Normatief kader: naar een nieuw samenlevingsmodel: herverdeling van tijd

Transcriptie

1 Inleiding De problematiek van de loonkloof strekt zich uit over verschillende domeinen, daarvan getuigen ook de aanbevelingen van het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen bij de jaarlijkse monitoring van de loonkloof 1. De loonkloof is immers het resultaat van impliciete discriminaties die te maken hebben met sociale zekerheid, fiscaliteit, studie- en beroepsoriëntering, combinatie gezin en arbeid (kinderopvang, arbeidsorganisatie, mobiliteit, ), enz. Gezien de complexiteit van de problematiek is het belangrijk dat te nemen of bestaande maatregelen bijgestuurd worden en op elkaar worden afgestemd. Beter beleid is nodig om de bestaande ongelijkheid te temperen of te elimineren en om nieuwe ongelijkheden te voorkomen. Normatief kader: naar een nieuw samenlevingsmodel: herverdeling van tijd Voor een geïntegreerde aanpak is het noodzakelijk dat alle neuzen in dezelfde richting worden gezet. Daarom is het ook noodzakelijk om het normatief kader te schetsen waarop een beleid en maatregelen gestoeld worden. In heel wat regelgeving zien we dat het kostwinnersdenken van weleer nog steeds het impliciet richtinggevend normatief kader is. Daarnaast wordt in een doelgroepenbeleid de doelgroep geproblematiseerd in plaats van het beleid. Dit staat haaks op een gendermainstreamingsbeleid waarin het accent komt te liggen op het probleem: de problematiek van de loonkloof. De Vrouwenraad stelt tegenover het kostwinnersmodel zijn combinatiemodel waarin we de focus leggen op het evenwicht in de tijdsverdeling v/m. Hierbij wordt gestreefd naar een gezond evenwicht tussen beroepsarbeid, gezinszorg, vrije tijd en persoonlijke verzorging. Er moet niet gekozen te worden tussen beroepsarbeid en zorgarbeid. Ieder verricht beide. Op die manier wordt de combinatie van arbeid en gezin niet als oplossing voorgesteld maar als een vaststaand gegeven dat inherent is aan de dagelijkse activiteiten van iedereen. Rondetafel Het belangrijk dat de rondetafel die in februari 2014 door het Gelijkekansenbeleid werd ingesteld wordt verder gezet met experten en actoren uit het middenveld om een breed draagveld te creëren over een nieuw, aangepast en eigentijds samenlevingsmodel en waarin de krijtlijnen worden uitgetekend van de te nemen maatregelen. De Vrouwenraad bundelde reeds een aantal acties samen in de voorbereidende nota van deze rondetalel die ook aan het huidige kabinet werd overgemaakt. Wij overlopen kort de voornaamste. Deze rondetafel zou georganiseerd kunnen worden vanuit de SERV. Bovendien is de Vrouwenraad vragende partij om permanent structureel betrokken te worden bij het sociaal overleg, net zoals dat gebeurt met de andere middenveldkoepels. 1 Sinds 2007 publiceert het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen (IGVM) jaarlijks een loonkloofrapport. Het Belgisch rapport staat op 1

2 Een interministeriële conferentie m.b.t. de loonkloof Deze conferentie bereidt een actieplan ter bestrijding van de loonkloof v/m voor. In deze conferentie dient het accent te liggen - vooral in het licht van de vele bezuinigingsmaatregelen - op de systematische screening van sleutelteksten. De Vrouwenraad hoopt dat de door de Vlaamse overheid ontwikkelde duurzaamheidstest waarin het genderaspect zal geïntegreerd worden rekening houdt met de lessen uit het recente verleden. Het water hoeft in deze niet opnieuw uitgevonden te worden. De kennis bestaat en is aanwezig. Bovendien is het interessant om alle knelpunten te bekijken want ze zijn vooral richtinggevend voor een goede operationalisering van de test en de noodzaak om het vrouwenmiddenveld te betrekken. Dit zowel voor de ontwikkeling van doelstellingen als voor het aanleveren van de nodige kennis over belangrijke genderissues bij de screenings. Een conferentie waar Genderbudgetting op de agenda staat is meer dan ooit noodzakelijk. Een wisselwerking van verschillende factoren die elkaar beïnvloeden en versterken zorgt ervoor dat vrouwen - en vooral dan specifieke categorieën van vrouwen - vaker een slechtere sociaaleconomische positie bekleden dan mannen. De huidige crisis verscherpt de bestaande ongelijkheden. Bovendien beheerst de crisis nog altijd de politieke agenda. Wij stellen vast dat de bezuinigingsmaatregelen die op alle beleidsniveaus worden doorgevoerd een negatieve impact hebben op de zwakste groepen in de samenleving - vooral alleenstaande vrouwen met kinderen - en op de gelijkheid v/m. Tezelfdertijd heeft een herschikking van de bevoegdheden en middelen plaats in het kader van de zesde staatshervorming. Wij vragen dat in het verlengde van de gendermainstreamingsstrategie ook gendergevoelig gebudgetteerd wordt. Dit betekent dat men in alle fasen van de budgettaire cyclus (inkomsten en uitgaven) rekening houdt met de respectieve situaties van vrouwen en mannen, dit met het oog op de structurele bevordering van de gelijkheid v/m. Dit betekent concreet dat op alle belangrijke maatregelen (incl. de nieuwe bevoegdheden, zoals bijvoorbeeld de gezinsbijslagen) een armoedetoets en gendertoets wordt toegepast. We denken hier vooral aan de impact van de verhoging van het inschrijvingsgeld in het onderwijs, de invoering van verhoogde tarieven in de kinderopvang, verhoging van de energietarieven en -factuur.. Blindelings kunnen we hier nu al voorspellen dat deze maatregelen de loonkloof zullen vergroten i.p.v. dichtrijden. Specifieke maatregelen Besluitvorming Er is een paritaire drempel nodig, een kritische massa om echt gezien te worden. Die kritische massa is algemeen vastgelegd op 40% maar de Vrouwenraad stelt 50/50 voor(cfr. de rits op de kies lijsten) in alle advies- en beheerorganen. Het MEP-decreet dient in die zin aangepast. De Vlaamse regering wenst 40 % vrouwen in het topkader van de Vlaamse ambtenarij. Dergelijke doelstelling dient gerealiseerd; voortdurend gemonitord en geëvalueerd. 2

3 Meten De geformuleerde of geherformuleerde maatregelen in de rondetafel en IMC dienen gemonitord (hiervoor zijn genderindicatoren noodzakelijk) In het kader van de Open Coördinatiemethode worden indicatoren ontwikkeld om de afgesproken doelstellingen te meten. Zoals vermeld kunnen verschillende doelstellingen gelinkt worden aan de loo(n)pbaankloof. Wij denken bijvoorbeeld aan een meting van het aantal genderplannen in het kader van de diversiteitsplannen en van hun impact. Of hoeveel bedrijven hebben een genderneutrale functieclassificatie en welk effect heeft dit op de loonkloof v/m? Werk De Vrouwenraad formuleerde in zijn advies dat ook overgemaakt werd aan de SERV enkele knelpunten vanuit genderperspectief in het kader van de actualisering van het Actieplan Bestrijding Arbeidsgerelateerde Discriminatie (ABAD). Hiervoor screenden we het SERV-advies bij afwezigheid van inzage van het concrete ontwerp van de minister van Werk op basis van het genderperspectief. Welke is de stand van zaken m.b.t. dit plan? En in welke mate werd rekening gehouden met onze aanbevelingen? Deze aanbevelingen gaan o.a. over - de optimalisering van de registratie van meldingen inzake geslachtsdiscriminatie en datauitwisseling tussen de inspectie WSE, CGKR en het IGVM en de lokale meldpunten (en nu Vlaamse Ombudsdienst); - de opname van maatregelingen inzake combinatie en werk in de sectorconvenanten; - aandacht voor kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt: laaggeschoolde vrouwen, allochtone vrouwen, alleenstaande moeders - er moet geïnvesteerd worden in de ontwikkeling van genderexpertise bij alle betrokkenen (EAD-consulenten, consulenten van arbeidsmarktintermediairs, medewerkers van meldpunten en inspecteurs inzake discriminatie) - bij de EAD-toolboxinstrumenten dient nagegaan of alle gendergerelateerde knelpunten door adequate en voldoende actuele instrumenten worden afgedekt - Het competentiebeleid dient genderneutraal worden ingevuld - de opmaak van een diversiteitsbarometer met opname van een genderbarometer De inclusie van gender in alle diversiteitsplannen. Hoeveel % van de diversiteitsplannen bevatten genderaspecten? Hoeveel bedrijven passen genderneutrale functieclassificatie toe? Systematisch onderzoek en meting van het genderbias in exra-legale en gezinsgebonden voordelen. Onderwijs De maatschappelijke én wetenschappelijke ontwikkelingen op gebied van inzicht in de werking van het ordeningsprincipe gender vinden geen systematische vertaling in het onderwijslandschap. Dit zowel in de leerinhouden als in de organisatie van het onderwijs. 3

4 Met betrekking tot het debat van de eindtermen bevelen we aan om in zowel de vakoverschrijdende als specifieke eindtermen zichtbare doelstellingen te formuleren met betrekking tot gendergelijkheid. Bijvoorbeeld wanneer er aandacht is voor racisme/sociale bewegingen dan dient er ook aandacht te zijn voor seksisme/de vrouwenemancipatie. Dit laatste mag niet afhangen van de persoonlijke interesse van de leerkracht maar moet structureel ingebed worden in de eindtermen. Alle eindtermen dienen vanuit genderperspectief bekeken te worden. Het genderperspectief moet in het volledige schoolcurriculum aan bod komen. In de Vlaamse Gemeenschap bestaat er geen decretale regeling met betrekking tot het pedagogisch studiemateriaal. Dit materiaal dient systematisch gescreend op basis van het genderperspectief. Het is van belang dat jongeren inzicht krijgen in de normeringen achter de concepten waarop een democratie steunt en hoe die in de tijd veranderen. Het historisch perspectief en de historische kritiek moeten aangescherpt worden. Om jongeren voor te bereiden op verantwoord burgerschap moeten ze hun kritische blik (normenkritiek) voluit leren ontwikkelen. Vooral in een digitale samenleving met een snelle en vluchtige informatiestroom. Er zijn praktijkgidsen nodig voor scholen, leraren (en lerarenopleiding) en mensen die verantwoordelijk zijn voor het opstellen van leerprogramma s om rekening te houden met het genderperspectief en de gelijkheid van vrouwen en mannen: stereotypen en seksistische vooroordelen dienen blootgelegd in de inhoud van het curriculum, het taalgebruik en de illustraties van leermiddelen. Zowel in literatuur, film, muziek, spellen als in alle domeinen die de houding, het gedrag en de identiteit van jongens en meisjes helpen vormen moet expliciet en impliciet seksisme aangepakt worden inclusief de gendermechanismen en andere drijfveren die er vaak aan ten grondslag liggen. Achter elk discriminatoir gedrag schuilt angst. De school kan eveneens een partner zijn in het bestrijden van de cultuur van de (zowel persoonlijke als maatschappelijke) angst. We dienen te evolueren van een projectmatige aanpak naar een structurele aanpak. Pilootprojecten dienen geëvalueerd op wat werkt en wat niet. De segregatie (de zgn. jongens- en meisjesrichtingen) aanpakken in het onderwijs dient aangevuld met informatie over de mogelijkheden van elke richting op de concrete werkvloer, zeker in het licht van een verdere digitale technologisering ervan (o.a. honorering en arbeidsorganisatie). Dit in beide richtingen: jongens versus meisjesrichtingen en omgekeerd. Met betrekking tot de hervorming van het secundair onderwijs is ook hier de screening van de sleutelteksten noodzakelijk. Dergelijke hervorming kan immers een window of opportunity zijn om meer knelpunten aan te kaarten conform de doelstellingen die geformuleerd werden of worden in het kader van de Open Coördinatiemethode met betrekking tot gender. Vaak zien we dat doelstellingen van het gelijkekansenbeleid geen doorstroming of uitvoering krijgen in het operationele beleid. Daarnaast bood/biedt de afbraak van de schotten tussen ASO, TSO en BSO ook mogelijkheden om modules te combineren die vaak enkel binnen één bepaalde richting aangeboden worden. Bepaalde modules uit zorgopleidingen dienen evengoed aan bod te komen in de zogenaamde STEM-richtingen 4

5 en vice versa. Als je toekomstige ingenieurs laat samen zitten met toekomstige kinderbegeleiders dan worden de omstandigheden gecreëerd waarin elk los van zijn/haar geslacht kennismaakt met leerinhouden die meestal aan één geslacht worden voorbehouden/aangeleerd. Beeldvorming De Vrouwenraad vraagt: dat alle media, van kranten over films tot nieuwe media, genderneutrale berichtgeving toepassen. Dit betekent concreet dat er voldoende aandacht is voor genderissues en genderstereotypering. Hiertoe moeten de nodige tools ontwikkeld worden. In de professionele bachelor en in de master communicatiewetenschappen zou mediawijsheid v/m opgenomen moeten worden in het verplichte curriculum; meer kwalitatief onderzoek. De gendergeladenheid van beeldvorming kan niet onderzocht worden met een monitor die enkel focust op kwantitatieve vertegenwoordiging van vrouwen en mannen in een mediabedrijf. Daartoe is meer kwalitatief onderzoek nodig. Dit om goede praktijken te ontwikkelen en de juiste tools te creëren waarmee zowel media- als reclamemakers en adverteerders aan de slag kunnen. Een voortdurende actualisering van een databank van goede praktijken en van de expertendatabank voor journalisten is hierbij aangewezen; dat de overheid in al haar campagnes inzake genderneutrale berichtgeving de beste leerling van de klas wordt; dat de overheid bewustmakingsacties opzet tegen seksistische beledigingen en/of vernederende beelden van vrouwen en mannen in media en reclame. 5