TREASURYSTATUUT LAURENTIUS

Transcriptie

1 TREASURYSTATUUT LAURENTIUS Versie januari 2017 Gebaseerd op het model van Aedes en VTW van 22 juli 2016 Status: Versie 1.1 Vastgesteld door de directeur-bestuurder d.d.: 23 januari 2017 Goedgekeurd door de Raad van Toezicht d.d.:

2 Inhoud 1. Inleiding Leeswijzer Doel van de Treasuryfunctie Positionering van het Treasurystatuut Reikwijdte Treasurystatuut Vaststelling Treasurystatuut Algemene uitgangspunten en wettelijke kaders Algemene uitgangspunten Externe en wettelijke bepalingen Administratieve organisatie en interne beheersing Uitgangspunten Functiescheiding Treasurycommissie Takkenpakket treasuryfunctie / Treasurer Financiële beleidscyclus (meerjaren)begroting en treasury jaarplan Taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden Jaarverslag Risicomanagement Het renterisico Het liquiditeitsrisico Het tegenpartijrisico Treasury activiteiten Uitgangspunten financiering Financiering met WSW Borging Financiering zonder WSW borging Financiële derivaten Beleggingen Liquiditeitenbeheer /21

3 1. Inleiding Het Treasurystatuut vormt voor Laurentius het toetsingskader m.b.t. activiteiten / besluiten in het kader van de treasuryfunctie. De treasuryfunctie omvat het geheel van verantwoordelijkheden gericht op: - Geldmiddelenbeheer in enge zin (cash management zijnde: liquiditeitenbeheer, saldobeheer, geldstromenbeheer en bankrekeningbeheer). - Beheer van risico s: o rente; o beschikbaarheidsrisico; o liquiditeitsrisico; o tegenpartijen. - Financiering: het aantrekken van vreemd vermogen ten behoeve van Laurentius. - Het beheersen van de financieringslasten binnen eigen vastgestelde risicokaders en extern opgelegde risicokaders. - Beheer van financiële derivaten. - Beheer van beleggingen. - Het onderhouden van goede investor relations met, voor de uitoefening van de treasury functie, relevante stakeholders (o.a. banken, financiers, WSW) Leeswijzer De structuur van het Treasurystatuut is als volgt. In hoofdstuk 1 wordt ingegaan op de achtergrond, doel van de treasuryfunctie en reikwijdte van het Treasurystatuut. Hoofdstuk 2 gaat over de algemene uitgangspunten en de wettelijke bepalingen. Hoofdstuk 3 gaat in op de administratieve organisatie en de interne beheersing. Hoofdstuk 4 gaat over de risicomanagement rond treasury. Hoofdstuk 5 gaat in op de treasuryactiviteiten zelf (leningen, beleggingen, derivaten en liquide middelen). Hoofdstuk 6 besteed aandacht aan het effect van de DAEB / niet-daeb scheiding op treasury Doel van de Treasuryfunctie De Treasuryfunctie is ondersteunend aan de realisatie van de volkshuisvestelijke doelstellingen en het op transparante wijze borgen van de financiële continuïteit. De financiële continuïteit van Laurentius wordt in samenhang met de verbonden ondernemingen Laurentius Holding BV en haar dochterondernemingen beschouwd. De treasuryfunctie is geen winstgerichte functie. Laurentius heeft de volgende doelstellingen ten aanzien van de treasuryfunctie geformuleerd: - Gericht op het waarborgen van de financiële continuïteit. - Het verzekeren van een duurzame toegang tot financiële markten (zowel geld-als kapitaalmarkt) tegen acceptabele condities. - Het optimaliseren van renteresultaten (baten en lasten) rekening houdend met de wettelijke kaders. - Voldoende liquide zijn en daardoor in staat zijn liquiditeitsrisico s op te kunnen vangen. - Het beschermen van het vermogen en resultaten tegen ongewenste financiële risico s. - Zorg dragen voor (kosten)effectief en efficiënt betalingsverkeer. - Voldoen aan de van toepassing zijnde wet- en regelgeving. 3/21

4 1.3. Positionering van het Treasurystatuut Het Treasurystatuut is onderdeel van het toezichtskader van de Raad van Toezicht (RvT). In het Reglement Financieel Beleid en Beheer (Rfbb) maakt Laurentius inzichtelijk hoe zij haar financiële continuïteit borgt, door weer te geven welke de uitgangspunten zijn van het financieel beleid en beheer en hoe de organisatie, de jaarlijkse monitoring en de betrokkenheid van het intern toezicht op het beheer zijn vormgegeven.. In het Treasurystatuut worden de doelstellingen, de governance, de planning en control, de interne organisatie, het risicomanagement, verantwoordingskader en het normenkader rondom de treasuryfunctie beschreven. In het Investeringsstatuut is vastgelegd op welke wijze Laurentius heeft geregeld dat investeringsbeslissingen doeltreffend, doelmatig en met voldoende oog voor risico s en rendementen worden genomen. Daarnaast wordt ingegaan op de wijze waarop risico s gedurende het proces van voorbereiding en uitvoering van projecten worden beheerst. Ten slotte wordt vastgelegd op welke wijze het toezicht door de RvT is geregeld Reikwijdte Treasurystatuut Dit statuut geldt voor de Toegelaten Instelling en voor de verbonden ondernemingen conform de wettelijke bepalingen opgenomen in de Woningwet en het reglement financieel beleid en beheer Vaststelling Treasurystatuut Het Treasurystatuut omvat de lange termijn richtlijnen m.b.t. de treasuryfunctie en wordt minimaal elke drie jaar geactualiseerd. Indien veranderende wet- of regelgeving doorwerkingen hebben op de inhoud van dit statuut, hebben deze veranderingen in principe voorrang op de uitgangspunten opgenomen in het Treasurystatuut. Het Treasurystatuut zal dan zo spoedig als mogelijk worden aangepast, zodat deze zich verhoudt met de nieuwe regelgeving. Het Treasurystatuut wordt vastgesteld door de directeur-bestuurder, en ter goedkeuring voorgelegd aan de RvT. De Business Controller inventariseert jaarlijks of het noodzakelijk is om het Investeringsstatuut en de daarin opgenomen uitgangspunten te herijken en legt eventuele wijzigingsvoorstellen ter goedkeuring voor aan de directeur-bestuurder en daaropvolgend de RvT. Daarnaast toetst de directeur-bestuurder periodiek de naleving van het investeringsstatuut door middel van een interne audit. 4/21

5 2. Algemene uitgangspunten en wettelijke kaders 2.1 Algemene uitgangspunten De uitgangspunten ten aanzien van de treasuryfunctie zijn ten aanzien van: Algemene uitgangspunten: - De bepalingen opgenomen in het Rfbb. - Treasuryactiviteiten hebben geen winstoogmerk, noch beogen extra geldstromen te creëren. Het gaat primair om evenwicht te vinden tussen continuïteit van de financiering in relatie tot de daarmee gepaard gaande kosten (rentelasten), secundair het realiseren van rendement op beleggingen (rentebaten). - De houding van Laurentius is defensief. - Er moet niet alleen worden gehandeld naar de letter maar ook naar de geest van dit statuut en vigerende wetgeving. - Incidentele beoogde afwijkingen van dit statuut dienen altijd schriftelijk onderbouwd aan de directeur-bestuurder te worden voorgelegd en vooraf door de RvT te worden goedgekeurd. - Minimaal voldoen aan de richtlijnen en kaders gesteld in het business risk model van WSW, zoals weergegeven o.a. in de ratio s ICR, DSCR, LTV Solvabiliteit, Dekkingsratio, en in richtlijnen ten aanzien van aanhouden van liquiditeiten en aantrekken van financiering en uitzetting van beleggingen op geld- en kapitaalmarkt. Daar waar nodig scherpt Laurentius deze minimale eis aan bij de diverse onderdelen om zeker te zijn dat de gestelde normen worden gehaald. De afspraken met WSW en AW inzake het financiële herstel, zoals opgenomen in de actualisatie van het herstelplan 2016, zijn leidend. Periodiek zal opnieuw worden beoordeeld of het normenkader nog past bij de bedrijfsvoering van Laurentius op dat moment. Administratieve organisatie en interne beheersing - De RvT toetst (c.q. laat toetsen door bij voorbeeld de IAD) dat de uitgevoerde transacties jaarlijks aan het mandaat, zoals voortvloeiend uit het treasury jaarplan en maximumbedragen uit hoofde van bestuurlijke bevoegdheden, voldoen. - Laurentius heeft een treasurycommissie. Dit is een adviesorgaan van de directeur-bestuurder t.a.v. de treasuryfunctie. - De toekomstige financiering- en beleggingsbehoefte wordt in kaart gebracht met behulp van de opgestelde financiële meerjarenbegroting en bijbehorende kasstroomprognose voor minimaal de komende 5 jaar. - Op korte termijn worden voortschrijdende maandelijkse liquiditeitsprognoses voor de komende twaalf maanden opgesteld. - Besluiten worden genomen op basis van de meest actuele (meerjaren-) begrotingen alsook in relatie tot het treasury jaarplan. - Indien tussentijds wijzigingen in de prognoses zijn te voorzien, worden eerst de prognoses geactualiseerd alvorens een besluit wordt genomen. - Alle treasury transacties worden adequaat geregistreerd in een softwarepakket. - De uitvoering van bepaalde (deel) taken van de treasuryfunctie kan worden opgedragen aan derden via een bestuursbesluit. Voorwaarde is dat deze derden onafhankelijk zijn en geen direct geldelijk belang hebben bij de uitkomst van te nemen beslissingen. De betrokkenheid mag evenmin conflicterend zijn met de gewenste functiescheiding. Laurentius gaat na dat de 5/21

6 ingehuurde derde integer handelt richting Laurentius en niet tevens wordt betaald door een bank / derden m.b.t. de geleverde diensten / adviezen c.q. transacties. Risico-management - Rente- en rendementsrisico`s die samenhangen met de ondernemingsfinanciering, projectfinanciering en beleggingen worden in eerste instantie beheerst door optimale aansluiting te zoeken op beleid en concrete plannen van Laurentius; tevens wordt gestreefd naar een beperking van de risico`s. Treasury-activiteiten - Het lenen van gelden met het doel deze uit te zetten bij dezelfde of een andere partij ( near banking ) is niet toegestaan conform BTiV artikel 106 lid 1 sub d. - Financiering van Laurentius geschiedt in principe volgens de uitgangspunten van bedrijfsfinanciering. - Externe financiering wordt zo veel mogelijk beperkt door primair de intern beschikbare financieringsmiddelen in te zetten. - Laurentius streeft naar een optimale vervalkalender van haar leningenportefeuille, beleggingen en derivaten. De vervalkalender van de bestaande leningenportefeuille alsook de meerjarige kasstroomprognoses zijn bepalend voor het aantrekken van leningen. Er wordt daarbij gestreefd naar een in de tijd gelijkmatige spreiding van aflossingsverplichtingen, rentebetalingen en renteaanpassingen. Besluiten hierover worden in samenhang met het risicobeleid genomen. - Offertes worden minimaal bij twee partijen opgevraagd en geregistreerd. 2.2 Externe en wettelijke bepalingen Laurentius is een Toegelaten instelling (TI) in de betekenis van de Woningwet. De Woningwet, Besluit Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting 2015 (hierna BTIV), Regeling Toegelaten Insteling Volkshuisvesting (RTIV), Ministeriële regelingen zijn dan ook van toepassing. Daarnaast zijn in de Woningwet ook algemene bepalingen opgenomen rond verslaglegging, administratieve organisatie en informatievoorziening die ook betrekking hebben op treasury. Het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) Laurentius is deelnemer van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) en maakt voor (her)financiering van leningen mede gebruik van borgstelling door het WSW. Het WSW kent richtlijnen en normen waarbij onder andere wordt getoetst of deelnemers in aanmerking komen voor borgstelling door het fonds. Laurentius conformeert zich sinds toetreding als deelnemer aan het Deelnemersreglement en is voornemens dit te blijven doen. De richtlijnen en normen van het WSW vormen randvoorwaarden van het treasurybeleid van Laurentius. Over de mate waarin Laurentius heeft voldaan aan de richtlijnen en normen van het WSW op het gebied van treasury wordt verantwoording afgelegd in het jaarlijks op te stellen verantwoordingsdocumenten (o.a. jaarverslag, dvi en dpi) van Laurentius aan het WSW. 6/21

7 3. Administratieve organisatie en interne beheersing 3.1 Uitgangspunten De volgende uitgangspunten vormen onderdeel van het beleid: - Iedere transactie wordt door twee functionarissen geautoriseerd (vier ogen principe). - De directeur-bestuurder / RvT kan zich desgewenst laten bijstaan door een externe deskundige. - De externe accountant betrekt de interne controle in haar controlewerkzaamheden en rapporteert daarover rechtstreeks aan de RvT Functiescheiding De organisatiestructuur van Laurentius is, met betrekking tot de treasuryfunctie, in onderstaand schema op hoofdlijnen weergegeven. RvT Directeur- Bestuurder Business Controller Manager Bedrijfsvoering Treasury Commissie Planning & Control / Treasurer Administrateur Toelichting Organogram De functie Treasurer is gepositioneerd bij de afdeling Planning & Control. Het treasurybeleid wordt primair uitgevoerd door de Treasurer, welke rechtstreeks onder de Manager Bedrijfsvoering valt. Conform de bepalingen opgenomen in het reglement financieel beleid en beheer wordt de functiescheiding verder vorm gegeven. 1 RvT is opdrachtgever van accountant en de interim controle wordt ook met RvT gedeeld. 7/21

8 3.3 Treasurycommissie Laurentius heeft een treasurycommissie die minimaal vier keer per jaar bijeenkomt. De treasurycommissie bestaat uit de Manager Bedrijfsvoering, de Treasurer en een onafhankelijke externe deskundige. De treasurycommissie is een adviesorgaan dat de directeur-bestuurder gevraagd en ongevraagd adviseert over de uit te voeren transacties en overige treasuryvraagstukken. De belangrijkste bespreekpunten van het overleg van de treasurycommissie m.b.t de treasuryfunctie zijn: - De beleidsuitgangspunten. - De planning en controle cyclus (van jaarplan via uitvoering/ bijsturing tot en met verantwoording). - Het verkrijgen van een actueel inzicht in de meerjaren financieringsbehoefte dan wel beleggingsbehoefte, de liquiditeitspositie, kasstoomprognose en de risicopositie. - Het toetsen van de actuele situatie aan de bepalingen van het Treasurystatuut en de uitgangspunten van het treasury jaarplan. - De wenselijkheid cq noodzaak van wijzigingen in het Rfbb, het Treasurystatuut en het treasury jaarplan. - Het beoordelen van mogelijke maatregelen en transacties (o.a. m.b.t leningen, beleggingen, derivaten) aan de hand van schriftelijke transactievoorstellen. - Het beoordelen van de effecten van genomen beleids- en uitvoeringsbeslissingen. - Het beoordelen van de borgbaarheid en financierbaarheid van (nieuwbouw) DAEB projecten. - Het beoordelen van de financierbaarheid van (nieuwbouw) niet-daeb projecten. - Bespreken treasuryrapportages (inclusief liquiditeitsprognose). - Opleidingsplan treasury functionarissen. - Functioneren van de Treasurycommissie (één keer per jaar). - De keuze van een extern bureau. Hierbij worden betrokken de integriteit, de financiële stabiliteit van het treasurybureau, de professionaliteit van het bureau en de betrokken adviseur, beloning (geen resultaat Fee), AFM vergunning en ervaring in de woningcorporatiesector. De Treasurer vervult de secretarisrol t.a.v. de Treasurycommissie en stelt het verslag n.a.v. de bijeenkomsten op. Van iedere bijeenkomst wordt een verslag gemaakt en dit wordt binnen drie weken vastgesteld door de Treasurycommissie en ter informatie verzonden aan de directeurbestuurder en auditcommissie van de RvT. Relevante kennis borgen m.b.t. de treasurycommissie Omdat treasuryactiviteiten erg specialistisch van aard zijn en gedegen kennis van de materie noodzakelijk is, dient de Treasurycommissie als collectief aantoonbaar relevante kennis van hebben. Minstens twee leden van de Treasurycommissie moeten inzicht hebben in aard, werking en risico s van de afgesloten financiële contracten (waaronder derivaten en beleggingen). Zolang dit niet is ingevuld, dient de Treasurycommissie een extern adviseur die aantoonbaar relevante kennis beschikt, deel uit te laten maken van de Treasurycommissie. 8/21

9 3.4 Takkenpakket treasuryfunctie / Treasurer De uitvoerende taken van de treasuryfunctie binnen Laurentius op het gebied van treasury worden uitgevoerd binnen het team Planning & Control door (senior) medewerker Planning & Control en/of een (senior) Financial Controller. In dit stuk wordt deze gemeenschappelijke functie met onderstaande taken aangeduid als de Treasurer; er is niet een aparte functionaris in deze rol werkzaam: - het initiëren en coördineren van de beleidsvoorbereidende informatievoorziening. - Het voorbereiden van vergaderingen van de treasurycommissie (in de rol van secretaris). - Het opstellen en actualiseren van het Rfbb, het Treasurystatuut en het treasury jaarplan. - Het bijhouden van externe ontwikkelingen (o.a. marktinformatie alsook wijzigingen in wet en regelgeving) die mogelijk impact hebben op de treasuryfunctie. - Het doen van transactievoorstellen. - Uitvoeren van treasurytransacties. - Het opstellen van verantwoordingsinformatie. - Het onderhouden van contacten met banken en marktpartijen. - Administratieve organisatie, interne beheersing en uitvoering daarvan. Functiescheidingen zijn concreet opgenomen in het overzicht taken en verantwoordelijkheden treasury-gerelateerde activiteiten (bijlage bij Rfbb). 3.5 Financiële beleidscyclus Laurentius gebruikt de jaarlijks financiële beleidscyclus voor het vaststellen van het treasurybeleid, voor het afleggen van verantwoording over het gevoerde beleid en voor het tussentijds sturen van het beleid gedurende het jaar. De beleidscyclus heeft als startpunt de (meerjaren)begroting met daarbij het treasury jaarplan, tussentijdse voortgangsrapportages en als eindpunt het jaarverslag. 3.6 (meerjaren)begroting en treasury jaarplan Het treasury jaarplan is gebaseerd op de (meerjaren)begroting. Dit plan bevat het beleid, de doelstellingen, het mandaat en de treasury-taken voor het komende jaar, waarbij rekening wordt gehouden met het in het Treasurystatuut geformuleerde beleidskader alsook een risico (beheersings)paragraaf. In het treasury jaarplan worden o.a. de volgende zaken vastgelegd: - vertaling van (meerjaren) begroting naar treasuryactiviteiten voor de duur van het begrotingsjaar; - markt- en portefeuilleontwikkelingen; - formulering treasurybeleid komend jaar; - actiepunten en operationele activiteiten; - limieten aan liquiditeiten, beleggingen en omvang financiële derivaten-portefeuille; - controle technische functiescheiding; - de manier waarop wordt aangesloten op het beoordelingskader van de Autoriteit Woningcorporaties en deelnemersreglement van het WSW en de daaraan verbonden beoordeling van de business risks; - Informatie over de lenings-, beleggings- en derivatenportefeuille; - Het renterisico op lange termijn; - Het verloop van de liquiditeitspositie voor de korte en lange termijn; 9/21

10 - voortgang Plan van Aanpak afbouw bestaande beleggingen en financiële derivaten met betrekking tot toezichtsbelemmerende bepalingen. - maatregelen ter beheersing van liquiditeitsrisico's voortvloeiende uit financiële derivatencontracten. - Overige specifieke aandachtspunten. Het treasury jaarplan wordt opgesteld door de Treasurer en ter advisering voorgelegd aan de Treasurycommissie. Vervolgens wordt het plan voorgelegd aan de directeur-bestuurder ter vaststelling en doorgeleid naar de RvT ter goedkeuring. Middels het vaststellen van de begroting en het daarop gebaseerde treasury jaarplan geeft de directeur-bestuurder het mandaat aan de Treasurer om binnen deze kaders, opgenomen in het treasury jaarplan te gaan handelen. 3.7 Taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden De taken en verantwoordelijkheden zijn in de bijlage taken en verantwoordelijkheden treasurygerelateerde activiteiten bij het Rfbb inzichtelijk gemaakt. Uitgangspunt hierbij is dat een duidelijke functiescheiding wordt gehanteerd tussen de beschikkende, de registrerende, de beherende, de bewarende en de controlerende functie. Besluiten rond Treasury-activiteiten Besluiten passend binnen het Treasurystatuut en het Treasury-jaarplan worden genomen door de directeur-bestuurder. Besluiten die niet passen binnen het Treasurystatuut en het Treasury-jaarplan worden vooraf ter goedkeuring aan de RvT voorgelegd. Besluiten worden uitsluitend genomen op basis van schriftelijke transactievoorstellen en dienen te passen binnen de randvoorwaarden van het Treasurystatuut en het Treasury-jaarplan. Transactievoorstellen worden (waar mogelijk en zinvol) voorzien van een kosten / baten analyse. Financiële transacties t.a.v. liquiditeitsbeheer Additioneel monitort treasury dagelijks / twee wekelijks de liquiditeitspositie en de vervalkalender van Laurentius en sluit de Treasurer financiële transacties af. Mandaatregelingen / procuratiebevoegdheden De bevoegdheden voor autorisatie zijn vastgelegd in het Rfbb het overzicht taken en verantwoordelijkheden treasury-gerelateerde activiteiten (bijlage bij Rfbb) en de procuratiematrix. Sturingsmodel Laurentius neemt in het Treasury jaarplan tevens voor ten minste vijf jaar volgend op het laatst afgesloten boekjaar, streefwaarden en prestatie-indicatoren op, die betrekking hebben op treasury. Deze worden in relatie tot de in die jaren te verwachten financiële situatie en financiële risico s vastgelegd. In het Treasury jaarplan en in de kwartaalrapportage zijn de sturingsvariabelen t.a.v. treasury opgenomen. Frequentie rapportage is per kwartaal. Voortgangsrapportages Per kwartaal worden door de Treasurer voortgangsrapportages opgesteld over de realisatie van de in het Treasury jaarplan opgenomen doelstellingen. Ten behoeve van de beheersing van het beschikbaarheidsrisico worden tevens liquiditeitsprognoses opgenomen in de voortgangsrapportages. De rapportages worden besproken in de Treasury Commissie. De rapportages worden tevens ter kennisname gebracht aan de directeur-bestuurder en de leden van 10/21

11 de Audit Commissie tezamen met de notulen van het overleg van de Treasury Commissie. In de voortgangsrapportages worden minimaal de volgende onderwerpen behandeld: - Ontwikkeling van de kaspositie over de rapportageperiode in vergelijking tot de prognose uit de vorige rapportage. - Gebruik van rekening-courant en kasgeldfaciliteit over de rapportageperiode, inclusief de ontwikkeling van de rentestanden over beide faciliteiten. - Gedurende de rapportageperiode verrichte financiële transacties (Type, tegenpartij, modaliteiten): - De ontwikkeling van het percentage kort vreemd vermogen gerelateerd aan de totale omvang van het rentedragend vreemd vermogen gedurende de rapportageperiode. - De ontwikkeling van de beleggingsportefeuille in totaal alsmede de samenstellende delen gedurende de rapportageperiode. De spreiding over de verschillende waarden wordt tevens aangegeven. - Ontwikkeling van het gemiddeld rentepercentage van de leningenportefeuille gedurende de rapportageperiode. - Renterisicometing op basis van de WSW-methodiek. - Liquiditeitsprognoses. - Interne en externe ontwikkelingen die voor het resterende jaar van belang zijn met betrekking tot de liquiditeitspositie en het aantrekken en uitzetten van gelden. - Ontwikkeling van de marktwaarde van de derivatenportefeuille in relatie tot de thresholds en het minimum transferbedrag. - De toets van de beleggingen per tegenpartij aan de gestelde limieten en geformuleerde eisen binnen dit Treasurystatuut. - Het treasurybeleid dat Laurentius voorstaat voor het resterende jaar en de financiële consequenties ervan. - Toetsing uitgevoerde transacties aan het mandaat. 3.8 Jaarverslag In het jaarverslag wordt op een transparante, complete en inzichtelijke wijze, over het gevoerde beleid verslag gedaan van: - Het Treasurystatuut: het beleid en de uitvoering ten aanzien van treasuryactiviteiten in relatie tot dit statuut. - De beleggingsportefeuille, leningenportefeuille, derivatenportefeuille. - De samenstelling en omvang en marktwaarde (ontwikkeling) van de beleggingen en financiële derivaten. - De looptijden van de beleggingen, leningen en financiële derivaten. - De risicobeheersing rond de beleggingen en financiële derivaten in relatie tot marktwaarde, liquiditeits- en renterisico`s. - De interne organisatie rond treasury, procesgang, mandatering, interne controle en verantwoording en betrokkenheid externe accountant en interne toezichthouder. 11/21

12 4 Risicomanagement De belangrijkste risico's die betrekking hebben op alle treasury activiteiten zijn: - het renterisico; - het beschikbaarheidsrisico; - het liquiditeitsrisico; - het tegenpartijrisico. 4.1 Het renterisico Dit is het risico dat de toekomstige operationele kasstromen van Laurentius negatief worden beïnvloed door wijzigingen in de rentestanden. Onder renterisico wordt verstaan de optelsom van: - de schuldrestanten van de langlopende leningen die (deels) worden geherfinancierd in het betreffende jaar; - schuldrestant van leningen op moment van renteconversies en spreadherzieningen; - leningen met een variabele rente; - kort geld (zie onderdeel Liquiditeitenbeheer - instrumenten); Verminderd met: - de som van de schuldrestanten van de leningen waarvan de renterisico's zijn afgedekt met financiële derivaten. Alleen de bestaande renterisico-positie is onderwerp van renterisicobeheer. Doelstelling Doel is dat Laurentius een hoge mate van zekerheid krijgt over de toekomstige rentelasten en de rentelasten te minimaliseren voor de langere termijn. Limieten Voor de te hanteren limieten maakt Laurentius een splitsing in portefeuille renterisico (leningen/beleggingen/derivaten) en bedrijfseconomisch renterisico (saldo kasstromen en mutaties portefeuille). De volgende limieten zijn van toepassing: - portefeuille renterisico: o Het afgesproken rentetarief mag niet het maandelijks door het WSW gepubliceerde renteplafond overschrijden; o De ratio s blijven binnen de grenzen van de door het WSW opgestelde business risks; o Een lage risico-score bij (geen harde limiet): maximaal 15% renterisico in verhouding tot de geborgde schuldpositie. - bedrijfseconomisch renterisico: o De kasstroom dient minimaal de jaarlijks vastgesteld liquiditeiten buffer te bedragen. Eventuele negatieve bedragen worden opgevangen door geldmarkt transactie indien het een tijdelijk negatief saldo betreft. Bij structurele negatieve saldi wordt een financiering aangetrokken binnen de richtlijnen van het portefeuille rente risico; o De kasstroom blijft boven de 3% van de jaarhuuropbrengsten; o De kortgeld positie bedraagt niet meer dan 7,5% van de MVA. 12/21

13 4.2 Het liquiditeitsrisico Het liquiditeitsrisico betreft het risico dat Laurentius of haar verbonden ondernemingen op enig moment niet aan de direct opeisbare financiële verplichtingen kan voldoen. Doelstelling Doelstelling van Laurentius is het zorgdragen voor een effectieve en efficiënte financiering van alle voorgenomen activiteiten (inclusief 100% dochtermaatschappijen), waarbij in ieder geval in de financieringsbehoefte voor de komende twaalf maanden kan worden voorzien. Limieten - Een kortgeldfaciliteit van maximaal 7,5% van de materiële vaste activa volgens de meest recente jaarrekening. - Het borgingsplafond zoals jaarlijks verstrekt door WSW. Instrumenten - Laurentius zorgt voor een kwalitatief goede en periodiek geactualiseerde liquiditeitsprognose enplanning, inclusief scenario-analyse. De financieringsbehoefte wordt op basis van een geactualiseerde liquiditeitsplanning ingeschat. In het treasury jaarplan zal worden vastgelegd in welke mate de financieringsbehoefte zal worden afgedekt. Bij een verwachte significante verslechtering van het risicoprofiel zal de toekomstige financieringsbehoefte idealiter voortijdig worden gefinancierd. - Voldoende borgingsruimte bij het WSW voor de investeringen in sociale woningbouw beschikbaar, tijdige beschikbaarheid ongeborgde (her-) financiering en (voor de korte termijn) ruimte in beschikbare kredietlijnen bij banken. - Bij de totstandkoming van het Treasury-jaarplan levert de Treasurer een actieve bijdrage aan de kaderzetting, het opstellen en de beoordeling daarvan. Op basis daarvan kan beoordeeld worden of zowel voor het eerstkomende jaar als over een periode van tien jaar voldoende liquiditeiten / financieringsruimte beschikbaar is. - Inzet van onderpand met toestemming van het WSW rekening houdend met de vigerende regelgeving. - Het verstrekken van gevraagde relevante informatie zoals jaarrekening/jaarverslag aan financiers. - Investor relations beleid om over verschillende potentiele financiers te beschikken. - Beleid inzake gebruik van intermediairs. 4.3 Het tegenpartijrisico Bij het aangaan van financiële transacties loopt Laurentius een kredietrisico. Het kan zijn dat de tegenpartij niet aan haar financiële verplichtingen kan voldoen. In dat geval lijdt Laurentius mogelijk een verlies. Doelstelling is mogelijke verliezen voortkomend uit een gelopen kredietrisico te minimaliseren. Limieten Teneinde mogelijke verliezen te voorkomen streeft Laurentius er naar financiële (trans)acties aan te gaan met financieel solide tegenpartijen met zo hoog mogelijke lange termijn credit rating. Deze lange termijn credit rating van de betreffende tegenpartij zal minimaal "single A" (of vergelijkbaar) 13/21

14 dienen te zijn (Standard & Poor's: "A", Fitch: "A" en Moody's "A2"), afgegeven door tenminste twee van de drie rating bureaus. Voor het tegenpartij risico gelden de limieten zoals deze zijn opgenomen onder hoofdstuk 5.5 en 5.6. Instrumenten Er bestaat voor Laurentius een aantal mogelijkheden om het tegenpartij risico te reduceren. Deze zijn: - De keuze van tegenpartijen. - De spreiding over tegenpartijen. - Het verkrijgen van onderpand. Indien de totale uitstaande vordering de gestelde limiet dreigt te overschrijden dan kan Laurentius aan de tegenpartij onderpand gaan vragen. Indien de tegenpartij hiertoe niet genegen is, of de gestelde condities zijn niet acceptabel, dan dient de positie door Laurentius afgebouwd te worden. - Het aangaan van een netting agreement (matching van schulden en vorderingen bij kredietinstellingen)om het kredietrisico te beperken. 14/21

15 5 Treasury activiteiten 5.1 Uitgangspunten financiering - Bepalingen opgenomen in paragraaf 2.1 algemene uitgangspunten. - Het streven naar flexibiliteit in de leningenportefeuille zodat de omvang van de financiering snel aangepast kan worden aan een veranderde financieringsbehoefte. - Er wordt gestreefd naar spreiding over de diverse geldgevers. 5.2 Financiering met WSW Borging Ten behoeve van de DAEB-tak wordt in principe de financiering met borging van het WSW aangetrokken. Afwijkingen van dit uitgangspunt dient goed gemotiveerd te worden voorgelegd aan de directeur-bestuurder ter besluitvorming. De randvoorwaarden t.a.v. geborgde financiering zijn: - Voldoen aan de ratio s zoals door het WSW geformuleerd bij de business risks. - Per twaalf maanden (voortschrijdend) dient maximaal 15 % van het saldo uitstaande leningen van het laatste verslagjaar voor aflossing / herfinanciering en / of renteaanpassing in aanmerking te komen. - Er worden geen middelen aangetrokken voor een langere periode dan noodzakelijk is en passend bij de activiteiten. - Financiering wordt aangetrokken op basis van een geprognosticeerde financieringsbehoefte. Voor geborgde financieringen geldt een uiterste stortingsdatum van zes maanden (WSWrichtlijn) na afsluiten overeenkomst. - Leningen waarin zogenaamde embedded derivaten zijn verwerkt, zijn niet toegestaan. - Voor het aantrekken van nieuwe financiering dient de gemeentelijke achtervang op voorhand geregeld te zijn conform WSW reglement. 5.3 Financiering zonder WSW borging In dit hoofdstuk zijn de contouren vastgelegd waarbinnen besluiten genomen worden over het aantrekken van ongeborgde leningen voor niet-borgbare projecten door Laurentius. Het WSW borgt geen financiering voor niet-daeb projecten. Omdat alle projecten uniek zijn, wordt hier de randvoorwaarden op hoofdlijnen weergegeven. Wanneer dit in de toekomst concreet zou worden, wordt dit in een procedurebeschrijving verder uitgewerkt. Aangezien het met name nieuwe niet- DAEB projecten betreft zal er veelal sprake zijn van projectfinanciering 2. Onder projectfinanciering wordt in dit kader verstaan het voor korte termijn (< 2 jaar) aantrekken van gelden bij derden zonder WSW borging voor de realisatie van een bepaald project. Bij financiering van niet-daeb projecten is sprake van (onderdelen) van de markttoets conform de Woningwet en Btiv. Er zal conform de wettelijke procedure gehandeld dienen te worden: aanvragen externe offertes, WSW-toets, rendementseisen etc. Het daadwerkelijk aangaan van investeringsverplichtingen en daarmee samenhangende financieringsverplichtingen kan pas plaats vinden na toestemming van de Aw om het niet-daeb project te mogen gaan uitvoeren. 2 Aangezien de Toegelaten Instelling geen leningen / garanties mag verstrekken aan de holdingstructuur (en ook niet namens) wordt dit niet verder uitgewerkt. Ook wordt hier buiten beschouwing gelaten de corporaties die op basis van een eigen rating de mogelijkheid hebben om ongeborgde financiering aan te trekken. Dat vereist mogelijk specifiek maatwerk op dit onderdeel. Aangezien dat een relatief klein aantal betreft gaan we hier er niet verder op in. 15/21

16 Financierbaarheid (intern dan wel extern) van een niet borgbare project is een voorwaarde voor de voortgang van het project. In het kader van de scheiding van DAEB en niet-deab activiteiten kiest Laurentius voor administratieve scheiding. Ten aanzien van interne financiering van de DAEB tak aan de niet-daeb tak hanteert Laurentius de volgende uitgangspunten: - De rente en aflossingsverplichtingen van de interne startlening worden voldaan conform de intern vastgestelde leningsvoorwaarden, welke zijn getoetst aan de wettelijke bepalingen. - Indien de niet-daeb tak extra kasstromen genereert dan worden deze in principe aangewend om de interne startlening (deels) vervroegd af te lossen. - Financieringen voor nieuwe niet-daeb-activiteiten worden in principe geacht extern plaats te vinden. Indien deze mogelijkheden echter ontbreken kan er gebruik gemaakt worden van een interne vervolgfinanciering conform de wettelijke bepalingen, opgenomen in de Woningwet. - Laurentius verstrekt geen nieuwe garantstellingen en geen nieuwe leningen aan de verbonden ondernemingen. Uitgangspunten niet-borgbare financiering. - Laurentius komt zowel voor als na aantrekking van de ongeborgde lening voor reguliere borging door WSW in aanmerking. - De ongeborgde Lening past binnen het financieringsbeleid van Laurentius op totaal niveau (bedrijfsfinanciering). - Er is specifiek aandacht voor het herfinancieringsrisico en het renterisico van de totale ongeborgde leningenportefeuille (inclusief de nieuw aan te trekken ongeborgde lening). - Het project waarvoor borging cq lening wordt aangetrokken past binnen de portefeuillestrategie van Laurentius. - Verplichtingen (van enige omvang) ten aanzien van niet-daeb activiteiten kunnen pas aangegaan worden nadat gecommitteerde financiering binnen criteria van het investeringsstatuut geregeld is. - Voordat de lening wordt aangetrokken heeft het WSW daarvoor toestemming verleend inclusief toestemming van het WSW t.a.v. vrijgave van onderpand (indien aan de orde). - Rentescenario`s: ieder project wordt doorgerekend op basis van rentescenario`s. - Rentemanagement maakt onderdeel uit van het treasury jaarplan als de projecten daadwerkelijk worden gerealiseerd - Geen leningsovereenkomsten worden gesloten waarin is opgenomen dat leningen terstond opeisbaar zijn indien de lening verstrekker in surseance van betaling verkeert, of andere clausules met een dergelijke strekking. - Nieuwe financiële producten worden voor het afsluiten getoetst of ze voldoen aan de wet- en regelgeving en zo nodig voorgelegd aan het WSW, de AW en de accountant (i.v.m. verslagleggingsvereisten). Zekerheden - De directeur-bestuurder besluit over het geven van (aanvullende) garanties en / of zekerheden. - Voor het verstrekken van zekerheden aan derden is toestemming van het WSW vereist. - Zekerheden (bv hypothecaire zekerheid) voor de financiering van een nieuw project worden in eerste instantie gegeven op basis van de waarde van dat project. - Alle zekerheden die Laurentius verstrekt worden nauwkeurig omschreven en zijn altijd begrensd in omvang en looptijd. - De te verstrekken zekerheden worden integraal opgenomen in het financieringsadvies. - Externe kaders (met name artikel 21d van de gewijzigde Woningwet) worden in acht genomen. 16/21

17 Besluitvorming - De Treasury Commissie adviseert de directeur-bestuurder over de financierbaarheid. De overwegingen die tot het advies hebben geleid worden geprotocolleerd. - Dit advies vormt onderdeel van de formele besluitvorming van het doorgaan van het project. Na een goedkeurend besluit door de directeur-bestuurder, is de Treasurer verantwoordelijk voor de contracten met financiers en voor het aantrekken van de financiering voor het project. 5.4 Financiële derivaten Financiële derivaten zijn: a) financiële contracten waarvan de waarde is afgeleid van een onderliggende waarde of een referentieprijs, of b) onderdelen van financiële contracten die, op zichzelf beschouwd, financiële contracten als bedoeld in onderdeel a zijn. Financiële derivaten dienen altijd één op één aan te sluiten op de financieringsactiviteiten van de onderneming. Beleid t.a.v. derivaten Het aantrekken en afstoten van financiële derivaten heeft uitsluitend ten doel om risico s van het financiële beleid en beheer te beperken, specifiek het beheren van het renterisico. Derhalve zal de netto derivatenportefeuille per saldo nooit de omvang van de leningenportefeuille overstijgen. Uitgangspunt zal zijn dat Laurentius in principe geen gebruik maakt van financiële derivaten. Uitzonderingen zijn: - Er is geen goede alternatieve oplossing beschikbaar; - Ten opzichte van de geoffreerde financieringsalternatieven resulteert het aangaan van een lening in combinatie met een financiële derivatentransactie in verwachte lagere financieringskosten (de verschillende mogelijkheden moeten (per saldo) volledig vergelijkbaar zijn). In deze situatie wordt, indien mogelijk, het derivaat integraal onderdeel van de leningendocumentatie. - Inbouwen van zekerheid bij nieuwe financiering. Eisen ten aanzien van financiële derivaten: - Het aantrekken van financiële derivaten wordt alleen toegestaan na het afwegen van alternatieven (kosten- en batenanalyse) en risico-analyse. - De derivaten bevatten geen margin call verplichting. - De voorwaarden voldoen aan het deelnemersreglement / de richtlijnen WSW. Vanuit het Wettelijke kader, weergegeven in paragraaf 3.2 van het Rfbb: Laurentius hanteert t.a.v. derivaten de volgende bepalingen: - Laurentius en de verbonden ondernemingen hanteren geen rentevisie voor derivaten. Conform BTiV artikel 106 lid 1 sub a. - Het aantrekken en afstoten van derivaten uitsluitend geschiedt om de risico's van het financiële beleid en beheer te beperken. Conform BTiV artikel 106 lid 1 sub b. - Het vervreemden van derivaten, anders dan met het doel om derivaatposities te sluiten, is niet toegestaan. Conform BTiV artikel 106 lid 1 sub c. - Derivaten met toezichtbelemmerende bepalingen zijn niet toegestaan. Conform BTiV artikel 106 lid 2. Dit geldt voor nieuwe contracten; voor bestaande contracten met toezichtbelemmerende bepalingen geldt dat een plan van aanpak dient te worden opgesteld om deze bepalingen uit de contracten weg te (laten) nemen (inspanningsverplichting). 17/21

18 - Dat Laurentius en de verbonden ondernemingen, voor derivaten met toezichtbelemmerende bepalingen een plan van aanpak heeft opgesteld dat is gericht op het binnen een redelijkerwijs haalbare termijn afbouwen van deze bepalingen. Conform RTiV artikel 45 lid 2. - Dat Laurentius en de verbonden ondernemingen geen andere financiële derivaten aantrekt dan rentecaps of payer swaps: o ter hedging van variabele leningen die voor of tegelijk met het tijdstip van aantrekken van dat derivaat zijn aangetrokken, o welke payer swaps geen langere looptijd hebben dan 10 kalenderjaren, o waarvan het kalenderjaar waarin zij worden aangetrokken het eerste is, o of basisrenteleningen indien zij uitsluitend tot doel hebben om daarin derivaten in te laten doorzakken om te kunnen voldoen aan de buffereis of het sluiten/unwinden van contracten met toezichtbelemmerende bepalingen. Conform BTiV artikel lid 1 sub a en b. - Dat Laurentius en de verbonden ondernemingen uitsluitend financiële derivaten aantrekt, als de financiële instelling bij wie ze aankoopt haar heeft aangemerkt als een niet-professionele belegger. Conform BTiV artikel 107 lid 2 sub a. - Dat Laurentius. en de verbonden ondernemingen uitsluitend financiële derivaten aantrekt, nadat zij met de instelling van welke zij die derivaten aantrekt een Raamovereenkomst interest rate swaps (bijlage 6 bij de regeling) en een zogenaamd " ISDA Master Agreement" (zie ook onderdeel B van bijlage 7: "Schedule to 2002 Master Agreement") heeft afgesloten. Conform BTiV artikel 107 lid 2 sub b en c. - Dat Laurentius. en de verbonden ondernemingen uitsluitend financiële derivaten aantrekt die in euro's luiden. Conform BTiV artikel 107 lid 2 sub d. - De bank, waarbij een dochtermaatschappij financiële derivaten afsluit of middelen uitzet, voldoet aan de eisen, genoemd in BTiV artikel 13, eerste lid. Conform BTiV artikel 107 lid 3. Handhaving van bepalingen rond derivaten: Zie Hoofdstuk Beleggingen Beleggingsbeleid Beleggingen zijn geen kernactiviteit van Laurentius. Dit wordt door Laurentius vormgegeven door: - het aantrekken en afstoten van beleggingen is uitsluitend ingegeven op het beperken van risico s van het financiële beleid en beheer en op het borgen van de financiële continuïteit; - uitsluitend risicomijdend te beleggen. Eisen aan beleggingen - De looptijd van een belegging dient in verhouding te staan tot de periode waarin de belegde middelen feitelijk niet benodigd zijn om aan de lopende financiële verplichtingen te kunnen voldoen, zoals blijkend uit een actuele kasstroomprognose. - De bestaande beleggingsportefeuille wordt periodiek geanalyseerd of deze voldoet aan het reglement financieel beleid en beheer. Indien een belegging niet voldoet dan stelt de treasurycommissie een plan van aanpak op, en legt deze voor aan de AW. Het uitgangspunt bij 3 Veeg BTiV: Artikel 107 wordt als volgt gewijzigd: 1. Het tweede lid, onderdeel a, vervalt onder vernummering van de onderdelen b tot en met e tot a tot en met d. 2. Na het tweede lid wordt een lid toegevoegd, luidende: 3. Het reglement bepaalt voorts dat een bank, waarbij een dochtermaatschappij financiële derivaten afsluit of middelen uitzet, voldoet aan de eisen, genoemd in artikel 13, eerste lid. 18/21

19 dit plan is de desbetreffende belegging in zo spoedig mogelijk haalbaar te achten termijn wordt afgebouwd, rekening houdend met bedrijfseconomische uitgangspunten. Vanuit het Wettelijke kader, weergegeven in het reglement financieel beleid en beheer: Laurentius hanteert t.a.v. beleggingen de volgende bepalingen (in lijn met het reglement financieel beleid en beheer): - Laurentius en de verbonden ondernemingen hanteren geen rentevisie voor beleggingen. Conform BTiV artikel 106 lid 1 sub a. - Het aantrekken en afstoten van beleggingen uitsluitend geschiedt om de risico's van het financiële beleid en beheer te beperken. Conform BTiV artikel 106 lid 1 sub b. - Naast de eventuele buffers ten behoeve van het beheersen van de liquiditeitsrisico s van de derivatenportefeuille streeft Laurentius er naar om een saldo liquide middelen aan te houden ter grootte van het in 4.3 aangegeven kader. In onderstaande tabel zijn de mogelijke soorten beleggingen, omvang en looptijd daarvan opgenomen conform RTiV artikel 41 lid 1 sub b en RTiV artikel 41 lid 1 sub c. Mogelijke soorten Mogelijke Mogelijke looptijd Toelichting beleggingen omvang Rekening-courant N.v.t. 5 jaar Conform onderstaande limieten per tegenpartij Spaarrekening N.v.t. 5 jaar Conform onderstaande limieten per tegenpartij (Termijn)deposito 0 5 jaar Niet inzetbaar als buffer voor stresstest Om hoofdsomrisico uit te sluiten worden staatobligaties uitgesloten. In de volgende tabel staan de limieten per rating die gelden voor de gezamenlijke saldi voor de instrumenten Rekeningen Courant, Spaarrekeningen en Deposito s; maximaal bedrag per tegenpartij bedraagt 10 miljoen: S&P rating Limiet AAA 100 miljoen AA 50 miljoen A 25 miljoen - Alleen tijdelijk overtollige middelen komen in aanmerking om te beleggen conform RTiV artikel 41 lid 1 sub d. - Laurentius en de verbonden ondernemingen doen slechts beleggingen bij financiële ondernemingen die zijn gevestigd in een lidstaat met een AA-rating (door tenminste twee van de drie ratingburo's). Conform RTiV artikel 41 lid 1 sub e Laurentius en de verbonden ondernemingen doen slechts beleggingen bij financiële ondernemingen, die voor zichzelf en voor de door hen uitgegeven waardepapieren beschikken over minimaal een A-rating (door tenminste twee van de drie ratingburo's). Conform BTIV artikel 13 lid 2a - Laurentius en de verbonden ondernemingen doen slechts beleggingen met een hoofdsomgarantie op de einddatum. Conform RTiV artikel 41 lid 1 sub f. - Laurentius en de verbonden ondernemingen doen slechts beleggingen in euro s. Conform RTiV artikel 41 lid 1 sub g. - Laurentius en de verbonden ondernemingen doen geen beleggingen in aandelen en achtergesteld papier. Conform RTiV artikel 41 lid 1 sub h. 19/21

20 - Laurentius en de verbonden ondernemingen doen geen beleggingen met een looptijd > 5 jaar. Conform RTiV artikel 41 lid 1 sub i. - De middelen die zijn gemoeid met de beleggingen, gedurende de looptijd van de belegging, zijn niet nodig om te voldoen aan lopende financiële verplichtingen (zoals blijkend uit de kasstroomprognose). Conform RTiV artikel 41 lid 1 sub j. - De beleggingen worden zoveel mogelijk aangehouden tot de bij aanvang van de belegging vastgestelde looptijd. Conform RTiV artikel 41 lid 1 sub k. - Laurentius en de verbonden ondernemingen gaan geen beleggingsovereenkomsten met toezichtbelemmerende clausules aan. Conform RTiV artikel 41 lid 1 sub l. - Laurentius en de verbonden ondernemingen, waarvan de beleggingsportefeuille op 1 juli 2015 niet voldoet aan deze regeling, heeft een plan van aanpak opgesteld dat is gericht op het zo spoedig mogelijk beëindigen van die beleggingen. Conform RTiV artikel 41 lid 2. Handhaving van bepalingen rond beleggingen: Zie Hoofdstuk Liquiditeitenbeheer De definitie van liquiditeitenbeheer is het beheer van saldi in rekening courant en de portefeuille geldmarkttransacties met een looptijd van maximaal 2 jaar. Uitgangspunten De uitgangspunten t.a.v. liquiditeitenbeheer zijn: - De liquiditeitspositie dient te allen tijde te waarborgen dat verplichtingen tijdig kunnen worden nagekomen. - Optimaliseren van het rendement op beschikbare liquide middelen tegen zo min mogelijke kosten. Hierbij wordt als voorwaarde gesteld dat deze liquide middelen op elk moment tijdig en tegen lage kosten verkrijgbaar zijn. Ontwikkelingen in de kaspositie worden periodiek vergeleken met de prognose. - Kortgeldfinanciering (waaronder rekening-courant) dient altijd onder de grens zoals gesteld door het WSW te blijven. Doelstelling De doelstelling van liquiditeitenbeheer is dat Laurentius te allen tijden moet kunnen voldoen aan de lopende betalingsverplichtingen. Daarbij wordt ook rekening gehouden met de verplichte liquiditeitsbuffer in het kader van de derivatenportefeuille. Eisen ten aanzien van liquiditeitenbeheer: - het zorgdragen voor een effectief, veilig en efficiënt betalingsverkeer. - Betaalrekeningen aangehouden bij een daartoe aangewezen huisbank. Deze heeft haar hoofdkantoor in de Euro-zone en is voorzien van een A-rating afgegeven door ten minste twee van de drie ratingbureaus Moody s, Standard and Poor s en Fitch. Bij de selectie van een huisbank wordt vooraf vastgelegd op basis van welke criteria de selectie gemaakt wordt. - Waar mogelijk worden door interne financiering de externe rentelasten geminimaliseerd. Alle rekeningen worden zo veel mogelijk opgenomen in een saldo-en compensatieregeling. - Geldmarkttransacties moeten tot doel hebben het korte termijn resultaat over liquiditeitsoverschotten en tekorten te verbeteren (maximalisatie van de renteopbrengst, minimalisatie van de rentekosten). 20/21

21 - Geldmarkttransacties dienen een zichtbare meeropbrengst te hebben in relatie tot de daarmee gemoeide werkzaamheden. - Geldmarkttransacties (u/g) mogen een maximale looptijd van 2 jaar hebben. - Het tegenpartijrisico 4 wordt beperkt door de liquide middelen te spreiden over de verschillende financiële instellingen, waarbij nooit meer dan 10 miljoen bij één financiële instelling wordt ondergebracht. Kredietfaciliteit: Laurentius hanteert een liquiditeitsondergrens (zoals omschreven in paragraaf 4.4) teneinde: - op onverwachte ontwikkelingen in te kunnen spelen; - kortstondige financieringsbehoefte op te vangen. De eisen ten aanzien van de kredietfaciliteit zijn: - Financiering door middel van een kredietfaciliteit zal voldoen aan maximering zoals de WSWnorm die aangeeft. - Voor het aantrekken van een kredietfaciliteit is voorafgaande toestemming van WSW nodig. - Verstrekken van een bankgarantie aan derden legt beslag op (een gedeelte van) de liquiditeiten en is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming hiervoor van de Manager Bedrijfsvoering). Daarbij wordt tevens rekening gehouden met het deelnemersreglement van het WSW. - Uitzonderingen zijn toegestaan in de vorm van rekening courant, onderhandse leningen, deposito`s of hiermee vergelijkbare spaar- en beleggingsproducten en moeten voldoen aan de limieten per geldnemer en noteren in Euro. De geldnemers zijn solide debiteuren met een recente rating. 4 exclusief geld in deposito, (geplaatste margin calls). 21/21