De Lapsnuitkever. Lapsnuitkevers op de muur

Transcriptie

1 lapsnuitkever

2 De Lapsnuitkever De lapsnuitkever wordt ook wel snuitkever of taxuskever genoemd. Het is een kleine kever die schade aan tuin- en kamerplanten kan aanrichten. Opeens liepen er tientallen in ons huis. Lapsnuitkevers op de muur Opeens liepen ze rond de kerst op de muur. Zwarte kevertjes van ongeveer een centimeter. Ik zag direct dat het snuitkevertjes waren. De eerste kever netjes buiten gezet, de tweede ook nog. Leven en laten laten leven, toch? Bij de derde kever toch maar even uitzoeken waar we nou precies mee van doen hadden. Via internet en De Nieuwe Insectengids was de kleine kever snel gedetermineerd als de lapsnuitkever,

3 Otiorhynchus sulcatus. Volgens mijn insectengids komt de O. sulcatus, de gegroefde lapsnuitkever, voor op tal van planten in tuinen en kassen en is met name een plaag op potplanten. Met de kevers die zich toen nog durfden te vertonen in onze huiskamer is het slecht afgelopen. Kerstboom of Ficus Er zijn twee mogelijk bronnen voor onze lapsnuitkevers in da house. Meegekomen met de kerstboom? Of is het onze Ficus irregularis. Schade van de lapsnuitkever Ondanks dat we veel van de natuur houden, wil het met kamerplanten niet zo lukken. Uitzondering hierop is onze Ficus irregularis die al vanaf de tijd dat we in ons flatje woonden bij ons is. In 1980 gekocht Zwolle. Deze plant koesteren we dus. Onze Ficus staat s winters in de huiskamer en in het voorjaar gaat hij naar buiten op een niet al te zonnige plek op het terras. Kan dus zijn dat de lapsnuitkevers met het naar binnen halen zijn meegekomen. Een ding is zeker,

4 ze knagen aan zijn bladeren. UPDATE januari 2016: dit jaar hadden we in verband met werkzaamheden in de woonkamer geen kerstboom, maar wel lapsnuitkevers in huis. Het mysterie is hierbij dus opgelost: onze lapsnuitkevers zitten in de ficus. Het waren er een stuk minder in aantal, de ficus doet het prima, veel last hebben we er niet van. We laten het maar zo en gaan niet bestrijden. Lapsnuitkevers In Nederland komen 18 verschillende lapsnuitkevers voor. Hiervan zijn 11 soorten uitheems. Deze uitheemse soorten komen vooral uit Zuid-Europa en door de de klimaatverandering kunnen ze zich ook in noordelijker streken handhaven. Dat zien we bij steeds meer diersoorten uit het zuiden. De meeste soorten zijn pathogenetisch, dat wil zeggen dat er alleen vrouwtjes zijn die zich zonder te paren met een mannetje kunnen voortplanten. Vroeger trof men onze lapsnuitkever hoofdzakelijk op taxus struiken en bomen aan, vandaar de naam taxuskever. Door de jaren heen heeft de soort zich flink uitgebreid en eet zowat alle planten, maar houdt wel zijn voorliefde voor de wat hardere bladeren, zoals de rododendron, coniferen en klimop. Daar tref je dan ook het eerst de sporen van de kever aan. Lapsnuitkevers hebben een redelijk goed herkenbare vraat, het lijkt of er vanaf de rand happen uit het blad zijn genomen. Zie je die in je tuin en je ziet geen insect, dan is de kans groot dat je ze in de tuin hebt. Daar de kevers s vooral nachts actief zijn, zie je ze niet vaak. De kevers richten niet de grootste schade aan, dat zijn de larven. Het vrouwtje legt in voorjaar en zomer (200 dagen lang) gemiddeld 5 eitjes in de grond en de larven doen zich ondergronds te goed aan de wortels van jouw tuin- of kamerplanten. De larven worden ongeveer een centimeter lang. In een seizoen kunnen de larven van pop tot volwassen kever worden (metamorfoseren). De larven die aan het einde van het seizoen worden geboren

5 overwinteren in de bodem om in het volgende voorjaar verder te groeien en dan te verpoppen. De meeste insecten leven maar kort, de lapsnuitkever echter niet. Die kan wel een paar jaar mee. Bestrijding lapsnuitkever Tot op heden heb ik de bestrijding van de kevers mechanisch gedaan, dat wil zeggen vangen en dooddrukken. Ik weet niet of de kevers elkaar gewaarschuwd hebben, maar nu (eind januari) zie ik geen kevers meer door het huis wandelen. De kerstboom is inmiddels afgetuigd en we wachten met spanning af hoe het verder gaat met onze geliefde Ficus irregularis. We verpotten hem komend voorjaar en zien dan wel of er larven in de pot zitten. Dat we ze in de tuin hebben is zo goed als zeker, gezien de happen die er uit de klimop genomen zijn. Als er larven van snuitkevers in je pot- of kuipplanten zitten dan is bestrijding noodzakelijk. In de kleine ruimte van de pot richten ze veel schade aan de wortels aan. Een paar larven kunnen je plant al om zeep helpen. Als je ze in de tuin hebt geconstateerd is het allereerst de vraag of je tot bestrijding moet overgaan. In een gezonde tuin richten ze over het algemeen niet heel veel schade aan. Als de planten in je border het goed blijven doen en je stoort je niet al te veel aan een hapje uit een blad is het advies om de boel goed in de gaten te houden. Zolang het nog binnen de perken blijft, om het maar eens zo te zeggen, leven en laten leven. Merels en andere vogels en ook egels zijn dol op de larven, die veel eiwitten bevatten. Mocht je toch het besluit moeten nemen om ze uit te roeien, dan is gif natuurlijk geen optie. Gif doodt alle insecten en vormt een gevaar voor de nuttige bijen en hommels en voor de vogels die de vergiftigde insecten opeten.

6 Een beproefde methode is die met aaltjes. Aaltjes zijn nematoden, rondwormen waartoe ook veel parasieten behoren die zoogdieren (en mensen) lastig vallen. De nematoden die we gebruiken om onze snuitkevers te bestrijden zijn voor mensen en dieren volstrekt ongevaarlijk. Lees hier meer over de bestrijding met aaltjes. Een andere biologische methode is die met compost waarin een schimmel leeft die de larven van de snuitkever infecteert. Lees hier meer over het gebruik van compost tegen de lapsnuitkever. Of bezoek de uitgebreide website. Bij een zware plaag is de combinatie van beide methoden uiterst effectief. maksutov telescoop

7 Maksutov telescoop Deze blogpost gaat over de techniek van de Maksutov telescoop via een review van de National Geographic 90/1250 goto telescoop.

8 Lenzen of spiegel? Grofweg onderscheiden we spiegeltelescopen (Newton reflectors) en lenzen telescopen (refractors). Bij een lenzentelescoop wordt het licht gebundeld via (tenminste twee) lenzen. Een spiegeltelescoop reflecteert het licht via een spiegel. Het nadeel van een lenzentelescoop is dat er een grotere kans is op kleurfouten, omdat een lens het witte licht breekt. Dit moet dan via andere lenzen gecorrigeerd worden. Voordeel is de afgesloten buis, waardoor er geen vocht en stof in de buis kan komen. Spiegeltelescopen hebben geen last van kleurfouten, maar hebben een open buis en zijn daardoor gevoeliger voor stof en vocht. Een derde mogelijkheid is de hybride, deze noemen we catadioptrische telescopen, zoals de Schmidt-Cassegrain en de Maksutov telescoop. Deze combineren een spiegel met een grote correctielens en heffen hiermee veel beeldfouten van spiegels op. Maksutov en Schmidt Cassegrain Het Schmidt-Cassegrain model maakt gebruik van optische technieken die in de 17e eeuw door Guillaume Cassegrain werden uitgevonden. In de jaren 30 van de vorige eeuw werd de techniek geperfectioneerd door Bernhard Schmidt. De Maksutov is een variatie op het Cassegrain ontwerp, het principe is hetzelfde. In onderstaande afbeelding worden het verschillen tussen de drie typen telescopen duidelijk.

9 Ten opzichte van een refractor en een reflector heeft de Maksutov een veel kortere buis bij dezelfde brandpuntafstand. Voor een brandpuntafstand van 1250 mm heeft een refractor een buis nodig van grofweg 1,25 meter. Een Maksutov telescoop kan met een derde van deze afstand toe. Als je de brandpuntafstand deelt door de opening van de telescoop krijg je het brandpunt of focus, dit wordt met de letter f weergegeven. De telescoop van 1250 mm heeft bij een opening van 90 mm, dus een f-waarde van 1250/90= 13,9. Hoe kleiner de f-waarde, hoe sneller de telescoop. Een snelle telescoop heeft een f-waarde van zes of lager. Dit is vooral van belang bij astrofotografie. Snellere telescopen hebben minder tijd nodig om een object vast te leggen. Voor wie niet (astro)fotografeert is de f-ratio niet van belang. Langzamere telescopen geven vaker een scherper beeld. National Geographic 90/1250 Maksutov telescoop Op dit moment is de National Geographic 90/1250 Maksutov telescoop de telescoop in ons aanbod met de meeste mogelijkheden. We kijken eerst naar de opening. Die is 90 mm. Dat wil zeggen dat de opening van de buis, waar het licht in valt, 9 cm is. Lees meer over de opening in onze koopwijzer

10 over telescopen. Kort gezegd, hoe groter de opening, hoe meer detail er valt te zien. Wat kun je verwachten met een opening van 90 mm? Hieronder een overzicht, waarbij wordt aangetekend dat hoe donkerder de plek is waar je door de telescoop kijkt is, hoe meer je kunt zien. Bepaalde filters kunnen helpen om het kwaliteitsverlies dat door luchtvervuiling ontstaat, tegen te gaan. Wat mag je verwachten om te zien met een 90 mm telescoop? Structuur in zonnevlekken (met een geschikt zonnefilter); De fasen van Mercurius; Maan bergketens en kraters van 5 kilometer; Mars poolkappen en de grote donkere oppervlaktes tijdens oppositie; De banden op Jupiter, met enkele details, plus de schaduwen van de manen van Jupiter op de planeet tijdens de overgangen; Cassini scheiding in ringen van Saturnus, plus vier of vijf van de manen; Uranus en Neptunus zichtbaar als kleine schijven Dubbelsterren die gescheiden van elkaar staan op 1,5 boogseconde. Bij een goede seeing nog iets beter Zwakke sterren tot magnitude 12 Tientallen bolvormige sterrenhopen, Emissie nevels, planetaire nevels en sterrenstelsels; Alle Messier objecten (101) en veel van de heldere NGC objecten bij een donkere hemel (met details zichtbaar in vele nevels, hoewel de meeste sterrenstelsels relatief wazige vlekken zullen blijven) Go-to systeem

11 De National Geographic 90/1250 Maksutov telescoop is voorzien van een handcontroller die de telescoop kan sturen. Dit heet een go-to systeem. De software in de controller stuurt de beide gemotoriseerde assen van de telescoop aan. In de controller zijn meer dan objecten opgeslagen. Om te starten moet de telescoop in de juiste positie gezet worden (naar het noorden met het kompas dat op de telescoop is gemonteerd). Vervolgens is het afstellen erg makkelijk. Je kunt de telescoop snel afstellen op één ster aan de hemel, of voor meer precisie op twee of zelfs drie. Eenmaal afgesteld is het vinden van objecten een fluitje van een cent. In de database zitten onder meer objecten van het zonnestelsel, de sterrenbeelden, de Messier catalogus, de NGC catalogus en nog veel meer catalogi met lichtzwakke objecten (de IC en Sh2). Een go-to systeem bespaart veel tijd. Objecten aan de hemel vinden met een gewone zoeker valt, vooral voor de beginner, niet mee en kan behoorlijk frustrerend zijn. Beeld Het beeld dat je ziet in een Maksutov telescoop is gespiegeld. Dat wordt duidelijk aan de hand van de volgende opnames van de maan. In tegenstelling tot Newton staat het beeld niet ondersteboven, links en rechts worden gewisseld.

12 Maan zoals je hem s avond ziet Maan door een Maksutov De National Geographic 90/1250 Maksutov telescoop wordt geleverd met twee oculairen van 12.5 mm en 25 mm. De vergroting die ieder oculair geeft bereken je door de brandpuntafstand te delen door het aantal mm van het oculair. Met deze oculairs kun je dus vergrotingen van 1250/25 en 1250/12.5 bereiken, respectievelijk 50 en 100x. Hoge vergrotingen zeggen over het algemeen niet zoveel over het aantal details dat je kunt zien. Daarvoor is de opening (breedte van de frontlens c.q. spiegel) veel belangrijker. Maar ook of je ogen voldoende aan het donker zijn gewend. Wat

13 betreft bruikbare vergrotingen waarmee je nog wat kunt zien houden astronomen tweemaal de opening aan. Dit heet de zinvolle vergroting van een telescoop. Voor goede telescopen is dat wat meer, voor minder goede wat minder. De zinvolle vergroting van deze Maksutov is dus 180. Daarom raden wij aan om bij een aanschaf een extra 6,5 mm oculair te overwegen. Hiermee wordt een vergroting van 192x bereikt, dat is het maximaal haalbare. Orion nevel Nog een ding over het beeld. Wie de prachtige, kleurige beelden van internet in zijn telescoop verwacht komt misschien bedrogen uit. Omdat het zulke lichtzwakke objecten zijn waarnaar we kijken, zijn onze ogen niet in staat kleur te onderscheiden. Alles wat we zien is dus in zwart/wit. Alleen de maan is misschien een beetje geel. De beelden die we op internet of op de dozen van telescopen zien zijn bewerkte beelden die via astrofotografie verkregen zijn. Vaak een samenstelling van tientallen opnames en met gebruik van digitale kleurtechnieken. De National Geographic 90/1250 is geschikt voor eenvoudige astrofotografie. De motor kan de objecten volgen, waardoor langere tijdopnames zijn. Zoals eerder gesteld is de telescoop met f 13,9 geen snelle telescoop, dus de mogelijkheden zijn beperkt. Wil je je echt gaan toeleggen op astrofotografie dan is een alternatieve

14 snelle telescoop beter op zijn plaats. Maar een mooie opname van de planeten en lichtsterke objecten liggen zeker binnen bereik. Slot Dit is een telescoop waar wij heel enthousiast van worden. Hij kost wel een paar centen, maar dan heb je ook wat. Gezien de mogelijkheden en de kwaliteit een heel goede prijs/kwaliteit verhouding. Jarenlang plezier met sterrenkijken, voor de beginner maar ook de al wat verder gevorderde amateur astronoom.