen met een lange gevestigde traditie. Het leven is er telkens heel verschillend. Ik bedoel: de atmosfeer en het eigen karakter van de communiteit. Niet alleen doordat bijvoorbeeld de gebouwen in het geval van een stichting meestal nog erg primitief zijn, en die van een volgroeide abdij helemaal af, maar ook de mentale horizon van een gemeenschap is heel anders. Zoals de horizon van de jeugd anders is dan die van de ouderdom. De vitaliteit van een jonge gemeenschap spat er van af. De vitaliteit van een oude gemeenschap is meer naar binnen gericht. Maar die verschillen zeggen niets 3

4 over het eigenlijke leven dat er geleid wordt, over de manier waarop de monniken metterdaad gericht staan op hun enige doel, het zoeken van God in de liturgie en in het dagelijkse gemeenschapsleven. Die kwaliteit van het leven hoeft niet van de uitwendige factoren afhankelijk te zijn. Met kwaliteit van het leven bedoel ik dan misschien wel iets anders dan gewoonlijk. Het duidt in deze context niet op het samenstel van een aantal voorwaarden qua lichamelijke en geestelijke gezondheid, sociale betrekkingen, elementaire materiële welvaart, die nog een goed en relatief probleemloos leven mogelijk maken. Met kwaliteit zou ik hier het innerlijk gehalte willen aanduiden, het karaats van het monnikenleven: de geloofsovertuiging, het gebedsleven, de breedheid van horizon, de openheid, in laatste instantie: de liefde tot God en de medemens. Die eigenschappen zijn toch uiteindelijk bepalend voor de echte waarde van een kloosterleven. Zij vormen m.i. ook het criterium en het kompas, waarmee monniken zich steeds weer kunnen positioneren en oriënteren binnen het geheel van de Kerk en de maatschappij. Uit het leven van de communiteit Van 10 tot 20 mei ben ik in de abdij van Saint-Pierre te Solesmes geweest voor het 36 ste Generaal Kapittel van onze Congregatie. Elke vier jaar komen de abten van onze Congregatie samen in de abdij waarvan wij allemaal afstammen. Het is een belangrijk en sterk moment, niet alleen voor iedere abt en zijn 4

5 communiteit, maar ook voor ons allemaal samen. Gedurende het Generaal Kapittel hebben wij ons dit maal nauwelijks beziggehouden met praktische en juridische zaken. Het 1000-jarig bestaan van de abdij van Solesmes (12 oktober 2010) was voor ons een aanleiding om ons vooral in de geschiedenis van onze Congregatie te verdiepen. Wij deden dat onder een specifiek gezichtspunt. Het leek ons belangrijk om te bestuderen en te overdenken hoe de oorspronkelijke monastieke intuïtie van Dom Guéranger (onze stichter, wiens naam ik boven al even genoemd heb) zich in de loop van de voorbije ruim 170 jaar verspreid en vertaald heeft in heel verschillende vormen van kloosterleven in heel verschillende landen. Het is op zich al vanzelfsprekend dat het kloosterleven in Senegal er anders uitziet dan in Litouwen, en toch gaat het op beide plaatsen over dezelfde grondinspiratie. Maar hoe is het daartoe gekomen? Tijdens ons Generaal Kapittel heeft bijna iedere abt de gelegenheid gekregen om uiteen te zetten welke wegen, en vooral welke personen, zijn abdij verbinden met het eerste begin van onze Congregatie in 1833 te Solesmes. Daardoor kregen wij een beter zicht op elkaars soms heel menselijke voorgeschiedenis. Het leren kennen van de verschillen in die voorgeschiedenis maakt het gemakkelijker om ook de actuele verschillen een plaats te geven. Door het erkennen van de verscheidenheid in het ene monastieke streven voelden wij de eenheid in het heden tussen ons versterkt. In de maand mei was er tweemaal een muzikale onderbreking van ons gewone dagelijkse ritme. Op zaterdagavond 14 mei kwam harmonie Excelsior van het nabije Nijswiller een concert geven 5

6 in onze voorhof. Veertien dagen later kwam een groep enthousiaste zangers, verenigd in het ensemble Ossia Musica met een programma van (klassieke en moderne) Italiaanse liederen onze voorhof vullen met een vleugje Rome. Van de maand Juni is vermeldenswaard dat enkelen van ons de Zusters Trappistinnen bezochten, die tot voor kort in Berkel Enschot woonden, en nu sinds twee jaar een geheel nieuw klooster hebben betrokken in Oosterbeek. Zij hadden vertegenwoordigers van alle Nederlandse Benedictijnen uitgenodigd hun huis te komen bewonderen. We hebben niet alleen het huis bewonderd, maar vooral ook het stoutmoedige vertrouwen waarmee het gebouwd is. Ik wil in deze brief u ook minder goed nieuws niet verzwijgen. Wij zijn in de maand juni weer wat kleiner geworden: ons aantal is van 16 naar 15 teruggelopen. Het was geen sterfgeval dat ons aantal verminderde, maar het besluit van een van onze jongste medebroeders (dwz. jonger dan de anderen) om voor enige tijd wat afstand te nemen van de gemeenschap. U kunt zich voorstellen dat het juist voor de jongeren moeilijk te aanvaarden is, wanneer een gemeenschap ouder wordt en aanvulling en vernieuwing door vers bloed uitblijft. Dat kan leiden tot een zekere psychische druk. Onze broeder zag zich verplicht deze stap te doen ten einde zich daarvan wat los te maken. Voor de gemeenschap zelf was het een pijnlijke teleurstelling. Dat zult u kunnen begrijpen en meevoelen. Ons gebed voor hem is er niet minder om. 6

7 Aan twee van onze medebroeders heb ik in de afgelopen maanden de Ziekenzalving gegeven. Eerst, begin mei, aan fr. Willibrord Scriwanek, en een maandje later aan fr. Paul Schlatmann. Het sacrament heeft hen beiden zo gesterkt, dat zij sindsdien weer heel wat aan conditie hebben teruggewonnen. In mijn vorige Vriendenbrief heeft u een dringende oproep kunnen lezen aan het adres van de Vrienden om allereerst hun eigen leven zo vorm te geven, dat daaruit te zijner tijd weer roepingen tot het kloosterleven zouden kunnen voortkomen. Die oproep heeft heel wat reacties losgemaakt. Zo werden verschillenden van u door mijn woorden ertoe gebracht om ernstig te overwegen of het op hun weg zou liggen om seculier oblaat van onze abdij te worden. En enkelen hebben de stap daarheen dan ook metterdaad gezet. Een seculier oblaat is iemand die zich op een bijzondere manier met de kloostergemeenschap verbindt, en die zich na een proeftijd van twee jaar verplicht om in zijn gewone maatschappelijke leven uitdrukkelijk de spiritualiteit van sint Benedictus in praktijk te brengen. Daarbij ontvangt hij/zij uiteraard de ondersteuning van de kloostergemeenschap, maar op zijn/haar beurt gaat hij/zij op heel concrete (meestal geestelijke ) wijze een steun vormen voor het leven van de monniken binnen de muren. Tot slot wil ik graag nog eens mijn dankbaarheid uitspreken voor de hulp die wij van velen van u ontvangen, in natura, door een geldelijke gave, door uw aanwezigheid, door de trouw van uw vriendschap. Weest u van uw kant ook verzekerd van onze trouwe vriendschap, en van onze stabiele voorspraak bij Onze 7

8 Lieve Heer voor de concrete levensweg die ieder van u dagelijks te gaan heeft. Deze brief was al geschreven, toen op woensdag 6 juli jongstleden volkomen onverwacht pater Coen Hafkamp van ons is heengegaan. Hij was 90 jaar, maar nog jeugdig van geest, levendig en vol humor. Hij was in februari 1969 vanuit de Sint Paulus abdij te Oosterhout naar onze communiteit overgestapt, en heeft hier op heel verschillende gebieden zijn sporen verdiend: als cantor, kronikeur, ziekenpater, vertaler, boekbinder, redacteur van ons Martyrologium, contactpersoon met de boerderij, hulp in de wasserij, enz.. Op zaterdag 9 juli hebben wij hem op ons kerkhof ter ruste gelegd. Bidt U alstublieft met ons mee voor zijn zielenrust. +fr. Adr. Lenglet, Abdij Sint-Benedictusberg, Vaals Abdij Sint Benedictusberg Mamelis NA Lemiers Gironummer Banknummer: abdij@benedictusberg.nl Indien u deze brief op een andere manier wilt ontvangen, laat u ons dat alstublieft weten door uw adres of uw postadres aan ons door te geven. 8