Imagine the result. Landschappelijke inpassing. st. anna S beemd

Transcriptie

1 Imagine the result Landschappelijke inpassing st. anna S beemd

2 2

3 Inhoud Inleiding en probleemstelling 5 Context 7 Huidige situatie 9 Wensen en randvoorwaarden 13 Plan 15 Bijlagen 29 Definitief d.d Projectnummer: C

4 Al versterkte kade Te versterken kade Te verlagen kade Compensatiegebied 4

5 Inleiding en probleemstelling De Sint Anna s Beemd, ook wel Annabeemd, Anna Beemd en Annabeemden genoemd, is een oude grindwinplas die onderdeel uit maakt van het 450 hectare Maasplassengebied die door Het Limburgs Landschap als natuurgebied beheerd worden, met de erbij passende recreatie. Sinds 1997 is Het Limburgs Landschap eigenaar van de Sint Anna s Beemd. De Sint Anna s Beemd is circa 22,5 hectare groot, waarvan de plas circa 12,5 hectare bedraagt. Het totale plangebied waar naar gekeken zal worden is iets ruimer: circa 32 hectare. De Sint Anna s Beemd maakt deel uit van een programma van Rijkswaterstaat rond het Lateraalkanaal, om het overstromingsrisico rond de Maas te verminderen. In het kader van het ruimte geven aan de rivier, worden gebieden ontwikkeld die bij hogere waterstanden kunnen overstromen. Bij de Sint Anna s Beemd betekent dit dat kades versterkt dienen te worden en de bestaande dijk verlaagd. Inmiddels hebben op de overgang van het dorp Heel en de Sint Anna s Beemd al werkzaamheden plaatsgevonden, in de vorm van de aanleg van een kade. De geplande werkzaamheden rond de Sint Anna s Beemd zouden ten koste kunnen gaan van aanwezige kwaliteiten. ARCADIS heeft opdracht gekregen van Rijkswaterstaat om tot een landschappelijke inpassing te komen die binnen de randvoorwaarden met betrekking tot de aanleg en onderhoud van primaire waterkeringen maximaal recht doet aan het gebied. B vanaf 1:220 per jaar 20,50 A vanaf 1:140 per jaar 20,80 A vanaf 1:78 per jaar 20,60 B vanaf 1:72 per jaar 21,10 C vanaf 1:40 D per jaar vanaf ca 1:160 per jaar 21,30 22,80 Legenda Overstromingsfrequentie Vanaf 1:40 per jaar Vanaf 1:72 per jaar Vanaf 1:78 per jaar Vanaf ca. 1:160 per jaar Vanaf 1:140 per jaar Vanaf 1:220 per jaar Kaden LKW (POL 2004) Getekend: P.J. Demmers Gecontr.: W.H.C. Nijsten Akkoord: W.H.C. Nijsten Datum: 8 oktober 2008 PDMW: Int.nr.: g087104_ Meter ± kaart: Rijkswaterstaat Maaswerken ondergrond: Topografische Denst Kadaster 5

6 1 6 2

7 Context De Sint Anna s Beemd is één van de vele plassen die ontstaan zijn langs de Maas, vooral door grindwinning. Het oude rivierlandschap van verschillende door de Maas gevormde terrassen waar op het diepste punt de Maas doorheen slingerde is daardoor en door de aanleg van het Lateraalkanaal minder leesbaar geworden. Voor de oppervlakkige toeschouwer is het nog maar lastig herkenbaar welk water nu werkelijk de loop van de Maas is. De Sint Anna s Beemd maakt onderdeel uit van een cluster van plassen rond het dorp Heel. Ten opzichte van de meeste andere plassen in de omgeving is de Sint Anna s Beemd een vrij kleine plas De meeste plassen zijn qua wateroppervlak circa 8 tot 9 maal zo groot. Dit maakt de Sint Anna s Beemd tot een relatief beschutte plas. Ook is de Sint Anna s Beemd relatief ondiep, zeker ook vergeleken met de andere plassen. De diepte van de plas is niet meer dan 3 tot 4 meter. Daarnaast is het één van de weinige plassen die niet in direct contact staan met de Maas en vooral sterk beïnvloed wordt door kwelstromen. Al deze aspecten samen zorgen dat de Sint Anna s Beemd een bijzondere plaats inneemt in het Maasplassengebied. Het is een waardevolle biotoop voor planten en dieren, vooral als overwinteringsplaats voor vogels. De plas maakt net als de meeste andere gebieden van Limburgs Landschap onderdeel uit van de Ecologische Hoofdstructuur. Rondom de plas zijn gebieden aangewezen voor nieuwe natuur. ST ANNA S BEEMD HUIDIGE SITUATIE N N 1:2500 ARCADIS 7 ARCADIS

8 1 2 8 I M P R E S S I E H U I D I G E S I T U A T I E

9 Huidige situatie Ruimtelijk De Sint Anna s Beemd is een besloten plas. Deze beslotenheid wordt als kwaliteit gezien. De dichte groengordel rond de plas beperkt het zicht op de plas tot enkele, weliswaar zeer fraaie doorzichten. De plas heeft zo iets van een geheime plek. Dit wil niet zeggen dat de omgeving niet ook aanwezig is. De hoogspanningsleidingen van en het zicht op de Maascentrale zijn duidelijk ervaarbaar, maar doen toch opmerkelijk genoeg weinig afbreuk aan de sereniteit van het gebied. Het gebied is gelegen aan de rand van Heel. Hier heeft het ruimtelijk echter weinig relatie mee. Zeker met de nieuwe kade die geheel is ingerasterd, is er nog sterkere scheiding tussen dorp en plas. Deels ligt er nog een weg met parkeerplaatsen tussen deze kade en de woonbebouwing, maar meer noordwestelijk liggen woningen met hun tuinen rechtstreeks aan de kade. Aan de westzijde ligt het terrein van Sint Anna. Deze instelling, die onderdeel uit maakt van de Koraalgroep, biedt verblijf, ondersteuning, advies en begeleiding aan mensen met een verstandelijke of meervoudige beperking en/of hun familie, voornamelijk in de regio Noord- en Midden-Limburg. De locatie in Heel bestaat uit woningen, activiteitencentra en ondersteunende diensten. Het terrein van Sint Anna is vanuit het gebied niet tot nauwelijks ervaarbaar, net zoals de Sint Anna s Beemd vanuit dat terrein niet tot nauwelijks ervaarbaar is. Het terrein kent een complex hoogteverloop, waarbij de dijk/kades niet altijd herkenbaar aanwezig zijn. Veel hellingen zijn begroeid en/of niet toegankelijk. Gebruik Het gebied is bedoeld voor extensief recreatief gebruik: wandelen, fietsen etc. Gezien de ligging direct naast een woonwijk van Heel is het gebied zeer geschikt voor het lopen van een ommetje. De bebording van Limburgs Landschap is enigszins verouderd, omdat de aangeduide Galloway runderen en Konikpaarden niet meer aanwezig zijn. Ook staat op deze bebording aangegeven dat: Vrij wandelen geldt in het hele gebied (men hoeft niet op de paden te blijven) Vanwege natuurontwikkeling geen toegang is: o tussen zonsondergang en zonsopgang o met loslopende honden o met motorrijtuig, bromfiets en paard Zeker is dat er in het gebied niet gevist mag worden. Op twee plekken in het gebied is een bank aanwezig van Het Limburgs Landschap. Er staan geen afvalbakken. Bij de aansluiting van de routes in het gebied naar de route over de dijk staat een paneel met informatie over het gebied. 9

10 10

11 Routes In de Sint Anna s Beemd lopen 4 routes die aangegeven zijn met bebording. In de brochure Welkom in Sint Anna s Beemd ǀ Leerkeven van de Stichting Het Limburgs Landschap en de gemeente Maasgouw staan twee van de routes vermeld: Een gele KROS (Kinderen, Rolstoelen, Ouderen en Scootmobiel) route van 3 kilometer Een rode route van 8 kilometer. Daarnaast is ook bebording aanwezig van de pelgrimsroute naar Santiago de Compostella. Dit gedeelte wordt het Jacobspad genoemd. Hoe de route van en naar de Sint Anna s Beemd loopt is echter niet duidelijk. In het gebied staat ook bebording van de Langeafstandsfietsroute (LF5) Roermond-Brugge. Deze route maakt onderdeel uit van de Vlaanderen Fietsroute. Kwaliteiten Grootste kwaliteiten van het gebied zijn de rust en afwisseling met de mooie doorzichten naar de plas. Men kan hier echt pal naast het woongebied van Heel genieten van een fraai en waardevol natuurgebied. Knelpunten De nieuw aangelegde kade met haar rasters zorgt voor een sterke scheiding tussen de Sint Anna s Beemd en de woonwijk. Bij de noordwestzijde van deze nieuwe kade liggen de tuinen direct aan deze kade. De variatie in het gebied zou wat beter gestuurd kunnen worden. Nu is het zicht op de plas op een aantal plekken dichtgegroeid. Ook de stakerige beplanting vraagt onderhoud. Sommige van de wilgenopstanden zijn inmiddels door hun leeftijd kwetsbaar geworden. De routing door het gebied is helder, maar de aansluiting op omliggende routes niet. In het gebied zijn maar beperkt zitplekken aanwezig. Op de site van Routeyou ( staan diverse wandelroutes in de omgeving aangegeven. Meest relevant zijn: Route Horn-Osen: 23,2 km Route Kanaal Beegden: 4,98 km Op hun aanverwante site voor fietsroutes ( blijken meerdere routes in de buurt van de Sint Anna s Beemd te komen. Al deze routes passeren de Sint Anna s Beemd echter buiten het plangebied zelf aan de noordzijde. Op de site van Gps walking ( staan routes die ook langs die Sint Anna s Beemd komen. Op de site van de wandelgids Zuid-Limburg ( staan diverse routes rond Heel aangegeven, maar geen leidt langs of door de Sint Anna s Beemd. Vegetatie De natuurwaarden in en rond de plas zijn hoog. De Sint Anna s Beemd is een plas vol leven. De vegetatie rond de plas is heel divers. Er zijn veel soorten heesters en bomen aanwezig, waaronder braam, eik, els, es, hazelaar, hondsroos, kardinaalsmuts, kornoelje, meidoorn, populier, wilg etc. Bijzonder zijn enkele grote volwassen wilgengroepen. De beplanting geeft een afwisselend beeld. Je loopt afwisselend in het donker tussen de beplanting, om dan weer door meer open plekken te lopen, al dan niet met doorzichten naar de plas. Veel beplanting is ondoordringbaar. Soms is de beplanting doorgeschoten en erg stakerig, waardoor er veel zicht door de beplanting is. Deels is sprake van een kruidlaag, maar hier komen ook veel algemene soorten als brandnetel voor. Het plateau tegen de woonwijk bestaat uit een lage schrale ruigte vegetatie. De nieuwe versterkte kade heeft een relatief bloemrijke ruigtevegetatie. 11

12 ST ANNA S BEEMD DOORSNEDES N m Schaal 1/1000 ARCADIS 12

13 Wensen en randvoorwaarden DWARSPROFIEL 121 Schaal 1:200 Rijkswaterstaat: Kades en dijken moeten voldoen aan geldende normen en gestelde functionele richtlijnen (kwaliteit dijklichaam, hellingshoek, hoogte, breedte etc.). Zo dient rekening gehouden te worden met de beperkingen in de (buiten) beschermingszone en dienen taluds minimaal 1:3 of flauwer te zijn. De ontwikkeling moet passen binnen budgettaire kaders, dus zo min mogelijk op gronden derden. Logisch dijktracé Waterschap: Kades en dijken bereikbaar, controleerbaar, beheerbaar en daarom bij voorkeur vrij van beplanting. DWARSPROFIEL 114 Schaal 1:200 Het Limburgs Landschap: Beperken impact van de ontwikkeling op de ruimtelijke kwaliteit, beleving en natuurwaarde van het gebied. Daarom minimaliseren van de aantasting van de huidige vegetatie op en om het gebied. Zo mogelijk versterken van de ruimtelijke kwaliteit, beleving, gebruik en natuurwaarde van het gebied, binnen het kader van de Sint Anna s Beemd als terrein gericht op natuur en recreatief medegebruik in de vorm van wandelen en fietsen. Behouden van de ruimtelijke variatie in het gebied: afwisseling dicht-open, met af en toe doorzichten naar de plas, waarbij het gebied als geheel omsloten blijft. DWARSPROFIEL 109 Schaal 1:200 Gemeente Maasgouw: Verbetering en aanvulling routes op en rondom Sint Anna s Beemd. DWARSPROFIEL 105 Schaal 1:200 13

14 Nieuw Bestaand Verwijderen raster Terrein St Anna Te handhaven hekwerk Bestaande route Nieuwe route Compensatiegebied Verwijderen raster binnenteen

15 Plan Het verbetervoorstel bestaat uit de volgende onderdelen: Er komt een zonering van: o De open plas o Een gemengde/gevarieerde zone rond de plas met beplanting die deels open, deels dicht is en met af en toe doorzichten naar de plas o Een dichte bosachtige zone rond om de Sint Anna s Beemd Uitgangspunt is een zichtbare kade. Deze is beter controleerbaar, beheerbaar en veiliger. Ruimtelijk is het positief dat het gebied leesbaar wordt. Een zichtbare kade laat duidelijk zien wat de scheiding is tussen binnendijks en buitendijks. De kade dient dan ook niet beplant te zijn. De kade moet zo min mogelijk ten koste gaan van aanwezige beplanting: o Noordelijke deel kade versterken richting plas (buitendijks). Hierdoor kan de monumentale houtsingel op het terrein van Sint Anna worden gespaard. Nadere veldbezoek heeft laten zien dat de gewenste versterking uitgevoerd kan worden als aanvulling voor het bestaande reliëf waarop de houtsingel ligt. Deze versterking, net buiten de wortelzone van de bomen, komt dan vooral te liggen in een zone met relatief weinig opgaande beplanting. Op basis van de bomeninmeting zal de definitieve loop van de kade bepaald moeten worden. Voor een helder tracé, is het wenselijk dat de versterkte kade op elegante wijze aansluit op de al versterkte kade nabij de woningen. De nieuwe kade komt nog binnen het terrein en dus binnen de hekken van Sint Anna te liggen en is daardoor ook in de toekomst ontoegankelijk voor derden. Via poorten op de kade is deze voor onderhoud door het waterschap wel bereikbaar. Vanuit rivierbeheer dienen de opslag en opstallen van de Koraalgroep in het buitendijkse gebied verwijderd te worden. o Zuidelijke deel kade versterken richting omgeving (binnendijks). De aanwezige beplanting op het buitentalud kan daardoor worden gehandhaafd. De oude kade wordt als het ware verbreed door de nieuwe kade er tegenaan te zetten. Dit betekent wel dat er minder bosontwikkeling binnendijks kan plaatsvinden. Deze oppervlakte zou echter ook al nodig zijn voor het compenseren van de vegetatie die verloren zou gaan wanneer de vegetatie op het buitentalud zou moeten verdwijnen. Bij de binnendijkse versterking conform het verbetervoorstel is de binnendijks gelegen poel een aandachtspunt. Deze ligt relatief dicht bij de dijk waardoor er mogelijk gevaar van piping is. Voor de landschappelijke beleving is het goed om vanaf de kade zicht op deze poel te hebben. o De aansluiting van de noordelijke en zuidelijke kade is niet symmetrisch. Dit geeft de mogelijkheid voor de creatie van een zitplek op de kruising van paden. Verminderen barrière tussen woonwijk en Sint Anna s Beemd en verbeteren routes. Door het weghalen van de rasters, wordt het pad op de al aangelegde kade toegankelijk. Het waterschap geeft aan dit ook voor het beheer wenselijk is. Richting de woningen zou de kade intensiever beheerd moeten worden (ca. 6x per jaar maaien). Dit beeld sluit beter aan op het verzorgde beeld van de wijk. Buitendijks is extensief beheerd (2x per jaar maaien) aan de orde. De oude loopverbinding van woonwijk en Sint Anna s Beemd (nu sluiproute) over de al versterkte kade wordt zo verplaatst dat deze logisch in het verlengde van de Burgermeester Bongertslaan ligt. In de bocht waar de kade langs de achtertuinen van de woningen aan de Heelder Ohé, wordt een nieuwe opgang voorgesteld. Er is hier ruimte genoeg voor een hellingbaan, zodat ook hier de Sint Anna s beemd voor rolstoelen, kinderwagens etc. toegankelijk is. Deze opgang is een goede locatie om het overdekte informatiebord van Het Limburgs Landschap terug te plaatsen. Het gedeelte van de kade dat grenst aan de achtertuinen is uit privacy overwegingen alleen toegankelijk voor onderhoud en niet voor derden. In tegenstelling tot het noordelijk deel, wordt de zuidelijke kadeversterking wel toegankelijk. Ook de route over de Maasdijk zou conform de wens van de gemeente kunnen worden doorgezet. Terwijl delen rondom de Sint Anna s beemd ook prima geschikt gemaakt kunnen worden voor fietsers, is het de wens van Het Limburgs Landschap om voor de rust binnen de Sint Anna s beemd de formele fietsroutes tot de al bestaande te beperken. Ruiterroutes worden in het hele gebied niet voorzien. Het gebied blijft een rustig gebied gericht op wandelen, fietsen etc. Het hogere plateau bij de woonwijk krijgt daarom geen extra invulling en blijft een vlakte met lage schrale ruigte vegetatie als open overgang naar het gebied van de Sint Anna s Beemd. Het reliëf blijft hierdoor goed zichtbaar. Meer zitplekken en meer / betere doorzichten naar de plas zijn wel gewenst. De verouderde bebording dient vervangen te worden. In de bijlage worden nog twee alternatieve verbetervoorstellen behandeld, respectievelijk voor het noordelijk- en zuidelijk trajectdeel. ST ANNA S BEEMD RUIMTELIJKE OPZET Gesloten Open Gevarieerd Gesloten Open / Gesloten Open N 0 Schaal 1/ m ARCADIS 15

16 I M P R E S S I E G E P L A N D E W E R K Z A A M H E D E N