Onderzoek naar verzilvering van ervaringscertificaten. Belemmeringen, oplossingen en aanbevelingen

Transcriptie

1 Onderzoek naar verzilvering van ervaringscertificaten Belemmeringen, oplossingen en aanbevelingen

2

3 Onderzoek naar verzilvering van ervaringscertificaten Belemmeringen, oplossingen en aanbevelingen Kenniscentrum EVC Postbus DD Utrecht Tel.:

4 [ Colofon ] Publicatie [ Onderzoek naar verzilvering van ervaringscertificaten Belemmeringen, oplossingen en aanbevelingen Datum [ Mei 2012 Opdrachtgever Uitgave Auteurs Vormgeving [ Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap [ Kenniscentrum EVC [ Marja van den Dungen, Pascale Heuts en Anne Venema [ Evert van de Biezen ISBN [ Kenniscentrum EVC 2012 Gebruik en overname van teksten, ideeën en resultaten uit deze publicatie is vrijelijk toegestaan, mits met bronvermelding. 2

5 Inhoudsopgave Inleiding 5 [1] Vraagstelling en onderzoeksopzet 7 [2] Vraagstelling vanuit speelvelden 9 [2.1] Inleiding 9 [2.2] Het primaire speelveld: de basiskwaliteit van EVC 11 [2.3] Het speelveld van verzilvering van ervaringscertificaten in het mbo en hbo 13 [2.4] Samenspel tussen actoren op de beide speelvelden 15 [3] Verkenning wet- en regelgeving in relatie tot verzilvering 17 [3.1] Inleiding 17 [3.2] MBO 17 [3.3] HBO 22 [3.4] Conclusie 24 [4] Verkenning belemmeringen en oplossingen in de praktijk 25 [4.1] Inleiding 25 [4.2] Het primaire speelveld van EVC 26 [4.3] Het speelveld van verzilvering van ervaringscertificaten 28 [4.4] Het samenspel tussen actoren op beide speelvelden 30 [4.5] Conclusie 33 [5] Conclusies 35 [5.1] Inleiding 35 [5.2] Conclusies 35 [6] Aanbevelingen 43 [6.1] Inleiding 43 [6.2] Aanbevelingen voor het vraagstuk van verzilvering 44 [6.3] Overige aanbevelingen 45 Bronnen 47 3

6 Bijlagen [1] Overzicht sessies en deelnemers 49 [2] Veelgestelde vragen toezicht bve [3] Checklist voor examencommissies 53 [4] Vereisten EVC-rapportages vanuit een mbo-ontvanger 55 [5] Voorbeeld goed ervaringscertificaat 57 [6] Aanzet mogelijke routes en bijbehorende stappen in EVC 59 [7] Lijst van afkortingen 61 4

7 Inleiding In 2010 en 2011 is veel geïnvesteerd in de kwaliteit van EVC; door de overheid middels regie op kwaliteit en ontwikkeling van de beleidsregel EVC en door het Kenniscentrum EVC middels het Actieplan kwaliteit van EVC. Na(ast) aandacht voor de kwaliteit van EVCaanbieders in 2010 is de focus in 2011 meer komen te liggen op het in behandeling nemen en verzilveren van het ervaringscertificaat. Dat wil zeggen: hoe werkt de kwaliteit van het ervaringscertificaat in de keten? In maart 2011 hebben sociale partners uit de sector zorg en welzijn een manifest (Manifest EVC: Erken in de praktijk verworven competenties!) aangeboden aan de minister van OCW. Het manifest gaat onder andere in op de problemen rond de verzilvering van ervaringscertificaten die kwalificering als doel hebben. In dezelfde maand organiseerde EVC-aanbieder QRM de conferentie Verzilvering ervaringscertificaten een gezamenlijke verantwoordelijkheid, waar het manifest aandacht kreeg. Bij deze conferentie waren diverse EVC-aanbieders, examencommissies en betrokkenen van DUO, OCW, de Inspectie van het Onderwijs en beoordelende organisaties aanwezig. Algehele conclusie van de conferentie was dat de keten van verzilvering nog niet optimaal is, maar dat partijen zich gezamenlijk in willen zetten voor de optimalisatie van werkafspraken en overdracht, waarbij het belang van de kandidaat voorop gesteld wordt. Ook worden drie punten benoemd waarin geïnvesteerd moet worden, wil de overdracht van EVCaanbieders naar examencommissies van onderwijsinstellingen soepel verlopen, namelijk deskundigheidsbevordering van examencommissies, kwaliteit van de onderbouwing in ervaringscertificaten en vertrouwen in de ketenpartners. Verzilvering van ervaringscertificaten is dan ook een actueel en belangrijk aandachtspunt. Het staat centraal in het thema-onderzoek dat de Inspectie van het Onderwijs in 2011 heeft uitgevoerd naar de rol van examencommissies bij de verzilvering van ervaringscertificaten in het mbo en het hbo. Dat onderzoek heeft betrekking op de besluiten die examencommissies nemen op grond van de ervaringscertificaten in het erkend bekostigd en niet bekostigd onderwijs. Ook staat het thema op de agenda van het Kenniscentrum EVC Om inzicht te krijgen in het in behandeling nemen en de verzilvering van ervaringscertificaten heeft OCW aan het Kenniscentrum EVC gevraagd om belemmeringen te inventariseren en te verkennen wat oplossingen en goede voorbeelden zijn binnen bestaande wet- en regelgeving. Bij het in behandeling nemen gaat het erom dat aangeboden ervaringscertificaten door onderwijsinstellingen en examencommissies als relevante informatie en documentatie van kennis, vaardigheden en competenties van kandidaten worden behandeld. 5

8 Bij verzilvering gaat het erom, dat onderwijsinstellingen of examencommissies op grond van het ervaringscertificaat besluiten nemen over vrijstellingen voor onderwijsonderdelen, examens of examenonderdelen. Dit onderzoek beperkt zich tot verzilvering in relatie tot Crebo- en Croho-standaarden (Centraal register beroepsonderwijs en Centraal register hoger onderwijs) voor respectievelijk het middelbaar onderwijs (mbo) en het hoger beroepsonderwijs (hbo). Het onderzoek is kwalitatief van aard: het gaat erom een beeld te krijgen van belemmeringen en mogelijkheden betreffende verzilvering. Verzilvering in relatie tot branchestandaarden wordt buiten beschouwing gelaten in dit onderzoek. Bij de totstandkoming van dit rapport hebben wij dankbaar gebruik gemaakt van (mondelinge en schriftelijke) bijdragen van de klankbordgroep bestaande uit: Siep Jurna, Patrick Leushuis, Caroline Liberton en Amnon Owed (Ministerie van OCW). Peter Fröhling en Marita Oosterkamp (Inspectie van het Onderwijs); Tijs Pijls (Kenniscentrum EVC). Toelichting op de inhoud: 1 Vraagstelling en onderzoeksopzet 2 Uitwerking vraagstelling naar speelvelden 3 Verkenning wet- en regelgeving in relatie tot verzilvering 4 Verkenning belemmeringen en oplossingen in de praktijk 5 Conclusies 6 Aanbevelingen Bijlagen 6

9 [ 1 ] Vraagstelling en onderzoeksopzet OCW heeft in haar opdracht de volgende twee onderzoeksvragen geformuleerd: 1 Welke belemmeringen spelen er rondom het verzilveren van ervaringscertificaten? 2 Wat zijn binnen de huidige wet- en regelgeving mogelijke oplossingen en goede voorbeelden? Deze onderzoeksvragen zijn verder uitgewerkt in hoofdstuk 2. De eerste stap in het onderzoek betrof het in kaart brengen van de bestaande wet- en regelgeving. Vervolgens is middels een 5-tal sessies met relevante stakeholders (zie tabel) verkend welke belemmeringen zij bij het verzilveren van ervaringscertificaten ervaren en welke oplossingen daarvoor bedacht of denkbaar zijn. Het gaat om aanbieders en ontvangers van ervaringscertificaten. Stakeholders in het onderzoek Aanbieders EVC-aanbieder (geen onderdeel van een onderwijsinstelling): private aanbieder sessie 1 kbb als zelfstandig EVC-aanbieder sessie 2 EVC-aanbieder die zelfstandig onderdeel uitmaakt van een onderwijsinstelling: mbo sessie 4 hbo sessie 5 Ontvangers Partijen die ervaringscertificaten aangeboden krijgen: werkgever sessie 3 examencommissie mbo sessie 4 examencommissie hbo sessie 5 Sessie 1 en 2 betroffen EVC-aanbieders (die geen onderdeel uitmaken van een onderwijsinstelling) te weten: private aanbieders en kbb s als zelfstandig EVC-aanbieder. Sessie 3 vond plaats met enkele werkgevers. In sessie 4 en 5 zijn het mbo respectievelijk het hbo bevraagd, waarbij zowel de EVC-aanbieders die zelfstandig onderdeel uitmaken van een onderwijsinstelling als de examen commissies vertegenwoordigd waren. Zie bijlage 1 voor een overzicht van deelnemers aan de sessies. In de sessies is telkens ingegaan op de keten van ervaringscertificaat naar verzilvering en de rol en verantwoordelijkheid die partijen hier zelf in nemen en die ze van ketenpartners verwachten of nodig hebben. De resultaten van deze sessies zijn beschreven in hoofdstuk 4: Verkenning belemmeringen en oplossingen in de praktijk. 7

10 8

11 [ 2 ] Vraagstelling vanuit speelvelden [ 2.1 ] Inleiding De vraagstelling voor het onderzoek is: 1 Welke belemmeringen spelen er rondom het verzilveren van ervaringscertificaten? 2 Wat zijn binnen de huidige wet- en regelgeving mogelijke oplossingen en goede voorbeelden? Onder verzilvering verstaan wij in dit onderzoek: het nemen van besluiten op grond van de uitkomsten van een ervaringscertificaat over vrijstellingen voor onderwijsonderdelen en/of het verlenen van vrijstellingen voor examens of examenonderdelen en over diplomering. Voor de verkenning van belemmeringen en oplossingen en het formuleren van aanbevelingen benaderen we de vraagstelling vanuit twee aparte speelvelden en vanuit het samen spel tussen beide: 1 Het primaire speelveld van EVC: beleidsregel EVC (waaronder Kwaliteitscode EVC en normteksten), erkende aanbieders en beoordelende organisaties. Het gaat hier om de basiskwaliteit van EVC. 2 Het speelveld van verzilvering van ervaringscertificaten: wet- en regelgeving ten aanzien van onderwijs- en examenkwaliteit in het mbo en hbo, onderwijsinstellingen en examencommissies, toezichthouders zoals Inspectie van het Onderwijs (mbo) en Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie (hbo). Het gaat in dit speelveld om het nemen van besluiten binnen de kaders van wet- en regelgeving over vrijstellingen voor onderwijsonderdelen, examens of examenonderdelen en diplomering op grond van de beoordeling van de uitkomsten van het ervaringscertificaat. 3 Het samenspel tussen betrokken actoren op beide speelvelden: maatregelen die worden getroffen door EVC-aanbieders en ontvangers van ervaringscertificaten (mbo- en hboinstellingen, in het bijzonder de examencommissies) om warme overdracht van ervaringscertificaten te realiseren en verzilvering mogelijk te maken. Bij de beschrijving van de speelvelden geven we in kaders een overzicht van het begrippenkader dat van toepassing is. Afbakening Het onderzoek verkent de belemmeringen en oplossingen voor verzilvering van ervaringscertificaten in het mbo en hbo, vanuit het loopbaandoel van diplomering of verkorte opleidingsroutes naar diplomering. Het gaat in dit onderzoek dus niet om andere loopbaan- 9

12 doelen zoals persoonlijke ontwikkeling (zonder onderwijs- en diplomadoel) of verandering van werk c.q. arbeidsmarktpositie. Het gaat in dit onderzoek ook niet om verzilvering van ervaringscertificaten in relatie tot branchestandaarden, maar om verzilvering van ervaringscertificaten in relatie tot Crebo- en Croho-standaarden. Twee uitgangspunten zijn leidend: 1 Het individu staat centraal EVC-trajecten worden ingezet voor het loopbaandoel van de kandidaat. Dat is een vereiste volgens de kwaliteitscode en normteksten EVC: Het doel van EVC is het zichtbaar maken, waarderen en erkennen van individuele competenties. Het erkennen van verworven competenties heeft een waarde in zichzelf en draagt bij aan employability. EVC leidt in veel gevallen tot verdere loopbaan gerelateerde persoonlijke ontwikkeling. Afspraken tussen een kandidaat en een EVC-aanbieder zijn voor aanvang van een EVC-procedure vastgelegd en door beide partijen ondertekend. (speelveld 1). Deze eisen gelden eveneens als EVC-trajecten bij EVC-aanbieders worden aanbesteed of ingekocht door werkgevers voor het opleidings-, personeels- en kwaliteitsbeleid van de organisatie. Bij verzilvering van ervaringscertificaten in het mbo en hbo (speelveld 2) moet het individu centraal staan en niet de institutionele belangen. 2 Kwaliteit is voorwaardelijk, een conditio sine qua non De uitvoering van EVC is aan kwaliteitsregels gebonden. Aanbieders moeten daar zorg voor dragen en dat ook zelf bewaken. Beoordelende organisaties beoordelen de kwaliteit van (voorlopig) erkende aanbieders. Deze beoordeling kan leiden tot verlies of behoud van de EVC-verklaring of aanwijzingen voor verbetering (speelveld 1). Ook de verzilvering van ervaringscertificaten in het mbo en hbo (speelveld 2) is aan specifieke kwaliteitsregels gebonden. Instellingen moeten daar zorg voor dragen en dat ook zelf bewaken. De inspectie c.q. de NVAO beoordeelt de kwaliteit van de betreffende opleidingen, onder andere door te bekijken of diploma s op deugdelijke gronden verstrekt zijn. Deze beoordeling kan leiden tot verlies of behoud van de licentie voor de betreffende opleiding. Dit alles heeft als doel: borging van de kwaliteit van diploma s. 10

13 [ 2.2 ] Het primaire speelveld: de basiskwaliteit van EVC Om de kwaliteit van EVC te borgen heeft de staatssecretaris van OCW op 18 maart 2010 een Beleidsregel EVC-verklaringen afgegeven (Beleidsregel afgifte EVC-Verklaringen, zie voor volledige tekst en regelgeving). Deze beleidsregel geeft de voorwaarden aan voor erkenning als EVC-aanbieder: een organisatie die EVC-procedures aanbiedt volgens de principes en uitgangspunten van de Kwaliteitscode EVC, die landelijk erkende profielen of standaarden als beoordelingskader hanteert en die is opgenomen in het register van erkende EVC-aanbieders. De beleidsregel geeft ook de verantwoordelijkheid aan van beoordelende organisaties: organisaties die de kwaliteit van een EVC-aanbieder, diens EVC-procedures, de uitvoering daarvan en ervaringscertificaten beoordelen aan de hand van de Kwaliteitscode EVC en de normtekst. Als volgende stap in de verantwoordelijkheid van de overheid voor de regie op de kwaliteit van EVC is wetgeving in voorbereiding. Ervaringen van de inspectie, het Kenniscentrum EVC, beoordelende organisaties en van aanbieders leren dat de kwaliteit van EVC sterk in ontwikkeling is en is verbeterd door het up-or-out -systeem. Dit betekent dat voor alle categorieën erkende aanbieders geldt, dat geen of onvoldoende vooruitgang dan wel achteruitgang in de kwaliteit consequenties kan hebben voor de erkenning als EVCaanbieder. 11

14 Selectie van relevante begrippen uit de Beleidsregel (artikel 1) EVC-aanbieder EVC-standaard Ervaringscertificaat EVC-procedure Kwaliteitscode EVC Normtekst Beoordelende organisatie Een organisatie die volgens de principes en uitgangspunten van de Kwaliteitscode EVC EVC-procedures aanbiedt en als zodanig is opgenomen in het register van erkende EVC-aanbieders; Landelijk erkend profiel (Crebo-, Croho- of branchestandaard) dat de EVC-aanbieder in zijn EVC-procedure als beoordelingskader gebruikt; Het document waarin het resultaat van de EVC-procedure is beschreven, aan de hand van een EVC-standaard en gericht op het loopbaandoel van het individu; De door de EVC-aanbieder geprogrammeerde processtappen, instrumenten en werkwijzen voor, tijdens en na een EVC-onderzoek, om conform de eisen in de normtekst bij de Kwaliteitscode EVC te handelen; Code waarin de principes en uitgangspunten voor de kwaliteit van EVCprocedures zijn vastgelegd; Vertaling van de in de Kwaliteitscode EVC geformuleerde richtlijnen naar een instrument waarin de criteria voor de beoordeling van EVC-procedures bij EVC-standaarden expliciet en meetbaar zijn geformuleerd; De organisatie die de kwaliteit van een EVC-aanbieder, diens EVCprocedures, de uitvoering daarvan en ervaringscertificaten beoordeelt. 12

15 [ 2.3 ] Het speelveld van verzilvering van ervaringscertificaten in het mbo en hbo We spreken van een verzilveringsvraag wanneer het ervaringscertificaat door een individu aangeboden wordt aan een onderwijsinstelling of examencommissie met het verzoek om op grond van de uitkomsten een besluit te nemen over vrijstellingen voor onderwijsonderdelen, een examen of examenonderdelen en diplomering. In het volgend hoofdstuk geven we aan welke spelregels er gelden voor verzilvering vanuit wet- en regelgeving. Een belangrijke randvoorwaarde voor verzilvering is, dat ervaringscertificaten door onderwijsinstellingen en examencommissies in behandeling genomen worden als relevante informatie en documentatie van kennis, vaardigheden en competenties van kandidaten. Een tweede randvoorwaarde is dat examencommissies voldoende deskundig zijn om de kwaliteit van ervaringscertificaten te beoordelen. Van belang is dat de examencommissie besluiten tot 13

16 diplomering neemt, omdat uit deze documenten (het ervaringscertificaat) blijkt dat een deelnemer aan de relevante kwalificatie-eisen heeft voldaan en niet louter omdat de EVCrapportage/het ervaringscertificaat afkomstig is van een erkende aanbieder. (Inspectie van het Onderwijs, 2009). Begrippen Examencommissie Vrijstelling Vrijstellingenbeleid Diplomering Verzilvering In behandeling nemen Maatwerktraject Verantwoordelijken voor de organisatie en het afnemen van de examens voor elke door de instelling verzorgde opleiding of voor groepen van opleidingen. Het bevoegd gezag van een (examen)instelling benoemt een examencommissie. Beslissing dat de student geen examen hoeft te doen (kan gelden voor bepaalde examenonderdelen of voor het gehele examen). Beslissing dat de student geen onderwijs hoeft te volgen voor bepaalde onderwijsonderdelen. Het verlenen van vrijstellingen voor onderwijsonderdelen door onderwijsinstellingen (meestal op basis van te voren vastgelegde criteria) en voor examens of examenonderdelen door examencommissies. Besluit dat de kandidaat in voldoende mate aan de kwalificatie-eisen van de betreffende opleiding voldoet op basis waarvan het betreffende diploma kan worden uitgereikt. Het nemen van besluiten betreffende vrijstellingen en diplomering (zoals boven omschreven), op grond van de uitkomsten van het ervaringscertificaat. Het in ontvangst nemen van ervaringscertificaten als relevante informatie en documentatie van kennis, vaardigheden en competenties van kandidaten voor besluiten over verzilvering door onderwijsinstellingen en/of examencommissies. Het inrichten van maatwerk in opleiding en examinering op basis van de uitkomsten van een ervaringscertificaat en de besluiten van onderwijsinstellingen en/of examencommissies voor vrijstellingen voor onderwijsonderdelen en/of examenonderdelen. 14

17 [ 2.4 ] Samenspel tussen actoren op de beide speelvelden EVC Beoordelende organisaties Beleidsregel EVC inclusief Kwaliteitscode EVC EVC-aanbieders Ervaringscertificaat Individu - Crebo Ervaringscertificaat Individu - Croho Mbo-onderwijsinstellingen (Crebo) Vrijstellingen door examencommissie: Voor gehele examen Voor examenonderdelen Door bevoegd gezag: Voor onderwijsonderdelen Hbo-onderwijsinstellingen (Croho) Vrijstellingen door examencommissie: Voor gehele examen Voor examenonderdelen Vervolgtrajecten door examencommissie: Diplomering Vervolgtrajecten door examencommissie: Diplomering Toezichtkader bve/web Beoordelingskader NVAO/WHW Inspectie van het Onderwijs NVAO Wet- en regelgeving onderwijs- en examinering Bij het samenspel tussen actoren op de afzonderlijke speelvelden gaat het erom welke afspraken over en weer gemaakt worden om het in behandeling nemen en het verzilveren van ervaringscertificaten mogelijk te maken. Aan de kant van EVC-aanbieders betekent dit 15

18 op de eerste plaats dat zij ervaringscertificaten afleveren van kwaliteit en op de tweede plaats, dat zij zich vergewissen van de (specifieke) eisen die examencommissies stellen en laten zien hoe zij daar in ervaringscertificaten en in de uitvoering van de EVC-procedure aan voldoen. Aan de kant van ontvangers (onderwijsinstellingen en examencommissies) betekent dit, dat zij criteria formuleren en procedures ontwikkelen of regels opstellen voor zowel het in behandeling nemen als voor het verzilveren van ervaringscertificaten en dat zij deze procedures of regels ook opnemen in het instellingsbeleid voor het verlenen van vrijstellingen. Dit betekent ook dat ontvangers zich verdiepen in de werking van EVC en de eisen waaraan een ervaringscertificaat volgens de kwaliteitscode moet voldoen. 16

19 [ 3 ] Verkenning wet- en regelgeving in relatie tot verzilvering [ 3.1 ] Inleiding Om in kaart te brengen wat mogelijke oplossingen zijn voor belemmeringen betreffende verzilvering van het ervaringscertificaat in het mbo en hbo, is het van belang om helder te hebben welke wet- en regelgeving er geldt op dit vlak voor respectievelijk het mbo en het hbo en binnen welke formele kaders er dus naar oplossingen gezocht kan worden. Deze verkenning richt zich op: de wet- en regelgeving voor het verstrekken van diploma s en vrijstellingen voor examens of examenonderdelen door examencommissies in het mbo en in het hbo. de wet- en regelgeving voor het verlenen van vrijstellingen voor onderwijs of onderwijsonderdelen in mbo en hbo. Voor besluiten van instellingen over het verstrekken van diploma s en van vrijstellingen op grond van ervaringscertificaten gelden dezelfde formele kaders als regulier gelden voor diploma s en vrijstellingen. [ 3.2 ] MBO [ ] Verstrekken van diploma s en van vrijstellingen voor examens of examenonderdelen Examencommissies van mbo-onderwijsinstellingen moeten zich houden aan de formele eisen, vastgelegd in wet- en regelgeving, met betrekking tot het verstrekken van diploma s en vrijstellingen voor examens of examenonderdelen. Deze eisen zijn vastgelegd in verschillende artikelen in: de Wet Educatie en Beroepsonderwijs (hierna WEB); het Examen- en kwalificatiebesluit beroepsopleidingen WEB; de Regeling standaarden examenkwaliteit mbo Voorziene toekomstige regelgeving, die met ingang van 1 augustus 2012 van kracht zal worden: de regeling model diploma mbo; het wijzigingsbesluit Examen- en kwalificatiebesluit beroepsopleidingen WEB. De wijze waarop het toezicht op de onderwijs- en examenkwaliteit wordt uitgevoerd door de Inspectie van het Onderwijs (hierna inspectie) is aangegeven in: het Toezichtkader BVE 2012; 17

20 Veelgestelde vragen toezicht BVE 2012, paragraaf 2.2. Eerder Verworven Competenties, van de inspectie (zie bijlage 2). De WEB In de WEB staan onder Titel 4 Examens de bepalingen betreffende examens mbo. Voor verzilvering zijn met name de onderstaande bepalingen relevant: In artikel Examencommissie staat dat het bevoegd gezag van een instelling of exameninstelling een examencommissie dient te benoemen ten behoeve van de organisatie en het afnemen van de examens voor elke door de instelling verzorgde opleiding of voor groepen van opleidingen. De examencommissie reikt ten bewijze dat een examen met goed gevolg is afgelegd een diploma uit (7.4.6 Diploma s). In artikel Zorgplicht regeling voor onderwijsprogramma s en examens; deelnemersstatuut wordt beschreven dat het bevoegd gezag dient te zorgen voor een goede organisatie en kwaliteit van de examinering. Ook dient de examencommissie te zorgen voor een goede gang van zaken tijdens het afnemen van de toetsen, het examen of de examenonderdelen. Ten slotte beschrijft dit artikel dat deelnemers tijdig dienen te worden geïnformeerd over het examen en dat hun rechten en plichten zijn opgenomen in een deelnemersstatuut. In artikel Kwaliteitsstandaarden wordt aangegeven dat bij ministeriële regeling standaarden voor de kwaliteit van examens worden vastgesteld die betrekking hebben op a) de inhoud en het niveau van de examens in relatie tot de kwalificatie-eisen in het kwalificatiedossier en b) de procedures rond de examens en de voorwaarden waaronder de examens worden afgenomen. In artikel 6.1.5b Ontneming recht op examinering instellingen staat aangegeven dat de minister een bekostigde instelling het recht op examinering van een beroepsopleiding kan ontnemen, indien de kwaliteit van het examen van die opleiding niet voldoet aan de standaarden bedoeld in artikel Artikel 6.2.3b bevat eenzelfde bepaling voor niet bekostigde instellingen. De WEB schrijft ook voor dat er een Commissie van Beroep voor de examens wordt ingesteld (artikel Commissie van beroep voor de examens). Beslissingen van de examencommissie of van de examinatoren kunnen worden onderworpen aan het oordeel van deze commissie van beroep voor de examens. Aanvullend wordt in artikel Bevoegdheid commissie van beroep voor de examens beschreven dat de commissie van beroep voor de examens de bevoegdheid heeft om te oordelen over beslissingen van de examencommissie of van de examinatoren en de manier waarop dat dient te geschieden. Ten slotte beschrijft de WEB in artikel Kwaliteitszorg dat het bevoegd gezag een stelsel van kwaliteitszorg voor de instelling inricht en er in dat verband zorg voor draagt dat wordt voorzien in een regelmatige beoordeling van de kwaliteit van het onderwijs, waaronder maatregelen en instrumenten om te waarborgen dat het personeel zijn 18

21 bekwaamheid onderhoudt. Het verslag omtrent examinering wordt jaarlijks bekend gemaakt. Het Examen- en kwalificatiebesluit beroepsopleidingen WEB Hierin staan onder andere voorschriften over de bepaling van de uitslag van het examen en van examenonderdelen. Voor de uitslag is globaal gesproken bepaald dat het examen met goed gevolg is afgelegd als de eindwaardering voor examenonderdelen tenminste voldoende is, danwel vrijstelling is verkregen. Voorziene toekomstige regelgeving: het wijzigingsbesluit Examen- en kwalificatiebesluit beroepsopleidingen WEB Op grond van het beoogde wijzigingsbesluit kan door een examencommissie vrijstelling worden verleend voor een examen of examenonderdelen. Voor de generieke examenonderdelen Nederlands en rekenen worden tevens de voorwaarden weergegeven waaronder een vrijstelling voor die onderdelen kan worden verleend door de examen commissie. Voor Nederlands kan vrijstelling voor het gehele examen onderdeel, of voor een bepaald deel ervan verkregen worden. De Regeling standaarden examenkwaliteit mbo 2012 In deze regeling staan de drie standaarden waaraan de examens mbo moeten voldoen, met de bijbehorende normering. De standaarden zijn uitgewerkt in aspecten, criteria en portretten. Dit is opgenomen in het Toezichtkader bve Voor het verzilveren van ervaringscertificaten in diploma s is vooral standaard 3, aspect 2.3 diplomering van toepassing. Standaard 3 luidt: De diplomering is deugdelijk en geborgd. Dit wordt gesplitst in enerzijds de besluitvorming diplomering (2.3.1) waarin wordt benoemd dat de examencommissie deugdelijke besluiten neemt op grond van de oordelen op de examenonderdelen en verantwoording aflegt op basis van registratie van de besluitvorming. Anderzijds wordt de verantwoordelijkheid van de examencommissie benoemd (2.3.2). Daarin staat dat de examencommissie zich vergewist van de kwaliteit van het exameninstrumentarium, de afname, de beoordeling, de besluitvorming betreffende diplomering en van de deskundigheid van de bij de examinering betrokken personen. De examencommissie legt vast wanneer de beoordelingsresultaten worden aangepast en tot welke verbeteracties dit leidt of heeft geleid. Ten slotte analyseert de examencommissie wat mogelijke oorzaken zijn als de beoordelingen niet naar wens verlopen. Bovenbeschreven wet- en regelgeving is van toepassing op het verstrekken van diploma s en van vrijstellingen voor examens of examenonderdelen en geldt dus ook voor dergelijke besluiten op grond van ervaringscertificaten. Er is dus géén sprake van aparte, 19

22 specifieke bepalingen die uitsluitend betrekking hebben op besluiten op grond van ervaringscertificaten. Voorziene toekomstige regelgeving: de regeling model diploma mbo Deze beoogde regeling geeft voorschriften voor de verplichte informatie op diploma s en bijbehorende resultatenlijsten. Dat betreft onder andere voorschriften over welke informatie op de resultatenlijst moet worden opgenomen in geval van vrijstelling voor onderscheiden examenonderdelen. Het inspectietoezicht Uit de Wet op het Onderwijstoezicht volgt dat de Inspectie van het Onderwijs toezicht houdt op de kwaliteit van het onderwijs en de kwaliteit van examens. Daaruit volgt ook dat de inspectie bij instellingen toezicht houdt op het verlenen van diploma s en vrijstellingen op basis van ervaringscertificaten c.q. op het verzilveringsbeleid van instellingen en de uitvoering ervan. In het Toezichtkader bve 2012 van de Inspectie van het Onderwijs staat beschreven: a op welke aspecten de inspectie de examenkwaliteit beoordeelt (aan de hand van de standaarden die zijn aangegeven in de Regeling standaarden examenkwaliteit bve 2012 en onderdeel zijn van het Toezichtkader bve 2012); b de werkwijze van de inspectie. In Veelgestelde vragen toezicht bve 2012, paragraaf 2.2. Eerder Verworven Competenties, specificeert de inspectie hoe in het onderzoek naar examenkwaliteit omgegaan wordt met verzilvering van ervaringscertificaten (bijlage 2). Eventuele sancties Als een examen van een opleiding in onvoldoende mate aan de standaarden voor de examenkwaliteit voldoet, kan de minister de instelling het recht op examinering van de betreffende opleiding ontnemen. De instelling moet dan de examinering verplicht uitbesteden aan een andere instelling die over het recht op examinering voor de betreffende opleiding beschikt. De deelnemers mogen daarvan geen hinder ondervinden. De instelling draagt daarmee de verantwoordelijkheid voor de examinering van die opleiding volledig over aan de instelling waaraan wordt uitbesteed. Een dergelijke sanctie heeft verstrekkende consequenties en betreft alle studenten van de betreffende opleiding. Bevoegd gezag en examencommissie Het bevoegd gezag van een instelling is verantwoordelijk; dat betreft ook het instellingsbeleid (waaronder het examenbeleid inclusief het vrijstellingenbeleid). Het bevoegd gezag kan binnen de instelling bevoegdheden mandateren c.q. delegeren. 20

23 De WEB schrijft voor dat het bevoegd gezag een examencommissie dient te benoemen ten behoeve van de organisatie en het afnemen van de examens. Op grond van de WEB is de examencommissie verantwoordelijk voor het nemen van besluiten over het al dan niet diplomeren van deelnemers en het verlenen van vrijstellingen voor het examen of examenonderdelen (waaronder die op basis van ervaringscertificaten). Tevens schrijft de wet voor dat een Commissie van Beroep voor de examens wordt ingesteld, zodat beslissingen van de examencommissie kunnen worden onderworpen aan het oordeel van deze commissie. [ ] Het verlenen van vrijstellingen voor onderwijsonderdelen In wet- en regelgeving voor het mbo zijn géén bepalingen opgenomen over het verlenen van vrijstellingen voor onderwijsonderdelen. De verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij het bevoegd gezag van de onderwijsinstelling. Deze neemt hierover zelf besluiten, op basis van zelf vastgestelde criteria. Het bevoegd gezag kan dit ook delegeren. Besluiten betreffende (vrijstelling van) het examen, dienen dus te worden onderscheiden van besluiten over (vrijstellingen van) het onderwijs en de verantwoordelijkheden daarvoor kunnen anders binnen instellingen zijn belegd. Trajecten voor verzilvering Instellingen kunnen studenten inschrijven: a als onderwijsdeelnemer voor: een volledige opleiding (in het geval er geen vrijstelling is verleend); een gedeeltelijk onderwijstraject (in het geval er vrijstelling voor een of meer delen van het examen en bijbehorende delen van het onderwijs is verleend). b als examendeelnemer (extraneus) voor: een volledig examen (in het geval er geen vrijstelling is verleend); een deel van het examen (in het geval er vrijstelling voor delen van het examen is verleend); diplomering (in het geval er vrijstelling voor het gehele examen is verleend). Een extraneus volgt dus niet het onderwijs van de betreffende opleiding. 21

24 [ 3.3 ] HBO [ ] Het verlenen van vrijstellingen voor examen en/of examenonderdelen Examencommissies van hbo-onderwijsinstellingen dienen zich, net als mbo-onderwijsinstellingen, te houden aan formele eisen met betrekking tot het verstrekken van diploma s/ vrijstellingen voor examens en/of examenonderdelen. Deze eisen zijn vastgelegd in verschillende artikelen in: De Wet op het Hoger onderwijs en Wetenschappelijk onderzoek (WHW). De wijze waarop het toezicht op de onderwijs- en examenkwaliteit wordt uitgevoerd door de NVAO is aangegeven in: Beoordelingskaders accreditatiestelsel hoger onderwijs. De WHW De wetgeving, die ook van toepassing is op de verzilvering van ervaringscertificaten, richt zich op taken en bevoegdheden van examencommissies. In artikel 7.12 Examencommissie, lid 1, staat dat elke opleiding of groep van opleidingen van de instelling een examencommissie heeft. De examencommissie wordt in lid 2 van ditzelfde artikel omschreven als het orgaan dat op objectieve en deskundige wijze vaststelt of een student voldoet aan de voorwaarden die de onderwijs- en examenregeling stelt ten aanzien van kennis, inzicht en vaardigheden die nodig zijn voor het verkrijgen van een graad. Ook heeft de examencommissie als taak en bevoegdheid het verlenen van vrijstelling(en) voor het afleggen van één of meer tentamens. In artikel 7.13 Onderwijs- en examenregeling is vastgelegd dat in de onderwijs- en examenregeling per opleiding of groep van opleidingen de geldende procedures en rechten en plichten worden vastgelegd met betrekking tot het onderwijs en de examens. Daaronder vallen onder andere de gronden waarop de examencommissie voor eerder met goed gevolg afgelegde tentamens of examens in het hoger onderwijs vrijstelling kan verlenen voor het afleggen van een of meer tentamens. Dit geldt ook voor buiten het hoger onderwijs opgedane kennis of vaardigheden (artikel 7.13 ad r). Ook kan de examencommissie deelnemers verplichten tot het deelnemen aan praktische oefeningen met het oog op de toelating tot het afleggen van het desbetreffende tentamen of vrijstelling van die verplichting te verlenen, al dan niet onder oplegging van vervangende eisen (7.13 ad t). Het toezicht van de NVAO De NVAO (Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie) ziet toe of hbo-onderwijsinstellingen aan de WHW voldoen. De NVAO benoemt voor de opleidingsbeoordeling een aantal standaarden waarop hbo-onderwijsinstellingen worden beoordeeld. Deze 22

25 standaarden verschillen per accreditatie. Zo bestaat er een beperkte opleidingsbeoordeling voor onderwijsinstellingen die met positief gevolg de instellingstoets kwaliteitszorg hebben doorlopen. Deze beperkte opleidingsbeoordeling geschiedt aan de hand van drie standaarden. Er vindt een uitgebreide opleidingsbeoordeling plaats bij een negatieve instellingstoets kwaliteitszorg of indien een instelling geen instellingstoets kwaliteitszorg heeft aangevraagd. Deze uitgebreide beoordeling gebeurt aan de hand van 16 standaarden. Bij beide beoordelingen is een standaard benoemd die ook geldt voor verzilvering van ervaringscertificaten, namelijk: Toetsing en gerealiseerde eindkwalificaties. Bij de beperkte opleidingsbeoordeling is dit standaard 3 en bij de uitgebreide opleidingsbeoordeling standaard 16. Deze standaard beschrijft dat de opleiding beschikt over een adequaat systeem van toetsing en toont dat de beoogde eindkwalificaties worden gerealiseerd. Bij de verzilvering van ervaringscertificaten is deze standaard relevant. [ ] Het verlenen van vrijstellingen voor onderwijsonderdelen In het hoger onderwijs kan de examencommissie vrijstellingen verlenen voor één of meerdere tentamens. Iedere onderwijseenheid wordt conform de WHW afgesloten met een tentamen. Wie vrijgesteld wordt van een tentamen wordt logischerwijs vrijgesteld van de betreffende onderwijseenheid. Het examen bestaat uit een optelsom van alle tentamens die alle mogelijke vormen kunnen hebben. Op de grond van de WHW kunnen diploma s alleen uitgereikt worden aan extranei of aan studenten. Om een ervaringscertificaat te kunnen verzilveren in een diploma dient de kandidaat dus ingeschreven te worden bij de hbo-onderwijsinstelling. Inschrijving als student is alleen toegestaan als de instellingen onderwijsinspanningen verrichten ten behoeve van de ingeschrevene. Komt iemand op grond van een ervaringscertificaat in aanmerking voor directe diplomering, dan dient deze persoon te worden ingeschreven als extraneus; inschrijving als student is in dat geval niet toegestaan. Toelatingseisen (21+ regeling) Voor toelating tot een hbo-opleiding is een toelatingsonderzoek altijd noodzakelijk indien een kandidaat niet voldoet aan de wettelijke vooropleidingseisen, te weten: havo, vwo of mbo 4. Dit toelatingsonderzoek kan echter ook de vorm hebben van het nemen van een beslissing over toelaatbaarheid op basis van een ervaringscertificaat. Dat wil zeggen na toetsing van deugdelijkheid van het ervaringscertificaat en de gehanteerde EVCprocedure en na toetsing of de kandidaat blijkens het ervaringscertificaat aan de geldende toelatingseisen (inhoud en niveau) voldoet. Feitelijk kan het dus zo zijn dat de gebruikelijke testen en toetsen die bij toelatingsonderzoeken worden gehanteerd vervangen kunnen worden door EVC(-resultaten), indien dit door het instellingsbestuur formeel is geregeld in de OER. 23

26 [ 3.4 ] Conclusie Op grond van de verkenning van wet- en regelgeving in het mbo en hbo blijkt dat daarin geen belemmeringen zijn voor verzilvering van ervaringscertificaten. Examencommissies zijn voor besluiten over het afgeven van diploma s en van vrijstellingen voor examens of examenonderdelen op grond van ervaringscertificaten gehouden aan dezelfde regels, die regulier gelden voor het afgeven van diploma s en van vrijstellingen voor examens of examenonderdelen (mbo en hbo). Zowel de WEB als de WHW schrijven voor zowel mbo als hbo voor, dat onderwijsinstellingen een examencommissie dienen te hebben. Deze examencommissies dienen te werken volgens procedures zoals door henzelf zijn beschreven. Daarin kunnen zij regels vastleggen voor het nemen van besluiten over ervaringscertificaten. Inspectie van het Onderwijs en de NVAO controleren vervolgens op basis van vastgestelde standaarden of de onderwijsinstellingen aan deze wet- en regelgeving voldoen. Als in onvoldoende mate aan de standaarden wordt voldaan, kunnen rechten van instellingen voor de betreffende opleidingen worden ingetrokken. In het mbo betreft dat de intrekking van het recht op examinering. Zowel de wet- en regelgeving als de standaarden waar de onderwijsinstellingen door de Inspectie van het Onderwijs en de NVAO op beoordeeld worden, bieden ruimte aan examencommissies om zelf invulling te geven aan beleid omtrent de verzilvering van ervaringscertificaten. Voor het verlenen van vrijstellingen voor onderwijsonderdelen gelden verschillende spelregels voor mbo en hbo, dus ook als deze besluiten worden genomen op grond van ervaringscertificaten. In het mbo mag het bevoegd gezag hier zelf besluiten over nemen, meestal op basis van nader vastgelegde criteria. In het hbo leidt het verlenen van vrijstellingen voor examens door examencommissies logischerwijs tot het verlenen van vrijstellingen voor de onderwijseenheden waar die examens betrekking op hebben. Kortom: met in achtneming van de relevante wet- en regelgeving kunnen examencommissies in mbo en hbo zelf nadere regels vastleggen voor het verlenen van vrijstellingen voor examens en/of examenonderdelen op grond van ervaringscertificaten; in het hbo geldt deze verantwoordelijkheid van examencommissies ook ten aanzien van het nemen van besluiten over vrijstelling voor onderwijsonderdelen en de rol van ervaringscertificaten in het toelatingsonderzoek 21+. In het mbo is het een verantwoordelijkheid van het bevoegd gezag om nadere afspraken te maken over vrijstellingen voor onderwijsonderdelen. 24

27 [ 4 ] Verkenning belemmeringen en oplossingen in de praktijk [ 4.1 ] Inleiding Om antwoord te geven op de onderzoeksvraag welke belemmeringen er spelen rondom de verzilvering van ervaringscertificaten en welke mogelijke oplossingen er te bedenken zijn, is een praktijkverkenning uitgevoerd. Hiervoor zijn diverse partijen bevraagd zowel aan de kant van aanbieders EVC als aan de kant van ontvanger van ervaringscertificaten. De aanbieders zijn voor dit onderzoek onderscheiden in private EVC-aanbieders, EVCaanbieders die vallen onder de contractactiviteiten van Kenniscentra Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (de kbb s) en EVC-aanbieders die vallen onder de contractactiviteiten van mbo- en hbo-instellingen. Deze laatste zullen voor de leesbaarheid benoemd worden als mbo- en hbo-aanbieders. De ontvangers zijn enerzijds examencommissies van mbo- en hbo-instellingen (van overwegend bekostigde onderwijsinstellingen).deze moeten op basis van het ervaringscertificaat besluiten nemen over respectievelijk verzilvering en maatwerk voor verkorte opleidingstrajecten. Anderzijds zijn werkgevers betrokken als ontvangers (een beperkte groep); deze werkgevers wensen ook vaak verzilvering en maatwerk in aansluiting op de uitkomsten van het ervaringscertificaat. Naast de input uit deze sessies is gebruik gemaakt van ervaringen en casuïstiek van het Kenniscentrum EVC. In dit hoofdstuk worden de door de deelnemers aan de sessies genoemde belemmeringen en (reeds bestaande of mogelijke) oplossingen beschreven. Dit aan de hand van de reeds geïntroduceerde structuur van de speelvelden bij EVC. Tevens wordt aandacht besteed aan het probleem dat onderwijsinstellingen niet altijd in staat zijn om het gewenste maatwerk te bieden passend bij de uitkomsten van het ervaringscertificaat. 25

28 [ 4.2 ] Het primaire speelveld van EVC [ ] Belemmeringen op het primaire speelveld van EVC Zoals in hoofdstuk 2 is beschreven, heeft het primaire speelveld van EVC betrekking op de basiskwaliteit van EVC. Tijdens de bijeenkomsten zijn diverse belemmeringen op het primaire speelveld van EVC genoemd. Belemmeringen op het primaire speelveld van EVC Aanbieders creëren niet altijd voorwaarden voor het in behandeling nemen van ervaringscertificaten door derden als diplomering onderdeel is van het loopbaandoel. Kwaliteit van ervaringscertificaten blijft achter (niet volgens aanbieders, wel volgens examencommissies). Kwaliteit van assessoren blijft achter (idem). De status van erkend aanbieder is niet altijd een garantie voor de kwaliteit van ervaringscertificaten. EVC-aanbieders laten door een beoordelende organisatie toetsen of hun EVC-procedure voldoet aan de Kwaliteitscode EVC. Een positieve beoordeling betekent dat de aanbieder voldoet aan de criteria van de code. Met uitzondering van aanbieders die een entreetoets hebben afgelegd en aanbieders die voor één jaar erkend zijn. Deze zijn namelijk nog niet beoordeeld op de volgende onderdelen van de kwaliteitscode: de kwaliteit van het ervaringscertificaat (code 3.9), dat assessoren bevindingen zowel mondeling als schriftelijk effectief overdragen (code 4.6) en dat de EVC-aanbieder de uitkomsten van evaluaties omzet in verbeteracties en toeziet op de effectiviteit daarvan (code 5.2). Uit de sessies met examencommissies blijkt dat ondanks de status van erkend aanbieder de kwaliteit van de assessoren, de ingezette instrumenten en het ervaringscertificaat van EVC-aanbieders met een tweejarige en driejarige erkenning niet bij al deze aanbieders voldoende is. Achterblijvende kwaliteit van ervaringscertificaten geldt volgens examencommissies met name voor de onderbouwing. Hieruit blijkt vaak niet voldoende dat een kandidaat een werkproces of competentie heeft aangetoond en waaruit dat blijkt. Ook is niet altijd duidelijk welke bewijsstukken gebruikt zijn en welk bewijsstuk voor welk werkproces of competentie een onderbouwing is. Daarmee is ook de conclusie (het advies) niet altijd af te leiden uit de onderbouwing. Tot slot zijn er nog aanbieders actief, die enkele jaren geleden op basis van de toen geldende normen die soepeler zijn dan de huidige erkend zijn. Zij mogen tot 2012 ervaringscertificaten afgeven. Zij vervuilen volgens deelnemers aan het onderzoek de markt van EVC-aanbieders hetgeen niet bijdraagt aan het vertrouwen in ervaringscertificaten. 26

29 [ ] Oplossingen op het primaire speelveld van EVC vanuit de praktijk Tijdens de sessies hebben deelnemers oplossingen geformuleerd en aangegeven hoe zij in de praktijk omgaan met de genoemde belemmeringen. Oplossingen op het primaire speelveld van EVC zijn: Oplossingen op het primaire speelveld van EVC Verbetering van de kwaliteit van ervaringscertificaten door: naast het verbeteren van de kwaliteit van assessoren ook andere maatregelen te nemen zoals het inzetten van een tweede lezer, het organiseren van feedback, het voeren van eindredactie of het op andere manieren verbeteren van de werkprocessen naar een goed ervaringscertificaat. Verbetering van de kwaliteit van assessoren door: uitvoerige selectieprocedures, inwerkprocedures, beoordelingsprocedures, professionalisering (onder andere op het punt van het opstellen van kwalitatief goede ervaringscertificaten), intervisie en incidenteel door te werken met (wisselende) assessorenkoppels. Het realiseren van voorwaarden voor warme overdracht. Goed voorbeeld van werken aan de kwaliteit van assessoren Aanbieders geven aan te zorgen voor goede assessoren door hen te screenen in een uitgebreide selectieprocedure en inwerkperiode. In de inwerkperiode loopt een assessor eerst mee met een andere assessor en schrijft mee aan een ervaringscertificaat. Indien dit voldoet aan de door de aanbieder gestelde eisen, kan hij als assessor ingezet worden. Zo niet, dan wordt de overeenkomst met de assessor verbroken. Voor de ervaringscertificaten geldt dat deze door een tweede lezer worden gelezen en beoordeeld of er worden andere maatregelen genomen om de kwaliteit te bewaken. Op deze manier wordt de kwaliteit van assessoren en ervaringscertificaten bij een aantal aanbieders op peil gehouden. 27

30 [ 4.3 ] Het speelveld van verzilvering van ervaringscertificaten [ ] Belemmeringen op het speelveld van verzilvering van ervaringscertificaten Het speelveld van verzilvering heeft betrekking op onderwijsinstellingen en examencommissies die besluiten moeten nemen over vrijstellingen op grond van de uitkomsten van het ervaringscertificaat. Tijdens de bijeenkomsten zijn door zowel aanbieders als examencommissies diverse belemmeringen op het speelveld van verzilvering van ervaringscertificaten genoemd. Belemmeringen op het speelveld van verzilvering van ervaringscertificaten: Examencommissies zijn onvoldoende bekend met EVC en daardoor onvoldoende bekwaam in het beoordelen van ervaringscertificaten. Mede hierdoor belanden ervaringscertificaten onder op de stapel. Ervaringscertificaten spreken nog onvoldoende voor zich. Examencommissies hebben behoefte aan de onderliggende documenten bij het ervaringscertificaat. Onderliggende documenten als CV en portfolio zijn bij een externe aanbieder moeilijk te achterhalen. Examencommissies zijn terughoudend ten aanzien van verzilvering wegens mogelijke gevolgen van hun besluiten over ervaringscertificaten op grond van het toezicht van de Inspectie van het Onderwijs en de NVAO. Het is voor examencommissies in het hbo niet duidelijk hoe EVC-aanbieders hbo- ofwel Crohostandaarden hebben geoperationaliseerd. Dat belemmert verzilvering. Examencommissies zijn niet allemaal op de hoogte van EVC en van de wijze waarop zij ervaringscertificaten dienen te beoordelen. Een extra complicatie hierbij is dat deze commissies geregeld van samenstelling wisselen. Van belang is dat de informatie niet bij één of enkele leden van de examencommissie ligt, maar bij de gehele commissie. Volgens aanbieders ondervinden examencommissies problemen bij het interpreteren van het certificaat en nemen zij niet voldoende tijd om de certificaten te beoordelen. Ondanks dat het ervaringscertificaat een opzichzelfstaand document is, geeft een aantal examencommissies aan dat het ervaringscertificaat soms onvoldoende informatie biedt. Om tot een goede beoordeling te komen willen ze daarom ook onderliggende documenten inzien zoals het CV en het portfolio. Bij ervaringscertificaten van de eigen EVC-aanbieder is deze achtergrondinformatie gemakkelijker te achterhalen dan bij certificaten van andere aanbieders. Wanneer het certificaat van een onbekende assessor/aanbieder afkomstig is, dan vragen de examencommissies om een meer uitgebreide onderbouwing van zowel de procedure als de bevindingen. Dit om er zeker van te zijn dat het oordeel op een goede manier tot stand is gekomen. Dat wil echter niet zeggen dat examencommissies zich een objectiever en beter oordeel vormen over de kwaliteit van derden vergeleken met de eigen kwaliteit. 28

31 Voor hbo-examencommissies is het grootste obstakel voor verzilvering, dat niet altijd duidelijk is hoe de Croho-standaarden door derden zijn geoperationaliseerd; daarmee is ook niet duidelijk hoe deze zich verhouden tot mogelijkheden voor verzilvering in de eigen opleidingen. Het toezicht door de Inspectie van het Onderwijs en de NVAO leidt tot terughoudendheid bij examencommissies om op grond van ervaringscertificaten te verzilveren. Immers: een onjuiste beslissing kan gevolgen hebben voor de (examen)licentie. Strenge regels voor kwaliteit Deze terughoudendheid hangt samen met enkele affaires over diplomafraude. Staatssecretaris Zijlstra heeft naar aanleiding daarvan verscherpt toezicht aangekondigd: Strenge regels voor kwaliteit hoger onderwijs. Het kabinet neemt maatregelen om de kwaliteit in het hoger onderwijs beter te waarborgen. De keuring (accreditatie) van opleidingen wordt strenger en onafhankelijker en de Inspectie van het Onderwijs gaat toezicht houden op de kwaliteit van het hoger onderwijs. De ministerraad heeft ingestemd met deze aanscherpingen. Persbericht OCW van 3 februari 2012 Het toetsen van ervaringscertificaten is een nieuwe taak van examencommissies en is mede door de onbekendheid met EVC tijdrovend. Dit leidt ertoe dat met name private aanbieders en kbb s ervaren dat het verzilveren van ervaringscertificaten erg traag verloopt: De aanvragen komen onder op de stapel terecht. [ ] Oplossingen voor verzilvering van ervaringscertificaten vanuit de praktijk Deelnemers aan de sessies hebben oplossingen geformuleerd of werken al op een bepaalde manier aan de genoemde belemmeringen. Oplossingen op het speelveld van verzilvering van ervaringscertificaten: Deskundigheidsbevordering van examencommissies (intern en/of via Kenniscentrum EVC). Ontwikkeling/gebruik van een checklist, protocol of richtlijnen voor examencommissies over hoe om te gaan met ervaringscertificaten. In het OER opnemen dat ervaringscertificaten van erkende aanbieders in behandeling worden genomen (hbo) Portfolio (digitaal) beschikbaar stellen voor examencommissies. Het informeren van kandidaten over de procedure en eventuele kosten van verzilvering. Het EVC-bureau fungeert tevens als frontoffice/loket voor vragen over verzilvering. Dit bureau stelt een pre-advies of brief op voor de examencommissie met alle informatie om het certificaat in behandeling te nemen. De examencommissie kan dit advies volgen of ervan afwijken (blijft eigen verantwoordelijkheid). 29