Hans Bergen Japanologie 2 e Bachelor. De Persclubs van Japan

Transcriptie

1 Hans Bergen Japanologie 2 e Bachelor De Persclubs van Japan

2 Encyclopedie van de Japanologie Prof. D. van Overbeke en H. Coppens Inhoudstafel Inhoudstafel...2 Inleiding...3 De bibliotheek...6 De Oost Aziatische bibliotheek...6 De bibliotheek van Sociale Wetenschappen...9 Evaluatie De databanken...11 JSTOR...11 EBSCO HOST...13 PICARTA BAS PIO NACSIS WEBCAT PLUS Evaluatie...17 Het internet...17 Commerciële catalogi en online veilingen...17 高原 (Takahara)...18 Amazon.com: search inside the book...18 Indexen...19 YAHOO!...19 Google goochelen...20 Alternatieve zoekmachines...21 AlltheWeb...21 News Search Engines...22 Zoeken in de blogosfeer...23 Bloglines...23 Technorati...23 Evaluatie...24 Slot

3 Inleiding Schrijf een paper over het proces van de zoektocht die gevoerd moet worden om een paper te schrijven. Dixit Hans Coppens. Dit was de aanzet voor het vak encyclopedie. Een vak dat de nodige verwarring zaaide in mijn brein. Waarom schrijf je alleen over het proces en niet ook de paper? was mijn eerste gedachte. Temidden van de verwarring diende ik een onderwerp te zoeken. Met de hoop dat ik al doende wel zou verstaan waar het om draaide, begon ik een onderwerp te zoeken. De popular culture 1 van Japan heeft me altijd al erg geboeid en zodoende trachtte ik daarin een onderwerp te vinden. Manga, oosters exotisme, de Geisha en andere passeerden de revue. Om gewoon weer in de prullenmand te belanden. Het bleek niet makkelijk om goede bronnen rond zo n onderwerp te vinden. In de eerste plaats waren ze beperkt in aantal. Daarenboven was de wetenschappelijkheid ervan in sommige gevallen vrij discutabel. Het gevolg was dat ik me genoodzaakt zag van onderzoeksterrein te veranderen. Na de nodige omzwervingen vond ik dankzij het boek van Professor van Overbeke Op zoek naar het nieuwe Japan 2 een, naar wat ik dacht, goed onderwerp voor verder onderzoek namelijk: de Persclubs van Japan. Bij het definiëren van de persclubs van Japan kan je vanuit verscheidene invalshoeken kunnen vertrekken: vanuit het standpunt van de buitenlandse pers, de overheid van Japan, de reporters, de persclubs zelf, het Japanse volk... Omdat ik vond dat het eens een ander licht op de zaak zou werpen dan altijd vanuit het standpunt van de institutie zelf te redeneren, koos ik voor een definitie van de persclubs door een buitenlandse journalist in Japan: Japan s Press clubs system is the foundation of the country s mass media. In theory, these are strictly social clubs, 1 Het begrip popular culture is moeilijk definieerbaar. De volgende definitie komt van de website van het Minnesota Museum of American Arts : popular culture The opposite of high cultural art forms, such as the opera, historic art ( ) popular culture includes many forms of cultural communication including newspapers, television ( )In the beginning of the 20th Century, "high art" was the realm of the wealthy and educated classes while popular culture or "low art" was considered commercial entertainment for the lower classes. In the 1950s and 60s the gulf between high and low art closed with the rise of Pop Art. Hoewel dit een definitie is gestoeld op het Amerikaanse idee van popular culture ben ik van mening dat de grote lijnen ook van toepassing zijn op het definiëren van de Japanse popular culture. 2 Adriaenses, Edward en Van Overbeke Dimitri. Op zoek naar het nieuwe Japan. Roeselare: Globe,

4 not professional organizations for the gathering of news, but in fact they are nothing less than cartels monopolizing the most delicious sources of information for themselves. 3 Tijdens het 1 e semester van de 2 e bachelor had ik tijdens de lessen van het vak Binnen en buitenlandse politiek van Japan geleerd over de werking en plaats van de persclubs in de media en de politiek. Aangezien ze zo fundamenteel leken af te wijken van enige andere journalistieke instelling waar ik al ooit van gehoord had, leek het me wel waardevol om er een diepere, vergelijkende studie aan te wijden. Maar ik vergat een kritiek punt. Mede door het feit dat de Persclubs van Japan ook door de globale media zeer gekend zijn 4, zijn er al relatief veel diepgaande studies aan dit onderwerp gewijd. Daarom moest ik me de vraag stellen of ik, als beginnend onderzoeker, daar nog wel verder onderzoek rond kon doen. Om het risico van het totaal vastlopen op een reeds onderzocht aspect of het doelloos verderploeteren in oude feiten te vermijden, besloot ik om geen verder onderzoek te doen 5, maar te kijken naar waar het onderzoek rond de persclubs vandaag de dag staat. Dit poog ik te doen aan de hand van de volgende status questionis: welke aspecten van de persclubs van Japan er vandaag de dag al onderzocht zijn en vanuit welke invalshoek is dat gebeurd? Als centraal uitgangspunt, oftewel de zogenaamde theoretische invalshoek, neem ik het verband tussen media en politiek. 6 Met behulp van een citaat uit Media communication: an introduction to theory and process van James Watson 7 probeer ik de theorie achter dit verband te verduidelijken: TV s images cultivate the dominant tendencies of our culture s beliefs, ideologies and world views. What occurs ( ) is a convergence of people s concepts of reality to that which is portrayed on TV. (p. 69) Dit citaat wijst ons op de grote invloed die de media uitoefenen op het publiek. Deze invloed is niet beperkt tot reclame maken voor, maar kan beschouwd worden als een aan indoctrinatie grenzende vorm van (politieke) berichtgeving. Omdat het overgrote deel van de 3 Yamamoto, Taketoshi. The Press Clubs of Japan. Journal of Japanese Studies, Vol.15 nr.2 (1989): p372 (geciteerd als een definitie gegeven door one British correspondent ) 4 De buitenlandse media is ook zeer goed op de hoogte van het Japanse Persclub fenomeen omdat ze de werking van alle buitenlandse media in Japan enorm bemoeilijken door een soort Japanese only beleid te voeren en bewust de invloed van de buitenlandse journalistiek te weren uit de meeste persclubs. 5 Hiermee bedoel ik in het geval van deze paper geen onderzoeksvraag te formuleren waarrond ik concrete bronnen zou zoeken. 6 Maar aangezien ik enkel een status questions probeer te geven, ga ik in het verzamelen van de werken me niet strikt beperken tot werken die vertrekken vanuit die invalshoek, maar ook de bronnen die, bijvoorbeeld, meer handelen over de praktische werken van de clubs ook erin opnemen ter volledigheid. 7 Watson, James. Media communication: an introduction to theory and process. Basingstroke: Palgrave Macmillan,

5 mensen de media (met de dominante tv wereld aan kop) bestempeld als correct, hebben de media vrij spel in het manipuleren van ons (politieke) gedachtengoed. De structuur van mijn paper is vrij voor de hand liggend in dit geval. Ik behandel achtereenvolgens de bibliotheek, omdat dit tot op heden nog steeds de eerste plaats is waar je gaat checken of je onderwerp voldoende gedocumenteerd is om er een onderzoek aan te wijden. Uit deze redenering vloeit voort dat de bibliotheek nog steeds de eerste plaats is waar je naartoe moet voor je hoofdbron(nen) ofte basiswerk(en). Per slot van rekening zijn alle bronnen daar rechtstreeks beschikbaar. Vervolgens de databanken, omdat je daar (vrij) zeker bent van de academische correctheid en wetenschappelijke waarde en ze daarenboven ook reviews bevatten van de boeken die je in de bibliotheek vindt. Om ten slotte af te sluiten met het internet waar je een wijdse zee aan informatie vind, maar waarbij je meer moet opletten om niet in de onwetenschappelijke modderpoel van journalistiek en speculaties weg te zinken. Onder elke bibliografische verwijzing naar het werk, artikel of online bron zal ik een korte samenvatting geven van de inhoud 8. Id est kijken naar het onderzochte aspect en de invalshoek. Aan het einde van elk onderdeel tracht ik een globale evaluatie te geven van elk van de drie zoekmachines. De bronnen zijn per zoektocht gerangschikt volgens datum van uitgave, de recenste werken eerst. Ik dien er op te duiden dat ik per onderdeel niet strikt binnen dat kader ben gebleven: voor een zoektocht in de bibliotheek raadpleegde ik ook de databanken. Voor een zoektocht achter samenvattingen en dergelijke meer van artikels op databanken gebruikte ik me soms het internet. En om te kijken of een bron die ik vond op het internet wel voldoende wetenschappelijk gefundeerd was gaf ik mijn resultaten soms in op een databank. In mijn slot zal ik dan pogen een conclusie te formuleren over de gemaakte status questionis. Wat heb ik geleerd over het zoekproces op zich en dat van de persclubs in het bijzonder; hoe is de stand van zaken over het onderzoek van de Persclubs van Japan? Vallen er nog aspecten van te onderzoeken, zoja welke? En zou ik, indien er nog voldoende onderzoeksvelden/ vragen over zijn, er mijn bachelorpaper aan willen wijden? 8 Indien dat mogelijk is: van sommige artikels en (Japanse) boeken vond ik geen samenvatting of abstract (noch de integrale versie). 5

6 De bibliotheek De Oost Aziatische bibliotheek Ik ben mijn zoektocht begonnen met de bibliografie van Professor Van Overbeke s boek Op zoek naar het nieuwe Japan uit te pluizen. Dit deed ik met algemene zoektermen als Persclub (Jap. 記者クラブ (kisha kurabu)), en Media en politiek in gedachte. Daarmee vond ik een boek dat betrekking had op mijn onderwerp. 9 Met de titel van dat boek ben ik dan op JSTOR gaan zoeken naar een review om concreter te weten wat de inhoud was. Via de reviews op JSTOR vond ik vier andere werken die sterk bleken aan te leunen bij mijn onderwerp. Vervolgens heb ik achter deze vijf boeken gezocht in LIBISng. Vier ervan bleken aanwezig in de Oost Aziatische bibliotheek. Het boek van Ofer Feldman stond wel in de LIBIS database, maar bleek niet fysiek verkrijgbaar. De samenvattingen heb ik gemaakt aan de hand van de commentaar (en samenvattingen) van de gebruikte reviews van de boeken. Freeman, Laurie Anne. Closing the Shop: Information Cartels and Japan s Mass Media. New Jersey: Princeton University Press, Laurie Anne Freeman belicht vooral het verband tussen media en politiek. Ze wijst erop dat er nooit geraakt is aan de macht van de LDP door de terughoudendheid van de pers. De reden van die terughoudendheid ligt in de persclubs, die toegang tot politieke informatie voor het brede publiek sterk beperken. 10 De Lange, William. A History of Japanese Journalism: Japan s Press Club as the last obstacle to a mature press. Surrey: Japan Library, I.e. het boek van Pharr, Susan J. En Krauss Ellis S. Media and politics in Japan 10 Samenvatting via een review op JSTOR: Tilton, Mark. Reviewed work (...). Journal of Asian Studies, Vol. 60 nr.1 (2001):

7 William de Lange geeft een geschiedenis van het perswezen van Japan vanaf de Meijiperiode om te bewijzen dat het systeem, uitgegroeid tot de persclubs, van jongsaf aan te dicht bij de bronnen stond waardoor kritische observatie onmogelijk werd. De Lange wijkt te ver af van het onderwerp van de Persclubs en legt zich meer toe op de politieke en institutionele ontwikkelingen van het perswezen, zodat het werk nuttiger is als overzicht van de ontwikkelingen binnen het perswezen dan als studie over de persclubs. 11 Pharr, Susan J. en Krauss Ellis S. Media and Politics in Japan. VS: University of Hawaii Press, Susan J. Pharr en Ellis S. Kraus geven meer inzicht in de rol in en de impact van de media op de Japanse politiek. Pharr beweert dat de media de rol van bedrieger speelt door het gezag van eender welke groep te vermijden en een contradictorische rol te spelen. De media stelt zich namelijk beurtelings op langs de kant van de overheid om dan ten gepaste tijde zich weer achter de belangen van de maatschappij te scharen. Bij de persclubs in het bijzonder concentreren ze zich op de insiders en outsiders in het perslandschap. De insiders, zijnde de grote kranten in de Persclubs, die zich aan strikte regels en beperkingen, die zorgen voor uniformiteit, moeten houden. Tegenover de outsiders, zijnde de populaire media, die in een staat van zekere anarchie de insiders aanvullen qua schandalen en achtergehouden politiek gekonkel. 12 Feldman, Ofer. Politics and the news media in Japan. Markham: Fitzhenry en Whiteside, Ofer Feldman nam zeer veel interviews met politici, partijbonzen en reporters af om zijn werk op te baseren. Hij geeft een overzicht van de organisatie van de media van Japan en wijst op de factoren die de politieke berichtgeving modelleren (zoniet manipuleren): het systeem van de persclubs. Volgens Martin Harrison (auteur van de review van Feldman s boek) illustreert hij het systeem van de verdoezeling van de politieke berichtgeving door de persclubs wel niet voldoende Samenvatting via een review op JSTOR: Huffman, James L. Reviewed work (...). Pacific Affairs, Vol. 72 nr.1 (1999): Samenvatting via een review op JSTOR: Feldman, Ofer. Reviewed work (...). Journal of Japanese studies, Vol. 23 nr.2 (1999): Samenvatting via een review van JSTOR: Harrison, Martin. Reviewed work (...). International Affairs (Royal institute of international affairs 1944 ), Vol.70 nr.3 (1994):

8 Lee, Jung Bock. The Political Character of the Japanese Press. Seoul: Seoul National University Press, Jung Bock Lee focust vooral op de ambivalente politieke positie van de Pers: ze is enerzijds anti overheid maar anderzijds ook een waakhond van de gevestigde orde. 14 Het werk heeft een normale aandacht voor de persclubs. 15 In de Oost Aziatische bibliotheek heb ik ook nog gezocht naar thesissen. Via een lijst van alle thesissen sinds 1982 op de weblog van encyclopedie op Akira 16 vond ik een thesis die handelde over de media in Japan. Maar aangezien ze ontbrak kan ik er geen samenvatting van geven. Durnez, Dries. De media in Japan: Horige van de staat of krijger van het volk? Licenciaatsverhandeling, Japanologie, K.U.Leuven, Ten slotte wilde ik nog een boek uit eigen collectie aan het lijstje toevoegen. 17 Namelijk het boek van professor van Overbeke Op zoek naar het nieuwe Japan waarvan de bibliografie zeer handig is gebleken. Adriaenses, Edward en Van Overbeke Dimitri. Op zoek naar het nieuwe Japan. Roeselare: Globe, 2004 Dit boek handelt over de binnen en buitenlandse politiek van Japan in het algemeen, beginnend van de Meiji periode tot nu (anno 2004). Het mediawezen komt er ook in aan bod onder hoofdstuk 7: Het conformisme van de media. De bibliotheek van Sociale Wetenschappen 14 Ik merk hier even de analogie op met de rode draad in het onderzoek van Susan J. Pharr en Ellis S. Kraus. 15 Samenvatting via een review vop JSTOR: Ellis S. Kraus. Reviewed work (...). Journal of Japanese Studies, Vol. 14 nr.1 (1988): I.e. De Japanologie Portaalsite Het is ook in de Oost Aziatische bibliotheek aanwezig. 8

9 Een tweede bibliotheek waar ik gezocht heb naar boeken via LIBISng is de Bibliotheek van Sociale Wetenschappen (K.U.Leuven). Daar heb ik getracht een basiswerk over de media als entiteit of, anders gesteld, als apart machtsblok, te vinden. Dit heb ik, indien ik effectief een onderzoek zou doen over de Persclubs van Japan, nodig om het Japanse perswezen te kunnen plaatsen in het globale kader van media. Het zoeken ervan ging niet bepaald van het leien dakje. Wat kan je beschouwen als basiswerk van media? Elk boek legt wel nuances en is in zekere mate gestuurd door het systeem heersend in het land van de schrijver ervan. Daarenboven was het niet simpel om een geschikte zoekterm te vinden. De meest succesvolle was an introduction to media en leverde me dit werk op: Watson, James. Media communication: an introduction to theory and process. Basingstroke: Palgrave Macmillan, Het boek van James Watson geeft een introductie tot de rol, praktijk en invloed van de (massa)media in de hedendaagse samenleving. Het legt de nadruk op de sociale, culturele, politieke en economische contexten waarbinnen de media actief is. Het geeft een duidelijk conceptueel kader om het proces van de communicatie van de media te verstaan. 18 Met behulp van de bibliografie van Watsons boek, vond ik nog een paar andere werken die belangrijk zijn om een (genuanceerd) algemeen kader van media te kunnen construeren: Arnold, Curran, James en Gurevitch Michael. Mass media and society. UK: Edward Het boek heeft de vorm van een klassiek handboek. Het maakt de media leek wijzer in de theoriën over media en maatschappij, de organisatie van de media, de media op zich en het verband tussen media, cultuur en ideologie Samenvatting van een review van een commerciële catalogus: Powels Books bin/biblio?show=trade%20paper:sale: x: Samenvatting via de Editorial review op Amazon.com 1/qid= /ref=pd_bbs_1/ ?%5Fencoding=UTF8 9

10 Curran, James en Myung Jin Park. De westernising Media studies. VK/VS: Routeledge, Het boek is het resultaat van verscheidene media critici die hun hoofd bogen over de centrale vragen in de studie van de media, los van het beperkte Anglo Amerikaanse kader dat de meeste studies domineert. Via case studies, uitgevoerd op alle continenten, bekijken de auteurs de relatie tussen de media, (politieke) macht en de maatschappij en de effecten die de globalisatie daarop heeft. Eveneens confronteren ze de conventionele (Anglo Amerikaanse) theoriën over media en globalisatie met de beperkingen die deze inhouden bij het begrijpen van deze relaties. 20 Evaluatie De bibliotheek mag dan wel in het gedrang raken door de dominante expansie van het internet en minder makkelijk werken dan de databanken, ze blijft wel een plaats waar je zonder al te veel moeite wetenschappelijk gestaafde bronnen kan vinden. Boeken zijn en blijven nog steeds een onmisbaar goed: een gezaghebbende auteur heeft wel zoveel te vertellen dat hij of zij dat in boekvorm doet. Een artikel is te beperkt in omvang voor een diepgaande studie. Daarenboven kan je je met een boek verzekeren van een bibliografie, een onmisbaar goed bij het zoeken naar meer (relevante en betrouwbare) bronnen. Een basis voor je onderzoek kan je dus best altijd in boekvorm gaan zoeken. Aan de andere kant heb ik wel niet veel aandacht besteed aan het zoeken naar artikels in tijdschriften in de bibliotheek. Diegene waarvan ik de recentste publicaties geraadpleegd heb, bevatten geen van allen een artikel relevant voor mijn onderwerp. 21 Het archief ben ik ook niet ingedoken. Het zoeken van artikels heb ik zodoende vooral gedaan op de databanken. De bibliotheek is in mijn geval dus het nuttigst geweest om de boeken effectief te kunnen bestuderen als ik ze al gevonden had, niet zozeer om er nog achter te gaan zoeken. 20 Samenvatting via de Editorial review op Amazon.com ?v=glance&n= Dit zijnde de Monumenta Nipponica, de Journal of Japanese Studies, de Pacific Affairs, de Journal of Asian Studies en de Far Eastern Economic Review. 10

11 De databanken JSTOR Mijn zoektocht op de databanken ben ik begonnen bij JSTOR (cfr. De bibliotheek), omdat ik uit ervaring en vergelijking met verscheidene andere databanken heb geconcludeerd dat deze de meeste werken over Japan bevat. Daarbij moet ik wel vermelden dat JSTOR een full text databank is en er dus meer (direct bruikbaar) bronnenmateriaal te vinden valt dan op sommige andere (niet full text ) databanken. Ik dien erop te wijzen dat ik bij JSTOR een resultaat (waar ik vermoedelijk eerst had overgekeken) heb gevonden via PCI. PCI is een aparte databank, maar haar resultaten zijn gelinkt aan de databank van JSTOR (evenals bij PIO). Omdat ik naast dat ene resultaat geen goede bronnen ben tegengekomen op PCI behandel ik ze niet apart als databank. De zoektermen die ik gebruikt heb zijn tamelijk beperkt. Omdat de bronnen omtrent mijn onderwerp nogal vlug dreigen over te gaan in globale media of andere aspecten van het Japanse medialandschap, heb ik met erg nauwe (en relatief schaarse) zoektermen getracht vooral Persclub specifieke bronnen te vinden. Ik heb voor het overgrote deel gezocht met Press clubs en Media and politics. Telkens met en zonder Japan achter de zoekterm evenals de nodige variaties in woordvolgorde. Dat leverde me de volgende artikels op. 22 Yamamoto, Taketoshi. The Press Clubs of Japan. Journal of Japanese Studies, Vol.15 nr.2 (1989): Yamato Taketoshi geeft een geschiedenis en evolutie van het Persclubwezen van Japan vanaf het onstaan in de Meiji periode tot nu (anno 1989). Hij vertrekt van een aanklacht van de westerse pers tegen het systeem van de Japanse Persclubs om te verklaren waar de grote verschillen zitten. 22 Cfr. De bibliotheek voor de reviews die ik vond op JSTOR 11

12 Nester, William. Japan s Mainstream Press: Freedom to Comform? Pacific Affairs, Vol.62 nr.1 (1989): William Nester vertrekt van een onderzoek in 1980 waaruit bleek dat de Japanse bevolking de pers zag als de meest invloedrijke groep in de Japanse maatschappij. Aan het eind van zijn betoog concludeert Nester dat deze macht gestuurd wordt door de politiek, de bureaucraten en de industriële elite. Vandaar dat hij spreekt van een ruling quadrangle model. Kabashima, Ikuo en Jeffrey Broadbent. Referent Pluralism: Mass media and politics in Japan Journal of Japanese Studies, Vol.12 nr.2 (1986): Kabashima en Broadbent stellen dat hun artikel de nodige empirical evidence geeft dat de sociale macht van de media zeer groot is en dat deze sociale macht ook een breed politiek belang heeft. Zij zien de machtsstructuur in Japan als een triumviraat van bureaucratie, politiek en industrie met daaraan gekoppeld de media. De media maakt dan wel geen deel uit van het triumviraat, ze is zeer bepalend voor de machtsbalans en kan haar met een vingerknip doen omslaan. 23 EBSCO HOST Ik gebruikte dezelfde zoektermen als op JSTOR en dat leverde me de volgende resultaten op. Merk op dat ze allemaal handelen over de noodzaak van een meer open beleid van de persclubs. Fujiwara, Sakuya. A pressing need Look Japan, Vol.40 nr.461 (1994): Fujiwara Sakuya vindt dat de Japanse pers hervormd moet worden naar een mechanisme dat respect heeft voor de vaardigheden van individuele reporters. Daarmee 23 Kabashima en Broadbent komen tot een conclusie die analogie vertoont met het artikel van William Nester. Aleen vertrekken ze van het omgekeerde kamp: Nester stelt dat iedereen de media ziet als het meest invloedrijke orgaan in de Japanse maatschappij (buiten de media zelf) terwijl Kabashima en Broadbent uitgaan van het triumviraat en dan vaststellen dat dit triumviraat sterk beïnvloed wordt door de media. 12

13 samengaand oordeelt hij dat de persclubs enkel nog zouden mogen fungeren als een plaats waar de reporters de laatste politieke berichten gaan verzamelen. 24 Garneau, George. Japanese Press clubs open doors further Editor and publisher, Vol.126 nr.39 (1993): Garneau deelt mee dat de Japan Newspaper Publishers & Editors Association (NSK) het volle lidmaatschap van de buitenlandse pers in (sommige) persclubs toelaat. Een groei naar meer openheid voor buitenlandse pers in Japan. 25 Aoki, Akira. Opening Japans Clubby Press World Press review, Vol.39 nr.9 (1992): Aoki Akira baseert zich op een rapport uit de Tokyo Shimbun dat concludeert dat de onbelemmerde werking van de buitenlandse pers in Japan zou bijdragen aan het verbreken van het incestueuze verbond tussen de Japanse pers en de politiek. De grote boosdoeners zijn dus de persclubs. 26 PICARTA Hier kreeg ik heel andere resultaten met dezelfde zoektermen. Het grote probleem bij deze databank was dat, in tegenstelling tot JSTOR en EBSCO HOST, het rijtje van resultaten met Press Clubs (Japan) en Media and politics (Japan) hier ofwel demotiverend eindeloos was, ofwel (na het nodige gegoochel met de woordvolgorde) helemaal niets opleverde. Het was dan ook weinig verbazingwekkend dat er amper iets bruikbaars tussenzat. Buiten een paar reviews (van de boeken die ik al gevonden had) en een artikel: Schreiber, Marc. Japans flawed Press Clubs IPI Report: Monthly bulletin of the International Press Institute, Vol.5 nr.2 (1999): Samenvatting is een vrije vertaling van het abstract dat bij het artikel staat op EBSCO HOST. 25 Samenvatting is een vrije vertaling van het abstract dat bij het artikel staat op EBSCO HOST. 26 Samenvatting is een vrije vertaling van het abstract dat bij het artikel staat op EBSCO HOST 13

14 Ik vond dit (volledige) artikel niet, noch een samenvatting. BAS Op deze databank waren de resultaten voor mijn zoektermen, zij het beperkt, allemaal redelijk relevant uitschijnende werken (afgaande op de titel). Maar ze zijn allemaal relatief gedateerd, dus minder bruikbaar. Buiten de bibliografische gegevens had deze databank me dan ook niets te bieden. Er was geen abstract of een link naar de website van het tijdschrift of dergelijke meer te bekennen. Dit bemoeilijkt de poging tot samenvatting van de inhoud van de artikels wel aanzienlijk. Omdat het geen recente publicaties zijn en zelfs het internet zich vermoedelijk niet bezig houdt met alle oude zaken te archiveren bood ook daar zoeken me geen soelaas. Uehara S. Japanese Press Clubs: a modern guild system Tokyo Business Today, nr.6 (1986): Yamada, Toshishige. New direction of press clubs Summaries of selected Japanese Magazines, nr.?? (1971): PIO De zoektocht op PIO leverde niet veel bruikbaars op, maar was al bij al wel nuttig. Wat er bijvoorbeeld best aangenaam aan is, is de librilink: met 2 muisklikken kan je (soms) kijken of het boek of artikel ook aanwezig is in een (Belgische) bibliotheek. Het tijdschrift waarin het onderstaande artikel verscheen, bleek aanwezig in de Bibliotheek van Sociale Wetenschappen (K.U.Leuven). Suzuki, Kazue. Japan s Press Clubs reluctantly changing Nieman reports the Asian Media, Vol.49 nr.4 (1995):

15 Het Artikel zelf heb ik niet gevonden. NACSIS WEBCAT PLUS Nacsis Webcat plus is een Japanse databank. Alhoewel mijn Japans (en daarmee bedoel ik in het bijzonder mijn kanji) nog niet bepaald op academisch niveau is, viel de zoektocht op deze databank al bij al nog mee. Dit dankzij het gebruik van Online Woordenboeken die Japanse zinnen of zelfs (korte) teksten integraal kunnen vertalen. 27 Aangezien het in dit geval om Japanse bronnen gaat, werpt dat ook een ander licht op de zaak: tot nu toe had ik alleen maar bronnen van overwegend buitenlandse (westerse) auteurs. Een Japanse invalshoek op de Persclubs is ook noodzakelijk om een goed genuanceerd onderzoek te kunnen doen. De zoektermen die ik gebruikte zijn de japanse vertaling van de in de andere databanken gebruikte zoektermen (ditmaal wel zonder Japan ). 記者クラブ en 政治とマスメディア. Bij mijn bruikbare resultaten viel me het populistische karakter van de literatuur op. Of ze daarom niet wetenschappelijk verantwoordbaar zijn is discutabel. Ze zijn op z n minst interessant als illustratie bij het probleem van de persclubs. Murakami, Genichi ( 村上, 玄一 ). 記者クラブって何だ!? (Kisha kurabu tte nanda!? Eng. What are the Press clubs!?) Tokio: Dōhō sha ( 同朋舎 ), 2001 Murakami Genichi s boek profileert zich als een handleiding over de Persclubs van Japan. Het is geschreven voor mensen die graag meer willen weten over het perswezen (de persclubs in het bijzonder), mensen die een job beogen in de media of mensen die er al werken maar er meer over willen weten De Online woordenboeken die ik hiervoor gebruikte zijn Jim BreensWWWJDic en Popjisyo 28 Vrije Vertaling van de inhoud in het Japans op Nacsis Webcat Plus. 29 Je kan je dus vragen stellen bij de wetenschappelijkheid van dit werk, maar het lijkt mij toch interessant om te onderzoeken hoe de auteur de clubs openbaart aan de lezer. 15

16 Iwase, Tetsuya ( 岩瀬, 達哉 ). 新聞が面白くない理由 (Shinbun ga omoshiroku nai riyuu. Eng. The reason(s) why the journals aren t interesting) Tokio: Kōdansha ( 講 談社 ), 1998 Iwase Tetsuya wijst op de tot corruptie leidende dichte relatie tussen de bureaucratie en de persclubs. Daarom kunnen de persclubs in hun bestaande vorm niet fungeren als controleorgaan van de politiek. 30 現代ジャーナリズム研究会編 (gendai jaanarizumu kenkyū kai hen. Eng. Edited by the Contemporary Journalism Investigation Association). 記者クラブ : 市民とともに歩む記者クラブを目指して! (kisha kurabu: shimin to tomo ni ayumu kisha kurabu wo mezashite! Eng. The Press Clubs: hold an eye on the Press Clubs walking alongside the citizens!) Tokio: Kashiwa Shobou ( 柏書房 ), 1996 Het boek van de Contemporary Journalism Investigation Association is opgedeeld in 3 grote delen: 1) Een vernieuwd onderzoek naar de voor en nadelen van het systeem van de persclubs. 2) Een rapport van het reilen en zeilen in een persclub. 3) Een conclusie van de Samenkomst van de burgers om te discussiëren over de problemen van de persclubs. 31 Evaluatie Hetgene wat grosso modo te zeggen viel over de databanken heb ik al aangehaald per gebruikte databank en in de inleiding: ze maken het zoeken naar artikels van (wetenschappelijke) tijdschriften veel makkelijker. Als je weet waar zoeken, kan je de artikels zelfs integraal van de databanken afhalen. En daarenboven zijn de databanken een goede manier van verificatie voor je bronnen in de vorm van reviews die je daar kan vinden en lezen. Globaal gezien blijken de databanken trouwens alomtegenwoordig in mijn onderzoek: ik heb ze gebruikt voor het bibliotheekwerk evenals voor verificatie van sommige bronnen die ik tegenkwam op het internet. 30 Vrije vertaling van de inhoud in het Japans op Nacsis Webcat Plus 31 Vrije vertaling van de inhoud in het Japans op Nacsis Webcat Plus 16

17 Als ik dan per databank kijk naar het aandeel en nut dat ze gehad hebben, is mijn grote favoriet JSTOR. Niet alleen is dit een full text databank; ze bevat ook zeer veel tijdschriften en publicaties over Japan en komt het meest gebruiksvriendelijk over. Het internet Commerciële catalogi en online veilingen In alle eerlijkheid zag ik niet meteen het verband tussen een wetenschappelijke zoektocht en commerciële catalogi. Daarenboven leek het me, als je dan toch wil gaan shoppen, meer charme te hebben en ontspannender te zijn om dat te doen in een echte boekenwinkel, dan wel voor je pc te zitten en wat door te klikken in de hoop een interessant boek tegen te komen. Desalniettemin bieden de catalogi en veilingen wel een paar voordelen. Een eerste is dat je maar een zoekterm moet ingeven en je krijgt een lijstje met resultaten, zonder je al te moe te maken. Als er dan bovendien een werk bijzit dat je tot voorheen nog nergens gevonden had en van onschatbare waarde voor je onderzoek blijkt, kan je het meteen bestellen. Een tweede bijkomend voordeel is dat je bij sommige commerciële catalogi en online veilingen naast een abstract (of de achterflapinformatie ) ook een search inside the book kan doen. 32 高原 (Takahara) Ik zocht op de ondertussen al vertrouwd geraakte Japanse zoektermen 記者クラブ en 政治とマスメディア. Wat me meteen opviel was dat er heel andere resultaten uit de bus kwamen dan tijdens het bibliotheekwerk en de databanken. 33 Desalniettemin achtte ik ze 32 De term komt van de gelijknamige tool op 33 Hiermee bedoel ik dat de commerciële catalogus, in tegenstelling tot Nacsis Webcat Plus een veel beperktere zoeklijst gaf, waarin geen enkel van de boeken gevonden op Nacsis Webcat Plus opgenomen was. En dit met dezelfde zoektermen. 17

18 niet geschikt voor onderzoek. Ik vond twee op het eerste zicht bruikbare werken. Maar het eerste boek dateerde van 1978, wat ik te oud vond om nog onderzoekswaardige info over dit onderwerp te kunnen bieden. 34 Het tweede boek was in 1994 gepubliceerd door niemand minder dan de 日本記者クラブ (nihon kisha kurabu Eng. The Japanese press clubs) zelf, wat bij mij toch wel enig wantrouwen deed rijzen omtrent de objectiviteit en de daadwerkelijke inhoud van het boek. Amazon.com: search inside the book Tijdens mijn zoektocht op Amazon werd ik geconfronteerd met de typische ziekte van zo n commerciële catalogus: ze dwalen zeer snel af van de eigenlijke zoekterm of maken de gekste associaties. De resultaten met betrekking tot mijn onderwerp had ik al allemaal gevonden via bibliotheek en databanken. De search inside the book tool is wel een pluspunt van Amazon. Hoewel niet uniek: ik denk hierbij aan Google books 35 dat op hetzelfde principe gebaseerd is. Indexen YAHOO! Ik heb eerst de indexen gebruikt, vervolgens de zoekfunctie. Bij de index dook er een website op die de thuisbasis bleek te zijn van een front tegen de buitenlandse personvriendelijke persclubs: Dit is de website van de Foreign Correspondents Club of Japan. Dit is een persclub die buiten het systeem van de persclubs van Japan staat. Ze wijdt dan ook geregeld artikels aan het buitenlandse pers onvriendelijke beleid van de Japanse Pers clubs. Desalniettemin heb ik er geen artikel kunnen lezen Bovendien ben ik van mening dat mensen zoals William de Lange in hun geschiedenis van de persclubs, zich al voldoende met oudere bronnen hadden ingeladen Ik vond wel resultaten die erop wezen dat er artikels over de problematiek van de buitenlandse pers in Japan geschreven waren door de FCCJ, maar deze stonden niet (meer) online. 18

19 volgende: Bij gebruik van de searchfunctie met als zoekterm Press club Japan vond ik het Hatta, Naomi. Kisha Clubs. Japan Media Review ( ) Naomi Hatta s artikel geeft een overzicht van drie belangrijke aspecten van de persclubs: de geschiedenis, met daarbij oog voor de aspecten van de totstandkoming en de structuur van de persclubs, de kritiek op het systeem van de persclubs onder meer vanuit de hoek van de FCCJ en de WTO en ten slotte duidt ze op enkele recente ontwikkelingen waarin de persclubs een rol speelden. De Japan media review kwam ik ook al tegen in de bibliografie van Professor van Overbeke s Op zoek naar het nieuwe Japan. Ik kan dus wel stellen dat deze als online bron betrouwbaar is. Google goochelen Op google zijn vele metaforen van toepassing. Een vijver is er één die er goed bij past. Hoe ironisch het ook mag klinken: het is niet omdat een searchengine miljoenen pagina s kan raadplegen dat deze dan ook nuttige resulaten weergeeft. Hoewel het weergeven van nuttige resultaten ook wel deels te maken heeft met de efficiëntie van de zoektermen, blijft het een opgave om, indien je dan al iets nuttigs vindt, ook nog te kunnen oordelen over de wetenschappelijke waarde ervan. Omdat ik me niet geroepen voelde lang in deze wereldwijde vijver te zitten vissen, heb ik meteen wat meer accuraat proberen te zoeken dankzij de intitle en inurl zoekmogelijkheden. Ik heb achtereenvolgens gezocht op intitle: Press Clubs en Media and politics en de nodige varianten. Nadien deed ik hetzelfde met inurl. 19

20 Het eerste bruikbare resultaat zat achter slot en grendel. Id est: het stond op een archief waarvoor je moest betalen. 37 Het was een free preview van een artikel van een gezaghebbend journalist 38 van de New York Times. 39 Norimitsu, Onishi. Letter from Asia: officialdom and the Press: Too clubby in Japan?. New York Times: Times select archive C ( ). Deze free preview had wel niets om het lijf waardoor ik, afgezien van de titel, de feitelijk inhoud niet kon nagaan. Een tweede resultaat dat ik vermeldenswaardig achtte is de Asia Media Media news daily. Deze site is gewijd aan de media in het (verre) Oosten. Deze website spitst zich niet toe op de Japanse media, maar op de media in Azië en zelfs de globale media komen erbij aan bod. De website is wel onderverdeeld, zodat je meteen meer specifiek kan zoeken in artikels over de media in Oost Aziatische landen. De website leek mij de moeite waard om af en toe te raadplegen om op de hoogte te blijven van de recente ontwikkelingen. 40 De credibiliteit ofte wetenschappelijkheid is discutabel: het blijft natuurlijk journalistiek. Een punt van credibiliteit is wel de.edu in de URL Dit was niet het enige bruikbare artikel, waarvoor je eerst je creditcard moest bovenhalen, alvorens het te kunnen lezen. Zo kwam ik onder meer ook het artikel van Suzuki Kazue (zie de databanken) tegen. 38 Dit leidde ik af uit het feit dat ik, via het nodige doorlinken en zoeken, uitkwam op een Japanse blogsite waar zijn artikels werden bediscussieerd en nog een andere site met een korte cv van de man, waaruit bleek dat hij wel een aardig palamares had. 39 Op het knelpunt van journalistiek kom ik terug in mijn evaluatie van het internet. 40 De site ondersteund ook RSS feeds, zodoende heb ik de AsianMedia East Asia News feed toegevoegd in mijn Bloglines (zie Zoeken in de blogosfeer) om makkelijk up to date te blijven. Hetzelfde geld trouwens voor de Japan Media Review. 41.edu staat voor educational. Deze suffix komt van de VS en sites met.edu in de URL (zouden) moeten resideren onder de generic top level domains for educational institutions. (informatie gehaald van wikipedia ) 20

21 Alternatieve zoekmachines AlltheWeb De alternatieve zoekmachines hebben, in vergelijking met Google, niet zo n omvangrijk aantal websites gestockeerd in hun zoekveld. Maar minder pagina s betekent daarom niet meteen minder goede resultaten. Het tegendeel blijkt soms waar. Met Japanese Press Clubs als zoekterm vond ik de volgende website: Deze site is opgebouwd rond het gelijknamige boek: Gamble, Adam en Takesato Watanabe. A Public Betrayed: An insiders look at Japanese media atrocities and their warnings to the west. VS: Regnery Publishing 42, Gamble en Takesato openbaren de Japanse media aan de lezer als an untrustworthy, antidemocratic, and even dangerous force one that has betrayed its public duty. Het boek geeft het contrast weer tussen Japan als een hoog ontwikkeld land, met vrije meningsuiting, democratie en de pers gebonden aan de grondwet, tegenover de Media atrocities 43 waaraan de Japanse pers zich in het verleden al meermaals bezondigd heeft. 44 Een tweede interessant resultaat was de volgende integraal online te vinden paper: Yoichiro, Sato. What Do Media Do to Our Mutual Understanding: Mechanism of Skewed Information Flow Out of Japan. Japan s perception gaps with the US and 42 Deze uitgeverij is nogal omstreden. Ze staat bij de democraten en left wing Amerikanen bekend als een uiterst conservatieve uitgeverij. Afgaande op het lijstje van gepubliceerde boeken, moet ik toegeven dat ik niet echt overtuigd ben van de integriteit van deze uitgeverij met boeken met ronkende titlels als The German Opposition To Hitler en Hell to Pay: The Unfolding Story of Hillary Rodham Clinton. (Zie voor een gedetailleerde uitleg.) Toch besloot ik van dit boek aan mijn bibliografie toe te voegen omdat de auteurs mij wel integer leken. Zo is Takesato Watanabe professor media ethics aan de Doshisha Universiteit in Kyoto. 43 Onder Media atrocities dient men de extreme vormen van censuur en negationisme te verstaan, zoals het ontkennen van de holocaust, het verdoezelen van het oorlogsverleden. 44 Vrij vertaalde samenvatting van de korte inhoud op de website 21

22 Asia panel. ( ) Deze (academische 45 ) paper behandelt de eigenaardigheden van de Japanse Media. Het systeem van persclubs komt er ook in aan bod. News Search Engines De News Search Engines waren (voor mijn onderzoeksveld) geen groot succes. Ik vond er niet meteen iets bruikbaars. Zo zorgwekkend is dat niet: als er geen groot nieuws is over de Japanse Pers en dan nog over de Persclubs in het bijzonder, in de circa 30 afgelopen dagen, kan je het niet (meer) vinden op een News Search Engines. Geen reden tot groot alarm over zoektermen en dergelijke meer dus. Mijn vruchteloze zoektocht bij de Newssites motiveerde me des te meer om te zoeken met Newsfeeds. Zoeken in de blogosfeer Bloglines Het minste dat je van Bloglines zou kunnen zeggen, is toch wel dat het een tijdsbesparende tool is. Het enige wat je moet doen is de Blog of feed URL van de website toevoegen aan je lijstje en je bent up to date zonder al de sites één voor één te moeten bezoeken. Bovendien kan je zo een veel wijder spectrum van online nieuwsbronnen én weblogs opbouwen dan bijvoorbeeld een doorsnee News Search Engine die qua nieuwsbronnen logischerwijze beperkter zal zijn. Ik heb met de Search all blogs functie op Press Clubs, Media and politics en dergelijke (inmiddels vertrouwde zoektermen) gezocht. Via het nodige doorlinken kwam ik op een weblog van de Japan Media Review (zie Indexen). 45 Van het departement van politieke studies van de universiteit van Hawaii. 22

23 McNicol, Tony. Independent Reporter Battles Press Club System for Freedom of Access. Japan Media Review ( ). Tony McNicol schetst in de eerste helft van zijn blog het gevecht van freelance journalist Yu Terasawa voor meer rechten voor (Japanse) freelance journalisten in Japan. Na de druk van de Europese Unie had Japan (een deel van) zijn persclubs opengesteld voor de buitenlandse pers. Maar de eigen freelance journalisten bleven een gemarginaliseerde klasse, zonder recht van toegang tot de persclubs. Yu Terasawa is de bekendste freelance journalist die deze problematiek juridisch bevecht. Het tweede deel van het artikel is een interview met Yu Terasawa. Technorati Technorati leek me, om er een vergelijking van te maken, de Google van de Blogosfeer. Je kan er dus erg wijds zoeken. Ik kwam er vrij veel weblogs tegen die wel iets te maken hadden met de Japanse pers(clubs), maar bij nader inzien niet allemaal even relevant waren. Enkele auteurs, bijvoorbeeld, sponnen hun blogs uit gestoeld op wat ze gelezen hadden in een boek over de persclubs. Zo vond ik onder meer een blog over de persclubs door een auteur die klaarblijkelijk het boek van Laurie Anne Freeman (zie De bibliotheek) als uitgangspunt had genomen. Daarnaast vond ik toch nog een paar meer bruikbare blogs/artikels. Een blogsearch op Press Clubs Japan leverde me een artikel op dat de weblog, waarnaar Technorati me doorverwees, had overgenomen van de Japan Media Review: 46 Shih, Bryan. EU Pressures Japan to End Closed Door Press Practices Japan Media Review ( ). 46 Het dient dus gezegd te worden dat de Japan Media Review de meeste bruikbare internetbron bleek te zijn. 23

24 Shih Bryan geeft eerst een korte geschiedenis van de strijd van de buitenlandse media tegen de persclubs. Vervolgens zet hij de werking van de clubs in de schijnwerpers, verteld vanuit het standpunt van buitenlandse journalisten in Japan. In een derde hoofdstuk(je) wijst hij op de ziektes die het systeem van de persclub teweegbrengen inzake correcte berichtgeving. Ten slotte haalt hij de recente acties tegen het beleid van de persclubs aan. Het artikel oogt nogal onoverzichtelijk. De coherentie en consistentie zijn enigszins zoek omdat de auteur, Shih Bryan, bijna niets anders doet dan citeren en verwijzen naar de werken van auteurs de de persclubproblematiek onderzochten (zo ondermeer Laurie Anne Freeman). Evaluatie De zoektocht op het internet heb ik ervaren als de meest chaotische. Aangezien het nu eenmaal een wereldwijd web is, heeft het al snel de neiging om over te gaan in een verwarrend kluwen waarin je soms maar in het wilde weg moet gaan zoeken. Daarenboven word je dan meestal nog geconfronteerd met het dilemma van het al dan niet wetenschappelijk verantwoordbare en de credibiteit van de auteur. Voordien had ik al aangehaald dat journalistiek alomtegenwoordig is op het net. Je moet logischerwijze veel meer moeite doen op het net een (bruikbaar en betrouwbaar) wetenschappelijk werk te vinden dan (goede) journalistiek, want journalistiek vereist (in de globale zin van het woord) veel minder. Het is dan misschien ook alarmerend dat het overgrote deel van wat ik vond op het internet een journalistiek tintje heeft. Maar ik ben van mening dat, bij het onderzoeken van nota bene een media fenomeen, je de media ook moet gebruiken. Overigens, als het gaat over louter feitenmateriaal, kan media ook voldoen indien je je niet strikt beperkt tot één krant of journalistieke instelling. Wanneer je de berichtgevingen over eenzelfde onderwerp vergelijkt, moet je daar op zijn minst de correcte essentie uit kunnen distilleren en dat is meer dan voldoende. Voor meer dan feitenmateriaal mag je journalistiek niet gebruiken in een wetenschappelijk studie. Anders is het geen wetenschap meer. 24

25 Slot Nu ik aan het einde van deze zoektocht sta, begint het nut van het vak encyclopedie van de Japanologie me te dagen. Als ik dit proces vergelijk met de zoektocht die ik verricht heb voor mijn paper van politiek in het 1 e semester van de 2 e bachelor, zie ik een wereld van verschil. Door het netjes afgaan van de drie grote bronnenleveranciers heb ik een veel coherentere en consistentere bibliografie gecreeërd dan voorheen toen ik in alle onwetendheid en naïeviteit her en der wat ging zoeken. Wat betreft mijn eigenlijke zoektocht naar bronnen over de persclubs, is het zeer positief geweest dat ik me beperkt heb tot een status questionis. Want aan het einde van dit proces moet ik concluderen dat zowat alles wat over de persclubs te zeggen, schrijven en dus onderzoeken valt, al gedaan is door (competente) mensen. Ik zie me niet in staat daar nog een zinnig onderzoeksthema aan toe te voegen. Omtrent verder onderzoek over de Japanse media, wat natuurlijk wel betrekking heeft op de persclubs, formuleerden Ellis S. Kraus en Susan J. Pharr in hun boek Media and politics in Japan een interessante onderzoeksvraag: The media may put new issues on the agenda or not, reinforce authority or undermine it, transmit information and images that support the state or its opponents in short, help to change the established order and help to maintain it. If this is the case, then future research must focus on when and under what conditions the media play each of the dual trickster roles. (p. 365) Dit is zeker de moeite waard te onderzoeken. Maar ik voel me niet direct geroepen om het te doen. Een duidelijke reden kan ik niet geven, maar de media (niet enkel die van Japan) zijn een gevaarlijk onderzoeksgebied. Al was het alleen al maar om wat ze zelf allemaal de wereld insturen aan publicaties. Je zou, om goed te kunnen onderzoeken, zowel de wetenschappelijke publicaties als de journalistiek op de voet moeten volgen. Daarenboven is de media zo wijds en dien je, om goed onderzoek te doen, de Japanse media in vergelijking te stellen met de media in andere (westerse) landen, om zo tot een goede conclusie te komen. Het geeft me dan ook de indruk dat zo n onderzoeksvraag al eerder geschikt is voor een doctoraatsthesis dan voor een bachelorpaper van 30 pagina s. 25