Polder vispassages Rijnland

Transcriptie

1 Polder vispassages Rijnland Myron Mebius Sportvisserij SAG4 Stagiair visstand beheer commissie Rijnland

2 Rapport Polder vispassages Rijnland Hoogheemraadschap van Rijnland Archimedesweg 1 te Leiden Myron Mebius Sportvisserij SAG4 Stagiair visstand beheer commissie Rijnland Hoogheemraadschap van Rijnland II

3 Samenvatting Ik heb de inhoud van dit rapport tijdens mijn stage periode binnen Rijnland onderzocht en uitgewerkt. Dit heb ik gedaan voor mijn studie sportvisserij waar ik nu in het laatste jaar zit. Voor deze studie heb ik 3 PvB (proeve van bekwaamheid) nodig uit het bedrijfsleven. Dit houdt in dat je een opdracht uitvoert in opdracht van een bedrijf en dit zelf organiseert en zorgt dat het tot een goed eind komt. De opdracht die ik voor PvB 2 heb gekozen is een onderzoek opdracht, terwijl mijn eerste pvb een uitvoer opdracht was. Dit rapport is het resultaat van mijn onderzoek. Aan de PvB opdracht hangen een aantal aspecten die terug moeten komen tijdens de opdracht. Dat zijn de volgende punten: - Inventariseert wensen inrichtings-, onderhoud- en/of beheersplan - Voert inventarisatie van terrein en omgeving uit - Stelt inrichtings-, onderhouds-, en/of beheersplan op - Presenteert inrichtings-, onderhouds- en/of beheersplan - Stelt werkplan op - Organiseert mensen, materialen en middelen - Bewaakt uitvoering kwaliteitsbeleid - Acquireert Dit onderzoek voer ik uit namens project groep zuidgeest want hier is het idee vandaan gekomen. Ik zal hier meer over vertellen in de inleiding. -Resultaat Het gebruik van polder passages is goed toe te passen in het gebied van Rijnland. Er zijn genoeg locaties waar deze passages goed zijn werk zouden kunnen doen en waar het soms ook nodig is. Echter moet er altijd wel goed overwogen worden of het resultaat rendabel genoeg is om een passage te plaatsen. Ik heb naar aanleiding van dit onderzoek een instrument gemaakt dat het kiezen van locaties makkelijker maakt. Hierin is in 1 oogopslag goed te zien of het geschikt of minder geschikt is. Hoogheemraadschap van Rijnland III

4 Inhoudsopgave Samenvatting... III 1. Inleiding Aanleiding tot het onderzoek Probleemstelling Doel van het onderzoek Achtergrond Visie op vismigratie visie en beleid Randvoorwaarden voor viswatertypen Rol van vismigratievoorzieningen bij het halen van de KRW-doelen Bereikbaar maken van ontbrekend habitat Afweging Uitvoering van het onderzoek Hoe ik het onderzoek heb uitgevoerd Veldbezoek Delfland Beschrijving van de passages Algemene informatie De Polderbekkenpassage De poldervissluis De polderborstelbaantje Polder De Wit vispassage De analyse: criteria vis passages/werkplan Toepasbare criteria Kosten Toepasbaarheid vis passages zuidgeest Locatie 1: oranje polder, stuw gelegen langs de Papeweg Locatie 2: duivenvoordse- veenzijdsepolder Locatie 3: stuw starrenburgerpolder locatie 4: stuw starrenburgerpolder - knippolder Conclusie en aanbeveling Is het gebruik van polder passages binnen Rijnland mogelijk? Hoogheemraadschap van Rijnland IV

5 7.2 Wat wint Rijnland met het gebruik van polder passages? Monitoring Aanbeveling voor gebied zuidgeest Aanbeveling voor Rijnland bronnen Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage Hoogheemraadschap van Rijnland V

6 1. Inleiding 1.1 Aanleiding tot het onderzoek Het Hoogheemraadschap van Rijnland is op zoek naar een oplossing om polders met elkaar te verbinden zodat er een vrije vismigratie mogelijk is. Het gebied van Rijnland bevat namelijk 206 polders met daarbij 747 peilbesluiten. Deze peilbesluiten worden onder andere gehandhaafd door meer dan 2500 stuwen zie Al deze stuwen vormen een barrière voor vis en vismigratie. Rijnland staat voor vrije vismigratie in zijn gebied en dat is in de polders nog niet altijd even goed mogelijk. Dit is terug te lezen in de visie vismigratie 2014 en in de nota vis die Rijnland heeft opgesteld Figuur 1 (gebied Rijnland Op het moment heeft Rijnland de visie vismigratie liggen. Hierin wordt besproken wat de problemen zijn en welke oplossingen hiervoor gebuikt kunnen worden. De prioriteit van Rijnland betreffende vismigratie kunt u zien in het onderstaande figuur. Een aantal speerpunten die Rijnland hier voor gebuikt zijn als volgt. -Knelpunten zoet-zout opheffen voor trekvissen -Leefgebied vergroten voor trekvissen -Paaigebied bereikbaar maken voor zoetwatervissen -Leefgebied van zoetwatervissen vergroten In hoofdstuk 2.1 ga ik verder in op deze 4 speerpunten. Figuur 2 (prioriteit Rijnland vismigratie Hoogheemraadschap van Rijnland 6

7 Momenteel wordt er gewerkt aan het watergebiedsplan Zuidgeest in Wassenaar, Voorschoten en Katwijk ter verbetering van de water berging en water verdeling in het gebied. Als er mee koppel kansen zijn wordt waterkwaliteit ook meegenomen in de afzonderlijke projecten. Naar aanleiding van een presentatie door een ecoloog van Arcadis heeft de projectleider van Zuidgeest aangeven onderzoek te willen doen naar de mogelijkheden vismigratie te bevorderen in het plangebied. Aan de hand daarvan wilde ik graag onderzoeken wat de sportvisserij van dit idee vindt en op welke punten het goed is voor de visstand. Dit ben ik steeds meer gaan uitbreiden en uiteindelijk heb ik voorgesteld om een advies rapport te schrijven om een aanbeveling te doen met betrekking tot vismigratie binnen de projecten van zuidgeest. Daarnaast in het waardevol om voor meerdere polders binnen het beheergebied van Rijnland een inventarisatie uit te voeren om vismigratie te bevorderen. Om deze reden is het rapport nu ook gericht op een totaal advies voor Rijnland om op kansrijke locaties een vis passage te plaatsen. Concreet wil Rijnland uitgezocht hebben wat de voor en nadelen zijn van een polder passage die vismigratie tussen polders mogelijk maakt. 1.2 Probleemstelling Het probleem van de huidige situatie is dat vis niet kan migreren tussen verschillende peilgebieden in polders. Dit komt vaak door de vele peilbesluiten binnen een polder. Deze peilverschillen worden in polders vaak gehandhaafd door stuwen en dammen. Daardoor kan vis niet altijd migreren tussen voortplanting-, opgroei- en rust gebieden. Ook kunnen de vissen die voor hun voorplanting naar zee trekken niet van polder naar polder om de boezem op te trekken, denk hierbij aan paling. Veelal vindt je in polders maar een soort habitat voor de vissen en zal de biodiversiteit hierdoor niet groot zijn. Dit is gebaseerd op mijn eigen observaties. Vissen hebben allemaal een eigen soort omgeving nodig en omdat vaak in de polder maar 1 beeld voorkomt zullen hier maar een beperkt aantal vissoorten voorkomen. 1.3 Doel van het onderzoek Het doel van mijn onderzoek bestaat uit 2 delen. 1. Voor het beheergebied van Rijnland in beeld brengen wat de toepasbaarheid is van polder passages en wat de rand voorwaarden moeten zijn voor de polders. Hierdoor is de kans groter dat het plaatsen van een passage een succes wordt. Ook zal ik aangeven waarnaar gekeken moet worden bij volgende projecten. Zo kunnen er meer passages aangelegd worden binnen het vismigratie beleid van Rijnland. 2. Binnen dit onderzoek ga ik ook specifiek in op mogelijke peilvakken in het water gebied plan zuidgeest. Dit komt omdat in dit gebied waarschijnlijk budget beschikbaar is om een pilot uit te voeren met 1 van de passages. Hiervoor ga ik een aantal locaties bezoeken om er achter te komen welke locaties hier geschikt zijn. Hoogheemraadschap van Rijnland 7

8 2. Achtergrond 2.1 Visie op vismigratie Vismigratie is van belang voor een goede visstand in het algemeen en voor het voortbestaan van diadrome vissoorten in het bijzonder. Diadrome vissoorten zijn soorten die zowel zoet als zout water nodig hebben om hun levenscyclus te kunnen voltooien. Voor trekvissen wil Rijnland in ieder geval de belangrijkste migratieroutes passeerbaar maken. Dit betekent dat knelpunten voor migratie op de grenzen van de boezem met buitenwater in beide richtingen worden opgelost en dat knelpunten tussen peilvakken onderling en tussen polders en boezem op termijn worden opgelost. Algemene vissoorten hebben baat bij migratievoorzieningen wanneer hierdoor knelpunten op de route tussen de verschillende leefgebieden (paaigronden, opgroeigebied, overwinteringsgebied) worden opgelost. Waar mogelijk worden migratieknelpunten opgelost wanneer er werkzaamheden aan gemalen of andere kunstwerken plaatsvinden. Wanneer blijkt dat er belangrijke knelpunten zijn bij gemalen die kort geleden zijn gerenoveerd, dan worden deze met voorrang opgelost en wordt niet gewacht tot het gemaal opnieuw aan renovatie toe is. De mogelijkheden om vismigratie te bevorderen door aangepast sluisbeheer zullen worden onderzocht in de studie habitat en areaal voor een goede visstand. Bij renovatie en nieuwbouw van grote (boezem) gemalen (niet standaard gemalen) wil Rijnland al vanaf de voorontwerpfase rekening houden met de belangen van vis. De ecologische randvoorwaarden ten aanzien van vis zijn onderdeel van het programma van eisen voor het pompenbestek en het civiel bestek. De functionaliteit van vismigratievoorzieningen worden gemonitord door visonderzoek uit te voeren bij de gemalen. Dit is zeker in de komende jaren van belang omdat er nog weinig kennis is over vismigratievoorzieningen. Rijnland wil de beschikbare kennis en ervaring bijhouden en haar eigen inzichten delen met overige waterschappen in Nederland. (bron: nota visbeleid Rijnland) Knelpunten zoet-zout opheffen voor trekvissen Hiermee bedoeld Rijnland dat ze de verbinding willen maken voor vissen vanaf de zee naar het boezem water. Dit is vaak ook de moeilijkste stap om op te lossen omdat hier vaak grote gemalen staan die alleen water naar buiten pompen. Rijnland heeft dit probleem bijvoorbeeld opgelost bij gemaal halfweg om een vispassage naast het gemaal aan te leggen. Leefgebied vergroten voor trekvissen Om het leefgebied voor zoet-zout migrerende trekvissen te vergroten wil Rijnland de boezem met polders verbinden. Hierdoor komt er meer leefgebied voor de trekvissen. En veel komt er meer habitat bij wat niet te vinden is in de boezem, denk aan kleine ondiepe sloten met veel beplanting. Dit kan doormiddel van een vispassage naast een poldergemaal aan te leggen. Maar veelal is dit een dure oplossing. Ook kan er gekozen worden voor visvriendelijk pompen waar de vis meer kans heeft om het te overleven. Hoogheemraadschap van Rijnland 8

9 Figuur 3 het resultaat van een niet visvriendelijk gemaal. Gelukkig heeft Rijnland dit op veel plekken al opgelost. (Bron: sportvisserij Nederland Paaigebied bereikbaar maken voor zoetwatervissen De zoetwatervissen in Rijnland zijn voor hun voortbestaan minder afhankelijk van vismigratie dan de zoet-zout migrerende soorten. Voor deze soorten is het echter wel belangrijk dat ze deel habitatten kunnen bereiken. Zoals opgroei, paai en voedsel gebieden. Dit is niet altijd overal te vinden. Door het aansluiten van polders aan boezem en polders aan polders kan dit probleem vaak worden opgelost. Hoogheemraadschap van Rijnland 9

10 Leefgebieden voor zoetwatervissen vergroten Binnen de polders kunnen stuwen vis passeer baar worden gemaakt zodat een groter aaneengesloten leefgebied binnen de polder ontstaat. In grotere leefgebieden is de visstand gezonder dan in kleine leefgebieden (meer genetische uitwisseling) en is de kans op het lokaal uitsterven van populaties kleiner. Dit is gelijk het stuk waar dit onderzoek op gericht is. Om te kijken voor locaties en wat er nodig is om geschikte gebieden te vinden. Ik denk dat hier veel voor Rijnland te winnen is, omdat er veel polders zijn en nog veel meer peilgebieden die allemaal worden gehandhaafd doormiddel van een stuw of damwand. Een voorbeeld is te zien op figuur 4. Figuur 4 (dit is vaak het beeld in de polders op dit moment. Veel stuwen om het peil te reguleren. Barrières voor vis bij wat niet te passeren valt 2.2 visie en beleid Visstand in de KRW Voor de Kaderrichtlijn Water (KRW) zijn in het beheergebied van Rijnland waterlichamen aangewezen. Dit zijn de grote meren en plassen, boezemkanalen, hoofdwatergangen die voor de afwatering van grote polders zorgen en sloten en vaarten die in waterrijke gebieden dan wel in Natura2000 gebieden liggen. Voor deze waterlichamen zijn doelen afgeleid en vastgesteld, waaronder doelen voor de visstand. De wateren voor de passages vallen in de categorie overige wateren. Hiervoor zijn nog geen doelen opgesteld. Dit rapport loopt hier eigenlijk op vooruit. Hoogheemraadschap van Rijnland 10

11 2.3 Randvoorwaarden voor viswatertypen De samenstelling van de visstand is afhankelijk van de waterkwaliteit en de inrichting en eventueel de mate van verbinding van wateren. Naast de inrichting en de kwaliteit speelt ook de grootte van het beschikbare leefgebied een rol in een goede visstand. Kritische vissoorten hebben meer ruimte nodig om een stabiele populatie te vormen dan eurytope vissoorten. Voor een gezonde snoekpopulatie is tenminste 50 ha open water nodig, voor een gezonde populatie blankvoorns 20 ha. 2.4 Rol van vismigratievoorzieningen bij het halen van de KRW-doelen Vismigratie kan op verschillende manieren bijdragen aan het behalen van de KRW-doelen. Op een directe manier omdat de aanwezigheid van migrerende soorten meetelt in de beoordeling van de visstand. Daarnaast indirect doordat een vismigratievoorziening habitat bereikbaar kan maken dat in een waterlichaam niet, of te weinig aanwezig is. Ten slotte kan een vismigratievoorziening bijdragen aan het vergroten van het leefgebied. Door een polder met 30 ha open water te verbinden met een polder met 20 ha open water wordt in totaal 50 ha open water bereikbaar gemaakt waardoor bijvoorbeeld een gezonde snoekpopulatie kan ontstaan. 2.5 Bereikbaar maken van ontbrekend habitat Een goede visstand kan ontstaan als de inrichting en de waterkwaliteit in het waterlichaam voldoen aan de randvoorwaarden die bij de gewenste visstand horen. Als dit niet het geval is, dan kunnen gebieden worden aangekoppeld waarin dit wel het geval is. Het habitat dat naar verwachting in de meeste gevallen ontbreekt zijn ondiepe, goed begroeide watergangen waarin planten minnende soorten kunnen paaien en opgroeien. 2.6 Afweging Het watersysteem van Rijnland is versnipperd. Het bestaat uit een groot aantal peilvakken dat door kunstwerken van elkaar gescheiden is. Hierdoor kunnen vissen niet vrij migreren tussen de benodigde leefgebieden. In het ideale geval staan alle wateren met elkaar in verbinding en kan in elk deelhabitat de visstand ontstaan die past bij de inrichting en de waterkwaliteit. De inrichting van veel waterlichamen is onvoldoende om de randvoorwaarden voor een goede visstand te bieden. Er is te weinig bedekking aan oevervegetatie, maar vooral ondergedoken en drijvende vegetatie. In de meeste waterlichamen is voldoende diep water aanwezig voor de overwintering. Er is vooral gebrek aan paaiplaatsen en begroeide zones voor planten minnende vissen. Het aankoppelen van begroeide polders biedt paaiplaatsen aan vissen in de waterlichamen. Door plantenrijke gebieden te verbinden aan waterlichamen worden paaiplaatsen voor zoetwatervissen bereikbaar gemaakt, tegelijkertijd vindt de driedoornige stekelbaars opgroeigebied in deze plantenrijke wateren. Een duurzame verbetering van de visstand wordt naar verwachting vooral bereikt door een verbetering van de waterkwaliteit en de inrichting zodat aan de habitateisen van de vissen binnen het bereikbare gebied wordt voldaan. Bij voorkeur zijn de verschillende leefgebieden Hoogheemraadschap van Rijnland 11

12 voor vis aanwezig binnen watersysteemkundige eenheid (peil vak, polder of boezemsysteem). Het heeft daarom de voorkeur om de ontwikkeling van vegetatie in het betreffende water te bevorderen, zodat daar de gewenste visstand ontstaat en zich kan handhaven. (bron: visie vismigratie, 2014) Hoogheemraadschap van Rijnland 12

13 3. Uitvoering van het onderzoek 3.1 Hoe ik het onderzoek heb uitgevoerd Een aantal acties die ik heb ondernomen om tot een goede conclusie te komen. 1. Om te kijken waar de stuwen staan in de polders heb ik Rijnland geoweb gebruikt. Hiermee kan je makkelijk zien hoe de situatie in de polder is en naar welke polder die overstort. 2. Ik heb interviews gehad met onder andere: Raymond Hazebroek projectleider zuidgeest, Lucienne Vuister ecologen en vis specialist binnen Rijnland, Willem Visser watersysteem beheerder, Koen Mathot stagebegeleider. 3. Interne documenten gelezen zoals de nota vis en de visie vismigratie. 4. Ik ben op veldbezoek geweest in Delfland met mensen van Delfland en van Arcadis. 5. Afspraken gemaakt met watersysteem beheerders om samen te kijken naar locaties in polders. 6. Zelf veldbezoeken gebracht aan de stuwen. 7. Literatuur vispassages van Arcadis. Om het plaatsen van de passages zo succesvol en rendabel mogelijk te maken zijn er diverse mogelijkheden waarmee de locatie bepaald kan worden. Een van de meeste belangrijkste kaarten voor dit project is de kaart die laat zien welke polders geschikt zijn om op de boezem aan te sluiten. Dit is een stap hoger uit de vismigratie piramide. De polder met de boezem te verbinden wil Rijnland doen door middel van visvriendelijke gemalen. Bij het opstellen van deze kaart is gekeken naar verschillende factoren zoals: - Het peil ten opzichte van de boezem.. - Waterdiepte in de boezem. - Groote van de polder. - Natuurlijke habitat plaatsen in de polder. - Geschikte opgroei gebieden voor paling. De kaart geschikte opgroei polders Rijnland is verdeeld in 3 kleuren: -blauw = zeer geschikt -groen = geschikt -oranje = minder geschikt Deze kaart kan gebruikt worden bij het zoeken van locaties. De kaart geeft namelijk aan welke polders er te boek staan om aan te sluiten op de boezem. Als je door middel van een Hoogheemraadschap van Rijnland 13

14 polder passage het gebied kan vergroten wordt het meer rendabel om de polder aan te sluiten op de boezem. Zo wordt er dan meer hectare water bereikbaar. Een kort voorbeeld hoe je de kaart kan gebruiken. Gebied A staat te boek als zeer geschikt water om aan te sluiten aan de boezem. Dit komt omdat aan dat peil gebied het gemaal zit. Gebied B ligt achter gebied A. hierdoor is die minder geschikt om op de boezem aan te sluiten en hier is ook geen gemaal aanwezig. De twee gebieden worden op deze locatie gescheiden door drie stuwen. Als een van de stuwen wordt voorzien van een polderpassage, dan wordt gebied A bereikbaar voor vis uit gebied B en andersom. Door het verbinden van de gebieden kan je gebied B nu ook als blauw rekenen. Hierdoor is de opbrengst groter als er een visvriendelijk gemaal wordt geplaatst. De volledige kaart is te vinden in bijlage 1 Ook is er de kaart waar staat aangegeven hoeveel open water in welke polder zich bevindt. Dit staat aangegeven in verschillende klassen. Blauw = >20HA Groen = 5-20HA Geel = 2-5HA Oranje = 0,5-2HA Rood = <0,5HA Volgens de criteria uit hoofdstuk 5.1 zijn de gele polders de selectie die loont om met elkaar aan te sluiten. Hier is ook terug te lezen waarom. De volledige kaart is terug te vinden in bijlage 2 Figuur 5 (uitsnede kaart Een andere eis voor een geslaagde vispassage is de aanwezige stuw of damwand. Als deze er al niet is en deze geen peilvakken scheidt kan er ook geen passage worden geplaatst. Dit kan worden opgezocht via geoweb. Hier staat precies aangegeven waar de stuw zich bevindt en wat voor stuw het is. Dit is een vrij snelle methode, hierdoor hoef je niet langs alle locaties om te kijken of er een stuw aanwezig is. Dit heb ik voor al de blauwe gebieden opgezocht en bekeken. Een aantal van de blauwe peilgebieden vielen al af omdat er geen stuw of dam wand aanwezig was. als er een aantal locaties zijn uitgekomen is een veld bezoek wel zeer handig omdat je dan kan zien hoe alles er bij ligt en kan ook gelijk worden gekeken naar de polder zelf. Hoogheemraadschap van Rijnland 14

15 3.2 Veldbezoek Delfland Samen met twee mannen van hoogheemraadschap Delfland ben ik bij twee van hun vispassages gaan kijken. Zij hebben al een geruime tijd een polder bekken passage en een poldervissluis passage staan. Dit in combinatie met Arcadis als test pilot. Als eerst zijn wij gaan kijken bij de polder bekkenpassage. Deze hebben ze gebruikt op een stuw met constante overloop omdat deze passage minimaal 5l/s nodig heeft om zijn werk goed te doen. Dat was hier ook het geval. Figuur 7 (Polderbekken passage in gebied Delfland Zoals u hier kan zien zijn er houten schoten aan de zijkant van de passage geplaatst. Dit hebben ze gedaan omdat er steeds water aan de zijkanten overheen liep als er een goede overstroom was. Dit hebben ze bij de nieuwere versies al opgelost. Al met al waren ze zeer tevreden met deze passage, de resultaten waren goed en deze passage heeft bijna geen onderhoud nodig als hij er staat. Dit is een kwestie van plaatsten en klaar. Op de 2 de locatie waar wij zijn gaan kijken hebben ze een polder vis sluis toegepast. Deze heeft wat meer technische onderdelen dus hij is wat groter dan polderbekken passage. De mannen waren zeer te spreken over deze passage. In het begin van de testperiode was het geen succes. Dit kwam omdat er toen nog geen constante lokstroom was. Deze is nodig om de vissen te laten voelen dat hier water overstroomt. Op figuur 8 & 10 ziet u hoe de passage er nu bijstaat in het gebied van Delfland. Hier hebben ze de lokstroom opgelost door een kleine inkeping te maken aan de voorkant van de zwarte bak. Hierdoor stroomt er constant water over de passage. Dit is maar een zeer klein beetje maar genoeg om de vissen te lokken. Het mooie van deze passage is dat hij geen Hoogheemraadschap van Rijnland 15

16 Figuur 8 (polder vis sluis locatie Delfland constante overstroom nodig heeft. Hier bij Delfland hebben ze uit een damwand een stuk plank weggehaald om de doorgang te creëren. Deze passage heeft alleen wel stroom nodig. Dit hebben ze hier opgelost door gebruik te maken van zonnepanelen. Deze laad overdag een accu op en s avonds als de passage zijn werk gaat doen heeft deze genoeg stroom voor de hele nacht. Er is timer opgezet zodat de passage alleen s avonds zijn werk gaat doen. Dit omdat dit de periode is waarin de vis het meest actief is. Ook heeft Delfland bij deze passage een pomp geplaatst die het verloren water weer terug in het bovenstaande water pomp. Hier waren de mannen niet echt tevreden over omdat, de pomp nogal storing gevoelig was. ook is het verlies is zo weinig dat het niet nodig is om een pomp te plaatsen vonden hun. Hoogheemraadschap van Rijnland 16

17 4. Beschrijving van de passages 4.1 Algemene informatie -Polderpassages ARCADIS heeft een aantal kleine vispassagetypen ontwikkeld, specifiek voor vismigratieknelpunten in de polder. De voorzieningen zijn toepasbaar op locaties met weinig of zeer wisselend debiet en weinig ruimte. De passages zijn eenvoudig inpasbaar naast of aan een bestaande stuw of peilscheiding. -Gering waterverlies Door het toepassen van vaste overlaten is er geen risico op het uitzakken van het waterpeil in droge perioden. In gebieden met een structureel watertekort kan iedere passage worden uitgerust met een zonnepomp. Een pomp die met behulp van een zonnepaneel overdag het verbruikte water terugpompt naar het hogere peil. Het netto waterverlies is daardoor nihil. -Eenvoudig toepasbaar De passages worden modulair opgebouwd, van HDPE (hard kunststof). Dit materiaal is licht en gemakkelijke bewerkbaar. De passages kunnen hierdoor snel en eenvoudig worden gemaakt en geplaatst, als separate voorziening aan een bestaande stuw, of geïntegreerd in de damwand. 4.2 De Polderbekkenpassage Deze passage bestaat uit een aaneenschakeling van kleine vierkante bekkens. De bekkens zijn passeer baar voor vis via vensters aan de bovenzijde van de tussenschotten. De passage functioneert optimaal bij een debiet van minimaal 5 l/s en is eenvoudig aan de stuw klep of vast peilscheiding te bevestigen. Deze passage raad ik aan te gebruiken als er voldoende ruimte is en een constante overstort. De ruimte die deze passage in neemt is ongeveer 3m lang. Figuur 9 (polder bekken passage Hoogheemraadschap van Rijnland 17

18 4.3 De poldervissluis De passage is gebaseerd op het sluisprincipe, water wordt in de vissluis gefaseerd geschut middels een afsluitbaar verdronken venster. De werking van de passage is onafhankelijk van het verval, het ruimtebeslag wordt niet groter naarmate het verval toeneemt. Op de foto is de passage geplaatst in combinatie met een lokstroomcompensatiepomp, Het netto waterverlies over één etmaal is daardoor nihil. De polder vissluis is debiet onafhankelijk, maar voor een goede werking is 2 tot 5 l/s aanbevolen. Deze passage is zeer goed te gebruiken als de ruimte beperkt is. Dit door het kleine systeem wat nog geen meter lang is. Verder kan deze zowel voor een stuw als op een damwand worden geplaatst. Figuur 10 (polder vis sluis Hoogheemraadschap van Rijnland 18

19 4.4 De polderborstelbaantje Deze zeer compacte passage bestaat uit een borstelbaan voor (glas)aal en een bekkenbaan ontworpen voor driedoornige stekelbaars. De passage is eenvoudig aan de stuw klep te koppelen en werkt met een drijver, zodat de passage zich automatisch stelt naar het waterpeil. Het borstelbaantje kan zijn werk al doen met een debiet van 1 l/s. tevens is het zo dat als het peil zakt dit niet uit maakt. De passage stopt dan even met zijn werk doen, Omdat hij geen overstroom heeft. Zodra het waterniveau weer op peil is stroomt de passage weer vol en kan de vis er weer gebruik van maken. Deze passage is zeer goed te gebruiken bij stuwen die nog wel eens willen veranderen van stand. Door de drijvers zal deze automatisch mee omhoog komen. Figuur 11 (polder borstel baan) Hoogheemraadschap van Rijnland 19

20 4.5 Polder De Wit vispassage De passage bestaat uit een standaard De Wit passage-ontwerp, maar dan uitgevoerd in PE. De passage is zo ontworpen dat deze in twee prefab delen aan beide zijde van de damwand kan worden bevestigd. De enige aanpassing aan het kunstwerk is een opening in de damwand om beide delen te kunnen koppelen. Debiet onafhankelijk van de gebruikte dimensies min 10 l/s aanbevolen. Deze passage is goed geschikt voor damwanden. Hier wordt een verbinding gemaakt tussen de twee peilvakken. Figuur 12 (polder de wit vispassage) Figuur 13 een dwars door zicht van een polder de wit vispassage Hoogheemraadschap van Rijnland 20

21 5. De analyse: criteria vis passages/werkplan 5.1 Toepasbare criteria Omdat Rijnland constant nieuwe peilbesluiten maakt en daardoor ook nieuwe stuwen of damwanden maakt blijven polder vaak niet toegankelijk voor de vis. Om dit probleem om te lossen kan bij elke nieuwe stuw of damwand worden gekeken of er de mogelijkheid is om een passage te plaatsen. Hierdoor wordt de situatie niet verslechterd. Ook kan er gebruik worden gemaakt van de passages als oude stuwen of damwanden worden opgeknapt. Hierdoor worden de knelpunten in polders opgelost. Er zijn een aantal criteria waar op gelet moet worden tijdens het kiezen van toekomstige locaties. Hieronder zijn de criteria in volgorde van prioriteit genoemd. 1. Er kan worden gekeken naar de kaart geschikte peilgebieden hierin staat welke status de polder heeft om in aanmerking te komen om aan de boezem verbonden te worden. Wordt dit gebied vergroot doormiddel van een passage dan wordt het meer rendabel om het op de boezem aan te sluiten 2. Is het peilvak aangrenzend aan een ander peilvak door middel van een stuw of dam. Zonder dit wordt het moeilijk om gebruik te maken van een polder passage 3. Is het peilverschil niet groter dan 50cm. De passages zijn geschikt tot een peilverschil van 50cm, het ideale verschil is niet groter dan 30cm. 4. Denk aan eventuele exoten die voor een plaag kunnen zorgen. Deze kunnen zich dan verplaatsen naar een groter gebied. Groter gebied= meer voortplanting plaatsen= meer aantallen= groter probleem 5. Ondervindt de rest van de omliggende natuur geen overlast van de passage. 6. Ligt de stuw of dam vrij. Denk hierbij aan de bereikbaarheid van de passage. Dat de stuw niet tussen een brug ligt ingeklemd, tegen een duiker aan, voor een inlaat. Dat maakt het alleen maar moeilijker om de passage te plaatsten. Is er genoeg ruimte om 1 van de passages te plaatsen 7. Is het debiet genoeg om de passage te kunnen laten werken. Dit kunt u terug vinden in het hoofdstuk: bijschrijving polder passages hoofdstuk 4 blz Wat vinden gemeente, visvereniging, omwonende en andere betrokken partijen van het plan. 9. Zijn er meeloop kansen met andere projecten of opknap projecten. Mocht de situatie al goed zijn maar wordt deze verslechterd door een stuw of damwand dan zou er eigenlijk altijd gekeken moeten worden wat de mogelijkheden zijn om de situatie in orde te houden. Op de volgende pagina vindt u een kleine tabel die u kan helpen met het afstrepen van de criteria. Door dit rapport heeft Lucienne Vuister van de afdeling Adviseur advies en Onderzoek Kwaliteit nieuwe criteria en uitganspunten opgesteld. Hierbij heeft ze ook een nieuwe kaart gemaakt waar in staat aangegeven welke situatie de polders in het gebied van Rijnland hebben. Deze kaart gaat over de grote in HA per polder. Dit staat aangegeven door middel van verschillende kleuren. Hoogheemraadschap van Rijnland 21

22 Blauw = > 20HA Groen = 5-20HA Geel = 2-5HA Oranje = 0,5-2HA Rood = <0,5HA De volledige kaart is te vinden in bijlage 2. De uitganspunten en criteria die Lucienne heeft op gesteld zijn als volgt: Uitgangspunten: In principe een passage maken als een bestaand peilvak wordt opgeknipt; 5 ha open water in een peilvak is voldoende voor een gezonde populatie van snoek en minder kritische vissoorten; Het verbinden van zeer kleine peilvakken aan grotere doen we niet want niet kostenefficiënt; Verbinden van peilvakken kan alleen als er een stuw of damwand tussen staat, een vakgemaal is vaak te klein om goed passeerbaar te maken. De ecologische kwaliteit in de beide peilvakken moet goed zijn, zodat er voor vissen meer geschikt habitat van goede kwaliteit te vinden is na verbinding. (De praktische uitgangspunten uit Myrons rapport komen hier nog boven op, zoals hoogte peilverschil, bereikbaarheid van locatie etc). Criteria: 10. Peilvakken met > 5 ha open water niet verbinden (want voldoende water in peilvak voor gezonde visstand) 11. Peilvakken met < 2 ha open water niet verbinden (want te kleine oppervlak om de kosten te kunnen verantwoorden) 12. De peilvakken die aan elkaar worden gekoppeld moeten samen een oppervlak open water > 5 ha hebben 13. Peilvakken die via stuw gescheiden zijn wel verbinden 14. Peilvakken die via vakgemaal gescheiden zijn niet verbinden 15. De ecologische kwaliteit in de peilvakken moet goed zijn (te beoordelen met een quick scan voor ecologische waterkwaliteit). Voor de beeldvorming: In bijlage 2 is per peilvak en onderbemaling de hoeveelheid open water in klassen weergegeven. Peilvakken blauw en groen zijn groot genoeg, hoeven niet verbonden te worden aan een ander peilvak. Peilvakken oranje en rood zijn te klein om kostenefficient te verbinden. De gele peilvakken zitten in de range die loont om te verbinden aan een ander peilvak. Hoogheemraadschap van Rijnland 22

23 In hoofdstuk 2.3 en 2.4 kunt u lezen dat voor een perfecte visstand 50HA water nodig is. Dit is de optimale situatie. 5HA water is het minimale wat nodig is voor een gezonde snoekstand. Daarom zijn de criteria zo opgesteld dat allen de kleinere peilvakken met elkaar verbonden zouden moeten worden. Hierdoor komen er dan meer polders bij die groter dan 5HA zijn en dus geschikter worden om een goede visstand te krijgen. Dit betekend niet dat hoe groter de polders zijn die je aan elkaar aansluit hoe slechter het wordt. In tegen deels hoe groter en dus hoe meer HA hoe beter voor de vis en visstand. De criteria zijn puur gericht op kosten effectiviteit hierdoor wordt gezegd dat polders van meer dan 5HA open water niet verbonden hoeven te worden omdat deze al groot genoeg zijn. Daar in tegen worden de wat kleinere polders van 2 tot 5HA juist als geschikt aangegeven omdat deze veel profijt hebben van een eventuele koppeling met een andere polder. Om meerdere polders van 2HA of kleiner te verbinden wordt afgeraden. Hiervoor zijn de kosten te hoog ten opzichte van de winst die wordt geboekt. 5.2 Kosten De kosten voor Rijnland blijven beperkt met het gebruik van deze vispassage s. Het plaatsen van de passages gebeurt door Arcadis zelf. Wij leveren de locatie waar het geplaats kan worden en Arcadis doet het uitvoerende deel. Elke passage kan worden geplaatst voor onder de Hierdoor zijn de kosten relatief laag met wat er wordt bereikt. Verder kan er wel gekeken worden bij toekomstige projecten. Wordt er een stuw of dam aangelegd, dan is er misschien de mogelijkheid om er gelijk een passage bij te pakken. Hierdoor kan er snel na elkaar of tegelijkertijd worden gewerkt. Het plaatsen van de passage kan worden gedaan binnen een dag. Het proces van start tot einde duurt ongeveer 2 tot 3 maanden. Arcadis geeft de volgende volgorde van werken op om tot een einde van het project te komen. 1. Bij opdracht beginnen we met een veldbezoek, zodat we een goed beeld krijgen bij de situatie en wat metingen kunnen doen. 2. Voor het op maat maken van de passage vragen wij gegevens over waterpeilen, bodemhoogte, constructietekeningen en ondergrond. 3. Op basis van punt 1 en 2 wordt een korte memo geschreven met ontwerpvoorstel (berekening en schetstekening). 4. Na goedkeuring wordt de passage daadwerkelijk gemaakt en geplaatst. 5. Eventuele monitoring kan het best plaatsvinden in het voorjaar, wanneer vis actief stroomopwaarts migreert. Hoogheemraadschap van Rijnland 23

24 6. Toepasbaarheid vis passages zuidgeest Voor dit rapport heb ik vier locaties gevonden waar de vispassages goed tot zijn recht komen. twee daarvan zijn nieuwe locaties waar binnenkort een nieuwe stuw wordt geplaats en twee locatie is een bestaande locatie met geschikte stuw. Voor alle vier de locaties zal ik schrijven waarom deze locatie geschikt is en wat er mee wordt bereikt. 6.1 Locatie 1: oranje polder, stuw gelegen langs de Papeweg Deze locatie is gelegen in bewoond gebied van voorschoten. Hierdoor zullen de bewoners de vispassage vaak zien staan. Het peilverschil is hier goed en er is een constante overstroom. Verder zou deze locatie geschikt zijn omdat het bovengelegen peilvak ook deels in onbewoond polder gebied ligt. Hier kan de vis rust, voedsel en voortplanting plaatsen vinden. En in het laaggelegen peilvak vindt de vis juist goede overwinterings plekken. Deze polder heeft in het hooggelegen peilvak een inlaat vanuit de boezem. Dan wordt de polder gescheiden door de stuw en aan het einde van het laag gelegen peilvak is het poldergemaal wat weer op de boezem aansluit. Ook heb ik voor deze plek contact gehad met de plaatselijke hengelsportvereniging. Zij waren zeer te spreken over het idee om hier een passage te maken. Zij gaven ook aan dat als deze twee peilvakken met elkaar verbonden worden dat dit het langste watersysteem van voorschoten zou zijn. Het enigst nadeel van deze plek is dat de stuw tussen een brug ligt ingeklemd. Hierdoor zal het plaatsen zeer moeilijk zijn en is de ruimte zeer beperkt. Dit kunt u zien op de onderstaande foto s Figuur 14 (brug papeweg Figuur 15 (brug Papeweg Hoogheemraadschap van Rijnland 24

25 Door de brug raad ik aan om op deze locatie een polderborstel baan te gebruiken. Deze is compact en niet te lang. Hierdoor is er nog genoeg ruimte voor als er teveel water over de stuw stormt om snel af te voeren. In bijlage 3 ga ik verder in op de criteria die opgesteld zijn. Hierin kan u zien hoe deze polder scoort per criteria. Zoals u kunt zien staat de polder aangegeven als slecht om aan te sluiten op de boezem. Dit komt omdat de polder een wat lager gelegen polder is en dus veel verschil is tussen het peil van de boezem en de polder. Desondanks scoren de rest van de criteria vrij goed hier. Daarom is dit een van de locaties waar een mogelijke passage goed tot zijn recht zal komen. Figuur 16 (connectie gebied oranje polder bron: Job van Beem Hier is te zien welk effect de vis passage heeft en welke twee gebieden hij met elkaar verbind. Deze polder heeft de kleur oranje op de kaart. Toch is dit een interessante locatie. De hengelsportvereniging van Voorschoten heeft mij hier over verteld. Zij vertellen dat de vis in dit gebied veel winst heeft als beide polders aan elkaar worden verbonden. Op de kaart heeft die de kleur oranje omdat hij laag ligt ten opzichte van de boezem. Hoogheemraadschap van Rijnland 25

26 6.2 Locatie 2: duivenvoordse- veenzijdsepolder Deze locatie is gelegen in het landgoed Ter Horst. Hierdoor heeft de passage op deze locatie een goede bedragen aan de natuur van dit gebied. De stuw is gelegen voor een ruime sifon die onder de boezem sloot van dit gebied doorloopt naar het andere peilvak. Voor de sifon ligt een ruime bak met een stuw waar constant water overheen komt. Het peil verschil bedraagt hier 20cm en is dus goed te overbruggen voor de vissen. Ook is de stuw gelegen langs een wandelpad waar veel natuurliefhebbers over heen wandelen. Dit betekend dat de stuw ook kan worden bezocht en worden bekeken door mensen. Figuur 17 (stuw met hekwerk dv polder Op de bovenstaande foto ziet u dat er een krooshek voor de stuw staat. Ik heb hierover contact gehad met de water systeem beheerder en wij zijn tot de conclusie gekomen dat als de spijlen aan de zijkant worden verwijderd ook prima wat grotere vissen kunnen passeren. Figuur 18 (stuw DV polder Op afbeelding 18 kunt u de ruimte achter de stuw zien. Deze ruimte is wat beperkt maar toch groot genoeg voor een polder vissluis. Door de ruime overstort is er wel een aanpassing nodig voor de polder vissluis. Mijn idee over een aanpassing zorgt dat de overstort die er nu is ook Hoogheemraadschap van Rijnland 26

27 gewoon blijft zoals die er nu is. Hierdoor blijft zowel het boven als onderliggende peil bijna gelijk. De aanpassing zou kunnen zijn de poldervis sluis bak over de gehele breedte van de stuw te maken en de overstort te verplaatsen naar het einde van de bak. Hierdoor ontstaat er een constante lokstroom voor de bak. Zodra de vissluis open gaat zal deze lokstroom verdwijnen en tevoorschijn komen bij de ingang van de bak onderwater. Wat dan nog wel moet gebeuren is overstort hoogte van de huidige stuw iets verlagen en de overstort hoogte van de bak dient dan even hoog te worden zoals de stuw nu staat. Hierdoor blijft het peil de zelfde hoogte houden maar kan vis vanuit de bak over de stuw heen zwemmen. Figuur 19 (connectie gebied DV polder bron: Job van Beem Hier ziet u welke effect de vis passage heeft en welke twee gebieden hij met elkaar verbind. Beide polders hebben op de kaart de kleur blauw dus zeer geschikt. Dit omdat het verschil naar de boezem niet te groot is en ook omdat de polders allebei ruime watergangen hebben. Tevens wordt er ook een groot gebied met elkaar verbonden. Hoogheemraadschap van Rijnland 27

28 In bijlage 4 ga ik verder in op de criteria die opgesteld zijn. Hierin kan u zien hoe deze polder scoort per criteria. In de bijlage heb ik gekeken naar alle criteria binnen deze polder. Zoals u kunt zien scoort hij op alle punten goed of zeer goed. Daarom is deze locatie een van de betere om een passage te plaatsen. Hoogheemraadschap van Rijnland 28

29 6.3 Locatie 3: stuw starrenburgerpolder Deze locatie is gelegen in de starrenburgerpolder. Het leuke van dit is dat hier de stuw nog geplaatst moet worden. Bij deze locatie kan er dus vanuit nul begonnen worden. De starrenburgerpolder is gelegen naast voorschoten en valt in gebied zuidgeest. een van de redenen waarom deze locatie geschikt is omdat er hier ruimte in het budget is om een stuw te plaatsen. Figuur 20 (locatie starrenburg, en toekomstige stuw) Omdat deze locatie nog niet af is, is het lastig om te kunnen zeggen welke passage hier het beste tot zijn recht komt. Wel is hier de kans groot om een probleem wat er komt gelijk op te lossen. Door het maken van een extra stuw is vismigratie niet meer mogelijk. Als er gelijk een vispassage aan wordt gemaakt lost dit probleem zich weer gelijk op. Hierdoor wordt de situatie niet verslechterd. Deze polder heeft de kleur groen op de kaart geschikte opgroei gebieden. Door de plaatsing van een stuw zou dit leefgebied alleen verkleint worden. Hoogheemraadschap van Rijnland 29

30 In bijlage 5 ga ik verder in op de criteria die opgesteld zijn. Hierin kan u zien hoe deze polder scoort per criteria. In de bijlage kunt u zien dat er een aantal punten nog leeg zijn. Dit komt omdat ik niet weet hoe de locatie eruit komt te zien als de stuw er staat. Op alle andere criteria scoort hij goed tot zeer goed. Daarom zou dit een goede locatie kunnen zijn als de andere punten ook goed gaan scoren als de stuw geplaatst wordt. Hoogheemraadschap van Rijnland 30

31 6.4 locatie 4: stuw starrenburgerpolder - knippolder Voor deze locatie geldt hetzelfde als voor de starrenburgerpolder. Hier is de situatie alleen dat ze de knippolder en starrenburger polder willen verbinden door middel van een sifon. Dit is een prima optie, want zo wordt het gebied groter doordat vis prima door een sifon heen kan zwemmen. Alleen voor de sifon wordt ook een stuw geplaatst. Hierdoor wordt het helaas weer tegen gehouden. Hiervoor geldt er wel dezelfde reden om het hier te doen als in de starrenburgerpolder. Omdat het hier nog wordt uitgevoerd kan er gelijk een passage worden geplaatst. Hierdoor wordt een probleem gelijk weer opgelost. Figuur 21 (locatie nieuwe stuw Op de bovenstaande afbeelding (figuur 20) ziet u waar de nieuwe stuw wordt geplaatst. Door middel van de passage wordt de knippolder aan de starrenburgerpolder verbonden. Omdat ik ook nog niet weet hoe hier de situatie er uit gaat zien is het lastig te zeggen welke passage het beste tot zijn recht komt op deze plek. Hoogheemraadschap van Rijnland 31

32 In bijlage 6 ga ik verder in op de criteria die opgesteld zijn. Hierin kan u zien hoe deze polder scoort per criteria. In de bijlage kunt u zien dat er een aantal punten nog leeg zijn. Dit komt omdat ik niet weet hoe de locatie eruit komt te zien als de stuw er staat. Op alle andere criteria scoort hij goed tot zeer goed. Daarom zou dit een goede locatie kunnen zijn als de andere punten ook goed gaan scoren als de stuw geplaatst wordt. Hoogheemraadschap van Rijnland 32

33 7. Conclusie en aanbeveling 7.1 Is het gebruik van polder passages binnen Rijnland mogelijk? Rijnland beschikt over veel goede locaties om deze polder passages toe te passen. Hierdoor kan het probleem met vismigratie worden opgelost in alle polders. Als er budget voor is, zou iedereen het zeker moeten overwegen om een passage mee te nemen in toekomstige projecten of om belangrijke knelpunten op te lossen. 7.2 Wat wint Rijnland met het gebruik van polder passages? Door het gebruik van de polderpassages maakt Rijnland veel gebieden die nu niet toegankelijk zijn voor vis wel toegankelijk. Hierdoor dragen de passages goed bij aan de visie vismigratie van Rijnland. Dit staat voor goede vismigratie binnen heel het gebied van Rijnland. Ook draagt dit vaak bij aan de good will. Dat wil zeggen dat mensen en betrokken partijen zien dat Rijnland wel degelijk zich bezig houdt met vis en natuur en dus met meer dan alleen maar met water. 7.3 Monitoring Als de stuw geplaatst is zou er in het voorjaar nog een monitoring gedaan kunnen worden. Hiervoor plaatsen ze netten in het hoger gelegen peil vak achter de passage. Hierdoor kan worden gezien welke vissoorten en ook de hoeveelheid gebruik maakt van de passage. Hierdoor krijg je meer inzicht over welke vissoorten baat bij een vispassage hebben. 7.4 Aanbeveling voor gebied zuidgeest Voor het gebied zuidgeest heb ik de vier locaties goed onder ogen genomen om te kijken waar de passage het beste tot zijn recht komt. Als je zou kijken naar de criteria die zijn opgesteld komt locatie 2 : duivenvoordse- veenzijdsepolder het beste tot zijn recht. Op deze locatie raad ik een polder vissluis aan omdat de ruimte wat beperkt is. Hier wordt het meeste aantal hectare aan elkaar gesloten door middel van een passage. Verder kan locatie 3: starrenburger polder ook een goede optie zijn omdat hier nog een stuw wordt geplaatst. Dan zijn ze er toch al mee bezig en zijn er goede meeloop kansen om de situatie niet te verslechteren. 7.5 Aanbeveling voor Rijnland Ik denk dat deze passages een hele goede oplossing kunnen zijn voor Rijnlands visie op vismigratie om het laatste stuk van de piramide in orde te krijgen (zie figuur 2 pag.6) wel raad ik aan om de tabel uit hoofdstuk 5 te gebruiken bij het zoeken van goede locaties. Hiermee kan je vrij snel zien waar een polder aan moet voldoen en of die dat ook doet. Hoogheemraadschap van Rijnland 33

34 8. bronnen Rijnlands Visie vismigratie, 2014 Hoogheemraadschap van Rijnland 34

35 Bijlage 1 Hoogheemraadschap van Rijnland 35

36 Bijlage 2 Hoogheemraadschap van Rijnland 36

37 Bijlage 3 Locatie 1: oranje polder, stuw gelegen langs de Papeweg 1. Er kan worden gekeken naar de kaart geschikte peilgebieden hierin staat welke status de polder heeft om in aanmerking te komen om aan de boezem verbonden te worden. Wordt dit gebied vergroot doormiddel van een passage dan wordt het meer rendabel om het op de boezem aan te sluiten Deze peilvakken hebben de status slecht op de kaart van bijlage 1 2. Is het peilvak aangrenzend aan een ander peilvak door middel van een stuw of dam. Zonder dit wordt het moeilijk om gebruik te maken van een polder passage Ja, deze peilvakken zijn gescheiden door een schotbalk stuw. 3. Is het peilverschil niet groter dan 50cm. De passages zijn geschikt tot een peilverschil van 50cm, het ideale verschil is niet groter dan 30cm. Nee het peilverschil is hier niet groter dan 30cm. 4. Denk aan eventuele exoten die voor een plaag kunnen zorgen. Deze kunnen zich dan verplaatsen naar een groter gebied. Groter gebied= meer voortplanting plaatsen= meer aantallen= groter probleem Er zijn geen bekende exoten aanwezig in dit gebied. 5. Ondervindt de rest van de omliggende natuur geen overlast van de passage. Nee dit is geen probleem voor de omliggende natuur. 6. Ligt de stuw of dam vrij. Denk hierbij aan de bereikbaarheid van de passage. Dat de stuw niet tussen een brug ligt ingeklemd, tegen een duiker aan, voor een inlaat. Dat maakt het alleen maar moeilijker om de passage te plaatsten. Is er genoeg ruimte om 1 van de passages te plaatsen Deze stuw ligt tussen een burg ingeklemd. Daardoor is deze wat moeilijker te bereiken 7. Is het debiet genoeg om de passage te kunnen laten werken. Dit kunt u terug vinden in het hoofdstuk: bijschrijving polder passages hoofdstuk 4 blz. 17 Dit hangt er van af. Dit kan worden aangepast door de watersysteem beheerder. Hoogheemraadschap van Rijnland 37

38 8. Wat vinden gemeente, visvereniging, omwonende en andere betrokken partijen van het plan. De gemeente is geïnteresseerd in dit plan. 9. Zijn er meeloop kansen met andere projecten of opknap projecten. Dit project kan worden meegenomen in het water gebiedplan zuidgeest. In deze watergang zijn ze hiervoor al bezig met werkzaamheden om de waterkwaliteit beter te krijgen. 10. Peilvakken met > 5 ha open water niet verbinden (want voldoende water in peilvak voor gezonde visstand) In van de 2 peilvakken is groter dan 5 ha 11. Peilvakken met < 2 ha open water niet verbinden (want te kleine oppervlak om de kosten te kunnen verantwoorden) Geen van beide peilvakken is kleiner dan 2 ha 12. De peilvakken die aan elkaar worden gekoppeld moeten samen een oppervlak open water > 5 ha hebben Als deze 2 peilvakken aan elkaar gekoppeld worden ontstaat er een peilvak van meer dan 5 ha open water\ 13. Peilvakken die via stuw gescheiden zijn wel verbinden 14. Peilvakken die via vakgemaal gescheiden zijn niet verbinden 15. De ecologische kwaliteit in de peilvakken moet goed zijn (te beoordelen met een quick scan voor ecologische waterkwaliteit). Hoogheemraadschap van Rijnland 38

39 Bijlage Locatie 2: duivenvoordse- veenzijdsepolder 1. Er kan worden gekeken naar de kaart geschikte peilgebieden hierin staat welke status de polder heeft om in aanmerking te komen om aan de boezem verbonden te worden. Wordt dit gebied vergroot doormiddel van een passage dan wordt het meer rendabel om het op de boezem aan te sluiten Deze peilvakken hebben de zeer goed en goed op de kaart van bijlage 1 2. Is het peilvak aangrenzend aan een ander peilvak door middel van een stuw of dam. Zonder dit wordt het moeilijk om gebruik te maken van een polder passage Ja, deze peilvakken zijn gescheiden door een schotbalk stuw. 3. Is het peilverschil niet groter dan 50cm. De passages zijn geschikt tot een peilverschil van 50cm, het ideale verschil is niet groter dan 30cm. Nee het peilverschil is hier niet groter dan 30cm. 4. Denk aan eventuele exoten die voor een plaag kunnen zorgen. Deze kunnen zich dan verplaatsen naar een groter gebied. Groter gebied= meer voortplanting plaatsen= meer aantallen= groter probleem Er zijn geen bekende exoten aanwezig in dit gebied. 5. Ondervindt de rest van de omliggende natuur geen overlast van de passage. Nee dit is geen probleem voor de omliggende natuur. 6. Ligt de stuw of dam vrij. Denk hierbij aan de bereikbaarheid van de passage. Dat de stuw niet tussen een brug ligt ingeklemd, tegen een duiker aan, voor een inlaat. Dat maakt het alleen maar moeilijker om de passage te plaatsten. Is er genoeg ruimte om 1 van de passages te plaatsen Boven de stuw ligt een loop vlonder, deze zou tijdelijk weggehaald kunnen worden om het plaatsen van de stuw makkelijker te maken. 7. Is het debiet genoeg om de passage te kunnen laten werken. Dit kunt u terug vinden in het hoofdstuk: bijschrijving polder passages hoofdstuk 4 blz. 17 Dit hangt er van af. Dit kan worden aangepast door de watersysteem beheerder. Hoogheemraadschap van Rijnland 39