NIPT lang in verwachting: uitgerekende datum 1 april
|
|
- Gert Christiaens
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 NIPT lang in verwachting: uitgerekende datum 1 april Robert-Jan Galjaard Klinisch geneticus, laboratoriumspecialist klinische genetica Afdeling Klinische Genetica Erasmus MC, Rotterdam
2 Introductie NIPT in Nederland: TRIDENT studie TRIDENT-STUDIE Wetenschappelijk implementatieonderzoek Trial by Dutch laboratories for Evaluation of Non-Invasive Prenatal Testing
3 Waarom TRIDENT studie? WBO vergunning liever naar keten van partijen waarvan we voor elke schakel zelf de kwaliteit in NL bewaken zoals voorlichting, laboratorium, zorg tijdens en na zwangerschap De onderzoeksgroep (NIPT consortium) start TRIDENT-studie per 1 april 2014 Vergunning is voor 2 jaar verleend aan 8 academische centra Uitvoering NIPT door centra voor Prenatale diagnostiek
4 Waarom is TRIDENT studie onderzoek? Deel 1: Implementatie studie Evalueren wat goed gaat en/of wat beter moet bijvoorbeeld: - Aantal mislukte samples Nederlandse cijfers over sensitiviteit, specificiteit, positief voorspellende waarde Deel 2: Evaluatie studie ( Rotterdam: Horizon-2 studie) Evalueren waarom zwangeren wel of niet NIPT, vlokkentest of vruchtwaterpunctie kiezen en wat hun wensen voor de toekomst zijn
5 NIPT ALLEEN in kader TRIDENT studie Zwangere wil wel de NIPT, maar wil niet wil meedoen aan de TRIDENT studie; kan dat? Dat kan niet. De vergunning geldt alleen voor zwangeren die deelnemen aan de NIPT-studie. Over 2 jaar wordt een besluit genomen over het vervolg.
6 NIPT alleen in centra voor Prenatale diagnostiek Mag ik zelf bloed afnemen en insturen voor NIPT? Nee, dat mag niet. U moet verwijzen naar een centrum voor Prenatale diagnostiek Erasmus MC of satellietcentrum ( Breda, Dordrecht, Delft, Voorburg).
7 Wie mogen de NIPT test? ALLEEN zwangeren met een verhoogde kans op T21, T18, T13 na combinatietest met normale NT meting Trisomie 21 (downsyndroom), Trisomie 18 (edwardssyndroom) Trisomie 13 (patausyndroom) downsyndroom (trisomie 21) edwardssyndroom (trisomie 18) patausyndroom (trisomie 13)
8 Wie mogen de NIPT test? ALLEEN zwangeren met een verhoogde kans op T21, T18, T13 Met medische indicatie: Eerder kind/zwangerschap met een chromosoom te veel of als één van de ouders drager is van gebalanceerde robertsoniaanse translocatie chromosoom 21 of 13
9 Mag de NIPT zonder de combinatietest? Zwangere wil geen combinatietest, maar alleen NIPT; mag dat? Nee, zwangeren komen alleen in aanmerking voor NIPT als uit de combinatietest blijkt dat ze een verhoogde kans hebben. Of als er een medische indicatie is.
10 Mag de NIPT zonder de combinatietest? Vragen van patiënten Zwangere is al 15 weken zwanger en dus te laat voor de nekplooimeting; kan ze dan meteen meedoen aan de NIPT? Nee dat kan niet. De minister heeft in de vergunning voor NIPT bepaald dat de nieuwe bloedtest alleen mag worden aangeboden aan zwangeren die een verhoogde kans hebben op een kind met een trisomie 21, 18, 13.
11 Mag de NIPT met lage kans na combinatietest? Vragen van patiënten Uit de combinatietest is gebleken dat zwangere een lage kans heeft, maar toch graag de NIPT wil doen en zelf voor wil betalen. Kan dat? In de vergunning die de minister voor de NIPT verleend heeft is bepaald dat dit niet mogelijk is
12 Mag de NIPT bij leeftijdsindicatie? Vragen van patiënten Zwangere is ouder dan 36 jaar; mag ze dan automatisch meedoen aan de NIPT? Zwangeren 36 jaar of ouder krijgen alleen NIPT bij verhoogde kans na combinatietest of medische indicatie
13 Wordt de NIPT vergoed? Van 1 april 2014 tot 1 januari 2015: NIPT vergoed door de verzekeraar zonder verlies van eigen risico Vanaf 1 januari 2015: NIPT vergoed door verzekeraar met verlies van eigen risico
14 Wat verandert er in prenatale screening? Van 1 april 2014 tot 1 januari 2015: Combinatietest vergoeding zoals nu Leeftijdsindicatie blijft Wordt de NIPT vergoed? Vanaf 1 januari 2015: Combinatietest niet meer vergoed voor alle zwangeren Leeftijdsindicatie vervalt
15 NIPT: informatie gegeven door eerste lijns zorgverleners Voordeel NIPT: Geen risico op een miskraam na punctie Nadelen NIPT: NIPT uitslag geen 100% zekerheid: - Bij een niet-afwijkende uitslag wordt vervolgonderzoek niet geadviseerd: de kans is dan erg klein dat het kind toch een trisomie heeft - Bij afwijkende NIPT uitslag ook nog invasieve diagnostiek nodig - Niet voor iedereen beschikbaar - Uitslag duurt 2-3 weken Belasting zwangere: bloedafname, vragenlijst invullen Als zwangere NIPT wenst, doorverwijzen naar Centrum voor Prenatale diagnostiek/ incl. satellietlocatie
16 Aanmelding NIPT in centrum Prenatale diagnostiek Aanmelding: - Zwangeren worden aangemeld bij het secretariaat prenatale diagnostiek - Zwangeren worden geplaatst op de speciaal daartoe bestemde counselingsplaatsen binnen de punctie spreekuren ( Erasmus MC) - Counseling wordt uitgevoerd door de gynaecologen
17 In- en exclusiecriteria TRIDENT studie Inclusie criteria NIPT: - De vrouw is minimaal 18 jaar - Minimaal 10 weken zwanger - Vitaliteit van de zwangerschap is aangetoond ( echo) - Zwanger van een éénling - Begrijpt Nederlandse taal Exclusiecriteria NIPT: - Echoafwijkingen: vlokkentest of vruchtwaterpunctie meest aangewezen - Meerling of vanishing twin - Zwangere heeft maligniteit
18 Counseling in centrum voor Prenatale diagnostiek Gesprek en stappen voor TRIDENT studie: - De zwangere krijgt een (counseling) gesprek en kan kiezen tussen NIPT of een invasieve diagnostische test of geen aanvullende test. - Echoscopisch onderzoek wordt verricht om vitaliteit van de zwangerschap te controleren.
19 Extra informatie gegeven door gynaecoloog centrum Prenatale diagnostiek/ satellietcentra Nadelen NIPT: NIPT uitslag geen 100% zekerheid Vals-positief: afhankelijk van vooraf risico Vals-negatief (in folder <1:1000) Maternaal gewicht kg grotere kans op vals-negatieve uitslag Mislukken test (3:100) P T R IS O M Y PAPRIORI ZOBS Betrouwbaarheid invasieve prenatale diagnostiek Vruchtwaterpunctie: 100% Vlokkentest: 98-99% Miskraamkans na punctie vlokkenafname: ~5:1000 vruchtwaterpunctie: ~3:1000
20 Counseling in centrum voor Prenatale diagnostiek Implementatie studie TRIDENT - Zwangere krijgt de informatie van de studie: locale TRIDENT studiefolder toestemmingsformulier formulier na de bevalling (gegevens over uitkomst van de zwangerschap/bevalling) - Informed consent moet ondertekend worden - Iedereen wordt gevraagd voor de Horizon 2 studie Bij keuze voor NIPT: - Zwangere wegen - Aanvraag Prenataal Lab onderzoek - Horizon 2 studie
21 Counseling in centrum voor Prenatale diagnostiek Evaluatie studie Horizon 2 studie: - Uitleg studie en overhandigen patiënten informatiefolder - Zwangere tekent informed consent formulier - Zwangere krijgt flyer voor link naar digitale vragenlijst
22 Bloedafname en insturen voor NIPT Bloedafname: 3x10 ml EDTA buizen bloed zwangere Bloed moet met speciaal NIPT labformulier zelfde dag voor op lab Klinische Genetica Erasmus MC worden afgeleverd Kan iedere dag, bij voorkeur niet op vrijdag
23 Clinical Genetics Leading the way in genetic issues Niet-Invasieve Prenatale LaboratoriumTest
24 NIPT: foetaal DNA is placentair DNA Op foeto-maternale grensvlak: trofoblast van de placenta, komen foetale DNA fragmenten van alle chromosomen vrij in moederlijk bloed Het DNA in het plasma (bloedvloeistof zonder de bloedcellen) van een zwangere is een mix van maternaal en foetaal DNA Ong. 4-20% van het cel-vrij DNA is foetaal, afhankelijk van zwangerschapsduur
25 Foetaal DNA Foetaal DNA bestaat uit fragmenten van gemiddeld 200 baseparen (200 bp) De halfwaardetijd van foetaal DNA is gemiddeld ongeveer 16 minuten Daarom moet bloed binnen 24 uur op het laboratorium worden verwerkt Bron: foto Gendia
26 Bij trisomie meer losse DNA fragmenten in moederlijk bloed Foetaal cfdna Foetale Fractie Percentage extra DNA 4% 2 Maternaal cfdna 10% 5 20% 10 Twee chromosomen 21 Drie chromosomen 21 40% 20 Bron: Gendia
27 NIPT enkele stappen: centrifugatie bloed Cellen scheiden van bloedvloeistof ( plasma) Bloed na centrifugatie
28 NIPT enkele stappen: DNA isolatie Handmatig het beste eindresultaat Vrij foetaal DNA (cff DNA) in maternaal plasma Vrij DNA van maternaal plasma
29 DNA klaar maken voor basevolgordebepaling ( sequencen): sample preparatie DNA fragment DNA met unieke code DNA vermenigvuldigen dmv PCR
30 Controle lengteverdeling miljoenen DNA fragmenten Controle van o.a. lengte van DNA fragmenten
31 Sequencing: basevolgorde bepaling miljoenen DNA fragmenten DNA basevolgorde bepalen= sequencen ATACATT CATTATAAAGGCTCAGAAGTGAGAGAAAGCATGGCTTTTTCTG T A T T
32 Zoek de DNA fragmenten bij elkaar van één 1:N:0:CTTGTA CATTATAAAGGCTCAGAAGTGAGAGAAAGCATGGCTTTTTCTG Meet hoeveel miljoen DNA fragmenten per proef
33 Controle kwantiteit en kwaliteit basevolgorde DNA fragmenten Controle van hoeveelheid en kwaliteit basevolgorde van DNA fragmenten
34 Zoek chromosoom waarop DNA fragmenten passen CATTATAAAGGCTCAGAAGTGAGACAAAGCATGGCTTTTTCTG ATCGACCATTATAAAGGCTCAGAAGTGAGAGAAAGCATGGCTTTTTCTGGGTAGA DNA DNA mal DNA fragmenten moeten passen op normale DNA mal / chromosoom
35 Tel aantal DNA fragmenten van alle chromosomen en vergelijk met normaal T21 26 DNA fragmenten passen op chr 21 Chr 21 Normaal 21 DNA fragmenten passen op chr 21 Chr 21 Er zijn meer fragmenten chromosoom 21 bij drie chromosomen 21 dan bij twee chromosomen 21
36 Verschil tussen trisomie en normaal is extreem klein Normaal Sample T21 Sample chr Reads % mapped Reads % mapped difference M X Y total
37 Aantal DNA fragmenten dat past op chromosoom 13 en 18 is afhankelijk van andere chromosomen De bruikbare informatie voor bepalen onderscheid trisomie en normaal is groter voor chromosoom 21 dan voor chromosoom 18 Gevoeligheid/sensitiviteit van de test hierdoor voor chromosoom 21 groter NIPT Test: Trisomie 21, 18, 13 Specificiteit : > 99 % Sensitiviteit : T21 > 99 % T18 ~ 97 % T13 ~ 92 %
38 Het aantal DNA fragmenten dat past op een chromosoom hangt ook nog af van Unieke basesamenstelling DNA /chromosoom - Y chromosoom: weinig unieke stukken; lijkt op het X-chromosoom Dus nu geen foetale geslachtsbepaling
39 Resultaten NIPT validatie Erasmus MC Testuitslag NIPT beter door meerdere analysemethoden te gebruiken Correcte uitslag Vals-positief Vals-negatief Normaal Trisomie (1)* 0 Trisomie (5)* Trisomie T18 + T21 1 Anders (inst del/dup, transl.) 8 In analyse 24 Mislukte prep (niet gesequenced) 26 TOTAAL 323 * Na 2 e analysemethode (1 e analyse Bin Select, 2 e analyse met Wise Condor) wel gevonden. Nu standaard 3 analyse technieken (Ook Lmfit) P-566 en P-567 geïncludeerd, nog geen resultaten
40 Lab testuitslag in beeld gebracht: trisomie 21
41 Testuitslag van NIPT Testuitslag na 2-3 weken: - Geen aanwijzingen voor afwijking: een brief vanuit lab naar gynaecoloog en zwangere - Aanwijzingen voor afwijking: Telefonisch en per brief door lab aan gynaecoloog Gynaecoloog belt naar zwangere Gynaecoloog verwijst zo nodig naar klinisch geneticus Brief door klinisch geneticus Gegevens door gynaecoloog in speciale deel in Astraia gezet
42 Betrouwbaarheid NIPT uitslag: literatuur - Sensitiviteit hoog bij studies zonder samples met lage foetale DNA hoeveelheden - Vals-negatieven nu gedefinïeerd als 1:1000 Verwacht ook vals-positieven en -negatieven o.b.v. resp. CPM en GMDD Vlgs. Lab Erasmus MC zou theoretisch percentage vals-negatieven ongeveer 2-3:1000 kunnen zijn
43 Mozaïek trisomie 13 alleen in placenta niet in kind Labuitslag NIPT: aanwijzingen voor trisome 13 BS: 3.2 Lmfit: 12
44 Vroege embryonale ontwikkeling Zygote Trophoblast (STC-vlok) ICM Foetus (Vruchtwater) EEM (LTC-vlok)
45 Delingsfout in vroeg embryonale ontwikkeling STC mozaïek mozaïek normaal LTC normaal mozaïek afwijkend VRW normaal mozaïek afwijkend
46 NIPT in Nederland: niet alleen downsyndroom
47 Deletie van 17 Mb lange arm chromosoom 13 #13 z-scores LM fit: -2,1 BS: 1,0
48 Naar NIPT voor vele genetische ernstige aandoeningen?
49 Medicalisering van de zwangerschap
50 TRIDENT en Horizon studie na NIPT testuitslag - Na NIPT uitslag worden zwangeren voor Horizon 2 studie telefonisch geïnterviewd en gevraagd naar o.a. de tevredenheid over hun keuze NIPT - Bij miskraam of IUVD: placenta en huidbiopt foetus ter bevestiging Na bevalling invullen en terugsturen formulier over zwangerschapsuitkomst
51 NIPT: belangrijkste conclusies NIPT ALLEEN voor zwangeren met een verhoogde kans op T21, T18, T13 obv medische indicatie of CT ( 1 200), zonder echoafwijkingen - In de literatuur genoemde sensitiviteit T21:> 99%,T18: 97% en T13: 92% - Bij gunstige uitslag is er hele kleine kans dat het kind toch trisomie 21, 18 of 13 heeft (literatuur: kleiner dan 1:1000) - Een ongunstige uitslag van NIPT bevestigen met een invasieve test - Uitslag na 2-3 weken - Geen testuitslag bij 3:100 - Bij maternaal overgewicht: meer kans op vals-negatieve uitslagen - Bij miskraam of IUVD: placenta en huidbiopt foetus ter bevestiging
52 Antwoorden op vragen en evaluatie NIPT resultaten Antwoorden op (FAQ) NIPT op studiewebsite er weten? Problemen graag melden via: Vragenlijst Horizon-2 studie naar Klinische Genetica Erasmus MC
53 Acknowledgements Prenatale Cytogenetica Klinische Genetica Diane Van Opstal Femke de Vries Gosia Srebniak Hasna Kariouh Marjan Boter Prenatale klinisch genetici Samantha Riedijk Sanne v der Steen, Bonnie Kadiks Robert-Jan Galjaard NIPT Consortium: m.n. kerngroep Lidewij Henneman, Erik Sistermans, Dick Oepkes, Lieve Christiaens, Heleen Schuring-Blom, Robert-Jan Galjaard UMCG: Gerard te Meerman VUmC: Caroline Bax Biomics Frank Sleutels Rutger Brouwer Christel Kocks Zeliha Ozur Wilfred van IJcken DNA diagnostiek Klinische Genetica Dicky Halley, Hennie Bruggenwirth Stichting Prenatale screening Zuid-west Nederland Prenatale Geneeskunde Erasmus MC Attie Go Gynaecologen/ verloskundigen
NIPT en de. TRIDENT studie. Overzicht. 24 maart 2014. -Prenatale screening (algemeen) -NIPT. 1. NIPT: korte inleiding 3/26/2014
NIPT en de TRIDENT studie 24 maart 2014 Irene van Langen Klinisch geneticus UMCG Mede-onderzoeker TRIDENT Studie Overzicht -Prenatale screening (algemeen) -NIPT 1. NIPT: korte inleiding 2. NIPT in Nederland
Nadere informatieNIPT Regionale bijeenkomst AMC
NIPT Regionale bijeenkomst AMC 28 maart 2014 Deskundigheidsbevordering NIPT i.v.m. counseling prenatale screening Marion van Hoorn perinatoloog & Lidewij Henneman senior onderzoeker Disclosure belangen
Nadere informatieDe studies TRIDENT-1 & TRIDENT-2
De studies TRIDENT-1 & TRIDENT-2 Robert-Jan Galjaard DB Kerngroep TRIDENT studies Klinisch geneticus Afdeling Klinische Genetica Erasmus MC, Rotterdam Disclosure belangen (potentiële) belangenverstrengeling
Nadere informatieNIPT. Nascholing Counseling NIPT
NIPT Dr. Kornelia Neveling Wetenschappelijk onderzoeker, afdeling Genetica, Radboudumc Dr. Dominique Smeets Laboratorium specialist, afdeling Genetica, Radboudumc Voorzitter bestuur SPN Nascholing Counseling
Nadere informatieGespreksleidraad voor counselors prenatale screening. Informeren over NIPT
Gespreksleidraad voor counselors prenatale screening Informeren over NIPT Inhoudsopgave blz. 1 De kernboodschap: wat vertel je over de NIPT? 3 2 Achtergrondinformatie NIPT 3 2.1 De belangrijkste feiten
Nadere informatieDeskundigheidsbevordering NIPT i.v.m. counseling prenatale screening
Deskundigheidsbevordering NIPT i.v.m. counseling prenatale screening Programma: 1. Inleiding (10 minuten): recente ontwikkelingen rond NIPT, aandacht in de pers, belangstelling van publiek, toelichting
Nadere informatieNIPT. Mireille Bekker Gynaecoloog-perinatoloog UMCU Medisch adviseur SPSRU
NIPT Mireille Bekker Gynaecoloog-perinatoloog UMCU Medisch adviseur SPSRU Disclosure belangen sprekers (potentiële) belangenverstrengeling Geen / zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties
Nadere informatieNiet invasieve prenatale testen: stand van zaken in Nederland. Lidewij Henneman, senior onderzoeker
Niet invasieve prenatale testen: stand van zaken in Nederland Lidewij Henneman, senior onderzoeker Symposium Eurocat / SPSNN 26 september 2014 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling
Nadere informatieDe studies TRIDENT-1 & TRIDENT-2
De studies TRIDENT-1 & TRIDENT-2 Robert-Jan Galjaard DB Kerngroep TRIDENT studies Klinisch geneticus Afdeling Klinische Genetica Erasmus MC, Rotterdam Disclosure belangen (potentiële) belangenverstrengeling
Nadere informatiePrenataal testen met de NIPT
ALGEMENE INFORMATIEFOLDER Prenataal testen met de NIPT Deze folder hoort bij een wetenschappelijke studie (TRIDENT-studie) van de Nederlandse Universitair Medische Centra 2014 www.meerovernipt.nl 1 In
Nadere informatieNIPT. K. Huijsdens Labspecialist klinische genetica, AMC. Nascholing Counseling NIPT
NIPT K. Huijsdens Labspecialist klinische genetica, AMC Nascholing Counseling NIPT Disclosure belangen sprekers (potentiële) belangenverstrengeling Geen / zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Nadere informatieUpdate NIPT sinds 1 april 2017
Update NIPT sinds 1 april 2017 Katelijne Bouman klinisch geneticus UMCG, Isala en MCL Met dank aan Dr. Lidewij Henneman VUMC en N. Corsten Janssen, UMCG prenatale screening Geen invasieve Dx Normaal Afwijkend
Nadere informatieVeranderingen in de counseling voor (en na) de combinatietest
Veranderingen in de counseling voor (en na) de combinatietest Ilse Feenstra Klinisch geneticus Wat verandert er in de counseling voor de screening op trisomie? Wat & wanneer? Vanaf 1 april 2014: - Alle
Nadere informatieNIPT. Nicole Corsten en Katelijne Bouman klinisch genetici UMCG, Isala en MCL. Nascholing Counseling NIPT
NIPT Nicole Corsten en Katelijne Bouman klinisch genetici UMCG, Isala en MCL Nascholing Counseling NIPT Disclosure belangen sprekers Disclosure: geen belangenverstrengeling Inhoud Wat, hoe en wanneer?
Nadere informatiePrenataal testen met de NIPT
ALGEMENE INFORMATIEFOLDER Prenataal testen met de NIPT Deze folder hoort bij een wetenschappelijke studie (TRIDENT-studie) van de Nederlandse Universitair Medische Centra 2014 www.meerovernipt.nl 1 In
Nadere informatieDe introductie van NIPT als eerste screeningstest in Nederland. Lidewij Henneman, senior onderzoeker Community Genetics
De introductie van NIPT als eerste screeningstest in Nederland Lidewij Henneman, senior onderzoeker Community Genetics Symposium Vervolmaakte Mens - 26 september 2016 Disclosure belangen spreker (potentiële)
Nadere informatieNIPT. Dr. Diane Van Opstal, Laboratoriumspecialist Klinische Genetica, Erasmus MC. Nascholing Counseling NIPT
NIPT Dr. Diane Van Opstal, Laboratoriumspecialist Klinische Genetica, Erasmus MC Nascholing Counseling NIPT Disclosure belangen sprekers (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk
Nadere informatieTRIDENT studie. Mireille Bekker Gynaecoloog Radboud umc
TRIDENT studie Mireille Bekker Gynaecoloog Radboud umc Historie April 2011 oprichting NIPT consortium Nederland TRIDENT studie: implementatie van lab tot uitslag ESPRIT studie: ethisch, economisch, maatschappelijk
Nadere informatieNiet-Invasief Prenataal Testen: Nevenbevindingen, regionale en landelijke resultaten en een blik vooruit
Niet-Invasief Prenataal Testen: Nevenbevindingen, regionale en landelijke resultaten en een blik vooruit Dr BHW Faas Laboratorium Specialist Klinische Genetica Radboud Universiteit Nijmegen Afdeling Genetica
Nadere informatiePrenataal testen met de NIPT
INFORMATIEFOLDER Prenataal testen met de NIPT voor zwangeren met verhoogd risico op een kind met down-, edwards-, of patausyndroom Deze folder hoort bij een wetenschappelijke studie (TRIDENT-1 studie)
Nadere informatieDe studies TRIDENT-1 & TRIDENT-2. Dr. Lidewij Henneman. Nascholing Counseling NIPT
De studies TRIDENT-1 & TRIDENT-2 Dr. Lidewij Henneman Nascholing Counseling NIPT Disclosure belangen sprekers (potentiële) belangenverstrengeling Geen / zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Nadere informatieUpdate NIPT sinds 1 april 2017
Update NIPT sinds 1 april 2017 Dr. Lidewij Henneman Onderzoeker klinische genetica VU medisch centrum Regiobijeenkomst SPSRU sept 2017 Disclosure belangen sprekers (potentiële) belangenverstrengeling Geen
Nadere informatieCijfers NIPT. Sensitiviteit: Ontdekt de test alle foetussen met een afwijking?
Cijfers NIPT Cijfers NIPT Sensitiviteit: Ontdekt de test alle foetussen met een afwijking? De NIPT ontdekt ongeveer: 96 van de 100 (96%) foetussen met downsyndroom 87 van de 100 (87%) foetussen met edwardssyndroom
Nadere informatieNIPT. Nascholing Counseling NIPT
NIPT Dr. Diane Van Opstal, Laboratoriumspecialist Klinische Genetica, Erasmus MC Dr. Maarten Knapen, gynaecoloog-perinatoloog Erasmus MC en medisch directeur SPSZN Nascholing Counseling NIPT Disclosure
Nadere informatieOnderzoek naar de gezondheid van je kindje... 2 Er zijn vijf soortem prenatale testen:... 2 Combinatietest Down-, edwards-, patausyndroom...
Contents Onderzoek naar de gezondheid van je kindje.... 2 Er zijn vijf soortem prenatale testen:... 2 Combinatietest... 2 Down-, edwards-, patausyndroom... 2 Uitslag... 2... 3 Betrouwbaarheid... 3... 3
Nadere informatieLaboratorium techniek NIPT
Laboratorium techniek NIPT Merryn Macville, laboratorium specialist klinische genetica 27 februari 2014 Invasieve prenatale diagnostiek 1966 Karyotypering amnioncellen 1970 1980 1990 2000 2010 Karyotypering
Nadere informatieWat verandert er in de counseling?
Wat verandert er in de counseling? [NAAM SPREKER] Nascholing counseling NIPT Disclosure belangen sprekers (potentiële) belangenverstrengeling Geen / zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties
Nadere informatiePrenataleScreening in Nederland. TRIDENT-1 & TRIDENT-2 studies. Marian Bakker SPSNN
PrenataleScreening in Nederland TRIDENT-1 & TRIDENT-2 studies Marian Bakker SPSNN Disclosure (Potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of
Nadere informatieNIPT: praktische aspecten, eerste resultaten en een blik vooruit. Kornelia Neveling (PhD) en Lean Beulen (MD) 4 th November 2014
NIPT: praktische aspecten, eerste resultaten en een blik vooruit Kornelia Neveling (PhD) en Lean Beulen (MD) 4 th November 2014 Inhoud Wat is NIPT? Hoe werkt NIPT? (van bloedafname tot testresultaat) Betrouwbaarheid
Nadere informatieNIPT: praktische aspecten, eerste resultaten en een blik vooruit (II) Lean Beulen en Kornelia Neveling regionale bijeenkomst SPN d.d.
NIPT: praktische aspecten, eerste resultaten en een blik vooruit (II) Lean Beulen en Kornelia Neveling regionale bijeenkomst SPN d.d. 4 november 2014 Proefimplementatie NIPT Vanwege verwachte impact van
Nadere informatieWat verandert er in de counseling?
Wat verandert er in de counseling? Dr. Janneke Gitsels Nascholing counseling NIPT Disclosure belangen sprekers (potentiële) belangenverstrengeling Geen / zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Nadere informatieCounseling en NIPT. Yvonne Arens, klinisch geneticus 27 februari 2013
Counseling en NIPT Yvonne Arens, klinisch geneticus 27 februari 2013 Wat & wanneer? Vanaf 1 april 2014: NIPT in Nederland beschikbaar voor vrouwen met afwijkende combinatietest. Dan start studie. Alle
Nadere informatieDe NIPT binnen de prenatale screening: waar staan we en waar gaan we naar toe? Katelijne Bouman, klinisch geneticus UMCG en Isala
De NIPT binnen de prenatale screening: waar staan we en waar gaan we naar toe? Katelijne Bouman, klinisch geneticus UMCG en Isala Introductie Sinds 2014 is de NIPT ( in het kader van wetenschappelijk onderzoek)
Nadere informatieNIPT: Een nieuwe mogelijkheid voor prenatale screening. Prof.dr. Martina Cornel www.vumc.com/researchcommunitygenetics
NIPT: Een nieuwe mogelijkheid voor prenatale screening Prof.dr. Martina Cornel www.vumc.com/researchcommunitygenetics Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Zie hieronder Voor
Nadere informatieNIPT. Regiobijeenkomst 27 februari. Audrey Coumans
NIPT Regiobijeenkomst 27 februari Audrey Coumans NIPT in de media Gynaecologen woedend over verbod AMERIKA BELGIE DUITSLAND Inleiding Waarom duurt het hier altijd zo lang? Prenatale screening is bevolkingsonderzoek
Nadere informatieGespreksleidraad NIPT voor counselors. Prenatale screening op down-, edwards- en patausyndroom Maart 2017
Gespreksleidraad NIPT voor counselors Prenatale screening op down-, edwards- en patausyndroom Maart 2017 2 Inhoudsopgave 1 Inleiding 4 2 Kernboodschap 4 3 Verdiepende informatie NIPT 5 3.1 Wetenschappelijke
Nadere informatieInhoud. Combinatietest Structureel echoscopisch onderzoek Geavanceerd ultrageluid onderzoek NIPT Invasieve diagnostiek Vruchtwaterpunctie Vlokkentest
Inhoud Combinatietest Structureel echoscopisch onderzoek Geavanceerd ultrageluid onderzoek NIPT Invasieve diagnostiek Vruchtwaterpunctie Vlokkentest Prenatale screening Doel: Aanstaande ouders die dat
Nadere informatieNIPT: van TRIDENT-1 naar TRIDENT-2, waar staan we nu?
NIPT: van TRIDENT-1 naar TRIDENT-2, waar staan we nu? SPN bijeenkomst, november 2017 Van TRIDENT 1 naar TRIDENT 2 -Inleiding -Cijfers: landelijk-regionaal -Impressie werkzaamheden -Nevenbevindingen Dank
Nadere informatieWat verandert er in de counseling?
Wat verandert er in de counseling? Neeltje Crombag Nascholing counseling NIPT Disclosure belangen sprekers (potentiële) belangenverstrengeling Geen / zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties
Nadere informatietrisomie 13 en trisomie 18: de prenatale diagnose
trisomie 13 en trisomie 18: de prenatale diagnose Katelijne Bouman, klinisch geneticus Afdeling Genetica Universitair Medisch Centrum Groningen Trisomie 13 en 18: de prenatale diagnose Geboorteprevalentie
Nadere informatiePrenataal testen voor genetische aandoeningen begrijpen. Professor Martina Cornel & Professor Heather Skirton Gen-Equip Project.
Prenataal testen voor genetische aandoeningen begrijpen Professor Martina Cornel & Professor Heather Skirton Gen-Equip Project. Prenataal testen verwijst naar het testen van de foetus tijdens de zwangerschap
Nadere informatieNevenbevindingen NIPT In gesprek met de zwangere
Nevenbevindingen NIPT In gesprek met de zwangere Anneke Vulto-van Silfhout Klinisch geneticus i.o. Regionale bijeenkomst Stichting Prenatale screening regio Nijmegen 27 november 2017 Overzicht TRIDENT-2
Nadere informatieNekplooimeting. gecombineerd met vroege bloedtest in de zwangerschap mogelijk tot 13 6/7 weken zwangerschapsduur. Afdeling Verloskunde/Gynaecologie
Nekplooimeting gecombineerd met vroege bloedtest in de zwangerschap mogelijk tot 13 6/7 weken zwangerschapsduur Afdeling Verloskunde/Gynaecologie In het kort Deze folder geeft informatie over de echoscopische
Nadere informatieNiet-Invasieve Prenatale Test
Informatiebrochure voor patiënten Niet-Invasieve Prenatale Test (NIPT) 1. Wat is de NIPT?... 4 2. Hoe werkt de NIPT?... 4 3. Wat zijn de voordelen van de prenatale testen?... 5 4. Wat zijn de nadelen van
Nadere informatieEcho onderzoek tijdens de zwangerschap De termijnecho, combinatietest en de 20 weken echo
12-12-2016 607 Echo onderzoek tijdens de zwangerschap De termijnecho, combinatietest en de 20 weken echo Elke zwangere in Almere mag gebruik maken van 2 echo-onderzoeken: een termijnecho in het begin van
Nadere informatieNIPT De niet-invasieve prenatale test voor trisomie
NIPT De niet-invasieve prenatale test voor trisomie NIPT De niet-invasieve prenatale test voor trisomie Waarom NIPT? In België kunnen alle zwangere vrouwen die dit wensen het risico dat de foetus het syndroom
Nadere informatiePrenatale screening: de combinatietest Kansbepaling vroeg in de zwangerschap op het syndroom van Down
Prenatale screening: de combinatietest Kansbepaling vroeg in de zwangerschap op het syndroom van Down Albert Schweitzer ziekenhuis polikliniek Gynaecologie april 2012 Pavo 0530 Inleiding Iedere ouder wenst
Nadere informatieDE PRENATALE SCREENING OP DOWNSYNDROOM EN HET STRUCTUREEL ECHOSCOPISCH ONDERZOEK
DE PRENATALE SCREENING OP DOWNSYNDROOM EN HET STRUCTUREEL ECHOSCOPISCH ONDERZOEK PUBLIEKSMONITOR 2016 SAMENVATTING De resultaten van deze monitor zijn gebaseerd op gegevens die zijn geregistreerd in de
Nadere informatieRegionaal protocol: Combinatie test (NT)
Regionaal Protocol Combinatietest (NT) Zwangere wordt gecounseld door de verwijzend verloskundige. Dit dient te worden aangegeven op de voorkant van het verwijsformulier voor De Poort. De termijn moet
Nadere informatieNIPT De niet-invasieve prenatale test voor trisomie
NIPT De niet-invasieve prenatale test voor trisomie NIPT De niet-invasieve prenatale test voor trisomie Waarom NIPT? In België kunnen alle zwangere vrouwen -indien gewenst- het risico dat de foetus het
Nadere informatieDraaiboek TRIDENT studie Trial by Dutch laboratories for Evaluation of Non-Invasive Prenatal Testing. Aanbod NIPT
Draaiboek TRIDENT studie Trial by Dutch laboratories for Evaluation of Non-Invasive Prenatal Testing Aanbod NIPT Dit protocol is bedoeld voor zorgprofessionals die werkzaam zijn in de Prenatale Diagnostische
Nadere informatieUitslag van prenataal laboratoriumonderzoek en gevolgen voor de zwangerschap
370 Uitslag van prenataal laboratoriumonderzoek en gevolgen voor de zwangerschap Jaarlijks rapporteren alle prenataal diagnostische centra, zowel die in de universitair medische centra als die in de satellietcentra,
Nadere informatieClinical Genetics. Maligniteiten als nevenbevindingen bij NIPT. Femke de Vries. Laboratoriumspecialist Klinische Genetica
Clinical Genetics Leading the way in genetic issues Maligniteiten als nevenbevindingen bij NIPT Femke de Vries Laboratoriumspecialist Klinische Genetica Niet-Invasieve Prenatale Test (NIPT) Er lopen op
Nadere informatieWat verandert er in de counseling? Caroline Bax, perinatoloog AMC Nascholing counseling NIPT
Wat verandert er in de counseling? Caroline Bax, perinatoloog AMC Nascholing counseling NIPT Disclosure belangen sprekers (potentiële) belangenverstrengeling Geen / zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk
Nadere informatieWat is NIPT? Yvonne Arens, klinisch geneticus 27 februari 2013
Wat is NIPT? Yvonne Arens, klinisch geneticus 27 februari 2013 Screening ivm chromosoomafwijkingen Waarom Screening op Chromosoomafwijkingen? Risico op een kind met: Mentale Retardatie en/of Verstandelijke
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 1 maart 2016 Betreft stand van zaken prenatale screening
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag www.rijksoverheid.nl Bijlage(n)
Nadere informatieDE SCREENING OP DOWN, EDWARDS EN PATAUSYNDROOM EN DE 20 WEKENECHO PUBLIEKSMONITOR 2017
DE SCREENING OP DOWN, EDWARDS EN PATAUSYNDROOM EN DE 20 WEKENECHO PUBLIEKSMONITOR 2017 SAMENVATTING In 2017 is 86,5 van de 173.244 zwangerschappen gecounseld voor prenatale screening. Bijna alle counselingsgesprekken
Nadere informatieNIPT De niet-invasieve prenatale test voor trisomie
NIPT De niet-invasieve prenatale test voor trisomie NIPT De niet-invasieve prenatale test voor trisomie Waarom NIPT? In België kunnen alle zwangere vrouwen -indien gewenst- het risico dat de foetus het
Nadere informatieDe Combinatietest. Sylvia Schaefer, arts-echoscopist, VUmc
De Combinatietest Sylvia Schaefer, arts-echoscopist, VUmc De Combinatietest Kansbepalingstest Screening op Down-syndroom AD 9-14 weken Geen risico s Downsyndroom Trisomie 21 Vernoemd naar dr. John Langdon
Nadere informatiePrenatale screening: de combinatietest. Kansbepaling vroeg in de zwangerschap op het syndroom van Down, Edwardssyndroom en Patausyndroom
Prenatale screening: de combinatietest Kansbepaling vroeg in de zwangerschap op het syndroom van Down, Edwardssyndroom en Patausyndroom Inleiding Iedere ouder wenst een gezond kind. Helaas worden soms
Nadere informatieEcho onderzoek tijdens de zwangerschap De termijnecho, combinatietest en de 20 weken echo
Echo onderzoek tijdens de zwangerschap De termijnecho, combinatietest en de 20 weken echo Elke zwangere in Almere mag gebruik maken van 2 echo-onderzoeken: een termijnecho in het begin van de zwangerschap
Nadere informatieScholingsbijeenkomst NIPT
Scholingsbijeenkomst NIPT Scholingsbijeenkomst NIPT Stichting Prenatale Screening Zuidwest Nederland 6 maart 2017 Programma 18.00 uur Ontvangst met koffie en thee 18.30 uur Opening dhr. B.T. Vermeulen
Nadere informatieCounseling over QF-PCR en array. Caroline Bax en Eva Pajkrt, perinatologen VUMC en AMC
Counseling over QF-PCR en array Caroline Bax en Eva Pajkrt, perinatologen VUMC en AMC Inleiding Conventionele chromosoom analyse wordt sinds de jaren 60 gebruikt. Cytogenetische diagnose: Aneuploidie (On)gebalanceerde
Nadere informatieVlokkentest en vruchtwaterpunctie
Vlokkentest en vruchtwaterpunctie U overweegt een vlokkentest of vruchtwaterpunctie te laten doen. Of u heeft in overleg met uw arts besloten om een van deze onderzoeken te ondergaan. In deze folder vindt
Nadere informatiePosition Paper. Prenatale Screening
Position Paper Prenatale Screening Vastgesteld door de Werkgroep Genetisch Onderzoek (2011/2012) Geaccordeerd door het VSOP bestuur, februari 2012 Achtergrond In 2001 en 2004 verschenen rapporten van de
Nadere informatieVlokkentest of vruchtwaterpunctie
Vlokkentest of vruchtwaterpunctie U overweegt een vlokkentest of vruchtwaterpunctie te laten doen. Of u heeft in overleg met uw arts besloten om een van deze onderzoeken te ondergaan. In deze folder vindt
Nadere informatieAls zwangeren kiezen voor prenatale screening naar
Zorg NIPT, de niet-invasieve prenatale test Uitdagingen voor de toekomst Lidewij Henneman, G.C.M.L. (Lieve) Page-Christiaens en Dick Oepkes De niet-invasieve prenatale test (NIPT) is een nieuwe, accurate
Nadere informatieESPRIT studie. Niet-invasieveprenatale testen (NIPT): gevolgen voor counseling, geïnformeerde besluitvorming en het prenatale screeningsbeleid
Niet-invasieveprenatale testen (NIPT): gevolgen voor counseling, geïnformeerde besluitvorming en het prenatale screeningsbeleid Ethical Social Psychological Research for Implementing screening for fetal
Nadere informatieONDERZOEK IN VLOKKEN OF VRUCHTWATER BIJ ECHOAFWIJKINGEN
ONDERZOEK IN VLOKKEN OF VRUCHTWATER BIJ ECHOAFWIJKINGEN ONDERZOEK IN VLOKKEN E VRUCHTWATER BIJ ECHOAFWIJKINGEN Afdeling Genetica UMCG 2 Onderzoek in vlokken of in vruchtwater bij echoafwijkingen. U bent
Nadere informatieCombinatietest. Echo en bloedonderzoek bij 11-14 weken zwangerschap
Combinatietest Echo en bloedonderzoek bij 11-14 weken zwangerschap Aangeboren aandoeningen komen relatief weinig voor: 96 van de 100 zwangerschappen eindigen in de geboorte van een volkomen gezond kind.
Nadere informatieInfobrochure. Prenatale screening. Dienst: Gynaecologie-verloskunde Tel: mensen zorgen voor mensen
Infobrochure Prenatale screening Dienst: Gynaecologie-verloskunde Tel: 011 826 100 mensen zorgen voor mensen 2 Downsyndroom (trisomie 21) De meeste pasgeborenen zijn gezond. Elke baby heeft echter een
Nadere informatieNon Invasieve Prenatale Test (NIPT) NIPT-bijeenkomst, 13 november 2013
Non Invasieve Prenatale Test (NIPT) NIPT-bijeenkomst, 13 november 2013 Dr. Maarten Knapen medisch directeur Stichting Prenatale Screening Zuidwest Nederland gynaecoloog-perinatoloog ErasmusMC Rotterdam
Nadere informatieEr zijn twee onderzoeken mogelijk: 1. Met de combinatietest wordt onderzocht of er een verhoogde kans bestaat dat uw ongeboren kind Downsyndroom
Prenatale screening op Downsyndroom en lichamelijke afwijkingen INHOUD 1. Wat leest u in deze brochure? 2. Onderzoek naardownsyndroomen lichamelijke afwijkingen 2.1 Onderzoek naar Downsyndroom 2.2 Onderzoek
Nadere informatieSamenvatting. Huidige prenatale screening
Samenvatting De afgelopen jaren zijn nieuwe tests ontwikkeld om bij een foetus chromosoomafwijkingen op te sporen, zoals bijvoorbeeld het syndroom van Down. Kenmerk van deze tests is dat ze niet invasief
Nadere informatieDEEL 1. VOORBEREIDEN OP DE IMPLEMENTATIE VAN NIET-INVASIEVE PRENATALE SCREENING
De invoering van de Niet-Invasieve Prenatale Test (NIPT) heeft wereldwijd een grote verandering teweeg gebracht in de prenatale zorg. NIPT is een accurate en veilige prenatale test waarbij bloed van de
Nadere informatieUitkomsten van laboratoriumonderzoek
341 Uitkomsten van laboratoriumonderzoek C y t o g e n e t i s c h o n d e r z o e k Cytogenetisch onderzoek in vlokken en vruchtwater (en onder bijzondere omstandigheden soms in navelstrengbloed) levert
Nadere informatieValkuilen bij niet-invasieve foetale RhD typering Florentine F. Thurik
Valkuilen bij niet-invasieve foetale RhD typering Florentine F. Thurik Arts onderzoeker Afdeling Experimentele Immunohematologie Sanquin Research, Amsterdam, The Netherlands f.thurik@sanquin.nl Prenatale
Nadere informatiePraktische informatie. Sjaak Toet Scholingsbijeenkomst NIPT
Praktische informatie Sjaak Toet Scholingsbijeenkomst NIPT Inhoud Aanvraag in Peridos Toestemmingsformulier Bloedafnameformulier Bloedafnamelocaties voor NIPT Kosten Betaling door de zwangere De uitslag
Nadere informatiePrenatale screening en diagnostiek
Dienst Gynaecologie Verloskunde Informatie voor de ouders Prenatale screening en diagnostiek De term prenatale diagnostiek wordt vaak als een overkoepelende term gebruikt voor alle mogelijke testen en
Nadere informatieMinisterie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Beschikking van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en PG
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Beschikking van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, van 20SEP, 2016 houdende vergunningverlening in het kader van de Wet op het bevolkingsonderzoek
Nadere informatieKwaliteitscontrole parameters van de Nederlandse Down-, Edward- en Patausyndroom screening met de eerste trimester combinatietest, 2018
Kwaliteitscontrole parameters eerste trimester combinatietest: star-shl, 2018 1 van 20 Kwaliteitscontrole parameters van de Nederlandse Down-, Edward- en Patausyndroom screening met de eerste trimester
Nadere informatieRisicoberekening voor TRISOMIE 21 in het eerste trimester
Risico op trisomie 21 Centrum Menselijke Erfelijkheid Risicoberekening voor TRISOMIE 21 in het eerste trimester Hoewel de meeste baby s gezond zijn, heeft elke baby een kleine kans op een lichamelijke
Nadere informatieVerloskundige zorg en kraamzorg 2019
Verloskundige zorg en kraamzorg 2019 Verloskundige zorg en kraamzorg Gefeliciteerd met uw zwangerschap! Het krijgen van een kind is een bijzondere gebeurtenis. Om ervoor te zorgen dat u straks van uw kraamtijd
Nadere informatieRegionaal Protocol Verwijsbeleid 1 e lijn naar VC de Poort
Regionaal Protocol Verwijsbeleid 1 e lijn naar VC de Poort Nadat de zwangere voor de eerste controle bij de verwijzer is geweest waar zij uitleg heeft gekregen over de procedure rondom de 1 e trimester
Nadere informatieSamenvatting. Huidig programma en criteria voor screening
Samenvatting Technologische ontwikkelingen maken het in toenemende mate mogelijk om al vroeg in de zwangerschap eventuele afwijkingen bij de foetus op te sporen. Ook zijn nieuwe testen beschikbaar die
Nadere informatieNIPT: dynamiek & ethiek van prenatale screening. 31 maart 2014 SPSZN - Rotterdam dr mr Antina de Jong - Health, Ethics & Society
NIPT: dynamiek & ethiek van prenatale screening 31 maart 2014 SPSZN - Rotterdam dr mr Antina de Jong - Inhoud Context prenatale screening NIPT: 3 scenario s Dubbele doelstelling prenatale screening De
Nadere informatieInformatie over de screening op down-, edwards- en patausyndroom. Prenatale screening Mei 2019
Informatie over de screening op down-, edwards- en patausyndroom Prenatale screening Mei 2019 Inhoud 1 Wat kunt u laten onderzoeken? 3 U kunt uw ongeboren kind vroeg in de zwangerschap laten onderzoeken
Nadere informatieSamenvatting. Adviesvragen
Samenvatting Adviesvragen Wat zijn de beste tests om in de zwangerschap neuralebuisdefecten en downsyndroom te constateren bij een foetus? En hoe kan deze prenatale screening het beste worden uitgevoerd?
Nadere informatieResultaten TRIDENT-studie Symposium 23 mei 2016 Stichting Prenatale Screening Zuidwest Nederland
Resultaten TRIDENT-studie Symposium 23 mei 2016 Stichting Prenatale Screening Zuidwest Nederland Diane Van Opstal, Laboratorium Specialist Klinische Genetica TRIDENT 1 april 2014: start of NIPT in the
Nadere informatiePrenataal onderzoek Informatie over de combinatietest, 20 weken echo, vlokkentest, vruchtwaterpunctie en geavanceerd ultra geluid onderzoek (G.U.O.
Prenataal onderzoek Informatie over de combinatietest, 20 weken echo, vlokkentest, vruchtwaterpunctie en geavanceerd ultra geluid onderzoek (G.U.O.) Maatschap Gynaecologie IJsselland Ziekenhuis Inhoudsopgave
Nadere informatiePrenatale screening: het berekenen van de kans op aangeboren afwijkingen in het begin van de zwangerschap. Afdeling Verloskunde/Gynaecologie
Prenatale screening: het berekenen van de kans op aangeboren afwijkingen in het begin van de zwangerschap Afdeling Verloskunde/Gynaecologie In het kort De meeste kinderen worden gezond geboren, maar een
Nadere informatieControles en onderzoeken in de zwangerschap. De eerste controle
Controles en onderzoeken in de zwangerschap De onderwerpen die in dit document aan de orde komen zijn: De eerste controle Vervolgcontroles Bloedonderzoek Prenatale screening Prenatale diagnostiek Overige
Nadere informatieVerloskundige zorg en kraamzorg
Verloskundige zorg en kraamzorg 2017 Verloskundige zorg en kraamzorg Gefeliciteerd met uw zwangerschap! Het krijgen van een kind is een bijzondere gebeurtenis. Om ervoor te zorgen dat u straks van uw kraamtijd
Nadere informatieIn het kort. Welke testen zijn er mogelijk bij prenatale screening? Wat is prenatale screening?
prenatale screening Inhoudsopgave In het kort 3 Wat is prenatale screening? 3 Welke testen zijn er mogelijk bij prenatale screening? 3 Bij welke zwangerschapsduur vindt prenatale screening plaats? 3 Wie
Nadere informatieVerloskundige zorg en kraamzorg
Verloskundige zorg en Kraamzorg 2016 Verloskundige zorg en kraamzorg Gefeliciteerd met uw zwangerschap! Het krijgen van een kind is een bijzondere gebeurtenis. Om ervoor te zorgen dat u straks van uw kraamtijd
Nadere informatieVerloskundige zorg en kraamzorg
Verloskundige zorg en Kraamzorg 2017 Verloskundige zorg en kraamzorg Gefeliciteerd met uw zwangerschap! Het krijgen van een kind is een bijzondere gebeurtenis. Om ervoor te zorgen dat u straks van uw kraamtijd
Nadere informatieVerloskundige zorg en kraamzorg
Verloskundige zorg en kraamzorg 2015 Verloskundige zorg en kraamzorg Gefeliciteerd met uw zwangerschap! Het krijgen van een kind is een bijzondere gebeurtenis. Om ervoor te zorgen dat u straks van uw kraamtijd
Nadere informatieTabel 1: Kans op het krijgen van een kind met het syndroom van Down uitgezet tegen de leeftijd.
De Nekplooimeting Inleiding Elke zwangere hoopt op een gezonde baby. Helaas worden er soms kinderen geboren met een lichamelijke en/of een verstandelijke handicap. Met behulp van een echo-onderzoek (de
Nadere informatie