Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen? Filmstudies en Visuele Cultuur binnen de Universiteit Antwerpen... 5

Transcriptie

1

2

3 Inhoud Voorwoord... 3 Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen?... 4 Filmstudies en Visuele Cultuur binnen de Universiteit Antwerpen... 5 Over Filmstudies en Visuele Cultuur... 6 Doelgroep en toelatingsvoorwaarden... 6 Loopbaanperspectieven... 6 Studieprogramma... 7 Masterproef... 9 Stage... 9 Opleidingsonderdelen Studeren in het buitenland Onderwijs en examens Studiebegeleiding Nuttige websites Meer info? Colofon Redactie Vormgeving Fotografie Departement Communicatie, dienst Studieadvies en Studentenbegeleiding en de faculteiten. Departement Communicatie Jan Crab Deze brochure is met grote zorg samengesteld. Studieprogramma s veranderen echter voortdurend. Het is daarom mogelijk dat het aanbod van opleidingsonderdelen van de verschillende studierichtingen enigszins afwijkt van de informatie in deze brochure. 1

4 2

5 Voorwoord Welkom bij de Universiteit Antwerpen. Je hebt de weg naar onze universiteit gevonden en je wilt meer informatie over onze instelling en onze studierichtingen. Misschien is dit je eerste kennismaking met de Universiteit Antwerpen. Misschien vond je reeds enkele jaren geleden de weg naar onze universiteit en heb je hier je bachelor opleiding voltooid. In elk geval word je masterstudent en wil je informatie over de masteropleidingen die wij aanbieden. Dit boekje helpt je al een hele stap vooruit in je keuzeproces. De Universiteit Antwerpen is een middelgrote universiteit met studenten. Binnen de Associatie Hogescholen & Universiteit Antwerpen werkt ze nauw samen met de Plantijnhogeschool, de Karel de Grote-Hogeschool, de Artesis Hogeschool Antwerpen en de Hogere Zeevaartschool. Onze universiteit stelt alles in het werk om je studieperiode zo aangenaam mogelijk te maken en de kwaliteit van de opleidingen op topniveau te houden. Daarom worden onze opleidingen geregeld bijgestuurd en aangepast aan de maatschappelijke evolutie. Leren is leven is de slogan van de Universiteit Antwerpen. Niet zomaar een leuze, want wij maken werk van een goed evenwicht tussen leren en leven. Met kennen ben je niets zonder het kunnen. De link tussen leren en leven is hier voelbaar aanwezig. Als je naar een van onze informatiedagen komt, zal je merken dat het prettig studeren is aan de Universiteit Antwerpen. We nodigen je alvast uit op onze infodagen (zaterdag 19 maart en 30 april 2011) of op de infomarkt (woensdag 14 september 2011). Prof. dr. Alain Verschoren Rector Universiteit Antwerpen 3

6 Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen? Studentgerichtheid De Universiteit Antwerpen staat voor studentgerichtheid. Dit betekent onder andere dat je zoveel mogelijk college volgt in kleine groepen, wat een vlotte interactie mogelijk maakt. Dankzij de kleine afstand tussen studenten en docenten kun je bij je profs terecht met allerlei vragen en problemen. De vlotte communicatie tussen docenten, assistenten en studenten wordt mee ondersteund door de digitale leeromgeving Blackboard. Dat biedt nieuwe kansen voor een interactief onderwijssysteem. Studenten worden ook uitgenodigd om actief deel te nemen aan het beleid: in verschillende adviesorganen en raden zijn zij vertegenwoordigd. Tenslotte is de Universiteit Antwerpen bekend voor haar goede studentenbegeleiding en -ondersteuning, waarbij wordt ingespeeld op de individuele noden van alle studenten. Innoverende academische opleidingen De Universiteit Antwerpen biedt innoverende academische opleidingen aan, waarbij de opleidingen zowel oog hebben voor theorie als praktijk. De opleidingen zijn stevig verankerd in sterk wetenschappelijk onderzoek, dat ook internationale faam geniet. De ivoren academische toren werd echter reeds lang geleden gesloopt: academici hechten veel belang aan een voortdurende uitwisseling met de steeds evoluerende samenleving. Bij je studie aan de Universiteit Antwerpen staat niet zozeer het memoriseren van feitenkennis centraal: je verwerft relevante kennis en vaardigheden die je nodig hebt om beroeps relevante opdrachten en problemen op te lossen. De BaMa-structuur schept ruimte voor vernieuwing en verbetering. Nieuwe opleidingen werden ingevoerd, keuzemogelijkheden binnen bestaande opleidingen verruimd. Infrastructuur Voor haar onderwijs beschikt de Universiteit Antwerpen over de meest moderne infrastructuur: goed uitgeruste les- en computerlokalen, laboratoria, bibliotheken en studielandschappen. In alle publieke ruimten zijn er hotspots waar je draadloos kan surfen. De laatste jaren werd ook op grote schaal geïnvesteerd in nieuwe gebouwen om het toenemend aantal studenten op te vangen en hen een aangename leeromgeving te bieden. De Universiteit Antwerpen is een middelgrote universiteit met meer dan studenten, verspreid over vier campussen en zeven faculteiten. De campussen Middelheim, Groenenborger en Drie Eiken liggen aan de stadsrand, in een groene omgeving. De campussen Middelheim en Groenenborger grenzen aan het openluchtmuseum Middelheim en aan het Nachtegalenpark. Studeer je op de campus Drie Eiken dan kan je volop genieten van de groene oase van Fort VI en de mooie vijvers rondom de campus. De Stadscampus, met 4

7 zijn kern van prachtig gerenoveerde 16de-eeuwse gebouwen, ligt in hartje Antwerpen. De opleiding Filmstudies en Visuele Cultuur is gesitueerd op de Stadscampus. Vorming De Universiteit Antwerpen wil niet alleen opleidingen aanbieden, maar ook een brede vorming. Jonge mensen laten opgroeien tot professionelen met een kritische ingesteldheid, een tolerante en constructieve houding. De Universiteit Antwerpen kiest resoluut voor pluralisme en verwelkomt diversiteit in haar curricula, en bij personeel en studenten. Antwerpen Je kiest natuurlijk ook voor de stad Antwerpen. Studeren is meer dan met je neus in de boeken zitten. Wie in Antwerpen komt studeren, kiest voor een studentenstad. Antwerpen is niet alleen een universiteitsstad: het is een bruisende metropool met een uniek cultuurhistorisch aanbod, een wereldhaven, een overvloed aan cafés en restaurants, clubs, gezellige pleintjes, cultuur, architectuur, mode, sportinfrastructuur... Kort samengevat: een stad waarin Antwerpenaars, bezoekers en studenten graag wegzinken. Speciaal voor de lancering van de nieuwe huisstijl van de Universiteit Antwerpen schreef oud-student Pieter Embrechts het lied U Aan het woord. In deze brochure vertellen wij graag over onze universiteit, daarna is het woord aan A! Filmstudies en visuele cultuur binnen de Universiteit Antwerpen De Universiteit Antwerpen heeft zeven faculteiten: Farmaceutische, Biomedische en Diergeneeskundige Wetenschappen, Geneeskunde, Letteren en Wijsbegeerte, Politieke en Sociale Wetenschappen, Rechten, Toegepaste Economische Wetenschappen en Wetenschappen. De Master in de Filmstudies en de Visuele cultuur is een opleiding binnen de faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen. Andere masteropleidingen binnen deze faculteit zijn: Communicatiewetenschappen Politieke Communicatie Vergelijkende en Europese Politiek Milieukunde Sociaal Werk Sociologie 5

8 Over filmstudies en visuele cultuur De opleiding tot Master in de Filmstudies en de Visuele cultuur is het enige programma in Vlaanderen dat volledig is toegespitst op de grondige wetenschappelijk studie van film en visuele cultuur. Centraal in het curriculum staan de theorie, de geschiedenis en de analyse van het medium film als multicultureel fenomeen. De zorgvuldig op elkaar afgestemde opleidingsonderdelen behandelen de specifieke aard van film als kunst- en communicatievorm en als sociale institutie waarbij diverse vragen rond culturele representatie aan de orde zijn. Uiteraard komen ook andere vormen van visuele communicatie aan bod en wordt er aandacht besteed aan de recente ontwikkelingen op het vlak van de beeldtechnologie en de invloed ervan op de esthetiek en de maatschappelijke impact van film. De lessen worden uitvoerig geïllustreerd met filmfragmenten en ander visueel materiaal. De opleiding werkt samen met Cinema Zuid ( voor filmvertoningen in een state of the art bioscoopzaal, eventueel met live pianobegeleiding als het om stille film gaat. Doelgroep en toelatingsvoorwaarden Het programma richt zich tot studenten die na hun bacheloropleiding of een andere masteropleiding een grondige aanvulling binnen het vakgebied van de Filmstudies en de Visuele cultuur beogen. Rechtstreekse instroom Alle academische bachelors en masters Instroom via een schakelprogramma in de Filmstudies en de Visuele Cultuur Alle professionele bachelors Loopbaanperspectieven Afgestudeerden verwerven met de Master in de Filmstudies en de Visuele cultuur een diploma waarmee ze als filmwetenschappers, -lesgevers en -recensenten aan de slag kunnen, maar dat hen ook ruimere kansen biedt in de wereld van film- en beeldproductie en -distributie, de audiovisuele media, en tal van private en publieke bedrijven waar een specifieke visuele expertise gekoppeld aan een gedegen academische vooropleiding nieuwe perspectieven kan openen. 6

9 Studieprogramma Master in de Filmstudies en de Visuele Cultuur Inleidende module Filmische vormgeving en non-fictie beeldtheorie 6 Filmtheorie 6 Geschiedenis en esthetiek van de film 6 Verdiepende module (15 sp. te kiezen, 12 sp. bij stage) Beeldende kunst 3 Filmanalyse 3 Film- en televisiegenres 3 Filmnarratologie 3 Moderne en hedendaagse filmstromingen 3 Visuele sociologie en antropologie 6 Wereldcinema 3 Verbredende module (minimum 6 sp. te kiezen, tenzij stage) Cultuurkritiek 6 Popular Culture 6 Radio and Television Culture 6 Nationaal en internationaal mediabeleid 6 Seminarie (1 te kiezen uit 4) Nieuwe media 6 Documentaire beeldproductie 6 Filmhistoriografie 6 Scenarioschrijven film en multimedia 6 Stage ter vervanging van verbredend vak (6 sp.) en een verdiepend vak (3 sp.) 9 Masterproef Wetenschappelijk artikel van ong woorden 15 TOTAAL 60 7

10 Schakelprogramma Opleidingsonderdeel Algemene en sociale psychologie 6 Cultuur- en mediatheorie 6 Geschiedenis en esthetiek van de film 6 Inleiding tot de communicatiewetenschap 6 Inleiding tot de filosofie 6 Kwalitatieve onderzoeksmethoden 6 Kwantitatieve onderzoeksmethoden (deel 2) 3 Inleiding tot het wetenschappelijk werk 3 Media-ethiek 3 Media: structuur en werking 6 Sociale en politieke geschiedenis 6 Theorie van de visuele communicatie 6 TOTAAL 63 8

11 Masterproef De masterproef is een bijzonder belangrijk opleidingsonderdeel binnen de Master in de Filmstudies en de Visuele cultuur. Met de masterproef toon je aan dat je in staat bent om een probleemstelling die relevant is binnen de academische of professionele context vanuit een wetenschappelijke ingesteldheid te benaderen. Vormelijk gezien, wordt van alle studenten van de Master in de Filmstudies en de Visuele cultuur een masterproef verwacht die gelijkt op een wetenschappelijk artikel, met een standaardstructuur en een lengte van woorden. Stage Vanaf het academiejaar is de opleiding gestart met een (optionele) stage, voor 9 studiepunten, die ter vervanging van een verbredend en een verdiepend vak kan gekozen worden. De stage is gericht op een (eerste) kennismaking van onze studenten met het filmische en/of visueel culturele werkveld. Een projectmatige invulling - meewerken aan een film- of televisieproductie, een festival, een cultureel evenement - van de stage wordt gestimuleerd. De werkzaamheden tijdens de stage dienen door de studenten te worden vastgelegd in de vorm van een goed doordacht stageverslag. 9

12 Opleidingsonderdelen Op vind je meer informatie over de begin- en eindtermen, werkvormen, evaluatie, noodzakelijk en aanbevolen studiemateriaal van alle opleidingsonderlen. Inleidende module Filmische vormgeving en non-fictie beeldtheorie In het eerste deel van deze cursus wordt op systematische wijze ingegaan op de diverse parameters van het mechanische beeld en van film in het bijzonder (op het niveau van de beelddrager, het statische beeld, en het bewegende beeld) en de mogelijke codes die daarbij werkzaam kunnen zijn. Het tweede deel gaat in op de complexe problematiek van de verbeelding in zogenaamde non-fictie beeldproducten, met een nadruk op documentaire film. Vooreerst wordt het begrip non-fictie geproblematiseerd, en vervolgens wordt ingegaan op de diverse modi van non-fictie en hun onderscheiden werkelijkheidsaanspraken vanuit diverse theoretische invalshoeken en inzichten van non-fictie theoretici en/of cineasten (o.a. Grierson, Carroll, Plantinga, Nichols, Corner). Centrale thema s zijn ondermeer: het realismedebat, point of view, subjectiviteit, expressiviteit en reflexiviteit, discussies rond het gebruik van specifieke filmische parameters, de rol van nieuwe visuele technologieën en de toenemende hybridisering van het genre en de subgenres. Filmtheorie Deze cursus biedt een breed overzicht van vroege en klassieke filmtheorie en -analyse, van eind 19de eeuw tot vandaag. Studenten maken kennis met de belangrijkste debatten, stromingen, concepten en figuren uit de filmtheorie. Per benadering worden theoretische uitgangspunten, methodologische aanpak en eventuele concrete cases besproken. In een eerste fase gaat de aandacht naar theoretici (en cineasten) die van bij de geboorte het nieuwe medium onderzocht hebben: Münsterberg, Canudo, Lindsay. Het debat over film als kunst of als industrie wordt geïllustreerd aan de hand van de ideeën van Benjamin en Adorno. De discussie tussen formalisme en realisme wordt toegelicht vanuit Arnheim, Bazin en Kracauer. Een laatste fase gaat uitgebreid in op naoorlogse Franse ontwikkelingen zoals de politique des auteurs. Semiotiek en psychoanalyse ten slotte doen hun intrede in de filmtheorie doorheen de figuur van Christian Metz. Bij het overzicht van het hedendaagse theoretische veld ligt de nadruk op Angelsaksische en Franse benaderingen: Screen-theory, psychoanalytische en feministische filmtheorie, cognitieve filmtheorie. Naast de focus op tekst worden theorieën over de inter tekstuele, maatschappelijke en structurele contexten van film behandeld. De overgang naar context en publiek wordt gemaakt via star studies. Een tweede onderdeel besteedt aandacht aan politiek-economische analyses van film. Structuren en machtsverhoudingen in de geglobaliseerde filmindustrie vormen een vaak over het hoofd gezien maar bijzonder relevant onderdeel van de analyse van film. Op gebied van receptie en publiek gaan we in op 10

13 recente ontwikkelingen in het onderzoek naar historische en hedendaagse filmpublieken als actieve actoren van de filmcultuur. Geschiedenis en esthetiek van de film Deze cursus biedt een overzicht van de filmgeschiedenis tussen 1895 en Hierbij wordt de aandacht verdeeld over de VS en Europa. Na inleidende beschouwingen over filmgeschiedschrijving, komen o.m. de volgende periodes en stromingen aan bod: de pre-cinema en het ontstaan van de cinema, Griffith en de stille film, de Sovjetcinema, het expressionisme en de nieuwe zakelijkheid in Duitsland, Hollywood in de jaren 20 en 30 met de ontwikkeling van de geluidsfilm en het studiosysteem, de Franse avant-gardes uit de jaren 20 en het poëtisch realisme, Hollywood in de jaren 40 tot 60, het Italiaanse neorealisme, de Franse Nouvelle Vague en de Britse New Cinema. De lessen worden geïllustreerd aan de hand van filmfragmenten. Aansluitend bij deze cursus zijn er ook een aantal filmvertoningen in CinemaZuid. Verdiepende module Filmnarratologie Deze cursus begint met een bondig historisch overzicht: wat tegenwoordig de narratologie of narratieve studies wordt genoemd start echt als een aparte discipline in de jaren Dit belet niet dat narratief onderzoek teruggaat tot de Griekse filosofen Plato en Aristoteles. Tijdens de jaren 1980 breekt de zgn. structuralistische narratologie los van haar oorsponkelijke (vaak logocentrische) paradigma s en ontplooit ze zich tot een postklassieke of ook wel contextuele narratologie. Die leidt tot een interessante diversificatie van invalshoeken: o.m. de pragmatiek, de retorica, het cognitivisme, de psychologie en Cultural Studies bieden relevante expertise en know how ter verrijking van de narratieve studies. Hoewel het leeuwendeel van de aandacht nog steeds gaat naar de literaire vertelling, groeit vanaf de jaren 1980 ook de belangstelling voor de narratieve aspecten van de filmische vertelling. Deze cursus legt in een aantal hoofdstukken de belangrijkste analysebegrippen uit van de structuralistische narratologie. Hun toepasbaarheid wordt getoetst aan de analyse en beschrijving van de filmische vertelling. Aan bod komen o.m.: Van Verhaal naar Geschiedenis: het handelingsverloop en hoe dit kan gestructureerd worden; de participanten ofte personages en hoe die kunnen gekarakteriseerd; de settings en hoe ruimte narratief kan worden aangewend, enz. Onder de rubriek Vertelling worden de filmische (beeld- en geluid-)verteller behandeld en de diverse wijzen waarop die verteller zich kan gedragen (min of meer samenvallend, min of meer opvallend, betrouwbaar, enz.), het begrip focalisatie zoals het door diverse literaire en filmische narratologen is gedefinieerd en toegepast, de narratieve tijd en de mogelijke vertelritmes in de literaire en filmische vertelling, en tot slot enkele specifieke verteltechnieken die men op basis van de gekozen focalisatie in twee families kan onderbrengen: de spanning en de verrassing. 11

14 Narratieve kenmerken worden benaderd als technieken die op diverse, klassieke of minder klassieke, manieren kunnen worden aangewend. Hierdoor kan de bekende twee- of driedeling, klassiek vs. art vs. parametrisch (cf. Bordwell), genuanceerder worden beschreven. Traditioneel als narratologisch beschouwde informatie (bestemd voor wetenschappelijke beschrijving en verklaring) wordt afgewisseld met scenario-specifieke informatie over het schrijven van scenario s en verhalen in het algemeen. Narratieve kenmerken worden hier vanuit een pragmatische, retorische en ook interculturele hoek bekeken en beschreven. De cursus bevat ook tips i.v.m. werkwijzen om (vooral langere) verhalen of scenario s te schrijven. Via deze schrijf-gerichte gedeelten vindt deze cursus aansluiting bij het seminarie Scenarioschrijven Film en Multimedia. Filmanalyse De rode draad doorheen dit vak is de idee dat (bewegende en van geluid voorziene) beelden problemen suggereren én oplossen. Filmanalyse bestaat er dan in om een omgekeerde weg af te leggen, van de beelden naar het probleem. Theoretische beschouwingen, waarin o.m. de rol van interpretatie en beschrijving aan bod komt, worden vervolgens toegepast op drie cruciale parameters: geluid, kleur en mise-en scène. De gekozen benadering is gebaseerd op het werk van zowel Angelsaksische als Franse theoretici (Aumont, Bordwell, Carroll, Chion,...). Moderne en hedendaagse filmstromingen Theoretische beschouwingen omtrent filmische (post)moderniteit worden afgewisseld met filmanalyses (volgens het denkkader bepaald in het vak Filmanalyse). Hierbij worden meesterwerken van de volgende regisseurs behandeld (in alfabetische volgorde): Michelangelo Antonioni, Ingmar Bergman, Robert Bresson, Luis Bunuel, John Cassavetes, Rainer Werner Fassbinder, Jean-Luc Godard, David Lynch, Pier Paolo Pasolini, Alain Resnais, Roberto Rossellini en Andrei Tarkovsky. Ook komen Dogme 95 en (de esthetiek van) digitale cinema aan bod. Wereldcinema In dit vak wordt een breed overzicht geboden van filmculturen in de wereld, die te vaak ontbreken in de klassieke (Euro-Amerikaanse) canon. Het biedt een kijk op een ruime waaier aan niet-westerse nationale en regionale filmculturen. Belangrijke artistieke stromingen worden uitgewerkt maar ook meer populaire genres (zoals de Indiase Bollywoodfilms) komen aan bod. Telkens krijgt de student voeling met de speficieke esthetiek en de productiecontext tegen de achtergrond van de culturele, sociale en economische ontwikkelingen. In Latijns-Amerikaanse cinema ligt de nadruk op Brazilië (van Cinema Nôvo tot de renaissance in de jaren negentig) en Mexico (hedendaagse cinema). Voor de Afrikaanse cinema gaat de aandacht vooral uit naar Egypte en Senegal. In het Midden-Oosten ligt de focus 12

15 op Iraanse cinema. Voor Azië staan Japan, China, Hong-Kong, Taiwan en Zuid-Korea in de kijker. Naast dit overzicht biedt het vak ook een kritische reflectie over de klassieke driedeling tussen Hollywood, Europese cinema en wereldcinema en de bijhorende concepten (derde cinema, derdewereld cinema, etc). Thema s zoals diaspora, gender, postkoloniale verhoudingen, religie en nationale identiteit, film en sociale verandering komen uitgebreid aan bod. Beeldende kunst Ondanks het intensief gebruik van beelden om gedachten over te brengen is het beeld in de westerse cultuur nog steeds een intellectueel taboe. Men betreurt de ondergang van de beeldcommunicatie. Het gedachtegoed waarvan beelden de drager zijn, wordt meteen vertaald in woorden. Nochtans ontwikkelde zich in de renaissance parallel met de humanistische woordcultuur een beeldgebruik dat mee aan de grondslag ligt van zowel het moderne wetenschappelijke als het artistieke denken. In deze cursus gaan we op zoek naar de ontwikkeling van dit beeldgebruik vanaf de paleolithicum tot het modernisme, een verrassend cultuurhistorisch verhaal dat veel verder reikt dan het klassiek historisch vertoog. We ontdekken de intrinsieke wetmatigheden van onze beeldcultuur en hoe ze door grote kunst beetje bij beetje worden ontdekt. We speuren naar de grens waar beeld ophoudt illustratie te zijn bij tekst en tekst vertaling wordt van het beeld. Dat alles in een boeiend overzicht dat meteen een bruikbaar kunsthistorisch kader geeft van de beeldende kunst in de westerse traditie. Film- en televisiegenres Deze cursus start met een theoretische inleiding in de genretheorie, toegepast op film en televisie. Daarbij wordt de verschillende invulling en het belang van genres binnen beide media toegelicht. Centraal in dit alles staat de drievoudige functie van genres op het vlak van productie, tekst en receptie. Vervolgens worden een aantal populaire (fictie)genres binnen elk medium toegelicht, waarbij ook telkens wordt ingegaan op verwantschappen, gelijkenissen en verschillen. Genres die aan bod komen zijn onder meer komedie/sitcom, melodrama/soap en misdaad/politie. Ten slotte wordt ingegaan op de tendens van toenemende genrevervaging. Visuele sociologie en antropologie Visuele methoden blijven een relatief onbekend en slecht omschreven domein binnen de sociale en culturele wetenschappen. Nochtans kunnen wetenschappers heel wat kennis vergaren door gewoon hun ogen te gebruiken en de hulp in te roepen van visuele technologieën om data te verzamelen, te produceren, en om hun inzichten te communiceren. Om een beter inzicht te verwerven in dit gevarieerde domein en om tot een bredere acceptatie van visuele methoden en technieken te komen moet duidelijk gemaakt worden waar deze 13

16 methoden precies voor staan, wat zij wel en niet kunnen opleveren, wat hun specifieke sterkten en zwakten zijn, en hoe zij gecombineerd kunnen worden met de meer courante methoden van wetenschappelijk onderzoek. Deze cursus biedt een overzicht van de belangrijkste - vaak zeer uiteenlopende -opties binnen het visueel onderzoek (technieken als: systematische observatie van gedrag, registratie van materiële cultuuruitingen in een longitudinaal perspectief, gebruik van beelden in interviews en focusgroepen, analyse van uitgelokte of respondent-gegenereerde beelden; of eindproducten als: het visueel wetenschappelijk essay, de wetenschappelijke film en multimediaproducten). Naast het bespreken van concrete toepassingen (de analyse van interieurs, de studie van interactie op pleinen, of van jeugcultuur, mode, familiefotografie, huwelijksrituelen, stadsvernieuwing enz.) ligt de nadruk op een kritisch onderzoek van de (vaak zeer impliciete) uitgangspunten, de validiteit, de verwerkingsmodaliteiten van deze benaderingen en op het karakter van de eindproducten (en met name het statuut van het visuele daarin). Daartoe wordt een multidimensionele taxonomie ontwikkeld die de huidige verschijningsvormen van het visuele onderzoek helpt typeren en ze tegelijkertijd weet te overstijgen zodat de weg naar steeds meer verfijnde en methodologisch solide vormen van visueel onderzoek wordt geschetst. Het belangrijkste en boeiendste onderdeel van de cursus is de geleidelijke ontwikkeling van een eigen visueel project waarbij studenten zelf beelden maken en vervolgens analyseren met betrekking tot een onderwerp naar keuze dat een zekere sociale of sociaalwetenschappelijke relevantie heeft. Verbredende module Cultuurkritiek Na een zeer korte inleiding in de lange ideeëngeschiedenis van de cultuurkritiek, en een typering van wat onder de noemer cultuurkritiek kan worden verstaan, wordt in het eerste deel van de colleges ingegaan op de figuur en de kwaliteiten van de cultuurcriticus. Dit gebeurt aan de hand van het geval Canetti. Het tweede deel van de colleges wordt besteed aan het bespreken van teksten van bekende cultuurcritici: o.a. Susan Sontag over fotografie en over de deontologie van het tonen van lijden in onze beeldcultuur, Roger Scrutons afrekening met de popcultuur, François Lyotard over het postmoderne weten, Jean Baudrillard over het excessieve en de hyperrealiteit, Rüdiger Safranski over de vraag hoeveel globalisering verdraagt een mens, Postman over het noodlottige amusement van het medium televisie, Frank Furedi over de plaats (of het verdwijnen) van intellectuelen, Pierre Sansots kritiek op het amechtige cultuurparticipatiebeleid, Sigmund Freud over het onbehagen in de cultuur. In het laatste deel van de colleges wordt een cultuurkritische analyse ondernomen van enkele modieuze begrippen die het cultureel 14

17 klimaat van vandaag typeren of er het symptoom van zijn (terreur, virtualiteit, kennis, evaluatie, performance, netwerk, creativiteit, flexibiliteit en dergelijke meer). Popular culture Dit college bespreekt theorieën en praktijken van hedendaagse populaire (media-)cultuur. Als theoretische basis situeren we het begrip populaire cultuur binnen het ruimere culturele veld en gaan we in op de notie van culturele hiërarchieën en kwaliteit. Vervolgens verdiepen we ons in de Cultural Studies -traditie, waarbinnen veel onderzoek naar populaire mediacultuur te situeren valt. We gaan in op de historiek van deze traditie en op de thema s die erin aan bod komen. Op basis van het model van de circuit of culture bespreken we vervolgens drie momenten in de betekenisproductie van populaire cultuur. Ten eerste de productie: de industriële en commerciële aard ervan, de toenemende convergentie en globalisering, etc. Ten tweede de cultuurproducten zelf en hun kenmerken. Een centraal begrip hier is representatie, of de manier waarop betekenis gecreëerd wordt door het gebruik van tekens en beelden. We bespreken onder meer de representatie van etniciteit, gender, seksualiteit etc. Ten derde de receptie, die uitgebreid aan bod kwam in kwalitatief publieksonderzoek vanuit de Cultural Studies-traditie. Dit alles wordt geïllustreerd met voorbeelden en concrete cases uit verschillende media en domeinen van populaire cultuur: populaire film en televisie, muziek, games etc. Radio and Television Studies Het vak omvat een meer diepgaande analyse van de (evoluties in) radio en televisiecultuur. Enerzijds wordt stilgestaan bij meer theoretische reflecties omtrent centrale concepten, processen en aspecten zoals genre, format, programmatie-strategieën, representatie met oog voor het historisch alsook internationaal perspectief. Anderzijds wordt aan de hand van een aantal cases behandeld die worden beschouwd als representatief voor de relevante discussies in dit domein (e.g. hedendaags representatie van collectieve identiteiten in televisiecultuur, de evolutie in radiostijlen onder invloed van ruimere technologische processen, ). Bij dit alles worden ruimere maatschappelijke evoluties als algemene achterliggende factor beschouwd en behandeld. Nationaal en internationaal mediabeleid Het functioneren van de media is afhankelijk van beleid op drie vlakken: 1. het beleid van de relevante overheden (dit zowel op Europees, federaal, regionaal en lokaal niveau) ten overstaan van de media; 2. op brancheniveau (naar gelang het medium) en 3. op microniveau (intern beleid). In dit college wordt de nadruk gelegd op het eerste veld van het overheidsbeleid. In eerste instantie wordt aandacht besteed aan meer theoretische visies op mediabeleid, zowel vanuit historisch als hedendaags perspectief. Deze algemene vraag 15

18 naar het wat, het waarom en het waartoe van de overheidszorg wordt daarna geconcretiseerd door de Vlaamse situatie maar zeker ook de internationale kant van de zaak onder de loupe te nemen. Hierbij wordt aandacht besteed aan de omstandigheden waaronder en de middelen waarmee dit beleid werd en wordt uitgevoerd, dit alles vanuit een kritisch perspectief. Dit moet de studenten in staat stellen het hoe en waarom van bepaalde prioriteiten in het medialandschap en het al of niet veranderen hiervan vanuit beleidsperspectief te interpreteren en zo een ruimer beeld te krijgen op de mediawereld. Na een algemene oriëntatie (wat is beleid, wat is mediabeleid) wordt vanuit vier grote invalshoeken het nationaal en internationaal mediabeleid onder de loupe genomen: technologie, economie, politiek en cultuur. Hierbij wordt enerzijds inzicht geboden in de algemene concepten en processen die de invloed van deze facturen op het mediabeleid helpen begrijpen. Anderzijds wordt dit verder uitgewerkt aan de hand van een aantal specifieke cases. Seminarie Nieuwe Media Het seminarie is opgebouwd in drie delen: In het eerste gedeelte (3 lessen) worden de studenten vertrouwd gemaakt met de basistechnieken voor het maken van een webpagina: HTML, CSS en Javascript. Geen technische voorkennis is nodig om deze inleidende lessen tot een goed einde te brengen. In een tweede gedeelte worden de studenten vertrouwd gemaakt met de basis beginselen van het opbouwen van een interactieve tekst, alsook met de evaluatiemethodes van de usability en likeability - methodes die erop gericht zijn om de gebruiksvriendelijkheid en aangenaamheid van een webpagina te evalueren. In een derde gedeelte worden de studenten d.m.v. continue begeleiding bijgestuurd in het uitwerken van de opdrachten. Documentaire beeldproductie Dit seminarie brengt studenten in contact met de concrete praktijk van het in beeld brengen of visualiseren van ideeën of gebeurtenissen. Na een aantal praktijkgerichte inleidingen (over opnametechnieken, découpage- en montageregels en -technieken, digitale beeldverwerking) voeren de deelnemers een beperkt visueel project uit waardoor ze de expressieve en technische mogelijkheden en moeilijkheden van het medium film op een bijzondere manier ontdekken. De doelstelling van het seminarie is niet om cameratechnieken of digitale technologieën als zodanig over te brengen maar wel om de visuele geletterdheid van de deelnemers te verdiepen door een hands on -ervaring. Dit op praktische wijze verworven inzicht zal van direct nut zijn bij het analyseren en evalueren van beeldproducten. Bovendien is een praktische vaardigheid in het maken van beeldmateriaal geen overbodige luxe binnen een cultuur waar de grenzen tussen producenten en consumenten langsom meer vervagen. 16

19 Scenarioschrijven film en multimedia Studenten leren hier een idee voor een audiovisuele of multimediale productie (fictie of non-fictie) via intensieve schrijfoefeningen in verschillende stappen -van synopsis tot een scenario - uitwerken. Centraal daarbij staan: problemen bij het visualiseren, de constructie van het verhaal, het gepast gebruik van dramatische componenten, de plotontwikkeling, de karakterontwikkeling bij de personages, technieken voor spanningsopbouw, en het schrijven van dialogen. Het gaat niet erom een afgewerkt product te produceren, maar wel om het verwerven van inzicht in het functioneren van narratieve procédés en ook inzicht in de eigen schrijfcapaciteiten van de student. Filmhistoriografie Dit seminarie introduceert studenten tot de filmhistoriografie: het verrichten van historisch georiënteerd filmonderzoek en het bekend maken van die onderzoeksresultaten in geschreven of audiovisuele vorm (filmhistorische documentaire, historische extra voor DVD). Studenten worden ingeleid in diverse methodologische aspecten van film(archief) onderzoek en in de complexe esthetische, technische en economische problematiek van ontsluiting en archivering. Tevens krijgen zij een overzicht van de belangrijke filmarchieven en collecties in binnen en buitenland met opgave van hun specifieke onderzoeksmogelijkheden. Ook alternatieve onderzoeksmethodes, zoals interviewtechnieken ( oral film history ) komen aan bod. De nadruk ligt niet alleen op historisch onderzoek naar filmproductie, ook filmvertoning en -beleving worden als volwaardige onderzoeksobjecten naar voor geschoven. De studenten passen deze kennis en vaardigheden toe in concrete cases, die individueel in overleg met de docent worden gekozen en afgebakend. Over deze cases schrijven zij een schriftelijk werkstuk (paper). Het onderwerp van deze paper wordt gekozen in overleg met de docent. Voorbeelden van in het verleden behandelde onderwerpen zijn: de geschiedenis van een lokale bioscoop (vb.ciné Rex in Overpelt) de lokale activiteiten van een afdeling van de Katholieke Filmliga de biografie v/e Belgische filmprofessional (vb. Jan Vanderheyden, Nicole Van Goethem, Charles Dekeukeleire) de receptie van Stanley Kubricks films en zijn geleidelijke erkenning als auteur in en door de Belgische pers de receptie van Amerikaanse anti-communistische films in de Belgische pers het beeld van vrouwelijke filmsterren uit het Derde Rijk in de pers van bezet België onderzoek naar film(s) waarnaar tot dusver weinig onderzoek werd verrricht (vb. minder bekende documentaires van Joris Ivens) 17

20 Stage De studenten kiezen een stageplaats in het brede veld van de communicatiewetenschappen. Afhankelijk van de sector waarin ze terecht komen, zal de stage een specifiek takenpakket met zich meebrengen. Dit kan gaan van programmatie en organisatie, tot redactie en documentatie. Masterproef Wetenschappelijk artikel van ong woorden De masterproef handelt over een onderwerp dat verband houdt met één van de vakgebieden die binnen de masteropleiding aan bod komen. De masterproef is een zelfstandig werkstuk geschreven op basis van literatuurstudie en zelfstandig onderzoek. De studenten moeten bijgevolg in staat zijn om zelf de probleemstelling en onderzoeksvragen van hun onderzoek duidelijk te omlijnen en te definiëren; hun onderzoek te baseren op wetenschappelijk verantwoord bronmateriaal; zelfstandig een duidelijk en systematisch verantwoorde argumentatie op te bouwen m.b.t. de probleemstelling en de voorgestelde hypotheses; de juiste onderzoeksmethode(n) te selecteren en te hanteren; hun conclusies te verwoorden in een goed gestructureerde, helder geschreven tekst, in overeenstemming met de eisen van het vakgebied waarin zij hun masterproef schrijven. Studeren in het buitenland De Universiteit Antwerpen neemt actief deel aan de Europese uitwisselingsprogramma s zoals ERASMUS. Elk jaar studeert een aanzienlijk grote groep studenten één semester aan een buitenlandse universiteit. In het kader van het ERASMUS-programma heeft de Universiteit Antwerpen samenwerkingsakkoorden gesloten met heel wat universiteiten in West- en Centraal-Europa. Maar de Universiteit Antwerpen kijkt verder dan Europa. Op bilaterale basis (buiten het kader van ERASMUS) werden wereldwijd uitwisselingsprogramma s uitgewerkt. In het kader van Internationale Ontwikkelingssamenwerking kan je met een beurs een aantal maanden in een ontwikkelingsland studeren. Je studieperiode aan één van de buitenlandse partneruniversiteiten wordt erkend als onderdeel van je studie aan de Universiteit Antwerpen. Meer info op (Dienst Internationale Samenwerking) 18

21 Onderwijs en examens Master in BaMa In heel Europa werd het BaMa-systeem ingevoerd, na het ondertekenen van het Bologna -akkoord. Alle bestaande opleidingen in het hoger onderwijs werden omgevormd tot academische en professionele bachelor- en masteropleidingen. Meer informatie over het BaMa-systeem vind je op In Vlaanderen zijn alle masteropleidingen academisch. Elke masteropleiding aan de Universiteit Antwerpen heeft specifieke toelatingsvoorwaarden. In elk geval heb je een professioneel of een academisch bachelordiploma behaald, als je inschrijft voor een masteropleiding. Afhankelijk van het diploma dat je reeds op zak hebt, kan je ofwel rechtstreeks instromen in een masteropleiding, ofwel eerst een schakelprogramma (na een professionele bacheloropleiding) of een voorbereidingsprogramma (na een academische bacheloropleiding) doorlopen. Visueel kunnen we dit als volgt voorstellen: Academische Bachelor Academische Master Academische Bachelor Voorbereidingsprogramma Academische Master Professionele Bachelor Schakel Academische Master Semestersysteem en examens Dankzij de nieuwe bachelor- en masterstructuur en het flexibiliserings systeem heb je als student meer keuzemogelijkheden gekregen om je studieprogramma in te vullen. In elke faculteit adviseren studietrajectbegeleiders over de samenstelling van je programma en over de aangeboden keuzemogelijkheden. Het is echter belangrijk voldoende vooruitgang te boeken in je studietraject en in een redelijke tijd je diploma te behalen. Daarom heeft de Universiteit Antwerpen een systeem van studievoortgangbewaking en -begeleiding opgezet; de faculteit zal je studieprestaties volgen en kan je bindende voorwaarden opleggen wanneer je niet de helft van de studiepunten van het goedgekeurde studieprogramma van het academiejaar hebt behaald! Het volledige onderwijs- en examenreglement vind je terug op Leerkrediet Hoe werkt het leerkrediet? Het leerkrediet werkt eveneens met studiepunten. Elke student krijgt 140 studiepunten bij zijn eerste inschrijving in het Vlaams hoger onderwijs. Voor elk opleidingsonderdeel waarvoor je inschrijft wordt het leerkrediet verminderd met de overeenkomstige studiepunten. Wanneer je slaagt voor dat opleidingsonderdeel, komen die studiepunten er terug bij. De eerste 60 studiepunten die je verwerft, krijg je dubbel terug. 19

22 Voor wie? Het leerkrediet is van toepassing op alle studenten die zich inschrijvingen met een diplomacontract voor een initiële opleiding (de bachelors en de masters) en voor alle inschrijvingen met een creditcontract. Opleiding afgewerkt? Na het behalen van je bachelordiploma, behoud je je leerkrediet. Als je een masterdiploma behaalt, wordt het startkapitaal van 140 studiepunten van je saldo afgetrokken. Als je studietraject perfect is verlopen, heb je dan nog 60 studiepunten over. Onvoldoende leerkrediet Als je geen of een negatief leerkrediet hebt, mag de instelling voor hoger onderwijs je inschrijving weigeren. Als je onvoldoende studiepunten hebt voor de opleiding of het programma waarvoor je wilt inschrijven, kan de instelling extra studiegeld vragen voor de studiepunten die je tekort komt of je inschrijving beperken tot het aantal studiepunten waarover je nog beschikt. Aan de Universiteit Antwerpen wordt géén verhoogd inschrijvingsgeld gevraagd. Je hebt wel van de betrokken faculteit de toelating tot inschrijven nodig en deze zal in de meeste gevallen je studieprogramma beperken. Het aantal studiepunten dat je opneemt door je inschrijving in opleidingsonderdelen en het aantal studiepunten waarvoor je credits behaalt via de examens is dus belangrijk! Het is een maatstaf voor studiesucces en studievoortgang en kan gevolgen hebben voor jouw recht op verder studeren en jouw sociaal statuut als student! Daarom is het belangrijk om doordacht te kiezen, je in te zetten voor je studie en ook administratief tijdig met alles in orde te zijn! Meer info: Studiebegeleiding Studieadvies en studentenbegeleiding De Dienst voor Studieadvies en Studentenbegeleiding helpt je vanaf het moment dat je voor het eerst inschrijft tot aan het moment waarop je je diploma ontvangt. Je kan op elke campus terecht bij een studentenbegeleider, na afspraak via het Studenten Informatie Punt (T ). Onze dienst voorziet begeleiding op volgende domeinen: 20

23 Informatie en advies over studeren in het hoger onderwijs Dit kan handelen over studierichtingen binnen en buiten de Universiteit Antwerpen, maar ook over het leerkrediet, het onderwijs- en examen reglement, enz. Begeleiding bij het maken van je studiekeuze, twijfels over je studierichting Weten wat je wilt, is soms makkelijker gezegd dan gedaan. Samen met een studentenbegeleider kan je aan de hand van gesprekken en oefeningen meer zicht krijgen op je persoonlijkheid, capaciteiten, interesses en de studierichtingen die daarbij passen, al dan niet in het kader van heroriëntering. Begeleiding omtrent studievaardigheden, studieplanning en uitstelgedrag Een studentenbegeleider kan je studievaardigheden helpen aanscherpen (hoe verwerk je grote hoeveelheden leerstof, hoe maak je een schema, hoe maak je goede nota s) en je helpen bij het maken van realistische planningen en oefeningen om je uitstelgedrag tegen te gaan. Psychologische begeleiding en psychotherapie Wanneer je geconfronteerd wordt met persoonlijke problemen die je studies belemmeren (faalangst, rouwverwerking, relatieproblemen, ), kan je terecht bij een studentenbegeleider die samen met jou nagaat welke hulp je het best kan gebruiken. Dit kan gaan over een kortere begeleiding, het volgen van een training, het volgen van een langdurige psychotherapie of een gepaste doorverwijzing. Alles gebeurt steeds op vrijwillige basis. Begeleiding van studenten met een functiebeperking, topsport of kunstbeoefening Als student met een functiebeperking (fysische handicap of chronische ziekte, leerprobleem, concentratieprobleem, stoornis binnen het autismespectrum of psychisch probleem...), sport- of kunstbeoefening kan je bijzondere faciliteiten aanvragen voor onderwijs en/of examens. Hiervoor is een attest vereist. Meer info: of in de folder Studeren met een functiebeperking, topsport- of kunstbeoefening. Afstudeerbegeleiding en beroepskeuze Tot slot kan je bij ons terecht voor hulp bij je zoektocht naar jobs passend bij je persoonlijkheid, capaciteiten en interesses, voor informatie over verdere studies na het behalen van een diploma, sollicitatietips, enz. Het aanbod groepsgerichte begeleiding en trainingen wordt elk semester bekend gemaakt via affiches, folders, brochures, op Blackboard en via mail. Kijk ook zeker op studentenbegeleiding. 21

24 nuttige websites masteropleidingen Op vind je uitgebreide informatie over alle masteropleidingen die de Universiteit Antwerpen inricht. Je kan vanuit deze URL ook doorklikken naar de website van een faculteit. toekomstige studenten Infodagen Elk jaar organiseert de Universiteit Antwerpen informatiedagen voor leerlingen van het secundair onderwijs. Deze hebben plaats in maart en april. Naast een algemene en een specifiek studiegerichte infosessie kan je aan de infostanden cursussen inkijken en een aantal brochures verkrijgen. Je krijgt de gelegenheid tot vragen stellen en desgewenst tot een persoonlijk gesprek. Vooraf inschrijven is niet nodig. Meer info op Infomarkt Twijfel je nog over je studiekeuze? Wil je nog graag een bevestiging van je keuze? Dan kan je terecht op de infomarkt in september. Bachelor-, schakel, master- en master-na-masterprogramma s komen aan bod, alsook flexibel studeren en avondonderwijs. Aan de infostanden kan je cursussen inkijken, brochures verkrijgen en bijkomende vragen stellen aan de medewerkers van de opleidingen en studentenbegeleiders. Vooraf inschrijven is niet nodig. Meer info op Inschrijven Praktische informatie in verband met inschrijvingen vind je op: Studentenportaal Op het studentenportaal vind je algemene informatie die voor jou als student nuttig kan zijn: de academische kalender, de computer- en netwerkinfrastructuur, blackboard, beschikbare cursussen, financiering, huisvesting, sociale voorzieningen, eten en drinken op de campussen, studentenjobs, studentenclubs, sport, contactpersonen studieloopbaanbegeleiding per faculteit, doctoreren, enz.. Bibliotheek De Universiteit Antwerpen heeft een uitgebreide collectie boeken ter beschikking voor studenten en personeel. Op de Stadscampus bevindt zich een gloednieuwe bibiliotheek voor de humane en sociale wetenschappen. Op de campus Middelheim, Groenenborger en Drie Eiken zijn de bibliotheken voor de exacte en medische wetenschappen gehuisvest. Meer info op 22

25 Begin academiejaar Het academiejaar start op maandag 26 september wegbeschrijving naar de vier campussen Op kan je de wegbeschrijving naar de verschillende campussen terugvinden. De vier campussen zijn campus Drie Eiken, Stadscampus, campus Groenenborger en campus Middelheim. Meer info? Faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen Filmstudies en Visuele Cultuur Stadscampus Sint-Jacobstraat Antwerpen T onderwijsadministratiepsw@ua.ac.be Voorzitter Opleidingscommissie FS&VC Prof. dr. Luc Pauwels luc.pauwels@ua.ac.be en Studenten Informatie Punt (STIP) Stadscampus Gebouw E (Agora), 1ste verdieping Grote Kauwenberg Antwerpen T stip@ua.ac.be 23

26 Notities 24

27

28 Leon... D e n i e u we Da Vinci.