Nieuws. Fysiotherapie, medische trainingen en f itness. In dit nummer o.a. aandacht voor: - Artrose - Nieuwe beweegrichtlijn - Schrijfproblemen

Transcriptie

1 Nieuws Fysiotherapie, medische trainingen en f itness In dit nummer o.a. aandacht voor: - Artrose - Nieuwe beweegrichtlijn - Schrijfproblemen Nieuwsbrief april september

2 Met oefentherapie operaties uitstellen Het verminderen van pijnklachten bij artrose Ongeveer één miljoen Nederlanders hebben artrose, een veel voorkomende reumatische aandoening van het bewegingsapparaat. In de meeste gevallen treedt artrose op na structurele overbelasting van een gewricht. Fysiotherapeut Kees Verhoeven: Iemand die jarenlang een zwaar beroep uitoefent als bijvoorbeeld stratenmaker of grondwerker heeft meer kans op artrose dan iemand die een kantoorbaan heeft. Maar ook als je jarenlang intensief hebt gesport, en daarmee bepaalde gewrichten steeds belast, geeft dat een verhoogde kans op artrose. Dat deze aandoening alleen bij oudere mensen voorkomt, is een misverstand, vertelt Kees. Een flinke valpartij of een operatie aan het gewricht, bijvoorbeeld een meniscusoperatie, kan ook de oorzaak zijn van ontwikkeling van artrose op lange termijn. Schurende gewrichten Artrose kan in alle gewrichten voorkomen, maar er zijn gewrichten waarin het vaker voorkomt zoals de nek, onderrug, knieën, heup, vingers en duim. Kees behandelt veel cliënten met artrose in het knie- of heupgewricht: Als de boteinden over elkaar heen gaan schuren, doet dat pijn. Een natuurlijke reactie is dan om het pijnlijke gewricht minder te belasten en dat is nu juist wat we niet moeten doen. Hoewel artrose niet te genezen is, kunnen we wel wat aan de pijnklachten doen. Rust roest Voldoende bewegen is bij artrose van groot belang. In tegenstelling tot een kneuzing of verstuiking, waar de patiënt rust krijgt voorgeschreven, moet je bij artrose júist bewegen. Met bewegen en krachtoefeningen versterk je de spieren 2

3 rondom het gewricht. Het gewricht wordt stabieler en de pijnklachten nemen aanzienlijk af. Daarnaast leidt bewegen tot betere voeding van het kraakbeen waardoor de gewrichten soepeler gaan bewegen. Met artrose moet je dus eigenlijk een beetje door de pijn heen bewegen, gaat Kees verder. Maar hoeveel pijn mag je voelen? Wij leren mensen met artrose welke oefeningen ze wel en beter niet kunnen doen. Schokken opvangen Bij mensen met overgewicht hebben de benen en knieën meer te verduren dan mensen met een gezond gewicht. Om artrose beheersbaar te houden, wordt niet alleen oefentraining gegeven, maar krijgt de patiënt ook advies. Kees: Vermijd overgewicht, dat is een continue zware belasting op je gewrichten. En bij het bewegen adviseren wij dit zoveel mogelijk op een zachte ondergrond te doen, dat heeft een schokdempende werking. Om die reden hebben ook schoenen extra aandacht nodig. Van een kleine beetje oefening en herhaling neemt de spierkracht al toe. En dat komt de spierkracht zeker niet ten goede, waarschuwt Kees. Voor deze kwetsbare groep hanteert ziekenhuis Nij Smellinghe het BIBO traject. Kees: Dat traject begint vier tot zes weken voor de operatie. Wij komen vooraf acht tot tien keer bij de patiënt thuis en doen oefeningen met ze in de thuissituatie. Dat varieert van traplopen tot het omhoog komen uit de stoel zonder de handen te gebruiken. En echt, van een klein beetje oefening en herhaling neemt de spierkracht al toe. De patiënt gaat de operatie niet alleen beter in (Better In), tegelijk wordt bewerkstelligd dat de patiënt na de operatie sneller herstelt en deze oefeningen weer oppakt (Better Out). Want ook met een nieuwe knie of heup blijft bewegen heel belangrijk. Na de operatie kunnen patiënten bij Fitaal de belasting op de gewrichten geleidelijk weer opbouwen. Vanaf 1 januari 2018 krijgen patiënten met artrose aan de heup- en kniegewrichten standaard twaalf behandelingen met oefentherapie vergoed van de zorgverzekeraar. Let op: de behandelingen worden vergoed uit de basisverzekering en kunnen ten laste komen van uw eigen risico. Oefentherapie bewezen effectief Steeds meer orthopedisch chirurgen verwijzen patiënten met artrose door naar de fysiotherapeut omdat oefentherapie bewezen effectief is. Naast verschillende spierkrachtoefeningen leren wij de patiënt ook om te gaan met klachten als pijn en stijfheid. De juiste oefentherapie levert al snel meer bewegingsvrijheid op. En dat komt de kwaliteit van leven ten goede, aldus Kees. In veel gevallen kan een operatie uitgesteld worden. Mocht een nieuwe knie of heup toch onvermijdelijk zijn, dan is de oefentherapie niet voor niets geweest. Omdat de spieren rondom het gewricht versterkt zijn en de patiënt al regelmatig beweegt, is de kans groot dat hij na de operatie sneller herstelt, vervolgt Kees opgewekt. Better In Better Out (BIBO) Vooral oudere patiënten hebben een verhoogd risico op een vertraagd herstel na de operatie. Met het verstrijken van de jaren nemen de spiermassa en spierkracht af. Daarbij moet aangetekend worden dat oudere mensen soms al andere aandoeningen hebben waardoor ze niet meer heel actief zijn. Wat is artrose? Een gewricht bestaat uit twee botuiteinden waar kraakbeen overheen zit. Kraakbeen is belangrijk omdat het schokken opvangt waardoor u soepel kunt bewegen. Rondom het gewricht zitten het gewrichtskapsel en de gewrichtsbanden. In dat gewrichtskapsel zit een soort smeermiddel dat ervoor zorgt dat het gewricht zijn werk doet. Bij artrose wordt het gewrichtskraakbeen dunner en neemt de kwaliteit ervan af. Het gewricht kan dikker aanvoelen door een uitstekend bot of door een gezwollen gewrichtskapsel. Er zijn twee soorten artrose: Primaire artrose, een degeneratieve ziekte waarbij het kraakbeen langzaam van het bot wegslijt (slijtage). Dit is de meest voorkomende vorm van artrose en treft vooral mensen van middelbare leeftijd of ouder. Secundaire artrose, ook wel posttraumatische artrose genoemd. Secundaire artrose ontstaat vaak als gevolg van een kwetsuur aan bijvoorbeeld de knie, zoals een fractuur, bandletsel of meniscusscheur. Nieuwsbrief van Fitaal 3

4 Met wekelijkse krachttraining langer fit Nederland kende tot voor kort drie normen voor gezond bewegen: de beweegnorm, de fitnorm en de combinorm. Vorig jaar heeft de Gezondheidsraad op verzoek van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport deze normen onder de loep genomen en, met de wetenschappelijke inzichten van nu, een nieuw advies uitgebracht. Dit advies is vastgelegd in een nieuwe beweegrichtlijn die alle drie eerdere normen vervangt. De nieuwe beweegrichtlijn laat een paar aanpassingen zien. De grootste verandering is de wekelijkse spier- en botversterkende oefeningen, vertelt Rixt Wolters. Samen met Femke Giebels heeft zij voor Fitaal de nieuwe richtlijn vertaald in een oefenprogramma. Voorkom stilzitten In de nieuwe beweegrichtlijn wordt geadviseerd 2,5 uur per week intensief te bewegen. Femke: Bij intensief bewegen gaat de ademhaling omhoog en versnelt de hartslag, je gaat hijgen. Slechts 45% van de kinderen, volwassenen en ouderen halen de nieuwe richtlijn. Veel mensen bewegen wel voldoende alleen wordt het wandelen, fietsen of traplopen minder intensief uitgevoerd dan zou moeten. Aan de nieuwe richtlijn zijn wekelijkse spier- en botversterkende oefeningen toegevoegd, waarbij aan ouderen geadviseerd wordt dit te combineren met balansoefeningen. Liever lui dan moe Veel mensen kennen de beweegrichtlijn niet. En dat willen we bij Fitaal proberen te veranderen omdat bewegen een positief effect heeft op de gezondheid, vertelt Rixt. In ieder trainingsprogramma bij Fitaal zijn spierkrachtoefeningen verwerkt. Vaak zien we dat deze oefeningen met weinig inspanning worden uitgevoerd, waardoor het trainingseffect verloren gaat. Van nature zijn we toch een beetje lui aangelegd, lacht Rixt. We zijn niet meer gewend ons zelf zwaar te belasten. Beide fysiotherapeuten wijzen op alle gemakken die de westerse maatschappij ons biedt. Denk bijvoorbeeld aan het gemak van een wasmachine en -droger, een elektrische fiets, een sta-op stoel maar ook een (hoog) toilet waar we op kunnen zitten. Heel vroeger moesten mensen gehurkt boven een gat in de grond hangen, waardoor automatisch een groter beroep werd gedaan op onze spieren en gewrichten, aldus Rixt. 4

5 De nieuwe beweegrichtlijn voor volwassenen en ouderen luidt als volgt: - Bewegen is goed, meer bewegen is beter. - Doe minstens 150 minuten per week aan matig intensieve inspanning, zoals wandelen en fietsen, verspreid over diverse dagen. Langer, vaker en/of intensiever bewegen geeft extra gezondheidsvoordeel. - Doe minstens tweemaal per week spier- en botversterkende activiteiten, voor ouderen gecombineerd met balansoefeningen. - Voorkom veel stilzitten. Deze beweegrichtlijn is een minimumrichtlijn om mensen die weinig actief zijn te motiveren in beweging te komen. Mensen die aan deze richtlijn voldoen kunnen door meer te gaan bewegen verdere gezondheidswinst behalen. Bron: KNGF neemt ook echt toe. Fitaal biedt mensen die moeite ondervinden bij het uitvoeren van dagelijkse bezigheden, een oefenprogramma met spier- en botversterkende oefeningen aan. In drie tot vier fysiotherapiebehandelingen wordt de cliënt een-opeen begeleid. Rixt: Bij botversterkende oefeningen wordt het lichaam met eigen lichaamsgewicht belast, zoals traplopen, springen maar ook wandelen en hardlopen. Kracht- of spierversterkende training omvat activiteiten die kracht, vermogen, uithoudingsvermogen en omvang van de skeletspieren verbeteren. Dit zijn oefeningen waarbij naast lichaamsgewicht ook getraind wordt met fitnessapparaten en losse, zwaardere gewichten dan thuis. Veel oefeningen kunnen thuis uitgevoerd worden. Voor het beste resultaat is het echter beter een of twee keer per week bij Fitaal te trainen zodat de oefeningen in zwaarte uitgebreid kunnen worden. Alleen dan wordt het lichaam geprikkeld om zich te verbeteren. Daarnaast werkt trainen in een groep en met een coach extra motiverend, benadrukt Femke. Zelf verantwoordelijk In ons dagelijks leven leveren we dus veel minder fysieke inspanningen dan vroeger. Femke: En dat terwijl in de huidige tijd van ons allemaal gevraagd wordt langer door te werken en zo lang mogelijk thuis te blijven wonen. Een van de problemen die optreedt bij het ouder worden is de afname van spierkracht en spiermassa. Onze leeftijd kunnen we niet veranderen. Willen we langer fit en gezond blijven, dan moeten we onze leefstijl aanpassen, gaat Femke verder. Goede krachttraining zorgt niet alleen voor toename van spiermassa en spierkracht, maar, nog veel belangrijker, het levert een verbeterde kwaliteit van leven op. Ieder mens, jong en oud, is zelf verantwoordelijk voor die gezonde leefstijl en zal hierin zelf tijd, en soms geld, moeten investeren. Het is van groot belang dat we ons lichaam meer uitdagen, we noemen dit prikkelend trainen. Prikkelend trainen Het is van groot belang dat we ons lichaam meer uitdagen, verzekert Rixt ons. Je denkt dat je niet meer kan en toch kun je, als je doorzet, nog een of twee extra kniebuigingen maken. Dit levert niet alleen mentaal een goed gevoel op, je spierkracht Nieuwsbrief van Fitaal 5

6 Samen sterk bij kinderen met schrijfproblemen Fijne motoriek moet je leren In deze tijd waarin computers, smartphones en tablets onmisbare dagelijkse gebruiksvoorwerpen zijn geworden, is de vraag gerechtvaardigd of kinderen nog wel moeten leren schrijven. Kinderfysiotherapeut Ingrid van Bommel begrijpt de vraag maar benadrukt dat schrijven heel belangrijk is voor het opbouwen van het taalgeheugen. Schrijven, leren lezen en spellen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Uit onderzoek blijkt dat kinderen letters beter herkennen als ze deze schrijvend hebben geleerd. Van krassen naar het tekenen van vormen Ruim dertig procent van de kinderen in het basisonderwijs heeft moeite met leren schrijven in groep drie. En dat heeft in de meeste gevallen te maken met te weinig oefening, vertelt Ingrid. Een kind moet leren een pen of potlood goed vast te houden en tegelijk de kracht waarmee het op papier tekent, leren doseren. Iedereen (her)kent wel een peuter die al krassend prachtige tekeningen maakt. Zodra een kind naar de kleuterschool gaat, leert het met verschillende schrijfmaterialen en variatie in papiersoort, tekenen en kleuren. Dit is de voorbereiding op het schrijven. Pas als een kind de punt van het potlood in allerlei richtingen over het papier kan sturen en bepaalde vormen kan natekenen, is het kind klaar om te schrijven, gaat Ingrid verder. Gemiddeld is dit op een leeftijd van 5½ -6 jaar (einde groep twee). Oefenen, oefenen, oefenen Bij een kind dat leert schrijven, gaat in eerste instantie alle aandacht uit naar het goed vasthouden van een pen. Dit gaat ten koste van het netjes schrijven. De ene keer is een letter groot, de andere keer weer klein en daarmee wordt de leesbaarheid van het geschrevene beïnvloed. Dat geeft niets, dat wordt steeds beter naarmate het kind meer oefent. Fijne motoriek moet je leren, aldus Ingrid. Zodra het bewegen van de pen over het papier gemakkelijker gaat en het kind de letters aangeleerd heeft, krijgt het kind letterlijk meer ruimte in het brein om te focussen op de inhoud van de geschreven tekst. De letters worden regelmatiger van vorm en daarmee leesbaarder. Tegenwoordig wordt op scholen steeds minder geoefend met schrijven als gevolg van de digitalisering. Schrijven wordt als middel gezien en niet als een vak zoals taal of rekenen. Doordat minder geoefend wordt met schrijven, kan een groot aantal kinderen niet meekomen. Ze schrijven traag en hebben een slecht leesbaar handschrift. Een leerachterstand kan dan een gevolg zijn, waarschuwt Ingrid. Adviserende rol bij scholen De kinderfysiotherapeut kan met een test- en taakanalyse onderzoeken wat de onderliggende oorzaak is bij een kind met schrijfproblemen. Wij hebben hierin een adviserende rol. In heel veel gevallen vragen we de leerkrachten meer met deze kinderen te oefenen. Wij kunnen hier allerlei oefeningen voor aanbieden waarmee schrijven leuk blijft. Mocht de oorzaak toch een motorisch probleem blijken, dan volgt een individueel traject bij de kinderfysiotherapeut. Ingrid besluit: Samen staan we sterk. Wij kunnen leerkrachten aanvullen en andersom. Als schrijfproblemen in een vroegtijdig stadium gesignaleerd en aangepakt worden, kan het kind zijn volledige aandacht gaan richten op de inhoud van datgene wat het op wil schrijven. Dat komt zijn taal- en algehele ontwikkeling alleen maar ten goede. 6

7 Een vertrouwd gezicht In iedere nieuwsbrief van Fitaal staat een fysiotherapeut of een specialisme centraal. Maar om alle activiteiten van Fitaal vlekkeloos te laten verlopen, is een goede administratie onontbeerlijk. Hoog tijd om deze afdeling achter de schermen eens voor het voetlicht te brengen. Een van de vaste gezichten achter de balie aan de Sportlaan is Loura Veenstra. Bij binnenkomst zijn wij voor patiënten en leden het eerste aanspreekpunt. De mensen die al wat langer bij ons trainen, ken ik bij naam. Juist deze persoonlijke sfeer wordt gewaardeerd en nodigt vaak uit tot een gesprekje. Ook vóór de schermen blijken deze vier werknemers van onschatbare waarde. klaar was toen zij bij Fitaal begon. Annechien kan soms met een beetje weemoed terugdenken aan die periode: We waren met slechts acht collega s. Dan leer je elkaar goed kennen. Ik mis die gezelligheid van vroeger wel eens. Kijk eens hoe groot we nu zijn! Dat vereist gewoon meer zakelijkheid. Hermien gaat verder: Als ik terugdenk aan mijn eerste jaren dan kan ik me bijna niet meer voorstellen dat ik de vakantiewaarnemingen in de papieren agenda deed. Twaalf dikke agenda s naast elkaar en maar bladeren en bladeren. Hoewel dat toen prima werkte, is het digitale overzicht van tegenwoordig, waarin ik in een oogopslag zie wie wanneer werkt, een hele verbetering. Ruim dertig jaar ervaring De eerste, en destijds ook enige, administratieve kracht was Annechien Faber. Zij begon in 2000 bij Fitaal. Ik deed alles, telefoon, baliewerkzaamheden, agendabeheer, patiëntendossiers bijhouden maar ook koffie zetten, wc-papier vervangen en het oppompen van de ballen als dat nodig was. Loura kwam Annechien al snel versterken en Hermien Peters werd in 2007 aangetrokken om Loura, die met zwangerschapsverlof ging, te vervangen. Toen Loura terugkwam van verlof, ben ik eigenlijk blijven plakken, vertelt Hermien lachend. Met z n drieën vormen zij al heel lang een stabiele factor bij Fitaal. De administratie is vorig jaar uitgebreid met Yvonne Kroes. Waar Hermien aan de Sportlaan de functie van managementassistente vervult, is Yvonne dat bij Fitaal De Drait. Digitalisering Wat is er veel veranderd sinds die beginperiode. Fitaal heeft als organisatie een enorme groei doorgemaakt. Niet alleen het aantal collega s nam toe, ook het aantal patiënten en cliënten bleef maar doorgroeien, Loura weet nog dat de bovenzaal net Persoonlijk contact In de loop van de jaren zie je dat in sommige groepen vriendschappen ontstaan tussen leden. Ze trainen niet alleen met elkaar maar spreken ook buiten de trainingstijden af voor een kopje koffie of een andere activiteit, Annechien vindt dat prachtig om te zien. Die sociale contacten zijn minstens zo belangrijk om je goed te voelen. Hermien vult aan: Vanuit mijn functie probeer ik een beetje op iedereen te passen, of dat nu cliënten zijn of collega s. Vriendschappen ontstaan dan ook niet alleen bij leden onderling. Berlijn Yvonne is nog te kort in dienst om mee te kunnen praten over de begintijd. Mijn herinneringen beginnen pas, glimlacht ze, toch voelt werken bij Fitaal al heel vertrouwd. Als hoogtepunt van de afgelopen anderhalf jaar noemt zij het teamuitje naar Berlijn. In één woord geweldig! De anderen beamen dit volmondig. Ik blijf het heel bijzonder vinden dat we het als team zo gezellig met elkaar kunnen hebben, vindt ook Loura die samen met Annechien en Hermien al meerdere teamuitjes mocht meemaken. Nieuwsbrief van Fitaal 7

8 Samen met Fitaal de 8 van Drachten Net als vorig jaar bieden we ook dit jaar een wekelijkse looptraining aan ter voorbereiding op de 8 van Drachten. We hopen op zondag 10 juni 2018 met een groep van ruim tien leden de 8 van Drachten uit te lopen. Ieder op zijn eigen niveau en eigen snelheid. Naast looptraining is in deze voorbereiding ook aandacht voor looptechniek, kracht, coördinatie en/of stabiliteit. Korting op fitnessabonnement Bent u aanvullend verzekerd bij De Friesland Zorgverzekeraar? Dan komt u in aanmerking voor een korting van 120,00 op uw fitnessabonnement bij Fitaal als u aan de volgende voorwaarden voldoet: Het fitnessprogramma vindt aansluitend plaats op uw fysiotherapietraject én het betreft een abonnement van minimaal een half jaar. Extra Yin yoga groep Steeds meer mensen ervaren het gunstige effect dat Yin yoga heeft op de lichamelijke bewustwording en daarmee op de lichamelijke gesteldheid. Omdat de huidige zes Yin yoga groepen vol zitten, is Rixt Wolters een nieuwe groep gestart op vrijdagochtend van uur. Er zijn nog enkele plaatsen beschikbaar in deze groep. Aanmelden kan bij Fitaal De Sportlaan, telefoonnummer (0512) Hoofdvestiging: Fitaal De Sportlaan Sportlaan 1a, 9203 NV Drachten Telefoon: (0512) sportlaan@fitaal.nl Nevenvestigingen: Fitaal De Drait Morra 41, 9204 KT Drachten Telefoon: (0512) drait@fitaal.nl Fitaal De Trisken Voorhuis 4, 9205 BV Drachten Telefoon: (0512) trisken@fitaal.nl Fitaal Rottevalle Master Kuiperswei 1, 9221 TD Rottevalle Telefoon: (0512) rottevalle@fitaal.nl Fitaal Wijnjewoude Meester Geertswei 4, 9241 GL Wijnjewoude Telefoon: wijnjewoude@fitaal.nl Kinderfysiotherapie Fitaal Sportlaan 1a, 9203 NV Drachten Telefoon: (0512) kinderfysiotherapie@fitaal.nl Fitaal Sûnenz Burg. Wuiteweg 140b, 9203 KP Drachten Telefoon: (0512) sunenz@fitaal.nl Raadpleeg onze website voor meer informatie over de verschillende locaties: Fitaal is aangesloten bij de onderstaande organisaties: - Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNGF) - Nederlandse Vereniging voor Manuele Therapie (NVMT) - Nederlandse Vereniging voor Kinderfysiotherapie (NVFK) - Nederlandse Vereniging voor Fysiotherapie in de Sportgezondheidszorg (NVFS) - Nederlandse Vereniging voor Fysiotherapie volgens de Psychosomatiek (NFP) - Netwerk Sportfysiotherapie Friesland - Reumanetwerk Friesland Fitaal De 8 Onze volgende nieuwsbrief verschijnt Nieuwsbrief in september van Fitaal 2018.