OPLEIDINGSINSTITUUT Vrije Academie t Pad

Transcriptie

1 OPLEIDINGSINSTITUUT Nascholing Vereniging Tekentaal 16 september 2018 Inleiding tot ACT en beeldend werken door, Marjan Raven en teamleden Act is een evidence based therapievorm, dat wil zeggen getoetst en bewezen bevonden, een nieuwe generatie Cognitieve Gedragstherapie maar dan mét mindfulness en waardengericht. Act gebruikt soms lastige termen voor hun mensmodel. Daarom zal ik wat ACT doet onderscheiden van oude therapievormen proberen uit te leggen zoals ik het begrijp en in eigen vakjargon vertaald heb. Act heeft geen ziektebeeld van de mens, geeft geen DSM-diagnoses, niet van jou, niet van mij noch van iemand die met zware psychische klachten komt. ACT is te gebruiken als leefstijl, met of zonder klachten. Eigenlijk is ACT in wetenschappelijke termen wat elke wereldreligie in essentie aan ons vertellen wil. Het leven is lijden, we hebben een vrije wil en keuzes die betekenisvol werken kosten inspanning. Meestal zijn dat het ontwikkelen van deugden. Lijden en vermijden Zonder lijden is er geen bewustzijn. Als alles altijd leuk zou zijn zou de mens geen vrije wil hebben en zouden we leven zoals de dieren. Lijden is dus absoluut normaal en hoort bij ons menszijn. In onze

2 OPLEIDINGSINSTITUUT westerse materialistische samenleving met het materialistische maakbaarheidsidee hebben we het lijden weg willen halen. En aangezien we lijden niet leuk vinden gaan we (ja wij allemaal) dat dus liever uit de weg. Daar hebben we een heel scala aan (onbewust) creatieve vermijdingstactieken voor. In essentie betekent dit dat we kortetermijnoplossingen zoeken om ons goed te voelen. Mogelijke vermijdingen om niet te hoeven voelen: Veel tv kijken Roken (Te veel) drinken Gebruik van drugs Klagen en anderen de schuld geven Zichzelf van alles beschuldigen De perfecte partner willen hebben Extreem sporten Vakantie na vakantie zoeken die je gelukkig maakt (kan op zichzelf heel leuk zijn) Te veel eten Dat wat pijn doet weglachen Dat wat pijn doet negeren en onder het tapijt stoppen Heel hard werken Met andere woorden: de klacht waar de cliënt mee binnen komt is haar vermijdingstactiek voor de echte pijn. Door de pijn niet te accepteren lijden we echter nog veel meer!!! Het werkt dus niet!!! Kindertijd volwassenheid Vermijdingen zijn in onze kindertijd heel nuttig. Het kind moet overleven en doet dit geheel onbewust op geniale wijze via vermijdingen. In de volwassenheid zijn deze ontstane patronen echter niet meer functioneel, ja op de korte termijn altijd nog wel maar op de lange termijn is het niet werkzaam. Je krijgt dan uiteindelijk juist niet waar je naar verlangt. Om betekenisvol met het leven om te kunnen gaan is er een andere levenshouding nodig die door de grondlegger Hays als contra intuïtief genoemd wordt, het kost namelijk bewuste inspanning en kan ook eerst nog extra spanning oproepen. Dit is een zeer interessant gegeven, simpel om te begrijpen moeilijk om toe te passen, ook in de rol van therapeut. Het is een levenslang commitment.

3 OPLEIDINGSINSTITUUT Accepteren Het begint dus met het lijden te accepteren in het hier en nu. Niet willen oplossen, niet willen vermijden, geen korte termijn leuk maken maar echt je leven met de pijn die zich in het hier en nu voordoet leven. Dat is een opdracht die tijd kost om te leren en accepteren is geen passief gebeuren. Het is namelijk niet de bedoeling als lijdend voorwerp door het leven te gaan. Het is wel een voorwaarde om ACTief te zijn op lange termijn. Samengevat tot zover: 1. We vermijden het lijden dus het liefst in het hier en nu. En zoeken kortetermijnoplossingen 2. Het leven is voor iedereen moeilijk, 3. ACT is een leefmodel, in de therapie leer je de cliënt waardiger en vaardiger leven. 4. Overlevingsmechanismen uit de jeugd waren toen van levensbelang, 5. De volwassenheid vraagt echter nieuwe vaardigheden. 6. Vaardigheden die overeenkomen met de vaardigheden die we tegenkomen bij creatief en kunstzinnig werken. Dat is dus een handige combi gebleken. We zullen jullie hier iets van laten ervaren.

4 OPLEIDINGSINSTITUUT Waarden Dan wat maakt dat we de lange termijn oplossingen gaan toepassen? Dat noemt ACT bewegen in je richting van je waarden. Maar wat zijn je waarden? Wie denkt daar nu dagelijks over na? Wanneer zet educatie in op jouw waarden? En wat zijn het eigenlijk? Het is best moeilijke materie. Hier een manier om je waarden te onderzoeken: stel je voor je bent oud en je laatste dagen zijn geteld. Je kijkt mijmerend naar buiten en je kijkt terug op je leven, wat wil je zien? Waar wil je trots op kunnen zijn? Waar ben je tevreden over? Andere vragen vanuit je waarden (doen wat ertoe doet): Wat vind je boeiend in je huidige leven? Wat inspireert je in je huidige leven? Wat zou je doen met 50 miljoen? Waar kom jij s ochtends je bed voor uit? Waar blijf je s nachts voor wakker? Hoe wil je herinnerd worden? Schrijf je eigen begrafenisrede alsof het door dierbaren geschreven is. Een waarde is geen doel, een doel kun je bereiken, een waarde blijft altijd richting bepalen. Je kunt het spannend vinden om in de richting van je waarden te handelen. Heel spannend zelfs. Je hele geconditioneerde zelf kan ertegen in opspraak komen. Wat ga je nú doen zegt je gevoel en verzet zich, wil liever blijven doen wat het al deed: kortetermijnoplossingen zodat je je in het moment goed voelt. Je hoofd gaat op piekeren en draaien om oplossingen te zoeken die er wezenlijk niet zijn. Dit heet het zelf als concept. Dit deel van jezelf gelóóft je verhaal, je duidingen en ziet jezelf al gauw als slachtoffer. Door je te richten op het hier en nu (mindfiul) en op flexibele creatieve wijze in beweging te komen in die richting die er voor jou toe doet is een ándere houding in jezelf. Je accepteert wat zich in je leven voordoet en je zoekt naar wegen die je op de lange termijn een goed gevoel geven over jezelf. Als je dit doet krijg je een ander zelfbeeld. Je zelf als context volgens ACT.

5 OPLEIDINGSINSTITUUT Levenswijze Aangezien elke wereldreligie in essentie ditzelfde vertelt, is het niet zo zeer een therapie maar bovenal is het een levenswijze die ertoe doet onder alle omstandigheden: In de opvoeding, in het sterfbed, in de liefdesrelatie, in de werkrelaties, omgaan met je eigen ADHD, autisme, verlies en rouw. En zelfs in de vorm van beeldend kunstenaar zijn. ACT is een mooie analyse van het leven, een grondmodel, verdere verfijning kan gevonden worden door bijvoorbeeld schematherapie erin toe te passen. Of Zijnsoriëntatie of psychosynthese van Roberto Assagioli

6 OPLEIDINGSINSTITUUT De workshop Basis tekenopdracht: 1 Teken jezelf in een huidige levenssituatie die je onplezierig, of lastig vindt. Geen groot drama. Materiaal: A4 met kleurpotlood. Vragen: a. Wat doet ze op de tekening. Wat denkt ze op de tekening? (Teken dat erbij met wolkje en cirkeltjes) b. Wat zegt ze? (Schrijf dat erbij met tekstballon) c. Wat voelt ze? En hoe voelt dat? d. Wat is dit voor soort gedrag? (Overlevingsmechanisme/vermijding)? (Als begeleider kun je je dus afvragen: Is dit gedrag vermijding? Voelt dat goed voor haar? Zijn het kortetermijnoplossingen? Zo ja, welke?) Patroon zoeken 2. In tweetallen het overlevingsmechanisme (zelf als concept, experiëntiële vermijding) als abstract patroon onderzoeken en kort krachtig samenvatten (dit is meestal de valkuil uit het kernkwadrant) 3. Breng de energie hiervan met soft pastel in beeld Papier A3 Om tot acceptatie in het hier en nu te komen ga je contact maken met je gevoel door a. Hand leggen op de tekening wat voel je b. Waar voel je dit in je lichaam c. Dieper voelen..kom via compassievol doorademen tot het leren te verdragen..acceptatie door compassie met het gevoel, je bent dit gevoel niet, je hebt het gevoel (acceptatie) Waarde Materiaal klei d. Kom via lichaamswerk tot gronden; voeten op de grond, bij jezelf komen (mindfiul) e. Klei voelen, voel het gewicht, de temperatuur, kneed het goed door. Is de vochtigheid goed? Pas dit desgewenst wat aan. 4. Vertel jezelf de imaginatie van de oude dag vraag: stel je bent heel oud geworden en je zit in een rustige positie en je kijkt terug op je leven.. wat wil je dan zien hoe je leven gelopen is? Neem er de tijd en rust voor dit goed in te leven. Wat komt er boven aan wat er voor jou wezenlijk toe doet? Dit is een van je waarden. a. Beeld deze waarde uit in de klei. Klei is een vorm. b. Elke vorm heeft een uitstraling.zet je vorm op een A3 of A4 papier naar keuze. Beeld deze uitstraling in kleur en beweging uit met behulp van soft pastel. Levensgebied koppeling 5. Pak de eerste tekening er weer bij Vraag: In welk levensgebied speelt de eerste tekening? Zet dat er boven

7 OPLEIDINGSINSTITUUT a. Welke waarde is voor jou belangrijk in de getekende situatie in dat levensgebied? (Waarde is meestal een deugd, iets waar je met gevoel van tevredenheid op terug kunt kijken en wat werkt op lange termijn, richting geeft onder alle omstandigheden) b. Check: Klopt deze waarde voor dit levensgebied? Moet het iets bij gesteld (let op dat het niet de valkuil bevestigd, dit terug geven) Alternatieve vragen die kunnen helpen: Wat doe ik als ik mij op mijn allerbest voel Wanneer ik me zorgen maak, wat is het dan wat mij verontrust Waarom doe ik het werk dat ik doe Waarom leef ik waar ik leef Waarom koop ik wat ik koop Waarom verlang ik naar waar ik naar verlang Wat lees en kijk ik Wie heb ik als inspirerend voorbeeld Wanneer ben ik gelukkig Waarom heb ik de relatie die ik heb Wat is de kerninhoud van de speech die ik hoor op mijn 85 e verjaardag c. Kijk wat de samenhang is tussen de vraagstelling van deze situatie en de waarde die je met klei vormgegeven hebt,..wat wil de persoon in de tekening op een dieper niveau van deze situatie Hoe is de invloed van deze waarde op dit levensgebied? 6. Waardegerichte actie a. Maak nu een nieuwe tekening waarbij de waardegerichte actie in beeld wordt gebracht. Let op dat het geen leuke kortetermijnoplossing wordt, hoewel het best leuk kan en mag zijn, geen nieuwe vermijding dus. Het mag een beetje stretchen zijn, uit je comfortzone zijn: de uitdaging. b. Neem je concreet voor hier meer en meer je gedrag van te maken. Alleen gedrag herconditioneert je hersenpatronen. Denken, piekeren, ervaringen en gevoelens vermijden, regressie, analyse. Uiteindelijk helpen ze niet.

8 OPLEIDINGSINSTITUUT