Verslag van de tweehonderdeenendertigste vergadering, gehouden op dinsdag 12 mei 2009 in de Regentenzaal te Utrecht.

Transcriptie

1 COMMISSIE WELSTAND EN MONUMENTEN WEST Verslag van de tweehonderdeenendertigste vergadering, gehouden op dinsdag 12 mei 2009 in de Regentenzaal te Utrecht. Aanwezig: De voorzitter, T. Frantzen, de leden M. Cramer, D. Dobbelaar, E. Bet, T. van Rooijen, R. Roorda, K. Tedder en F. Wintermans, M. van der Wiel (secretaris), C. Boogert (uitvoerend secretaris) en I. Bakhuis (verslag). OVERZICHT VERSLAG A. Ingekomen stukken en mededelingen B. Notulen Commissie Welstand en Monumenten West d.d. 28 april 2009 C. Algemeen D. Bouwplannen D1 Vleuterweide, deelplan 6, De Tuinlanden Voorlopig ontwerp invulling stedenbouwkundig plan I Voorlopig ontwerp 112 grondgebonden woningen, Bureau Boosten Rats II Voorlopig ontwerp 150 grondgebonden woningen, Hans Been Architecten III Voorlopig ontwerp 204 grondgebonden woningen, Klunder Architecten IV Voorlopig ontwerp 160 grondgebonden woningen, Architectenbureau Becka Van Wilsum D2 Strijkviertel, sportpark Rijnvliet Ontwikkelingsvisie Centrale Zone en supervisie sportpark Rijnvliet, Veenenbos en Bosch Landschapsarchitecten / De Zwarte Hond E. Overige bouwplannen Plannen met preadvies, lijst d.d F. Nagekomen bouwplannen F1 Vleuterweide, deelplan 5, De Erven, blok E Wijziging aanvraag bouwvergunning voor het bouwen van 59 eengezinswoningen met bijbehorende voorzieningen, VVKH Architecten F2 Papendorp, Groenewoudsedijk 40 Het plaatsen van lichtreclame tegen de gevel van een kantoorgebouw, Haco Lichtreklame G. Rondvraag en sluiting Commissie Welstand en Monumenten West d.d. 12 mei 2009

2 A. Ingekomen stukken en mededelingen Geen. B. Notulen van de Commissie Welstand en Monumenten West d.d. 28 april 2009 Het verslag wordt met een enkele wijziging vastgesteld. C. Algemeen Geen. D. Bouwplannen D1 Vleuterweide, deelplan 6, De Tuinlanden (Ont) Voorlopig ontwerp invulling stedenbouwkundig plan Aanvraag: GEM Vleuterweide Ontwerp : Enno Zuidema Stedebouw (zie notulen 10/ , 19/02 en 10/ , 31/03 en 14/ ) Stedenbouwkundige en supervisor Zuidema memoreert dat het stedenbouwkundig plan bestaat uit drie stedenbouwkundige eenheden. De Tuinlanden-Noord met een tuindorpachtige sfeer, groene straten, informele routes, rooilijnsprongen en gelaagde overgangen van openbare naar privé-ruimte. Architectonische samenhang is gezocht in verwantschap in materiaalgebruik, plastiek in de straatgevels, verbijzonderingen in de zijgevels en variaties in gevelopeningen. De beëindiging van de Tuinlanden-Noord, de Boog is herkenbaar als stedenbouwkundige en architectonische eenheid door eenduidig toegepaste architectonische elementen. De getrapte parcellering is overeenkomstig het stedenbouwkundig plan. De Tuinlanden-Zuid kent een ruimere verkaveling en een lossere bebouwing met grotere tuinen. In afwijking van het stedenbouwkundig plan zijn de geschakelde blokjes van elkaar ontkoppeld en garages teruggeschoven op de kavel, waardoor herkenbaarheid en doorzicht zijn verbeterd. De Hoofdstraat vormt een verbindend element tussen het noordelijk en het zuidelijk deelgebied. Eerder heeft de commissie onderstreept dat een geleding in de bebouwing, die individuele woningen herkenbaar maakt, essentieel is voor de uitstraling van deze straat. Nadere studie heeft geresulteerd in een verkleining van de korrelgrootte en meer variatie in de gevelwand door verschillen in kapvormen, gootlijnen en hoekverbijzonderingen. Tevens geeft de opheffing van de symmetrie in bouwblokken de beoogde variatie een verbeterde invulling. De supervisor is akkoord met de architectonische uitwerking en constateert dat deze voldoet aan het beeldregiedocument dat als toetsingskader is verbonden aan het stedenbouwkundig plan. Architect Berghuis brengt in dat de architecten het als knelpunt ervaren dat het Kwaliteitsteam Vleuterweide anders adviseert dan de Commissie Welstand en Monumenten, waardoor er tegenstrijdige signalen worden afgegeven over de gewenste ontwikkelrichting; waar het Kwaliteitsteam aandringt op een rustige uitstraling aan de Hoofdstraat, pleit de commissie Welstand en Monumenten juist voor meer variatie. Architect Van Loon voegt hieraan toe dat de architecten nauw hebben samengewerkt om te komen tot thema's die de samenhang tussen de plannen ondersteunen. Voor de woonstraten in de Tuinlanden-Noord zijn nuanceverschillen gezocht in kleine gebaren die de massaopbouw doorbreken en een tuindorpachtige sfeer creëren. Voor de Hoofdstraat geldt een andere ambitie; de variatie zou niet moeten worden gezocht in attributen en accessoires, zoals balkons en erkers, maar juist in structurele verschillen als massaopbouw, dakhellingen, goot- en nokhoogten, beukmaten, etc. Dat deelgebied bedient echter hetzelfde marktsegment, waardoor de financiële haalbaarheid van die ambitie sterk onder druk staat. In een vorige planbespreking heeft de commissie benadrukt dat voor de Hoofdstraat, als beeldbepalende drager van het stedenbouwkundig plan, een hoog kwaliteitsniveau moet worden nagestreefd. Zij concludeerde dat de eigentijdse benadering van een dorpsstraat onvoldoende herkenbaar was in de planuitwerking. Variaties waren beperkt tot cosmetische verbijzonderingen, waardoor het beoogde dorpse karakter onvoldoende tot uiting kwam. De commissie heeft de gewijzigde plannen bestudeerd en geconcludeerd dat de aanpassingen nog onvoldoende de nagestreefde ambitie waarmaken. Het plan zou dichter bij de randvoorwaarden van het beeldregiedocument moeten worden gebracht. Afgezien Commissie Welstand en Monumenten West d.d. 12 mei

3 van de vraag of structurele variatie, zoals ook beschreven in het beeldregieplan, per definitie kostenverhogend werkt, heeft de commissie twijfels of de ambities waargemaakt kunnen worden indien de woningen aan de Hoofdstraat en in de zijstraten onder dezelfde financiële randvoorwaarden moeten worden gerealiseerd. In afwachting van de plandoorwerking voor de Hoofdstraat inclusief een presentatie van het straatprofiel inclusief inrichting, als onlosmakelijk deel van de planbeoordeling laat de commissie de Hoofdstraat in deze planbespreking buiten beschouwing en richt haar aandacht op de plannen voor de gebieden ten noorden en ten zuiden daarvan. I Voorlopig ontwerp 112 grondgebonden woningen Aanvraag: AM Wonen Ontwerp : Bureau Boosten Rats Architect Rats heeft verschillende woningtypen ontworpen, bestaande uit lineaire woningblokken tussen de Boog en de Hoofdstraat en twee-onder-een-kapwoningen voor het zuidelijk plandeel. Het plan voorziet in een hoge mate van flexibiliteit qua programma en plattegrond. Hoeken zijn verbijzonderd en hebben een eigen betekenis gekregen. De grote dakoverstekken in voor- en achtergevel krijgen een beëindiging in de verdiepte eindwoning. In het blok dat naar de Hoofdstraat is doorgetrokken, krijgt de kopgevel betekenis, zowel voor de tussenstraat als voor de gevelwand van de Hoofdstraat, door de gedraaide nok en de verlegging van de entree naar de zijgevel. Verbijzonderingen bestaan uit verschillen in raamopeningen en neggen en uit nuanceverschillen in het metselwerk door toepassing van twee kleuren baksteen in verschillende mengingen. Voor de dakbedekking is een klein formaat glanzende betonpan gekozen, die de horizontaliteit van de architectuur benadrukt. II Voorlopig ontwerp 150 grondgebonden woningen Aanvraag: Portaal Vastgoed Ontwikkeling Ontwerp : Hans Been Architecten Architect Van Bree licht het plan toe. Dit is gesitueerd in het noordelijk deel van het plangebied. Vooralsnog is voor de blokken aan de Boog uitgegaan van een parcellering per drie panden. In de gevels van de lineaire blokken is een opdeling gemaakt door verstrooid toegepaste verbijzonderingen, waaronder een teruggeschoven onderbouw die diepte in de gevel creëert. Variatie in gevelopeningen geeft een afwisselend beeld, terwijl herhaling zorgt voor samenhang. De kortere blokken aan het groene plein zijn voorzien van een veranda, als overgang tussen openbare en privé-ruimte. Deze oplossing stimuleert tevens de relatie met het plein. Blokken aan de Hoofdstraat bestaan gedeeltelijk uit plat afgedekte beneden- en bovenwoningen. Overhoeks geplaatste balkons versterken de relatie van de hoek met de tussenstraat en de lage tuinmuren sluiten aan op de haag voor de rijwoningen. In het plan is samenhang gezocht in de kleurschakering van het metselwerk, dat in rode en roodbruine tinten is gedacht. III Voorlopig ontwerp 204 grondgebonden woningen Aanvraag: Ballast Nedam/Bemog/Amvest Ontwerp : Klunder Architecten Architect Berghuis licht toe dat het plan bestaat uit rijwoningen en kleine twee-onder-eenkapwoningen in de Tuinlanden-Noord, rijwoningen, asymmetrische twee-onder-eenkapwoningen en vrijstaande woningen aan de Hoofdstraat en grotere twee-onder-eenkapwoningen met garage in de Tuinlanden-Zuid. In het noordelijk plangebied leidt de kwaliteit van de oriëntatie op de groene voortuin tot de mogelijkheid van een informele toegang naar de voortuin vanuit de keuken. Grote gevelopeningen bieden zicht op de achtertuin. Op straathoeken liggen de entrees in de zijgevel, waardoor de beleving aan het informele wandelpad wordt versterkt. De grote gevelopeningen van de blokken aan het groene plein zijn daarop georiënteerd. Om de relatie met het plein te versterken wordt in plaats van een voortuin een verhard voorgebied gecreëerd. Op het zuiden georiënteerde woningen worden voorzien van een veranda en op enkele hoeken wordt een optionele zijuitbouw aangeboden. De blokken bestaan uit metselwerk in een viertal aardetinten. In het noordelijk deelgebied wordt het metselwerk gecombineerd met een grijze dakpan, in het zuidelijk deelgebied met een oranje dakpan en in de Hoofdstraat met beide pankleuren. Commissie Welstand en Monumenten West d.d. 12 mei

4 IV Voorlopig ontwerp 160 grondgebonden woningen Aanvraag: Bouwfonds Fortis Ontwerp : Architectenbureau Becka Van Wilsum Architect Van Loon zet uiteen dat het plan voor de Tuinlanden-Noord bestaat uit enkele twee-onder-een-kapwoningen en korte woningblokken voor de tussenstraten en langere blokken aan de westzijde. Plastiek is gezocht in afwisseling van thema's die de lengtewerking van het blok onderbreken, zoals verspringende gootlijnen met en zonder overstek en omkaderde verticale pui-elementen die incidenteel een beëindiging krijgen in een voorgeveldakkapel. Een hoge mate van transparantie in de voorgevel en een smalle entreepartij stimuleren het gebruik van de voortuin. Op de hoeken aan de informele looproutes is ten behoeve van het sociale contact de woonkamer ook op de zijgevel georiënteerd. De entrees van de twee-onder-een-kapwoningen liggen in de zijgevel, om het contact wonen voortuin te versterken. De commissie heeft eerder waardering geuit voor het doordachte stedenbouwkundig plan. Daarin onderscheidt het karakter van het noordelijk zich van het zuidelijk plandeel. Verschillen hebben betrekking op architectuur en stedenbouwkundige opzet, zoals ruimtelijke indeling, parkeeroplossingen en verkaveling. Het noordelijk deelgebied is steniger, terwijl het zuidelijk deel een groenere, ruimere uitstraling heeft. De commissie constateert dat door de architecten met toewijding aan de plannen is gewerkt en heeft weliswaar waardering voor de zorgvuldige, ambachtelijke planuitwerking voor de gebieden aan weerszijden van de Hoofdstraat, maar het streven naar een bijzondere woonomgeving en schaalverkleining heeft geleid tot een overdaad aan middelen, die karakterverschillen tussen het zuidelijk en het noordelijk gebied doet vervagen en ten koste gaat van de samenhang in en de identiteit van de onderscheiden gebieden. Tuindorpen kenmerken zich door verschillen op straatniveau, terwijl hier is gezocht naar variatie op blokniveau. Een versobering van middelen zou kunnen leiden tot een verduidelijking, waarin ook de gelaagdheid beter tot uitdrukking komt. In dat opzicht zijn de simpele ingrepen van plan I (Boosten Rats) het meest geslaagd; dat plan laat zien dat met enkele eenvoudige middelen invulling kan worden gegeven aan de gewenste gelaagdheid. Tevens adviseert de commissie in te zetten op de kwaliteit van de kopgevels en deze niet te benaderen als voortzetting van de frontgevel, maar als zelfstandig ontwerpelement. Om een aantasting van de samenhang en kwaliteit tegen te gaan, vraagt de commissie aandacht voor een vertaling van mogelijk toekomstige uitbreidingswensen van bewoners, bijvoorbeeld door, voor het dakvlak aan voor- en achterzijde optionele dakkapellen van een realistisch formaat te ontwerpen. De tuindorpsfeer stelt eisen aan de verhouding van de bebouwing tot de collectieve en informele openbare ruimte en de overgang van openbare naar privé-ruimte; het ontwerp van de tuinafscheidingen verdient in dat kader bijzondere aandacht. Voor het uiteindelijke beeld is de inrichting van de openbare ruimte waaronder parkeeroplossingen essentieel; in het kader van de integrale planbeoordeling zal deze bij een volgende bespreking moeten worden voorgelegd. Het beoogde karakterverschil tussen de deelgebieden zal daarin ook tot uiting moeten komen. D2 Strijkviertel, sportpark Rijnvliet (Ont) Ontwikkelingsvisie Centrale Zone en supervisie sportpark Rijnvliet Aanvraag: Projectbureau Leidsche Rijn Ontwerp : Veenenbos en Bosch Landschapsarchitecten / De Zwarte Hond In de zuidoosthoek van Leidsche Rijn, ingeklemd tussen de A2 en de A12 ligt Strijkviertel. Bedrijfsbebouwing in het zuidelijk deel heeft een geluidwerende functie en maakt woningbouw in het noordelijk deel mogelijk. Tussen woongebied en bedrijventerrein, daarvan gescheiden door een singel, ligt een groene zone, waarin drie sportverenigingen worden gehuisvest. Aan analyse van vergelijkbare situaties heeft ontwerper Veenenbos randvoorwaarden hiervoor ontleend. Vervolgens heeft een modellenstudie geleid tot de voorgestelde inpassing. Het sportpark wordt ontsloten via de stadsweg, die ook een aantakking op de woonwijk krijgt, waardoor het park ook een concrete betekenis voor de wijk krijgt. De lommerrijke bomenlaan aan de noordzijde fungeert als wandel- en recreatiestrook voor bewoners. Aan deze laan liggen de clubhuizen van de rugby-, Commissie Welstand en Monumenten West d.d. 12 mei

5 voetbal- en tennisvereniging. Aan de noord- en westzijde wordt het park begrensd door een aarden wal, met uitzondering ter plaatse van de clubhuizen en parkeerterreinen. De rugby- en voetbalvelden worden van elkaar gescheiden door houtwallen. De gebouwen vormen de schakel tussen sportpark en woongebied. Architect Van Bolderen heeft hiervoor ontwerpuitgangspunten geformuleerd die moeten leiden tot een samenhangend ensemble. Het ontwerpproces wordt in nauw overleg met de architecten en de sportverenigingen begeleid. Om een te groot bouwvlak te voorkomen wordt het programma ondergebracht in twee lagen met plat of licht hellend dak, waarbij de opbouw kleiner is dan het grondvlak. Introverte functies, zoals kleedkamers en opslagruimten liggen op de begane grond, op de buitenwereld gerichte functies, zoals kantine en bestuurskamer zijn op de verdieping ondergebracht. Elk gebouw wordt benaderd als kloeke massa, die binnen harde rooilijnen wordt geplaatst. Insneden bevorderen de sculpturaliteit. Raamopeningen in de gevels mogen niet concurreren met de insneden. De buitenschil wordt uitgevoerd in stenig materiaal in een donkere tint. In de materialisering van de insneden kan de identiteit van de verenigingen tot uiting worden gebracht. De gebouwen hebben een informele zijde, de tribunegevel, gericht op de sportvelden, de entreegevel gericht op de terreinontsluiting en een representatieve zijde, de zichtlocatiegevel, georiënteerd op de stadsweg. Om een onaangename geslotenheid te voorkomen, worden voorwaarden gesteld aan de transparantie van deze gevels. De invulling van de vierde gevel wordt grotendeels overgelaten aan de betreffende vereniging. De commissie reageert positief op de planopzet. Deze is veelbelovend en geeft vertrouwen in de kwaliteit van het eindbeeld. Van belang is de abstractie van de schematische opzet waar te maken; de commissie adviseert daarom een stringente supervisie, met name voor de positie van insneden, de transparantie en de maat en positionering van gevelopeningen. Zij uit twijfel over de voorgestelde donkere materialisering; de clubgebouwen zouden een optimistischer uitstraling mogen krijgen. Daarbij wordt opgemerkt dat de getoonde sculpturaliteit in tegenspraak is met de gesuggereerde toepassing van baksteen. De gebruikskwaliteit en duurzaamheid van de aarden wal dient te worden gegarandeerd. Deze mag niet te steil zijn max. 1:3 en voldoende ruimte bieden aan natuurlijke begroeiing. Ook voor de houtwallen en voor de singel aan de zuidzijde moet voldoende ruimte worden gereserveerd om de beoogde kwaliteit en uitstraling te kunnen waarmaken. De commissie vraagt aandacht voor een realistische benadering van het benodigde bouwvolume, ook in relatie tot mogelijke groei van de verenigingen. Tenslotte wordt opgemerkt dat de gebouwen zo zijn gesitueerd, dat toeschouwers tegen de zon inkijken. E Overige plannen De plannen, genoemd in de lijst d.d. 7 mei 2009, zijn met een preadvies van de secretaris aan de commissie voorgelegd. De leden van de commissie hebben besloten de advisering over te nemen. De preadvisering is verricht op basis van de aan de verschillende beleidsniveaus verbonden criteria, zoals vastgelegd in de welstandsnota. Samenvattend: Open: Verandering en handhaving zijn beide mogelijk, zowel naar structuur als naar architectuur. Respect: Essentiële eigenschappen van de aanwezige bebouwings- en omgevingskarakteristiek worden gerespecteerd. Behoud: Behoud en herstel van het aanwezige bebouwingsbeeld en versterken van de bestaande of historisch bepaalde karakteristiek van stedenbouwkundige, architectonische, landschappelijke of cultuurhistorische aard. Stimulans: Het gebied vraagt vanwege zijn bijzondere of markante karakter extra aandacht voor versterking en stimulering van het beeld. Indien van toepassing, zijn de aanvragen getoetst aan de sneltoetscriteria, dan wel aan de criteria, zoals geformuleerd in de welstandsnota. De lijst is ter inzage op het secretariaat. Commissie Welstand en Monumenten West d.d. 12 mei

6 F Nagekomen plannen F1 Vleuterweide, deelplan 5, De Erven, blok E BV (R) Wijziging aanvraag bouwvergunning voor het bouwen van 59 eengezinswoningen met bijbehorende voorzieningen Aanvraag: Bouwfonds Fortis Ontwerp : VVKH Architecten Architect Knappers licht toe dat in afwijking van de oorspronkelijke bouwaanvraag wordt voorgesteld de glazen entreepuien en deuren in de voorgevel te vervangen door een geschilderde houten voordeur met venster en zijlicht. Deze wijziging vloeit gedeeltelijk voort uit een bezuinigingsopgave, gedeeltelijk uit de wens van de opdrachtgever de entree te verduidelijken. Het oorspronkelijk ontwerp vertegenwoordigt een eigentijdse visie op wonen: de bewoning krijgt een directe relatie met de openbare ruimte aan de voorzijde van de woning, waarbij de privacy wordt gewaarborgd door een haag die de veranda als privéruimte afscheidt. De thans gepresenteerde beelden laten zien dat de haag is vervallen en de openbare ruimte bestaat uit grasstroken, onderbroken door entreepaden naar veranda en voordeur. De commissie betreurt de voorgestelde planwijziging, die een aantasting van de oorspronkelijke opzet inhoudt en afbreuk doet aan de kwaliteit van de veranda als privébuitenruimte. Daarenboven verstoort de vervanging van glazen deuren door conventionele voordeuren de ritmiek in de gevel. Uit oogpunt van redelijke eisen van welstand echter meent de commissie dat een dergelijke planwijziging toch aanvaardbaar is, mits de ritmiek op gelijkwaardige wijze wordt hersteld; herhaling rond de entreepui van de al toegepaste omkadering van gevelopeningen wordt genoemd als mogelijkheid. Een en ander onderstreept nogmaals het belang van de beschikbaarheid van een uitgewerkt inrichtingsplan om de relatie van bouwplannen met de openbare ruimte te kunnen beoordelen. In algemene zin stelt de commissie dat, gelet op het belang van de kwaliteit van de relatie openbare ruimte privé-ruimte, geen plannen van deze omvang meer in behandeling zullen worden genomen, als niet gelijktijdig met het bouwplan een inrichtingsplan wordt gepresenteerd. F2 Papendorp, Groenewoudsedijk 40 BV Het plaatsen van lichtreclame tegen de gevel van een kantoorgebouw Aanvraag: Ictopus Ontwerp : Haco Lichtreklame Op het gemetselde hoekblok van een kleinschalig, drielaags kantoorgebouw in het kantorenpark Papendorp wordt tussen de bovenste gevelopening en de dakrand een lichtreclame voorgesteld op een achterplaat van 4m breed en1m hoog. Door de letters en vignet op een een donkerbruin-rode achterplaat te plaatsen wordt de reclameuiting dominanter ten opzichte van het kleinschalige gebouw en zijn omgeving en oogt deze armoediger. In Papendorp wordt zorgvuldig met reclameuitingen omgegaan en op deze kantoorvilla's worden bescheiden reclameuitingen toegestaan. Een lichtreclame bestaande uit een los vignet en losse gevelletters in de voorgestelde afmetingen is denkbaar. De aanvraag in deze vorm wordt afgewezen. G Rondvraag en sluiting De geplande vergadering op 26 mei 2009 vervalt. De volgende vergadering vindt plaats op 9 juni De voorzitter De secretaris T. Frantzen M. van der Wiel Per 1 juli 2004 wordt de welstandsadvisering verricht op basis van de aan de verschillende beleidsniveaus verbonden criteria zoals geformuleerd in de welstandsnota 'De schoonheid van Utrecht' (vastgesteld door de raad van de gemeente Utrecht d.d. 24 juni 2004). (O) = open (R) = respect (B) = behoud (St) = stimulans (Ont) = ontwikkelingsgebied Commissie Welstand en Monumenten West d.d. 12 mei