Bijna een halve eeuw in toeristisch onderzoek
|
|
- Francisca de Haan
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Bijna een halve eeuw in toeristisch onderzoek Door: Drs. Jac a.m. Zom, nrit advies 34 Binnenwerk_NRITmagazineNr3_06.in :02:20
2 In deze editie van NRIT Magazine staat internationaal toeristisch onderzoek centraal. De keuze voor een interviewgast was daarmee al snel duidelijk. In het Nederlands taalgebied is Norbert Vanhove op dit terrein een van de meest vooraanstaande personen. Vanhove stond meer dan 20 jaar aan het roer bij het West-Vlaams Economisch Studiebureau, voerde talrijke toeristische studies uit en participeerde actief in tal van internationale organisaties. Jac Zom reisde af naar de Vlaamse kunststad Brugge en had een uitvoerig gesprek met hem. Hij neemt Vanhove terug naar zijn studietijd. U studeerde economie aan de universiteit van Gent, daarna rondde u de studie af in Nederland. Waarom? Mijn studie heb ik als Vlaming aan de Rotterdamse Erasmus universiteit afgerond omdat ik assistent was bij prof. Vlerick aan de universiteit van Gent. Gebruikelijk was het toen om een jaar in de Verenigde Staten te gaan studeren. Ik had echter een voorkeur om bij de professoren Klaassen en Tinbergen in Rotterdam mijn studie te vervolgen. Deze wens werd ingewilligd met als resultaat dat ik ook mijn doctoraat aan de Erasmus universiteit heb afgerond. Het was nog best spannend of mijn universitaire titel ook in België erkend zou worden. Toen ik die vraag aan professor Tinbergen stelde was zijn eenvoudige maar duidelijke antwoord: Aan alles wat uit Rotterdam komt wordt niet getwijfeld! Ondanks aanbiedingen voor een professorraat in Rotterdam heb ik uiteindelijk toch voor Vlaanderen gekozen. De variëteit aan aanbiedingen was namelijk daar voor mij nog wat groter en bovendien bestond er bij mijn gezin toch een wat grotere voorkeur om in Vlaanderen te blijven wonen. Het werd dus het West-Vlaams Economisch Studiebureau (WES) waar ik me naast regionale economie vanaf 1962 ook met toeristisch onderzoek ben gaan bezighouden. U heeft meer dan dertig jaar bij het WES gewerkt en aan de wieg van het toeristisch onderzoek gestaan in Vlaanderen en België. Wat zijn hoogtepunten voor uw geweest? In het begin waren de studies vooral economisch en op de provincie West Vlaanderen gericht. Langzamerhand vond binnen het toeristisch onderzoek een zowel inhoudelijke als territoriale verbreding plaats. Dit resulteerde in 1967 tot het eerste vakantieonderzoek in België met zowel een Vlaamse als Waalse editie. Een ander hoogtepunt bij de toeristische studies van het WES was het eerste (internationale) toeristische marketingplan voor België dat in 1980 samen met het Spaanse bureau THR werd opgesteld. Daarin stonden vier gebieden centraal, namelijk de (Belgische) kust, de kunststeden, de Kempen en de Ardennen. De met dit plan opgedane expertise werd gedurende de daarna volgende jaren benut voor het opstellen (wederom in samenwerking met THR) van toeristische marketingplannen voor landen als Argentinië, Indonesië en bijvoorbeeld Thailand. U heeft heel wat gepubliceerd zowel artikelen als boeken en onderzoeksrapporten. Is er een bepaalde kroon op uw werk? Aan het einde van de tachtiger jaren heb ik aan de universiteit van Antwerpen speciale colleges gegeven over de economie en het management van toerisme. Dit resulteerde uiteindelijk in het boek Ecomomics of Tourist Destinations, dat zowel wat betreft recensies als verkoop zeer succesvol was. De derde editie is zelfs in het Chinees en Grieks vertaald! Onvermeld mogen ook niet de talrijke studies over de Belgische kust vermeld blijven die vanaf begin 1970 tot nu toe regelmatig door het WES zijn uitgevoerd. Van 1962 tot 2001 heb ik colleges regionale economie gegeven aan het Europa College in Brugge en momenteel doceer ik nog economie van het toerisme aan de universiteit van Leuven in het kader het masterprogramma toerisme. 35 Binnenwerk_NRITmagazineNr3_06.in :02:20
3 Hiervoor is het toeristisch onderzoek vooral in relatie tot het WES aan de orde geweest. Zou je nu iets kunnen vertellen over de inhoudelijke veranderingen die het toeristisch onderzoek in de loop der jaren heeft ondergaan? Het toeristisch onderzoek van het WES was in de beginjaren territoriaal vooral gericht op West-Vlaanderen en inhoudelijk op economische aspecten. In de loop der jaren is de beleidsrelevantie van het onderzoek voor zowel overheid als bedrijfsleven steeds belangrijker geworden. Een evolutie dus naar meer praktisch gericht toeristisch onderzoek. Evenals het NRIT heeft ook het WES altijd het principe gehanteerd dat men ten aanzien van de inhoudelijke en methodologische onderdelen geen trendsetter hoeft te zijn, maar wel een nauwlettende trendvolger. Dit bracht met zich mee dat aspecten als marketing en strategische planning steeds belangrijker binnen het toeristisch onderzoek zijn geworden. Ook het huidige WES Strategisch onderzoek en advies beschikt nog steeds over een gespecialiseerd onderzoeksteam met veel expertise. Daardoor is men in België op het gebied van toeristische studies nog steeds marktleider. Een ding is er in de loop der jaren niet echt veranderd. Namelijk een tekort aan onderzoeksgelden om structureel en jaarlijks met name landelijke studies naar vakanties en dagtochten uit te voeren. Hopelijk wordt de financiële overheidsbijdragen voor dit soort onderzoeken in de toekomst alsnog vergroot zodat België op het gebied van vakantie- en dagtochtenonderzoeken minstens gelijk wordt aan Nederland. In Nederland hebben diverse hogescholen en universiteiten specifieke toeristische opleidingen. Hoe is dit in Vlaanderen nu georganiseerd? Na enige strijd tussen met name de universiteiten van Antwerpen en Leuven is er nu aan laatstgenoemde universiteit sinds enkele jaren een masterprogramma toerisme. Via dit programma werken diverse universiteiten en hogescholen in België met elkaar op het gebied van toeristische opleidingen samen. In meer algemeen opzicht kan men wel stellen dat het toeristisch onderwijs in Vlaanderen wat minder is ontwikkeld dan in Nederland. Inhoudelijk staat bovendien nog steeds het toerisme en de daaraan te relateren bedrijfseconomische aspecten vrij centraal en is er (wederom in vergelijking met Nederland) minder aandacht voor leisure/vrije tijd enerzijds en bijvoorbeeld sociaal psychologische aspecten (imagenering) anderzijds. U heeft, zoals reeds hiervoor vermeld, via het WES in de loop der jaren heel wat toeristisch onderzoek over de Belgische kust uitgevoerd. Daarom heeft u ongetwijfeld een aardig beeld van de structurele veranderingen en de huidige sterke en zwakke punten binnen deze voor België in toeristisch opzicht zeer belangrijke regio. Gesteld kan worden dat zich ten aanzien van de Belgische kust in de loop der jaren de heel wat structurele ontwikkelingen hebben voorgedaan. Zo is er een behoorlijke professionalisering van een aantal toeristische diensten (VVV s), heeft de hotelsector een sterke kwaliteitsverbetering doorgemaakt en is deze sector nu veel beter ingesteld op nieuwe doelgroepen als de 50+ markt 36 Binnenwerk_NRITmagazineNr3_06.in :02:25
4 en is de kwaliteit van veel kampeerterreinen verbeterd. Het appartementstoerisme is en blijft voor de Belgische kust de grote trekpleister met als unique selling point zicht op zee. Deze sector profiteert nog steeds in grote mate van de reeds jaren aan en voor de Belgische kust actieve professionele verhuurkantoren. Deze kantoren zijn al lang niet meer uitsluitend actief voor de langere (zomer)vakanties, maar ook voor kortere verblijven (weekends) gedurende het hele jaar. Er is ook steeds meer aandacht gekomen voor de toeristische infrastructuur in brede zin, zoals goede parkeerfaciliteiten, beplantingen, enz.. Diverse badplaatsen blijven innovatief bezig, met Knokke en Oostende als goede voorbeelden. Zo zijn er in de eerstgenoemde badplaats plannen voor een appartementencomplex met 40 tot 50 verdiepingen. Hierover is momenteel veel discussie. Een belangrijke tegenhanger van de Belgische kust zijn de Ardennen die wat betreft markt duidelijk een andere opbouw hebben. Immers voor dit toeristisch gebied zijn de Vlaamse en Nederlandse markt vrij dominant en het is bovendien een gebied voor met name kortere en ook wintervakanties. Een ander verschil met de Belgische kust is de grote versnippering van het toeristisch aanbod in de Ardennen. Bij de Belgische kust is de binnenlandse markt dominant (80%), terwijl bij de Belgische kunststeden juist van het tegenovergestelde sprake is. Net alleen Brugge (in zestiger jaren 10 hotels en nu 110!), maar ook Gent, Leuven en Mechelen trekken dankzij hun cultuurhistorische attractiviteit steeds meer internationale toeristen aan uit niet alleen Zuid Europa en de V.S., maar ook Latijns Amerika, Japan en bijvoorbeeld China. Brussel is in toeristisch opzicht nog steeds teveel fragmentarisch en daardoor voor de gemiddelde toerist wat minder aantrekkelijk. U bent niet alleen binnen België en Vlaanderen zeer actief, maar ook al jaren internationaal een belangrijke speler. Vooral het Tourist Research Center (TRC) is daarbij ook in NRIT Magazine al diverse keren aan de orde geweest. Kunt u de ontwikkeling daarvan voor onze lezers nog eens even in het kort schetsen? Het TRC is in feite ontstaan uit de ontevredenheid van diverse (toen nog) jonge AIEST-leden die vonden dat er binnen die organisatie voor toeristische experts te weinig aandacht was voor inhoudelijk aspecten in het algemeen en onderzoeks/methodologische aspecten in het bijzonder. Uiteindelijk werd het TRC door het toenmalige AIEST comité (onder leiding van prof. Hunziger) geaccepteerd. Voorwaarde was wel dat TRC leden ook lid van de AIEST moesten zijn. In het begin waren er 5 organisaties/personen TRC lid, terwijl dit aantal tijdens de in het voorjaar in Poznan gehouden (44e) TRC meeting 24 bedroeg. Er zijn momenteel ook nog vier zogenaamde invited persons die als het ware genomineerd zijn om in de toekomst de geledingen te komen versterken. Zij moeten tijdens de TRC meeting van 2010 in Wenen als gast een presentatie houden en op basis daarvan besluit de TRC ledenvergadering vervolgens of men als lid wordt geaccepteerd. Deze procedure geeft al aan dat er bij TRC een vrij stringente regelgeving wordt gehanteerd waarbij vooral de inhoudelijke, methodologische en onafhankelijke onderzoekkennis op het gebied van toerisme van doorslaggevende betekenis is. Uitwisseling van dergelijke toeristische onderzoeksexpertise staat en zal ook binnen het TRC centraal (blijven) staan. In tegenstelling tot organisaties als AIEST en TTRA ziet TRC de animo om lid van haar organisatie te willen worden nog steeds toenemen. Bovendien neemt het overgrote deel van de leden jaarlijks deel aan de TRC meeting. Naast het voorzitterschap van TRC (waarbij ik de 45 jaar hoop vol te maken) ben ik ook al 37 Binnenwerk_NRITmagazineNr3_06.in :02:28
5 jaren vice voorzitter van de AIEST. Over de ontwikkelingen in die internationale organisatie voor toeristische deskundigen (vooral ook leden vanuit het toeristisch onderwijs en overheid) moet voorzitter professor Peter Keller maar eens voor NRIT Magazine het nodige vertellen. Ik wil dit interview afsluiten met een onderwerp dat we in uw CV tegenkwamen. Namelijk de Ten commandments for a tourist destination. Wat zijn die geboden? Voor de OESO moest ik in Porto een voordracht houden over toeristische bestemmingen. Om een dergelijk verhaal voor de gemiddelde toehoorder wat smeuïger te maken heb ik toe 10 geboden (oftewel voorwaarden) gepresenteerd waaraan een (goed) toeristische bestemming zou moeten voldoen. Je moet dan niet allen denken aan de attractiviteit in het algemeen, maar eveneens aan aspecten als: branding, innovatie, management, kwaliteit en bijvoorbeeld veiligheid. Na afsluiting van een dergelijk toch enkele uren durend interview zou je denken de Norbert van Hove weer even van zijn welverdiende pensioen zou gaan genieten. Niets is echter minder waar! Direct na het gesprek moest hij snel voor enkele klusjes naar het Europa College en daarna ook nog even naar Brussel. Op mijn vraag of hij het nu wel rustiger aandoet krijg ik toch een bevestigend antwoord. Ik heb het rustiger tijdens de avonduren waren zijn laatste woorden voordat hij mij snel naar de kamer van zijn WES opvolger, Rik de Keijzer, bracht. Norbert Vanhove is in Nederland vooral bekend als directeur-generaal van het WES, een functie die hij ruim twintig jaar heeft bekleed. Het WES is in België een toonaangevend onderzoeksbureau, gespecialiseerd in regionale economische vraagstukken en toerisme. Vanhove is in 1935 geboren, heeft economie gestudeerd in Gent (Master of Economic Sciences) en aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam (Doctor of Economics). Hij is al vanaf 1965 lid van het Tourist Research Center (TRC) en vanaf 1994 vice-president van de Association Internationale d Experts Scientifiques du Tourisme (AIEST). Sinds 1996 is hij lid van The Leadership Forum of the WTO Business Council. Vanhove is momenteel part-time professor aan de universiteit van Leuven (Master in Tourism). Hij heeft tientallen boeken/ rapporten geschreven waarvan The Economics of Tourism Destinations de meest recente is. Hij heeft ruim 100 artikelen in (semi)wetenschappelijke tijdschriften gepubliceerd. 38 Binnenwerk_NRITmagazineNr3_06.in :02:29
toerisme vlaanderen Toerisme in Kerncijfers 2010
toerisme vlaanderen Toerisme in Kerncijfers 2010 Toerisme in Vlaanderen Aantal overnachtingen en aankomsten in België (2010) overnachtingen % aankomsten % gemiddelde verblijfsduur (nachten) Vlaamse Gewest
Nadere informatieToerisme in Vlaanderen
Toerisme in Kerncijfers 2011 Toerisme in Vlaanderen Aantal overnachtingen en aankomsten in België (2011) overnachtingen % aankomsten % gemiddelde verblijfsduur (nachten) Vlaams Gewest 23.466.371 65% 8.041.529
Nadere informatieToerisme in cijfers 2011
Toerisme in cijfers 2011 de Nederlandse markt in Vlaanderen Juli 2012 toerisme vlaanderen Inhoudstafel A. DE NEDERLANDSE MARKT IN VLAANDEREN 5 1. Kerncijfers 5 2. Verdeling binnen Vlaanderen 5 3. Trends
Nadere informatieStaten Generaal 2013 Kennisintro
Staten Generaal 2013 Kennisintro Vincent Nijs @centnijs inhoud Kwantitatief wereld - Europa Vlaanderen 7 miljoen buitenlandse aankomsten in 2015? Kwalitatief: tevredenheid van onze klanten? tellen is vertellen
Nadere informatieToerisme in Cijfers Tourism in Figures. Aantal aankomsten per maand, 2016 Number of arrivals by month, 2016
2016 Toerisme in Cijfers Tourism in Figures XL Aantal aankomsten per maand, 2016 Number of arrivals by month, 2016 Juli 2017 AANTAL AANKOMSTEN PER MAAND, 2016 Tabel P. Table NUMBER OF ARRIVALS BY MONTH,
Nadere informatieToerisme in cijfers Tourism in figures 2013. 03 aantal overnachtingen naar verblijfsmotief 2013 number of overnight stays by motive of stay 2013
Toerisme in cijfers Tourism in figures 2013 XL 03 aantal overnachtingen naar verblijfsmotief 2013 number of overnight stays by motive of stay 2013 Ju i 2014 2 AANTAL OVERNACHTINGEN NAAR VERBLIJFSMOTIEF,
Nadere informatietoerisme in cijfers tourism in figures 2010
in cijfers tourism in figures 2010 XL 02 evolutie overnachtingen naar logiesvorm 2006-2010 trend in the number of overnight stays by type of accommodation 2006-2010 planning & onderzoek Juni 2011 (coverfoto:
Nadere informatieCollectieve logiesverstrekkende bedrijven 2 GEWESTEN VLAAMS GEWEST Kerncijfers
2 GEWESTEN Kerncijfers Gewicht - + Aankomsten % verblijfsduur Bezettingsgr aad Aandeel in de (%) Buitenlandse klanten VLAAMS GEWEST 1, 7.891.26 18.973.44-6.46,% 2,4 28,8% 47,6% 2,% 9.23.596 3.792.457 1.
Nadere informatieCollectieve logiesverstrekkende bedrijven 2 GEWESTEN VLAAMS GEWEST Kerncijfers
2 GEWESTEN Kerncijfers Gewicht - + Aankomsten % verblijfsduur Bezettingsgr aad Aandeel in de (%) Buitenlandse klanten VLAAMS GEWEST 1, 6.971.586 18.22.459 55.421,3% 2,59 27,5% 48,6% 18,3% 8.763.35 3.298.755
Nadere informatieVerhaal van verandering
Belgische Ashoka Fellow Ashoka : Kun je ons iets vertellen over je familie en waar je bent opgegroeid? Ingrid : Ik ben opgegroeid in Antwerpen, een belangrijke stad in Vlaanderen, België. Ik heb een oudere
Nadere informatietoerisme in cijfers tourism in figures 2010 13 aantal inrichtingen en capaciteit 2010 number of accommodations and capacity 2010
in cijfers tourism in figures 2010 XL 13 aantal inrichtingen en capaciteit 2010 number of accommodations and capacity 2010 planning & onderzoek Juni 2011 (coverfoto: Carl Pendle) 2 AANTAL INRICHTINGEN
Nadere informatieVerblijfstoerisme Oost-Vlaanderen 2016
Verblijfstoerisme Oost-Vlaanderen 2016 Analyse aankomsten & overnachtingen - Kernpunten Bron: Overnachtingsstatistiek FOD Economie, Algemene Directie Statistiek Toelichting bij de cijfers Basis van de
Nadere informatieToerisme in cijfers 2011
Toerisme in cijfers 2011 de Belgische markt in Vlaanderen Juli 2012 toerisme vlaanderen INHOUDSTAFEL A. DE BELGISCHE MARKT IN VLAANDEREN 5 1. Kerncijfers 5 2. Verdeling binnen Vlaanderen 5 3. Evoluties
Nadere informatieToerisme in Kerncijfers editie 2015
Toerisme in Kerncijfers editie 2015 Evolutie van het internationaal toerisme 1980-2014 (in miljoen aankomsten) Toerisme is en blijft een groeiende sector, met enkele periodes van vertraagde groei: 1200
Nadere informatieDOORSTUDEREN NA HET HBO
DOORSTUDEREN NA HET HBO Met welke financiële gevolgen moet je rekening houden? Informatie van het Avans Studentendecanaat Stand van zaken 2015-2016 Kenmerk: 14 september 2015 Studeren na het HBO: onderwerpen
Nadere informatieWie is de Vlaamse toerist? Zeeuwse ondernemers in Gent, 21 april 2015
Wie is de Vlaamse toerist? Zeeuwse ondernemers in Gent, 21 april 2015 Belang van de Belgische markt Reisverkeer vanuit België naar Nederland Vakanties (4n+) (2012): 328.000 Korte vakanties (1-3n) (2012):
Nadere informatieVerblijfstoerisme Oost-Vlaanderen 2015
Verblijfstoerisme Oost-Vlaanderen 2015 Analyse aankomsten & overnachtingen - Kernpunten Bron: Overnachtingsstatistiek FOD Economie, Algemene Directie Statistiek Augustus 2016 Toelichting bij de cijfers
Nadere informatieTOERISTISCHE AANKOMSTEN EN OVERNACHTINGEN IN 2010
UPDATE CIJFERS TOERISTISCHE AANKOMSTEN EN OVERNACHTINGEN IN 2010 Bron: FOD Economie, Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie Verwerking: Stad Genk, Dienst Beleidsplanning Aankomsten en overnachtingen
Nadere informatie1. Jurriaan Vogel. 2. Mark van Wijgerden. Waarde medestudenten,
1. Jurriaan Vogel Als derdejaarsstudent Bedrijfseconomie mag ik dit jaar al namens Student Party ECCO in de faculteitsraad van Tilburg School of Economics and Management plaatsnemen. Hier hebben we al
Nadere informatieOp reis door het rijk der Letteren en der Godgeleerdheid
History Christiane Simone Stadie Op reis door het rijk der Letteren en der Godgeleerdheid Herinneringen van mijne academiereis in 1843 (Abraham Des Amorie van der Hoeven Jr.) Seminar paper Christiane
Nadere informatieStuderen na het HBO. stand van zaken 2014-2015. Informatie van het Avans Studentendecanaat
Studeren na het HBO stand van zaken 2014-2015 Informatie van het Avans Studentendecanaat 1 Studeren na het HBO: onderwerpen 1. Wat moet je weten over het collegegeld als je kiest voor een nieuwe bachelor
Nadere informatieToerisme in Kerncijfers editie 2014
Toerisme in Kerncijfers editie 2014 Toerisme in Kerncijfers editie 2014 Toerisme in Kerncijfers bundelt de voornaamste trends en cijfers over het internationale toerisme in Vlaanderen in een handige publicatie.
Nadere informatieTevredenheid bij bezoekers van infokantoren
Tevredenheid bij bezoekers van infokantoren Regionale infokantoren algemene resultaten Onderzoek uitgevoerd door Guidea in samenwerking met Toerisme Vlaanderen 1 Doelstellingen en Methodologie 3 1 Achtergrond
Nadere informatieStuderen na het HBO. stand van zaken 2013-2014. Informatie van het Avans Studentendecanaat
Studeren na het HBO stand van zaken 2013-2014 Informatie van het Avans Studentendecanaat 1 Studeren na het HBO: onderwerpen 1. Wat moet je weten over het collegegeld als je kiest voor een nieuwe bachelor
Nadere informatieAankomsten en overnachtingen
Aankomsten en overnachtingen NB: Ten gevolge van een verandering van het koninklijk besluit van 12 januari 2015, wordt het universum vanaf 2015 beperkt tot de vergunde, aangemelde, erkende of geautoriseerde
Nadere informatieToerisme in Kerncijfers editie 2013
Toerisme in Kerncijfers editie 2013 Toerisme in kerncijfers is het kleine broertje van onze jaarlijkse publicatie Toerisme in cijfers. In één oogopslag willen we hierin de belangrijkste trends en bevindingen
Nadere informatieHotels en gelijkgestelde inrichtingen
Hotels en gelijkgestelde inrichtingen Hotels en gelijkgestelde inrichtingen HET AANBOD IN 2006 Aantal inrichtingen Gemiddelde grootte Dagcapaciteit Bezettingsgraden 2006 1.900 64 121.662 34,8% Januari
Nadere informatietoerisme in cijfers tourism in figures aantal overnachtingen naar logiesvorm 2011 number of overnight stays by type of accommodation 2011
in cijfers tourism in figures 2011 XL 01 aantal overnachtingen naar logiesvorm 2011 number of overnight stays by type of accommodation 2011 Kennisbeheer Juni 2012 2 AANTAL OVERNACHTINGEN NAAR LOGIESVORM,
Nadere informatieKleinschalig kamperen Karen François Sector- en logiescoördinator
Kleinschalig kamperen Karen François Sector- en logiescoördinator ??? LOGIES DECREET VRAAG & AANBOD TRENDS & INSPIRATIE ??? Zo iets? Zo iets? RUIMTE LANDELIJK GASTVRIJHEID NATUUR GEZELLIG RUST Kleinschalig
Nadere informatieLogiesaanbod in Oost-Vlaanderen
Logiesaanbod in Oost-Vlaanderen Stand van zaken 1 juli 2016 (bron Toerisme Vlaanderen/Toerisme Oost-Vlaanderen) Oost-Vlaanderen t.o.v. de andere Vlaamse Provincies 100% Logiesuitbatingen: aandeel in het
Nadere informatieEvaluatie actie Winterwandelboek Scheldeland. Kenniscel Toerisme Oost-Vlaanderen, April
Evaluatie actie Winterwandelboek Scheldeland Kenniscel Toerisme Oost-Vlaanderen, April 2016 1 Doelstelling campagne Winterwandelboek Scheldeland Scheldeland positioneren als aantrekkelijke wandelbestemming
Nadere informatieVakantiegedrag. Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van jou verwacht? Factoren die van invloed zijn op vakantiegedrag. Wat is vakantiegedrag?
Waar gaat deze kaart over? Deze kaart gaat over vakantiegedrag van mensen. Het maakt je duidelijk waarom mensen met vakantie gaan en hoe de keuze voor een vakantie tot stand komt. Wat wordt er van jou
Nadere informatieTOERISME IN KERNCIJFERS editie 2018
TOERISME IN KERNCIJFERS editie 2018 Toerisme in kerncijfers is het kleine broertje van onze jaarlijkse publicatie Toerisme in cijfers XL. In één oogopslag kunt u hierin de belangrijkste trends en bevindingen
Nadere informatieCollectieve logiesverstrekkende bedrijven 1 TOERISTISCHE GEBIEDEN STEDELIJK GEBIED Kerncijfers
1 TOERISTISCHE GEBIEDEN 21 Kerncijfers 21 Oppervlakte Aandeel in de % Gewicht - + 21 Aankomsten % STEDELIJK GEBIED 1. 7 451 834 13 495 843 879 371 7.% 1.81 39.1% 71.5% 43.% 9 654 689 5 83 476 1. Logisvormen
Nadere informatiePost-Master Indirecte Belastingen 2017
Post-Master Indirecte Belastingen 2017 WELKOM BIJ EFS, ERASMUS UNIVERSITY ROTTERDAM Europese Fiscale Studies (EFS) is een samenwerking van de secties fiscaal recht en fiscale economie van de Erasmus Universiteit
Nadere informatieWINTERBIJEENKOMST LANDSCHAPSPARK BORSELE. Diana Korteweg Maris Kenniscentrum Kusttoerisme / HZ University of Applied Sciences 28 januari 2019
WINTERBIJEENKOMST LANDSCHAPSPARK BORSELE Diana Korteweg Maris Kenniscentrum Kusttoerisme / HZ University of Applied Sciences 28 januari 2019 KENNISCENTRUM KUSTTOERISME Onderdeel van HZ University of Applied
Nadere informatieHet gaf mij veel energie om een eigen evenement te organiseren.
Het Cruyff Foundation Community Program De Johan Cruyff Foundation wil jongeren langdurig binden aan het Cruyff Court en de wijk. Wij willen jongeren meer zelfvertrouwen geven, kansen bieden om hun talent
Nadere informatieAankomsten en overnachtingen
Aankomsten en overnachtingen NB: Ten gevolge van een verandering van het koninklijk besluit van 12 januari 2015, wordt het universum vanaf 2015 beperkt tot de vergunde, aangemelde, erkende of geautoriseerde
Nadere informatiePresentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A
Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A INLEIDING Ik heb vandaag een cadeautje meegenomen. Niet voor jullie, maar voor mijzelf. Het cadeautje staat voor de verrassingen
Nadere informatieKatalysator voor netwerkend ICT
Katalysator voor netwerkend ICT Nieuwsbrief uitgave juni 2014 ONDERWERPEN 1. 2. 3. 4. 5. Nieuwe website Regitel Nieuw bestuurslid Ledenvergadering juli 2014 komt eraan Stagiair gestart voor Regitel Stand
Nadere informatieDE MEETINGINDUSTRIE IN VLAANDEREN. Roadshow Antwerpen 26 maart 2015
DE MEETINGINDUSTRIE IN VLAANDEREN Roadshow Antwerpen 26 maart 2015 PROGRAMMA 9.30 11.00 Resultaten meetingonderzoek & vooruitblik activiteiten Toerisme Vlaanderen 11.00-11.30 Koffiepauze 11.30 13.00 Workshop
Nadere informatieToeristen in Nederland
Toeristen in Nederland Het is bijna zomer. Veel Nederlanders gaan lekker op vakantie naar het buitenland. Maar er komen ook heel veel buitenlandse toeristen naar Nederland. Hoeveel zijn dat er eigenlijk?
Nadere informatietoerisme in cijfers tourism in figures 2011 08 aantal aankomsten naar logiesvorm 2011 number of arrivals by type of accommodation 2011
in cijfers tourism in figures 2011 XL 08 aantal aankomsten naar logiesvorm 2011 number of arrivals by type of accommodation 2011 Kennisbeheer Juni 2012 2 AANTAL AANKOMSTEN NAAR LOGIESVORM, 2011 Tabel P.
Nadere informatieDE MEETINGINDUSTRIE IN VLAANDEREN. Roadshow Limburg 2 april 2015
DE MEETINGINDUSTRIE IN VLAANDEREN Roadshow Limburg 2 april 2015 PROGRAMMA 9.30 11.00 Resultaten meetingonderzoek & vooruitblik activiteiten Toerisme Vlaanderen 11.00-11.30 Koffiepauze 11.30 13.00 Workshop
Nadere informatieREISBUREAU INHOUDSOPGAVE
REISBUREAU INHOUDSOPGAVE Inleiding... 2 Aan het werk... 2 Klemtonen van de opleiding... 3 Onderwijskundige aanpak... 3 Programmagids... 4 Studiemateriaal... 4 Lessenrooster... 5 Stage & afstudeerproject...
Nadere informatieToerisme in Kerncijfers editie 2016
Toerisme in Kerncijfers editie 2016 Toerisme in Kerncijfers editie 2016 Toerisme in Kerncijfers is het kleine broertje van onze jaarlijkse publicatie Toerisme in cijfers XL. In één oogopslag kan je hierin
Nadere informatieTrendrapport hotelbarometer 2014. Jaarrapport
Trendrapport hotelbarometer 2014 Jaarrapport Trendrapport hotelbarometer 2014 - Jaarrapport Inlichtingen sofie.wauters@toerismevlaanderen.be Tel +32 (0)2 504 24 07 Verantwoordelijke uitgever: Peter De
Nadere informatieBENELUX RESEARCH PROJECT.
BENELUX RESEARCH PROJECT INTRODUCTIE Ben jij een enthousiaste en ambitieuze student aan de RSM, ESE of een andere faculteit *? Ben jij op zoek naar een elective of extracurriculaire activiteit, en wil
Nadere informatieVoorstelling Onafhankelijk leven
Voorstelling Onafhankelijk leven Inhoudsopgave 1. Wat is Onafhankelijk leven?... 3 2. Waarom is Onafhankelijk Leven belangrijk?... 4 3.1. Met een persoonlijk assistentie budget (PAB) kan je onafhankelijk
Nadere informatieMeer toerisme door gebruik nieuwe media Charel van Dam Innovatielab/NBTC
1 Meer toerisme door gebruik nieuwe media Charel van Dam Innovatielab/NBTC Agenda Wat is innovatielab? Doel innovatielab Onderzoek innovatielab Producten innovatielab Travel 3.0 platform 2 Wat is het innovatielab
Nadere informatieBusiness Lounge: uw klant aan de bestuurstafel!
Gaby Remmers: senior onderzoeker Blauw Research Drijfveer: organisaties helpen inzicht te krijgen in de kansen op een nog klantgerichtere dienstverlening Andre Heeling: onderzoeker Blauw Research Drijfveer:
Nadere informatieHoliday Suites Blankenberge
Holiday Suites Blankenberge Toerisme Belgische Kust in stijgende lijn Elk jaar zien we het aantal toeristen, dat blijft overnachten, toenemen. Waar kunststeden 75 procent van hun overnachtingen halen
Nadere informatieACHTERGROND. Provincie Flevoland is opdrachtgever van Toerisme Flevoland
ACHTERGROND Provincie Flevoland is opdrachtgever van Toerisme Flevoland Beleid en keuzes komen voort uit: Collegeprogramma Zelfstandig en Uniek 2011-2015 Nota Profielversterkend Ombuigen Economische Agenda
Nadere informatieCollectieve toeristische logiesverstrekkende bedrijven BELGIË 2011 Kerncijfers
BELGIË 211 Kerncijfers 211 Hotel van de 211 Aankomsten - + Aandeel in de () BELGIË 1. 13 618 136 31 379 844 1 81 818 3.6 2.3 57.3 53.3 25.2 17 965 749 16 723 867 7 892 47 1. Toeristische gebieden Kuststreek.16
Nadere informatieJuridische medewerker
28-11-2013 Sectorwerkstuk Juridische medewerker Temel, Elif HET ASSINK LYCEUM Inhoudsopgave Inhoud Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 Hoeveel procent van de opleiding bestaat uit stage?... 6 o Begeleiding...
Nadere informatieArbeidsmarkt. Bedrijfskunde. Technische bedrijfskunde
wo bedrijfskunde Goede managers komen altijd aan de bak, ook in tijden van crisis. Maar nu het herstel tegen lijkt te vallen moet je wel voorbereid zijn op verrassingen. Veel bedrijfskunde-opleidingen
Nadere informatie5,1. Praktische-opdracht door een scholier 1728 woorden 30 maart keer beoordeeld. Aardrijkskunde
Praktische-opdracht door een scholier 1728 woorden 30 maart 2004 5,1 96 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Hoofdvraag : wat is het verschil in toerisme tussen België en Nederland? Deelvragen : - Waar en
Nadere informatieHet is dan ook belangrijk dat jongeren bewust kiezen voor STEM-opleidingen.
VLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN PASCAL SMET VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS, JEUGD, GELIJKE KANSEN EN BRUSSEL Vraag nr. 219 van 14 januari 2013 van ANN BRUSSEEL Geïntegreerde lerarenopleiding Aandacht
Nadere informatieTrendbarometer hotels 2012 Finaal rapport
Trendbarometer hotels 2012 Finaal rapport Trendbarometer hotels 2012 Inlichtingen Dagmar.Germonprez@toerismevlaanderen.be Tel +32 (0)2 504 25 15 Verantwoordelijke uitgever: Peter De Wilde - Toerisme Vlaanderen
Nadere informatieToerisme in perspectief. NBTC Holland Marketing Afdeling Research
Toerisme in perspectief NBTC Holland Marketing Afdeling Research Inleiding In dit rapport wordt op hoofdlijnen een beeld geschetst van trends en ontwikkelingen in het (internationaal) toerisme en de factoren
Nadere informatieUSE-IT ZOEKT: COÖRDINATOR
USE-IT ZOEKT: COÖRDINATOR USE-IT is een toeristische dienst voor jongeren. De organisatie maakt drukwerk, houdt een infobalie open in Brussel, en runt een website. USE-IT is niet-commercieel en werkt zonder
Nadere informatieCollectieve toeristische logiesverstrekkende bedrijven BELGIË 2012 Kerncijfers
BELGIË 212 Kerncijfers 212 Hotel - + van de 212 Aankomsten % Aandeel in de (%) BELGIË 1, 13.857.262 31.423.463 43.619,1% 2,27 56,8% 53,% 26,7% 17.838.4 16.644.416 8.376.6 1. Toeristische gebieden Kuststreek,15
Nadere informatieDe positie van de Vlaamse kust op de Belgische reismarkt
Kusttoerisme West-Vlaanderen Werkt 3, 28 De positie van de Vlaamse kust op de Belgische reismarkt Foto: Evelien Christiaens Rik De Keyser bestuurder-directeur en hoofd afdeling toerisme, WES Evelien Christiaens
Nadere informatieStuderen in Nederland
Studeren in Nederland Annekee de Jager Kaj Temme Nederlandse Ambassade Brussel Leuven, 27 oktober 2015 Inhoud 1. Nederland 2. Waarom studeren in Nederland? 3. Onderwijs in Nederland 4. Nederlandse studentensteden
Nadere informatieHotelrapport Vlaamse Kunststeden 2014
02 07 15 Hotelrapport Vlaamse Kunststeden 2014 Het 'Hotelrapport Vlaamse Kunststeden 2014' is vandaag in Antwerpen voorgesteld. Deze studie onderzoekt onder andere de graad van bezetting en de toenemende
Nadere informatieAttractie- barometer
Attractiebarometer Attractiebarometer Inlichtingen Sofie.wauters@toerismevlaanderen.be Marketing Office Tel +32 ()2 54 4 9 Verantwoordelijke uitgever: Peter De Wilde - TOERISMEVLAANDEREN Grasmarkt 61,
Nadere informatieErasmus Universiteit Rotterdam, Van scholier naar student BIJLAGE 1 VRAGENLIJST STUDIEKEUZEGESPREKKEN
Erasmus Universiteit Rotterdam, Van scholier naar student BIJLAGE 1 VRAGENLIJST STUDIEKEUZEGESPREKKEN VRAGENLIJST STUDIEKEUZEGESPREKKEN ERASMUS UNIVERSITEIT ROTTERDAM VWO-6 Over de vragenlijst Deze vragenlijst
Nadere informatieAan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken. van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt
Aan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt orthodontist Daniël van der Meulen samen met veertien assistentes intensief
Nadere informatieDoor: Nick, Zahra, Gaby & Demy FM5A. Reflectieverslag Vakantiebeurs
Door: Nick, Zahra, Gaby & Demy FM5A Reflectieverslag Vakantiebeurs Inhoudsopgave INLEIDING 3 BEDRIJVEN 4 VRAGEN 6 CONCLUSIE 9 REFLECTIE 9 Inleiding Vorige week zijn wij met alle Travel & Hospitality klassen
Nadere informatieToerisme in Mechelen groeit kwantitatief en kwalitatief
Mechelen, 15 januari 2019 Hoe ziet de gemiddelde Mechelse toerist eruit? Waarom kiest hij/zij voor onze bestemming? En welke activiteiten staan op het verlanglijstje van onze bezoekers? Op de nieuwjaarsreceptie
Nadere informatieCase Development Centre
Case Development Centre Toepassing van cases in het onderwijs Kenniscentrum Innovatief Ondernemerschap Hoe kan Rotterdam bestaande kennis op nieuwe wijze inzetten om de innovatiegraad van de industrie
Nadere informatie25 jaar NIBE - Interview Mantijn van Leeuwen
152 152 25 jaar NIBE - Interview Mantijn van Leeuwen 153 Interview Mantijn van Leeuwen Voor de meeste mensen ben jij nog een onbekende, zeker gerelateerd aan het NIBE. Vertel eens iets over je achtergrond,
Nadere informatieHotels - cijfermatige trends (tot 2013)
Hotels - cijfermatige trends (tot 2013) 1 Inhoudsopgave Gebruikte termen... 4 Methodologie... 6 1. Commerciële logies in Vlaanderen... 8 1.1. Vlaanderen... 8 1.1.1. Evolutie aantal aankomsten en overnachtingen
Nadere informatieSpotlight: Joris van Leeuwen
Om bekende en onbekende schrijvers van Nederlandse bodem die in de genre spanning / fantasy druk bezig zijn en een aantal boeken hebben gepubliceerd, toch wat meer bekendheid te geven, heb ik besloten
Nadere informatieToekomstperspectief Destinatie Holland Presentatie voor Landelijk Kustdag Kees van der Most 13 november 2013
Toekomstperspectief Destinatie Holland 2025 Presentatie voor Landelijk Kustdag Kees van der Most 13 november 2013 Vooraf Afbakening: perspectief betreft alleen inkomend verblijfstoerisme Aanpak: deskresearch,
Nadere informatieProgramma Akademiehoogleraren. Nederlands toponderzoek, nu en in de toekomst
Programma Akademiehoogleraren Nederlands toponderzoek, nu en in de toekomst Loopbaanimpuls Om ook in de toekomst Nederlands toponderzoek te kunnen leveren, zullen universiteiten nieuw wetenschappelijk
Nadere informatieinsbieratiebrochure inspiratiebrochure voor de toeristische valorisatie van de Belgische biercultuur Jelle Van Brussel
insbieratiebrochure inspiratiebrochure voor de toeristische valorisatie van de Belgische biercultuur Jelle Van Brussel Beste bierliefhebbende Belg In deze kleine inspiratiebrochure staan enkele nuttige
Nadere informatieRAADSINFORMATIEBRIEF. TITEL Prestatieafspraken opbrengst toeristenbelasting 2014
RAADSINFORMATIEBRIEF Van : Burgemeester en Wethouders Reg.nr. : 4541230 Aan : Gemeenteraad Datum : 15 november 2013 Portefeuillehouder : Wethouder G.J. van der Werff Programma : 10. Economie en wonen TITEL
Nadere informatieToerisme in perspectief. NBTC Holland Marketing Afdeling Research
Toerisme in perspectief NBTC Holland Marketing Afdeling Research Inleiding In dit rapport wordt op hoofdlijnen een beeld geschetst van trends en ontwikkelingen in het (internationaal) toerisme en de factoren
Nadere informatieBIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG
BIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG STUDENTEN DOEN UITSPRAKEN OVER DE ACADEMISCHE WERELD, HET VAKGEBIED EN HET BEROEPENVELD.. onderzoek niet zo saai als ik dacht werken in
Nadere informatieToerisme in perspectief. NBTC Holland Marketing Afdeling Onderzoek
Toerisme in perspectief NBTC Holland Marketing Afdeling Onderzoek Inleiding In dit rapport wordt op hoofdlijnen een beeld geschetst van trends en ontwikkelingen in het (internationaal) toerisme en de factoren
Nadere informatieOndernemen als. Deel 1. Marktonderzoek: Naam: Telefoon:
Ondernemen als Deel 1 Marktonderzoek: Naam: Telefoon: 2 Over Rose Drs. Rose Jansen Marketingpsycholoog Spiritueel Businesscoach Journeytherapeut In 2006 studeerde ik af als Journeytherapeut bij Brandon
Nadere informatieHet Innovatiekompas Inspiratie sessies Dr. Guy Bauwen
Het Innovatiekompas Inspiratie sessies Dr. Guy Bauwen 1 Innovatiekompas Inspiratie Sessies Contacteer ons voor: Een voordracht om kennis te maken met het kompasmodel. Een workshop om het toepassen van
Nadere informatieDOORSTUDEREN NA HET HBO
DOORSTUDEREN NA HET HBO Met welke financiële gevolgen moet je rekening houden? Informatie van het Avans Studentendecanaat Stand van zaken 2017-2018 Kenmerk: 14 september 2015 Studeren na het HBO: onderwerpen
Nadere informatiePersoonlijk opleiding plan
Persoonlijk opleiding plan Een opdrachtgever adviseren Hem vertellen wat jou de beste optie lijkt. Het klopt dat ik deze competenties zo had ingevuld. Ik heb hiermee ervaring doordat ik vaak op forums
Nadere informatiekleinschalig logies Wat zijn kleinschalig logies Streekproducenten
kleinschalig logies Streekproducenten 7 maart 2012 - PIVA Logiesconsulent - Jenny Poncin Wat zijn kleinschalig logies Als afgesproken begrip: Individueel aangeboden vakantiewoningen B&B s Kleinschalige
Nadere informatieNieuwsbrief Amigos. maart 2014 DE SAN JUAN DE FLORES
Nieuwsbrief Amigos maart 2014 DE SAN JUAN DE FLORES Voorwoord Beste Amigos, Terwijl wij hier in Nederland al weer helemaal het gevoel krijgen in het voorjaar te zijn beland, hebben de bursalen in Guatemala
Nadere informatiePERSDOSSIER TOERISME VOOR AUTISME
PERSDOSSIER TOERISME VOOR AUTISME Inhoudsopgave Toerisme voor Autisme... 2 Wat doet Toerisme voor Autisme?... 2 Wie kan gebruik maken van deze stappenplannen?... 3 Hoe werkt het?... 3 Wat verstaan we onder
Nadere informatieDocent Kunsteducatie in de schijnwerpers
Docent Kunsteducatie in de schijnwerpers Master-thesis over de werkwijze van de docent kunsteducatie in het VMBO en VWO Tirza Sibelo Faculteit der Historische en Kunstwetenschappen Richting: Sociologie
Nadere informatieIndividueel verslag Timo de Reus klas 4A
Individueel verslag de Reus klas 4A Overzicht en tijdsbesteding van taken en activiteiten 3.2 Wanneer Planning: hoe zorg je ervoor dat het project binnen de beschikbare tijd wordt afgerond? Wat Wie Van
Nadere informatieIk ben 48 jaar oud, ben gehuwd en moeder van 5 kinderen. Vandaag ben ik Gemeente en OCMWraadslid.
Ik ben 48 jaar oud, ben gehuwd en moeder van 5 kinderen. Vandaag ben ik Gemeente en OCMWraadslid. Mijn hobby s zijn tennis en bridge. 48 jaar oud, licentiaat in de rechten, master in financiën, studies
Nadere informatieBetrokkenen WERKGROEPBETROKKENEN Provinciale toeristische organisaties Kunststeden Toeristische industrie Lokale congresbureaus (MICE)
Betrokkenen WERKGROEPBETROKKENEN Provinciale toeristische organisaties 1 VVP 2 Toerisme Provincie Antwerpen 3 Toerisme Limburg 4 Toerisme Oost-Vlaanderen 5 Toerisme Vlaams-Brabant 6 Westtoer Kunststeden
Nadere informatiePersoonlijk ontwikkelingsplan
Persoonlijk ontwikkelingsplan Naam Danny Yang Studienummer 14131889 Datum 29-01-2015 Coach Van Tiel 1. Reflectie Wie ben ik? Persoon Ik ben Danny Yang geboren op 26-02-1996. Ik heb een havo diploma op
Nadere informatieHERMAN VAN ROMPUY SCHOLARSHIP
HERMAN VAN ROMPUY SCHOLARSHIP powered by VBO-FEB, Stichting Bekaert & Fondation van der Rest Pieter Timmermans Gedelegeerd bestuurder Administrateur délégué Bozar - Brussel, Bruxelles 8/12/2014 1 Hartelijk
Nadere informatieTrendrapport Hotelbarometer Gemiddelde bezettingsgraden tot en met mei
Trendrapport Hotelbarometer 2013 Gemiddelde bezettingsgraden tot en met mei Trendrapport Hotelbarometer 2013 - Gemiddelde bezettingsgraden tot en met mei Inlichtingen Dagmar.Germonprez@toerismevlaanderen.be
Nadere informatieThema 4: Toeristische landschappen: Toerisme in Europa en België LWB p1-19
Thema 4: Toeristische landschappen: Toerisme in Europa en België LWB p1-19 1. Toerisme in Europa 1.1 Aantrekkingsfactoren p6-7 Menselijke aantrekkingsfactoren Cultuurfactoren Begeleidende factoren Natuurlijke
Nadere informatieProjectdossier: Hoe organiseer ik een hybride evenement zodat het een meerwaarde geeft aan mijn bedrijf?
Projectdossier: Hoe organiseer ik een hybride evenement zodat het een meerwaarde geeft aan mijn bedrijf? Studiegebied Handelswetenschappen en Bedrijfskunde Opleiding Bachelor in het Toerisme en recreatiemanagement
Nadere informatieTrendrapport hotelbarometer Gemiddelde bezettingsgraden tot en met maart
Trendrapport hotelbarometer 2014 Gemiddelde bezettingsgraden tot en met maart Trendrapport hotelbarometer 2014 - Gemiddelde bezettingsgraden tot en met maart Inlichtingen sofie.wauters@toerismevlaanderen.be
Nadere informatieTrendrapport hotelbarometer Gemiddelde bezettingsgraad tot en met april
Trendrapport hotelbarometer 2015 Gemiddelde bezettingsgraad tot en met april Trendrapport hotelbarometer 2015 - Gemiddelde bezettingsgraad tot en met april Inlichtingen sofie.wauters@toerismevlaanderen.be
Nadere informatie