Hoofdstuk 2: Handelsvennootschappen

Transcriptie

1 Hoofdstuk 2: Handelsvennootschappen 1. Inleidende begrippen (zie notities) a. Natuurlijke personen (= fysieke personen) b. Rechtspersonen (= juridische personen) Privaatrechtelijke rechtspersonen: Publiekrechtelijke rechtspersonen: c. Contract of overeenkomst: d. Verbintenis: e. Akte: f. Authentieke akte: g. Onderhandse akte:

2 2. De vennootschappen a. de vennootschap "een vennootschap kan worden opgericht door 2 of meer personen die overeenkomen iets in gemeenschap te brengen met het oogmerk de winst die daaruit kan ontstaan onder elkaar te verdelen" (artikel 1832 BW) b. Verschil handelsvennootschap en burgerlijke vennootschap Handelsvennootschap: daden van koophandel type dwang onderworpen aan verplichtingen van handelaar Burgerlijke vennootschap: burgerlijke daden vrije vorm en inhoud niet onderworpen aan verplichtingen van de handelaar 3. Soorten handelsvennootschappen De wet erkent als handelsvennootschap: de vennootschap onder firma (V.O.F.); de gewone commanditaire vennootschap (Comm.V); de naamloze vennootschap (NV); de commanditaire vennootschap op aandelen (CVA); de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (BVBA); de coöperatieve vennootschap, die zowel met beperkte aansprakelijkheid (CVBA), als met onbeperkte (hoofdelijke) aansprakelijkheid (CVOHA) kan zijn; = limitatief karakter

3 4. Vergelijking BVBA en NV 1. Aantal vennoten BVBA Minimum 2 vennoten, uitzondering EBVBA Minimum 2 vennoten NV 2. Kapitaal Bij de oprichting moet EUR worden geplaatst, waarvan minstens EUR moet worden volgestort bij de oprichting. Bij de inbreng in geld moet minstens 20% per aandeel worden volgestort, bij de inbreng in natura moet dit volledig gebeuren. Bij de oprichting moet EUR worden geplaatst, waarvan minstens EUR moet worden volgestort bij de oprichting. Bij zowel de inbreng in geld als in natura moet minstens 25% per aandeel worden volgestort. 3. Aansprakelijkheid Beperkte aansprakelijkheid Beperkte aansprakelijkheid 4. Oprichtingsakte Notariële akte Notariële akte 5. Aard van de aandelen De aandelen zijn steeds op naam. De aandelen zijn op naam of aan toonder. 6. Overdraagbaarheid van de aandelen Wanneer een vennoot zijn aandelen wil overdragen aan een andere persoon dan zijn echtgenoot, zijn ouders, zijn kinderen of een medevennoot, moet dit goedgekeurd worden door ten minste de helft Aandelen aan toonder kunnen vrij overgedragen worden. Hierdoor heeft de NV een open karakter. Aandelen op naam kunnen worden overgedragen

4 van de vennoten die samen ten minste 75% van het kapitaal bezitten, na aftrek van de rechten waarvan de overdracht is voorgesteld. Vandaar het besloten karakter. onder de voorwaarden bepaald in de statuten, waardoor de NV een besloten karakter kan hebben. 7. Bestuur Het bestuur wordt uitgeoefend door 1 of meer zaakvoerders, benoemd door de algemene vergadering van aandeelhouders. De statuten kunnen bepalen dat de zaakvoerders benoemd worden voor de hele duur van de vennootschap. Zo zijn ze praktisch onafzetbaar. De statuten kunnen eveneens bepalen wie de zaakvoerder zal opvolgen na diens overlijden. Het bestuur wordt uitgeoefend door een raad van bestuur, benoemd door de algemene vergadering van aandeelhouders. Deze raad telt minimum 3 bestuurders. Wanneer er slechts 2 vennoten zijn, volstaan 2 bestuurders. Het dagelijks bestuur en de vertegenwoordiging van de vennootschap kan gedelegeerd worden aan 1 bestuurder. De bestuurders worden aangesteld voor een periode van maximaal 6 jaar, maar zijn herkiesbaar. In geval van grove fout en bij faillissement kan de rechtbank de bestuurders persoonlijk onbeperkt aansprakelijk stellen voor een deel of het geheel In geval van grove fout en bij faillissement kan de rechtbank de bestuurders persoonlijk onbeperkt aansprakelijk stellen voor een deel of het geheel

5 van de schulden. van de schulden. 8. Toezicht Voor de controle van de vennootschap is de aanstelling van een commissaris-revisor verplicht als de vennootschap minstens 100 werknemers in dienst heeft of als 2 van de volgende limieten worden overschreven: 1. personeelsbestand: 50 werknemers 2. jaaromzet: EUR 3. balanstotaal: miljoen EUR Voor de controle van de vennootschap is de aanstelling van een commissaris-revisor verplicht als de vennootschap minstens 100 werknemers in dienst heeft of als 2 van de volgende limieten worden overschreven: 1. personeelsbestand: 50 werknemers 2. jaaromzet: miljoen EUR 3. balanstotaal: miljoen EUR 9. Algemene vergadering Het hoogste orgaan van de vennootschap, ze beschikt over de meest uitgebreide bevoegdheid om de handelingen die de vennootschap aangaan te verrichten of te bekrachtigen. Het hoogste orgaan van de vennootschap, ze beschikt over de meest uitgebreide bevoegdheid om de handelingen die de vennootschap aangaan te verrichten of te bekrachtigen. We onderscheiden 2 soorten van algemene vergaderingen: de gewone en de buitengewone algemene vergadering. Voor het nemen van gewone beslissingen in de gewone algemene vergadering volstaat een eenvoudige meerderheid (50% + 1 stem) We onderscheiden 2 soorten van algemene vergaderingen: de gewone en de buitengewone algemene vergadering. Voor het nemen van gewone beslissingen in de gewone algemene vergadering volstaat een eenvoudige meerderheid (50% + 1 stem)

6 Voor de aanpassing van de statuten (buitengewone algemene vergadering) is er een aanwezigheidskworum en een stemmingskworum. Aanwezigheidskworum: 50% van het maatschappelijk kapitaal. Stemmingskworum: 75% van de uitgebrachte stemmen. Voor de aanpassing van de statuten (buitengewone algemene vergadering) is er een aanwezigheidskworum en een stemmingskworum. Aanwezigheidskworum: 50% van het maatschappelijk kapitaal. Stemmingskworum: 75% van de uitgebrachte stemmen. 10. Winstverdeling De algemene vergadering van de aandeelhouders beslist over de winstbestemming met inachtneming van de wettelijke en statutaire bepalingen. De algemene vergadering van de aandeelhouders beslist over de winstbestemming met inachtneming van de wettelijke en statutaire bepalingen. 11. Personenvennootschap/ kapitaalvennootschap Wettelijke reserve: 5% van de winst wordt gereserveerd tot 10% van het kapitaal is bereikt. Statutaire reserve: de statuten kunnen bepaalde verplichtingen opleggen inzake de bestemming van de winst. De rest wordt verdeeld volgens de beslissingen van de algemene vergadering. Personenvennootschap: de persoon van de vennoot is de voornaamste. Wettelijke reserve: 5% van de winst wordt gereserveerd tot 10% van het kapitaal is bereikt. Statutaire reserve: de statuten kunnen bepaalde verplichtingen opleggen inzake de bestemming van de winst. De rest wordt verdeeld volgens de beslissingen van de algemene vergadering. Kapitaalvenootschap: de inbreng van de vennoten is het voornaamste.

7 5. Kiezen voor een éénmanszaak of een vennootschap Om zich in België als zelfstandige te vestigen of om een vennootschap op te richten moeten in hoofde van de persoon drie voorwaarden vervuld zijn: meerderjarig zijn (18 jaar). Wie jonger is mag geen handel drijven, tenzij hij daartoe gemachtigd wordt; bekwaam zijn en niet ontzet zijn uit zijn burgerlijke rechten; de Europese nationaliteit hebben of een beroepskaart bezitten; Sommige beroepen zijn onverenigbaar met de uitoefening van een handelsactiviteit: bedienaren van een eredienst, ongeacht de godsdienst; leden van de federale of lokale politie (ook de gerechtelijke); leden van een gerechtelijk orgaan (rechter, griffier, parket..); staatsambtenaren (behalve akkoord van de hiërarchie). Voor-en nadelen Alhoewel er een groot voordeel verbonden is aan de keuze van de eenmanszaak, met name de eenvoud, dient men rekening te houden met belangrijke nadelen die aan deze rechtsvorm verbonden zijn. Aldus is de ondernemer die voor deze rechtsvorm gekozen heeft, onbeperkt aansprakelijk voor zijn schulden. Dit houdt in dat de schulden kunnen verhaald worden op alle goederen van de ondernemer, zowel roerende als onroerende, zowel tegenwoordige als toekomstige goederen. De handelaar kan dus geen enkel vermogensbestanddeel buiten de greep van zijn schuldeisers houden en soms kunnen de schulden zelfs op het vermogen van de echtgeno(o)t(e) worden verhaald. Anderzijds is het wel zo dat kredietinstellingen gemakkelijker krediet zullen verlenen aan deze ondernemer vermits hij met zijn volledige vermogen borg staat. Ook het Belgisch erfrecht schept geen gunstig klimaat voor de continuïteit van de eenmanszaak want bij overlijden verzeilt de onderneming onverdeeld in handen van alle erfgenamen, waarbij elke erfgenaam op elk ogenblik, zijn aandeel kan opvragen. Het overlijden of de invaliditeit van de bedrijfsleider stelt veelal een einde aan de onderneming. Ook de wettelijke regeling van de reserve van de voorbehouden erfgenamen (overlevende echtgenoot, kinderen), kan de ondernemer beletten om geldig een bepaalde voorkeur van overname uit te drukken (bij testament) of om schenkingen op een goede manier te laten verlopen.

8 Een ander nadeel bestaat erin dat de ondernemer aan de personenbelasting zall onderworpen zijn. Alle inkomsten worden geglobaliseerd zodat de inkomsten van de onderneming bij de andere beroepsinkomsten en overige inkomsten van de ondernemer en bij de inkomsten van de echtgeno(o)t(e) gevoegd worden. Maakt de ondernemer verlies, dan kan hij dit verlies dadelijk in aftrek brengen van zijn andere inkomsten en eventueel van de inkomsten van de echtgeno(o)t(e). Dit kan een grote belastingbesparing teweegbrengen voor het aanslagjaar zelf, terwijl - indien de ondernemer zou gekozen hebben voor een vennootschap als ondernemingsvorm- de verliezen van de vennootschap naar de volgende aanslagjaren moeten worden overgedragen en misschien nooit kunnen gerecupereerd worden. Andere voordelen van de vennootschap zijn dat zij rechtspersoonlijkheid heeft en bijgevolg eigen rechten en plichten, dat de afspraken tussen partners die samenwerken in de zaak duidelijk op papier staan en dat vóór het overlijden een goede opvolgingsregeling kan uitgewerkt worden. Tenslotte dient nog opgemerkt te worden dat voor het runnen van een éénmanszaak het zelfstandigenstatuut geen bezwaar is of dat de ondernemer zijn zelfstandige arbeid als nevenberoep kan uitoefenen. Door het oprichten van een vennootschap wenst de ondernemer het statuut van werknemer te verwerven met het oog op de daaraan verbonden voordelen (zoals de pensioenregeling). De zelfstandige ontleent aan zijn verzekeringsplicht in het raam van het sociaal statuut der zelfstandigen immers vrij beperkte rechten. Zelfstandigen zijn enkel verzekerd in de sectoren ZIV-gezondheidszorgen en uitkeringen, gezinsbijslagen en pensioenen. Bovendien genieten zij in die onderscheiden regelingen minder voordelen dan de werknemers. Zij zien zich verplicht om op eigen kosten een verzekering af te sluiten tegen de kleine risico's in de sector gezondsheidszorgen, tegen een eventuele arbeidsongeschiktheid door een polis "gewaarborgd inkomen" te onderschrijven en ook een bijkomende pensioenverzekering is geen overbodige luxe. Verder mag vooral niet uit het oog verloren worden dat in een éénmanszaak minder kapitaal vereist is daar deze onderneming vooral steunt op de arbeid van de ondernemer zelf. In een vennootschapsvorm daarentegen zijn hoge investeringen vereist die slechts later zullen renderen. Daarenboven zijn in een éénmanszaak de administratieve formaliteiten evenals de kosten beperkt en volstaat een vereenvoudigde boekhouding. Tenslotte is in een éénmanszaak alle winst voor de bedrijfsleider, die alleen het gezag uitoefent en geen rekenschap verschuldigd is. Bijgevolg kan hij indien dit noodzakelijk is, vlugge beslissingen nemen.

9 6. Het ontslag van een bestuurder In normale omstandigheden zijn zaakvoerders en bestuurders geen werknemer van de vennootschap waarin zij hun mandaat uitoefenen. Daartoe ontbreekt een band van ondergeschiktheid. Zij vallen daarom onder het zelfstandigenstatuut. Men zou dan ook kunnen verwachten dat een vennootschap haar bestuurders of haar zaakvoerders op vrij eenvoudige wijze kan ontslaan. Dat is het geval bij een NV. Maar bij een BVBA is de werkelijkheid genuanceerder. Het zal u maar overkomen: u bent net aangesteld als bestuurder van een naamloze vennootschap (NV); u werd voor zes jaar benoemd, dus u denkt een tijdje op beide oren te kunnen slapen; u doet uw werk naar behoren, maar twee maanden na uw benoeming komt men u doodleuk melden dat uw mandaat erop zit: de algemene vergadering heeft, na rijp beraad, beslist om uw mandaat als bestuurder voortijdig te beëindigen Dat lijkt vrij absurd: waarom iemand voor zes jaar benoemen als men daar enkele maanden later gewoon kan op terugkomen? En toch is dat het lot van de bestuurder van een NV. Ad nutum afzetbaar Bestuurders van een NV worden benoemd door de algemene vergadering voor een periode van maximum zes jaar. Herbenoeming is mogelijk, tenzij de statuten dat uitsluiten. Bestuurders van een NV kunnen echter op elk moment in de loop van hun mandaat worden afgezet. Dat is een fundamenteel principe waarvan men niet kan afwijken. Men noemt dat het principe van de ad nutum-afzetbaarheid van de bestuurders van een NV. Een eenvoudige beslissing van de algemene vergadering (genomen met gewone meerderheid van stemmen) is daartoe voldoende. En een motivering van het ontslag is niet eens vereist. Concreet betekent dit dat u als bestuurder enkel met zekerheid onafzetbaar bent wanneer u zelf minstens de helft van de aandelen bezit. Het is dan ook duidelijk dat men bezwaarlijk kan spreken van een ontslagbescherming voor bestuurders van een NV. In het verleden heeft men soms getracht om zo'n ontslagbescherming op één of andere manier toch te garanderen, bijvoorbeeld door in de statuten een clausule op te nemen die stelt dat het bestuursmandaat onherroepelijk is, of slechts herroepelijk om welbepaalde redenen of mits in acht name van een opzeggingstermijn. Dergelijke clausules zijn nietig. Zelfs als u in de statuten schrijft dat het ontslag van een bestuurder een gekwalificeerde meerderheid vereist (bijvoorbeeld 75 procent van de stemmen), of dat de vennootschap een beëindigingsvergoeding zal betalen in geval van voortijdig ontslag, kan u niets oplossen. Ook deze clausules zijn nietig.

10 Men kan het ook algemeen stellen: élke clausule die op één of andere wijze het recht beperkt van de algemene vergadering om met een gewone meerderheid van stemmen een bestuurder te ontslaan, is nietig. Wat bij een BVBA? Dan is de zaakvoerder van een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid toch beter af, hoort men soms zeggen. En in grote lijnen klopt dat ook. Toch moet men een onderscheid maken tussen de statutaire en de niet-statutaire zaakvoerder van een BVBA (zie kader). De positie van een niet-statutair zaakvoerder lijkt in een aantal opzichten op die van de bestuurder van een NV: ook hij kan immers op elk moment en zonder motivering met gewone meerderheid van stemmen worden afgezet. In de statuten van een BVBA kan men echter wél een beschermingsregeling uitbouwen voor de niet-statutaire zaakvoerder, bijvoorbeeld: - door in een bepaalde schadevergoeding te voorzien bij voortijdig ontslag; - door een gekwalificeerde meerderheid te vereisen; - door enkel een afzetting wegens welbepaalde redenen toe te laten. Al bij al geniet de niet-statutaire zaakvoerder van een BVBA dan ook een grotere bescherming tegen vroegtijdig ontslag dan de bestuurder van een NV, op voorwaarde dat men deze grotere bescherming in de statuten inbouwt. Statutair zaakvoerder Wil men nog een stap verder gaan, dan komt men terecht bij de statutaire zaakvoerder. Deze wordt pas echt goed beschermd. Inderdaad, een afzetting van een statutair zaakvoerder is slechts in twee gevallen mogelijk: ofwel door eenparig besluit van alle vennoten, ofwel wegens ernstige redenen. Is de statutair benoemde zaakvoerder zelf ook vennoot, al was het maar voor enkele aandelen, dan zal een eenparig besluit van alle vennoten uiteraard slechts zelden voorkomen. Dat zou immers veronderstellen dat de zaakvoerder met zijn eigen ontslag zou stemmen. Rest dan nog de afzetting wegens ernstige redenen. Dergelijk besluit moet door de algemene vergadering genomen worden volgens de regels die gelden voor een statutenwijziging. Meestal betekent dit dat een drievierde meerderheid van stemmen vereist is. Wat zijn ernstige redenen? De wet spreekt er zich niet over uit, de rechtspraak wel. Ernstige redenen kunnen bijvoorbeeld zijn: een verregaande onbekwaamheid; een ernstige tekortkoming aan de verplichtingen als zaakvoerder; een flagrante schending van de

11 statuten; het feit dat de zaakvoerder de BVBA ernstige concurrentie aandoet; enzovoort. Men zou dan ook kunnen opwerpen dat men als normaal, zorgvuldig handelend statutair zaakvoerder van een BVBA de facto onafzetbaar is, zodra men ook één of enkele aandelen bezit. Eenparigheid van stemmen zal dan niet worden bereikt, en ook ernstige redenen zal men de zaakvoerder niet kunnen aanwrijven. Toch zit er een addertje in het gras. De algemene vergadering zou kunnen beslissen tot ontslag om ernstige redenen, ook al zijn die feitelijk niet voorhanden. Zodra deze beslissing genomen is, verliest de statutaire zaakvoerder zijn bevoegdheden. Het besluit tot afzetting is vooralsnog inderdaad geldig. Gaat de zaakvoerder niet akkoord met zijn afzetting, met andere woorden, betwist hij de ernst van de aangevoerde redenen, dan moet hij naar de rechtbank. Die moet zich dan uitspreken over de vraag of de aangevoerde redenen inderdaad ernstig genoeg waren om een ontslag om ernstige redenen te verantwoorden. Allicht zal dat niet het geval zijn, en krijgt de zaakvoerder strikt genomen zijn bevoegdheden terug. Maar ondertussen is het onheil in feite al geschied, en mondt het geschil tussen de zaakvoerder en de vennoten die hem willen ontslaan vaak uit in een ontbinding van de vennootschap om wettige redenen. Concreet betekent dit dat de statutaire zaakvoerder van een BVBA best 25 procent plus één van de aandelen bezit. Op die manier kan hij in elk geval zulke ongewenste situaties voorkomen. Een statutenwijziging vereist immers normaal gezien een 75 procentmeerderheid van stemmen, en die kan hij dan in elk geval tegenhouden. Merken we nog op dat de maximumduur van zes jaar voor het mandaat van bestuurder van een NV niet geldt voor zaakvoerders van een BVBA. Ze kunnen benoemd worden voor de hele duur van de vennootschap. OPDRACHT 1. Wat verstaan we onder ad nutum afzetbaarheid van de bestuurders van een NV? 2. Hoe kan men in de statuten voorzien dat de bestuurder tegen ad nutum afzetbaarheid kan beschermd worden? 3. Leg het onderscheid uit tussen éénparigheid, gekwalificeerde meerderheid en gewone meerderheid. 4. Welk onderscheid bestaat er inzake ontslag tussen een bestuurder van een NV en een niet-statutair zaakvoerder? 5. "Een normaal, zorgvuldig handelend statutair zaakvoerder is niet afzetbaar." Beoordeel deze uitspraak.

12 7. Hoe stelt u een financieel plan op? Als u van plan bent een BVBA of NV te starten, moet u een financieel plan opmaken, een budget van opbrengsten en kosten over minstens twee jaar. Het financieel plan is niet zomaar een formaliteit. Het geeft u de kans om, voor de start van uw activiteit, te evalueren of uw vennootschap minstens twee jaar leefbaar is, met de middelen waarin u voorziet. Bovendien kan het plan u ook beschermen tegen oprichtersaansprakelijkheid bij een faillissement. U wenst een commerciële activiteit op te starten, maar ook uw risico's en uw aansprakelijkheid te beperken? Geen probleem, een NV of een BVBA is snel opgericht. U zorgt dat u over het nodige kapitaal beschikt, u neemt contact op met een notaris om de oprichtingsakte te verlijden, u brengt de administratieve formaliteiten in orde (aanvraag van een attest basiskennis bedrijfsbeheer, inschrijving in het handelsregister, aanvraag van een BTW-nummer) en u bent vertrokken. Administratief lijkt het vrij eenvoudig, en dat is het in feite ook wel. Maar is uw aansprakelijkheid wel zo beperkt als u denkt? Dat is niet zo zeker. Stel, bijvoorbeeld, dat uw BVBA twee jaar na haar oprichting failliet verklaard wordt. De kans is vrij groot dat u de schulden van uw vennootschap moet voldoen. En u dacht dat u niet meer kon verliezen dan uw inbreng in de vennootschap? Van een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid gesproken. Wat is oprichtersaansprakelijkheid? Dit heeft alles te maken met de regels inzake oprichtersaansprakelijkheid. De bekendste vorm is de aansprakelijkheid in geval van faillissement binnen drie jaar na oprichting. De oprichters van een NV en van een BVBA zijn inderdaad hoofdelijk aansprakelijk voor de verbintenissen van hun vennootschap, wanneer het faillissement wordt uitgesproken binnen drie jaar na de oprichting. Dit faillissement is vaak aan externe factoren te wijten, waar u geen vat op heeft: de marktomstandigheden wijzigen plotseling, uw concurrent ontwikkelt een fantastisch nieuw procédé waar u helemaal niet tegen op kunt, uw belangrijkste klant gaat zelf failliet, enzovoort. Moet u daar dan voor opdraaien? Gelukkig niet. De aansprakelijkheid bij faillissement geldt alleen wanneer het maatschappelijk kapitaal bij de oprichting kennelijk ontoereikend was voor de normale uitoefening van de voorgenomen activiteit over ten minste twee jaar. Het doel van deze regel is duidelijk: vermijden dat de vennootschap wordt opgericht met een kapitaal dat manifest ontoereikend is, of beter, met werkingsmiddelen die manifest ontoereikend zijn. Wanneer een rechter de vraag voorgelegd krijgt naar de aansprakelijkheid van de oprichters, houdt hij niet alleen rekening met het kapitaal in de strikte zin van het

13 woord, maar ook met de andere financiële middelen waarop de vennootschap op realistische wijze een beroep kan doen. Men denkt dan aan subsidies, aan (gebruikelijke) leverancierskredieten, aan (toegezegde) bankkredieten en aan (bij voorkeur enige tijd niet opvraagbare) voorschotten van de vennoten. Wat is het belang van het financieel plan? Spreken over oprichtersaansprakelijkheid kan niet zonder ook te spreken over het financieel plan. Beide zijn bijna onlosmakelijk met elkaar verbonden. De oprichters moeten een financieel plan opmaken en moeten dit bij de oprichting van hun NV of BVBA overhandigen aan de notaris, die het bewaart. Dit financieel plan wordt in principe niet openbaar gemaakt. Het kan wel aan de rechtbank overgemaakt worden wanneer zich een faillissement voordoet binnen drie jaar na oprichting. Hoewel het in de praktijk vaak zo ervaren wordt, is het niet correct het financieel plan een formaliteit te noemen. Het belang van een weloverwogen financieel plan is niet te onderschatten. Het zou de oprichters ertoe moeten aanzetten om, vooraleer hun activiteit op te starten, op een objectieve wijze te evalueren of hun vennootschap - minstens twee jaar - leefbaar is met de middelen waarin zij voorzien. En het spreekt bijna voor zich dat de rechter moeilijk de oprichters aansprakelijk kan stellen voor de schulden van de failliete vennootschap wanneer hij vaststelt dat het financieel plan met de nodige ernst werd opgesteld. Omgekeerd geldt ook: stelt de rechter vast dat het financieel plan willekeurig en ondoordacht werd opgesteld, dan is hij allicht sneller geneigd de oprichtersaansprakelijkheid aan te nemen. Hoe moet een plan eruit zien? Hoe een financieel plan er concreet moet uitzien, wordt nergens bepaald. Er zijn dan ook amper wettelijke verplichtingen. De wet bepaalt alleen dat het financieel plan het bedrag van het kapitaal van de op te richten vennootschap moet verantwoorden. Het moet minstens twee kalenderjaren bestrijken (dit zijn dus niet noodzakelijk ook twee boekjaren). Het financieel plan is vormvrij. De gegevens in het financieel plan zijn tot op zekere hoogte manipuleerbaar. Wie vaststelt dat de kosten groter zijn dan de opbrengsten, zou in de verleiding kunnen komen om de verwachte opbrengsten hoger te ramen dan realistisch, om alsnog op een positief resultaat uit te komen. De kans dat een rechter, wanneer hij zich moet uitspreken over de oprichtersaansprakelijkheid, zou vaststellen dat de verwachte opbrengsten overdreven werden, is inderdaad misschien niet zo groot.

14 Maar dat is uiteraard niet de bedoeling. Het financieel plan is meer dan een loutere formaliteit. Het zou voor de oprichters ook een moment van bezinning moeten zijn vóór hun activiteit op te starten. Het is het moment bij uitstek voor de oprichters om zich af te vragen, aan de hand van realistische cijfers, of hun onderneming wel degelijk kans op slagen heeft. Of nog: Bezint eer ge begint aan de hand van uw financieel plan. OPDRACHT 1. Waarom is het nuttig dat er bij de oprichting van een BVBA of NV een financieel plan wordt opgemaakt? 2. Wat moet je administratief doen om een NV of BVBA op te richten? 3. Wat versta je onder oprichtersaansprakelijkheid? Wanneer is iemand oprichtersaansprakelijk? Waarom werd deze regel ingevoerd? 4. Welke externe factoren kunnen leiden tot het faillissement van de vennootschap? 5. Waarom is het financieel plan onlosmakelijk met de oprichtersaansprakelijkheid verbonden?

15 8. Huwelijksvermogenstelsel Belang In geval van eenmanszaak of bij onbeperkte aansprakelijkheid van de vennoten verbind je je met al je goederen. Bijgevolg kunnen bij een faillissement ook de privé-bezittingen ten bate van de schuldeisers worden verkocht. Of de goederen die toebehoren aan het gezin of aan de echtgeno(o)t(e) van de ondernemer onder een eventueel beslag vallen is afhankelijk van het huwelijksvermogensstelsel. Ook bij vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid zijn huwelijksvermogensstelsels erg belangrijk. Denken we maar aan het juridisch kluwen bij scheidingsprocedures indien bijvoorbeeld mevrouw eigenaar is van de grond en mijnheer zijn BVBA of NV heeft gebouwd op grond van zijn echtgenote. Drie types huwelijksvermogensstelsel worden beschreven vanuit het perspectief van een faillissement 1. Scheiding van goederen In dit stelsel worden alle bezittingen en inkomsten van man en vrouw, zowel voor als tijdens het huwelijk verworven, volledig van elkaar gescheiden. Dit betekent dat bij een faillissement de schuldeisers geen aanspraak kunnen maken op de bezittingen van de echtgeno(o)t(e). Een huwelijkscontract onder dergelijk stelsel moet door de notaris opgesteld worden. Er zijn dus geen gemeenschappelijke goederen /schulden. In tegenstelling tot het wettelijke stelsel dat drie vermogens telt, kent het stelsel van scheiding van goederen slechts twee vermogens: het vermogen van de man het vermogen van de vrouw Een gemeenschappelijk vermogen bestaat niet in een stelsel van scheiding van goederen. Dit wil niet zeggen dat echtgenoten die met scheiding van goederen gehuwd zijn, niets samen kunnen hebben. De goederen die ze samen hebben zijn niet gemeenschappelijk, ze zijn onverdeeld. Dit wil zeggen dat ze nog moeten verdeeld worden bij eventuele echtscheiding. 2. Algehele gemeenschap van goederen In dit stelsel zijn alle bezittingen en inkomsten, zowel voor als tijdens het huwelijk verworven, in de gemeenschap gebracht. Ongeacht de wijze waarop de goederen

16 verkregen werden, ze zullen steeds voor de gelijke helft toebehoren aan beide echtgenoten. Hierdoor kunnen bij een faillissement alle bezittingen aangeslagen worden. Ook hier moet de notaris heet contract opstellen. 3. Wettelijk stelsel De bezittingen van voor het huwelijk blijven in het wettelijk stelsel je persoonlijk vermogen. Wat tijdens het huwelijk wordt verworven, met uitzondering van datgene dat je verwerft via erfenis of schenking, komt in de gemeenschap. Bij faillissement kan alleen op jouw persoonlijk vermogen en op het gemeenschappelijke vermogen aanspraak gemaakt worden. Het inroepen van een notaris is hier niet noodzakelijk. Dus: 1. EIGEN zijn: Alle goederen die men bezit vóór het huwelijk. Bijvoorbeeld: de auto van de man, zijn spaarrekening, de bouwgrond die de man aankocht vóór het huwelijk. Het erfdeel dat de vrouw reeds bezit ingevolge het overlijden van haar vader vóór het huwelijk; het kapsalon dat zij reeds uitbaat bij het aangaan van het huwelijk. Ook eigen blijven de schulden die men vóór het aangaan van het huwelijk reeds heeft. 2. EIGEN zijn: Alle goederen verworven via een nalatenschap of via een schenking. Ook de schulden ten laste van erfenissen of schenkingen, zijn eigen schulden in het wettelijk stelsel. 3. GEMEENSCHAPPELIJK zijn: Alle inkomsten. Zowel beroepsinkomsten (lonen, wedden, werkloosheidsuitkeringen, ) als inkomsten uit eigen goederen. Voorbeelden van inkomsten uit eigen goederen zijn: De huurgelden van een eigen woning, b.v. van de woning die geërfd werd. De intresten van obligaties die men reeds voor het huwelijk bezat. Alle goederen waarvan niet kan bewezen worden dat ze eigen zijn van één der echtgenoten. Alle gemeenschappelijke goederen vormen samen het gemeenschappelijke vermogen.