FRED'S 200 PLANETAIRE NEVELS. WGAS donderdag 18 oktober 2018 Jef De Wit - Tom Corstjens

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "FRED'S 200 PLANETAIRE NEVELS. WGAS donderdag 18 oktober 2018 Jef De Wit - Tom Corstjens"

Siebe Pauwels
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 FRED'S 200 PLANETAIRE NEVELS WGAS donderdag 18 oktober 2018 Jef De Wit - Tom Corstjens

2 WIE IS FRED? Fred Hissink 1979: start met astronomie : PR-functionaris Benelux voor William Optics (Polaris) : hoofdredacteur van Zenit (Stichting De Koepel) 2009: stopt als amateur

WIE IS FRED? fanatiek waarnemer en schetser www.drawingthedeepsky.

3 WIE IS FRED? fanatiek waarnemer en schetser bestaat niet meer weinig terug te vinden op internet (zie magere oogst volgende dia)

$refractor)$ Holmes 2007

4 Sluiernevel (8 cm refractor) komeet 17/P Holmes 2007 (25 cm reflector) nevelgebied Gamma Cygni (8 cm refractor) Jupiter 2006 (11 cm refractor)

5 FRED'S 200? januari 1999: "Hoeveel planetaire nevels kun je waarnemen met een 20-cm Newton?" februari 1999: lijst met mogelijke kandidaten (al 95 PN waargenomen) maart 1999: start met waarnemen vanuit Laag Soeren (Veluwe, 52 N) februari 2006: artikel in Zenit antwoord: minstens 282 selectie naar 200: onduidelijk

6 MESSIER PN niet zichtbaar met het blote oog (Helixnevel?) Charles Messier ( ) 1764: eerste exemplaar er volgen nog drie Messiers: 1779 (Messier), 1780 (Pierre Méchain) en 1781 (Méchain)

HERSCHEL 32 objecten in Fred's 200 William Herschel (1738-1822) startte

systematische waarneming van de hemel (1782-1802) ontdekte 2 400

7 HERSCHEL 32 objecten in Fred's 200 William Herschel ( ) startte met dubbelsterren (800 ontdekkingen) ontdekte in 1781 Uranus systematische waarneming van de hemel ( ) ontdekte deepsky objecten waarvan 33 PN NGC 6629 in Sagittarius niet in Fred s 200 declinatie -23

72 van Lord Rosse s Leviathan (1845) 1784/5: term "planetary nebula" (naar Uranus) 1790,

8 HERSCHEL kon veel Messiers (gedeeltelijk) oplossen conclusie: alle deepsky objecten zijn oplosbaar als de telescoop maar groot genoeg is! 72 van Lord Rosse s Leviathan (1845) 1784/5: term "planetary nebula" (naar Uranus) 1790, ontdekking NGC 1514 (Crystal Ball, schets M. Boltjes) PN bestaat uit gas en niet uit onopgeloste sterren meende ook verandering in M42 te zien

9 SPECTROSCOPIE 1704: Newton en zijn prisma 1821: Fraunhofer donkere en lichte lijnen iets te maken met de chemische samenstelling? 1860: bevestiging door Kirchhoff en Bunsen

10 SPECTROSCOPIE 1864: 62 PN bekend (General Catalogue) 1864: eerste spectrum van een PN (NGC 6543, Cat Eye Nebula) door de Engelse amateur William Huggins ( ) lijkt niet op spectra van sterren, bestaat dus niet uit sterren! 1880: Edward Pickering ( ) ontdekt PN met een prisma 1888: 94 PN (NGC, bijna allemaal niet stellair) 1895 & 1907: + 35 PN (IC, ook stellair) 1930: 153 PN (sinds Messier gemiddeld 1 ontdekking / jaar)

11 EXOTISCHE NAMEN Abell Mi? Minkowski PB / PC? Peimbert Vy? K? J? AS? Vyssotsky Kohoutek Jonckheere Additional Star Cannon, Dolidze, Dzimselejsvili, Emberson, Haro, Henize, Hubble, Humason, Jones, Merrill, Nassau, Perek, Sanduleak, Shane, Sharpless, Stephenson, Vorontsov-Vel'jaminov,...

MINKOWSKI 61 objecten in Fred's 200 Rudolph Minkowski (1895-1976) 1935: vlucht uit Duitsland omwille van zijn Joodse achtergrond 1935-1960: verbonden

12 MINKOWSKI 61 objecten in Fred's 200 Rudolph Minkowski ( ) 1935: vlucht uit Duitsland omwille van zijn Joodse achtergrond : verbonden aan Mt. Wilson en Mt. Palomar : werkzaam op de University of California in Berkeley vooral spectroscopie (Duitsland) en radioastronomie (VS)

13 MINKOWSKI krater Minkowski (samen met nonkel Hermann) planetoïde Minkowski Minkowski's Footprint (Mi 1-92, proto-pn) komeet 1950b Minkowski Minkowski's Butterfly (Mi 2-9)

14 MINKOWSKI lijst met in totaal 209 PN op basis van spectroscopisch onderzoek met 10" telescoop door W.C. Miller controle op uitzicht of spectrum met 60" en 100" telescoop 1946: eerste lijst met 80 PN

15 MINKOWSKI 1947: tweede lijst met 56 PN 1948: derde lijst met 55 PN ook 20 PN op basis van survey met 18" telescoop laatste 18 PN werden in 1965 toegevoegd door Perek en Kohoutek

16 MINKOWSKI in oorspronkelijke publicaties was geen nummering huidige codering: M deel-nummer (bv. M 2-25) in DSL (Deepskylog) als Mi M 2-1 zou niet bestaan (dus eigenlijk 208 PN)

ABELL 14 objecten in Fred's 200 George Abell (1927-1983) National Geographic Society Palomar Observatory Sky

17 ABELL 14 objecten in Fred's 200 George Abell ( ) National Geographic Society Palomar Observatory Sky Survey 1955: lijst met PN 1958: lijst met galaxie clusters 1989: toevoeging van zuidelijk galaxie clusters

ABELL National Geographic Society Palomar Observatory Sky Survey 1949-1958 48-inch Schmidt telescoop tot -27

18 ABELL National Geographic Society Palomar Observatory Sky Survey inch Schmidt telescoop tot -27 declinatie reeks met rood- en blauwfilter grensmagnitude +/- mag 22 totaal 936 vierkante 14" platen met telkens 6 hemel

19 ABELL 1955: lijst met 73 PN 1966: toevoeging van 13 PN in totaal 79 PN (enkele andere types + plaatfouten) meeste ontdekkingen door Albert Wilson ( )

20 ABELL planetoïde 3449 Abell niet-periodieke komeet C/1953 T1 Abell periodieke komeet 52P/Harrington Abell (1953) George Abell Observatory (UK, 16" telescoop)

21 PEREK-KOHOUTEK 2 Tsjechen Luboš Perek ( 1919) ontdekte tientallen PN Luboš Kohoutek ( 1935) ook werkzaam in Duitsland, Spanje, Chili ontdekte veel planetoïden en enkele PN en kometen

relatief helder uiteindelijk viel zichtbaarheid tegen (mag

22 PEREK-KOHOUTEK Komeet Kohoutek (C/1973 E1) aka 'Comet of the Century' was bij ontdekking (in de buurt van Jupiter) al relatief helder uiteindelijk viel zichtbaarheid tegen (mag 3) einde van de wereld, muziek, gedichten, romans, strips, SF,...

23 PEREK-KOHOUTEK

24 PEREK-KOHOUTEK

PEREK-KOHOUTEK 1967: Catalogue of Galactic Planetary Nebulae 2000: update (1 510 PN) DSL: 1 009 PN

25 PEREK-KOHOUTEK 1967: Catalogue of Galactic Planetary Nebulae 2000: update (1 510 PN) DSL: PN waarvan 851 een PK-nummer hebben 146 PK s die geen PN zijn 158 PN zonder PK-nummer 2018: SIMBAD PN

26 FRED200: WELKE OBJECTEN / CATALOGI Catalogus AANTAL H400 objecten Messier 4 1 NGC IC 18 - Abell 12 * - Minkowski 61 - PK 50 - Conclusie: ongeveer helft is (vlotjes) haalbaar! * 4 extra Abell PN in NGC + IC lijst

27 MESSIER OBJECTEN IN FRED200 Messier 76 Messier 27 Messier 97 (Michiel Boltjes) Messier 57 (Tom Borger)

28 SPREIDING AAN DE HEMEL Catalogus AANTAL NGC + IC Aquila Ophiuchus 20 4 Cygnus Scutum 16 1 Sagittarius 16 6 Cassiopeia 8 2 Conclusie: 70% zijn ZOMER objecten!

WAT ZIT ER NIET IN FRED200 LIJST NGC catalogus: NGC 2242 (Auriga) op decl. +44 maar Mv. 15.2 NGC 1360 (Fornax) op decl. -25 Mv 9.5 - d: 6.4 NGC 2452 (Puppis) op decl.

29 WAT ZIT ER NIET IN FRED200 LIJST NGC catalogus: NGC 2242 (Auriga) op decl. +44 maar Mv NGC 1360 (Fornax) op decl. -25 Mv d: 6.4 NGC 2452 (Puppis) op decl. -27 Mv SB d: 19 NGC 6565 / 6620 / 6629 / 6644 in Sagittarius. tussen decl. -25 en -30 IC catalogus: IC 2120 (Auriga) op decl +37 Mv 12.0 NGC 2452 (Tom Borger) NGC 1360

30 CLASSIFICATIE Vorontsov-Velyaminov schema: 1 Stellair 2 Egale disk a = centrum helderder / b = uniform / c = hint van ring 3 Onregelmatige disk a = zeer onregelmatig / b = hint van ring 4 Ring structuur 5 Onregelmatige structuur, diffuse nevel 6 Abnormale vorm PRAKTIJK : 99 stuks stellair (< 5 arcsec) stuks met disk stuks wijds

31 WAT KAN JE ZIEN? NGC S Optiek: 16 f/4.2

32 WAT KAN JE ZIEN? NGC S Optiek: 16 f/4.2

33 Optiek: 16 f/4.2 WAT KAN JE ZIEN? NGC S NGC 7027 (Cyg) NGC 7009 (Aqr) NGC 7026 (Cyg)

34 Optiek: C11 f/10 WAT KAN JE ZIEN? IC S IC K 4-8 (Sct) IC 391 (Cam) IC 289 (Cas)

35 Optiek: C11 f/10 WAT KAN JE ZIEN? IC S IC 1747 (Cas) IC 1454 (Cep) = Abell 81 IC 2003 (Per)

36 Optiek: C11 f/10 WAT KAN JE ZIEN? MI S Mi 4-9 (Ser) Mi 1-92 (Cyg) Mi 2-55 (Cep)

37 Optiek: C11 f/10 WAT KAN JE ZIEN? MI S Mi 3-3 (Mon) Mi 1-80 (Cep) Mi 1-16 (Mon)

Optiek: C11 f/10 WAT KAN JE ZIEN? PK S PK 104-29.

38 Optiek: C11 f/10 WAT KAN JE ZIEN? PK S PK (Peg) (= Jones 1) PK (Aql) PK (Cyg)

39 TECHNIEK - GEBRUIK VAN FILTERS Type filters Smalband: OIII / UHC / Comet / Breedband: CLS / Deepsky / Neodymium / Grotere objecten: contrast verhoging Structuren Donkere hemel Detectie door blinking Stellaire PNs Sanduleak 2-9 (Pup)

40 TECHNIEK - VERGROTING DURVEN en DOEN => sleutel tot detectie! Zoekkaartjes zijn noodzakelijk Meer contrast tgo achtergrond Geen filter nodig bij hoge vergroting Onverwachte details!! En ook Kwaliteit optiek Seeing!! Montering / volgplatform Vy 1-1 (Cas) bij 600x

hemel bijna alle Fred 200 PN sommige niet (bv.

41 VERSTOPPERTJE meeste PN zijn (bij kleine vergroting) stellair PSA: 89 PN over ganse hemel enkel de helderste exemplaren IDSA: 755 PN over ganse hemel bijna alle Fred 200 PN sommige niet (bv. Mi 3-31, He 2-260) sommige andere naam (bv. PK als K 3-1) zwakke exemplaren rijk sterveld

42 VERSTOPPERTJE foutjes in atlassen (o.a. SkyAtlas, Uranometria) exacte positie: DSL is/was niet altijd betrouwbaar SIMBAD als referentie zoekkaartje (bv. DSL) voordeel DSS beelden to goto or not to goto, that s the question

43 exacte positie: DSL was niet altijd betrouwbaar SIMBAD als referentie zoekkaartje (bv. DSL) voordeel DSS beelden to goto or not to goto, that s the question

K 1-22 max 3,5 hoog (52 N) Tom: Eén van de objectieven van deze Grandpré reis (49

44 OPENING DSL: 59 verschillende PN met 8 cm (of kleiner) 8 cm NELM 5,5: +/- 80 PN mogelijk Fred: 20 cm zou voldoende zijn alles vanuit Nederland? -> bv. K 1-22 max 3,5 hoog (52 N) Tom: Eén van de objectieven van deze Grandpré reis (49 N) eigen ervaring: 30 cm is nodig enkele moeilijke rakkers Sagittarius & co: SQM 21,4 hemel op 45 N

45 WELKE HEMEL? hoe donkerder, hoe zuidelijker, hoe gemakkelijker MAAR: (bijna) stellaire PN hebben (relatief) hoge SB zelfs met lichtvervuiling, mindere transparantie of maan uitzondering: grote PN (bv. Abells) seeing wel belangrijk voor niet stellair aspect

46 IETS VOOR MIJ? op zoek naar uitdaging slechts 200 objecten (waarvan je er al x hebt waargenomen) dubbel M of helft H400 stellair aspect een afknapper? plezier van het zoeken van lijstjes houden helpt!

47 IETS VOOR MIJ? The Brightest Planetary Nebulae Observing Atlas 41 helderste exemplaren met zoekkaartje, schets, info en notities

48 TUSSENSTAND Conclusie: er is nog veel te doen!

Vergelijkbare documenten

FRED'S 200 PLANETAIRE NEVELS. Deepskydag 2018 Almere Jef De Wit - Tom Corstjens

FRED'S 200 PLANETAIRE NEVELS. Deepskydag 2018 Almere Jef De Wit - Tom Corstjens FRED'S 200 PLANETAIRE NEVELS Deepskydag 2018 Almere Jef De Wit - Tom Corstjens WIE IS FRED? Fred Hissink 1979: start met astronomie 2006-2008: PR-functionaris Benelux voor William Optics (Polaris) 2008-2013: