Orthopedie. Artrose.

Transcriptie

1 Orthopedie Artrose

2 Inhoud Wat is artrose?... 3 Ontstaan van artrose... 4 Klachten... 4 Vooruitzichten na de diagnose artrose... 5 Leefstijladviezen... 6 De behandeling... 7 Vragen... 8 Contactgegevens... 8 Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ORT029 / Artrose /

3 Artrose In deze folder vindt u informatie over heup- of knieartrose. De folder geeft informatie over wat artrose is, welke stappen u kunt nemen als er bij u artrose is geconstateerd en hoe de zorg er uit kan zien. Ook worden er verschillende behandelingen beschreven. Bijvoorbeeld medicijnen, oefentherapie en leefstijladviezen. Wat is artrose? Artrose is een veel voorkomende aandoening van de gewrichten. Artrose is niet te genezen, maar er zijn wel mogelijkheden om uw klachten te verminderen. Daarbij kunt u veel zelf doen. Artrose is een aandoening waarbij het gewrichtskraakbeen (de glijdende laag van de gewrichten) in kwaliteit achteruit gaat en dunner en zachter wordt. Een gewricht bestaat uit twee botuiteinden die bekleed zijn met gewrichtskraakbeen. Bij een gezond gewricht is dit gewrichtskraakbeen dik en zorgt ervoor dat de botuiteinden soepel ten opzichte van elkaar kunnen bewegen. Kraakbeen heeft daarnaast een schokdempende werking waardoor grote krachten opgevangen worden. Door artrose raakt het kraakbeen beschadigd en gaat de kwaliteit achteruit. Het kraakbeen wordt ruw aan de oppervlakte. Op den duur kan het zelfs helemaal verdwijnen. Ook kan het bot rondom het gewricht veranderen door nieuwvorming van bot. Door de achteruitgang van de kwaliteit van het gewrichtskraakbeen, wordt het gewricht minder belastbaar. Hierdoor protesteert het gewricht bij lichte belasting met pijnklachten en zwelling. 3

4 Ontstaan van artrose Over het ontstaan van artrose is nog veel onduidelijk. De kans op artrose kan vergroot worden door: Hogere leeftijd: De kans op artrose neemt toe met de leeftijd. Vrouwelijk geslacht: Artrose komt 2 x meer voor bij vrouwen als bij mannen. Overgewicht. Regelmatige overbelasting: Bijvoorbeeld bij mensen met een zwaar beroep of topsporters. Erfelijkheid: In sommige families komt artrose meer voor door een erfelijke aanleg. Gewrichtsschade: Wanneer een gewricht door een ongeluk, blessure of aandoening schade heeft opgelopen, is de kans op artrose groter. Ook een ontsteking in het gewricht, zoals bij reuma, kan artrose veroorzaken. Door zo n ontsteking wordt het kraakbeen als het ware opgelost. Doordat de gewrichtsdelen dan niet meer goed passend over elkaar glijden, ontstaat er abnormale slijtage (artrose). Klachten De klachten bij artrose kunnen heel verschillend zijn. De meest voorkomende klachten zijn stijfheid en pijn. Klachten kunnen apart of in combinatie met elkaar optreden. Naarmate de artrose zich verder ontwikkelt, neemt de ernst van de klachten vaak toe. Pijn Artrose begint vaak met lichte pijn in het gewricht die geleidelijk aan wat erger kan worden. De pijn zit meestal in het gewricht zelf, soms kan de pijn uitstralen naar het gebied rondom het gewricht. De pijn is vaak het hevigst na een periode van rust, bijvoorbeeld na het opstaan s morgens of na lang zitten. Dit wordt startpijn genoemd en dit verdwijnt meestal na een aantal minuten bewegen. Bij gevorderde artrose kan de pijn ook in rust en tijdens de nacht aanwezig blijven. Stijfheid Naast pijn hebben mensen met artrose vaak last van stijfheid. Dit treedt vooral op na een periode van rust, de zogenaamde startstijfheid of ochtendstijfheid. Door beweging verdwijnt deze stijfheid weer. 4

5 Bewegingsbeperkingen Pijnlijke en stijve gewrichten zijn minder goed te bewegen. Minder beweging leidt vaak tot verzwakking van het gewricht en de omliggende spieren. Daardoor kan het gewricht zijn stabiliteit verliezen en de spierkracht afnemen. Er ontstaat dan een gevoel van spierzwakte. Bijvoorbeeld als het gaat om het kniegewricht, u kunt dan het gevoel hebben door de knie heen te zakken. Veranderende gewrichten Artrose leidt vaak tot een zichtbare verandering in de gewrichten. Het gewricht kan breder worden, vervormen, een andere stand aannemen of er kunnen (pijnloze) uitsteeksels ontstaan. Met name bij artrose in de vingers kunnen deze uitsteeksels ontstaan. In een ver gevorderd stadium van artrose kan de stand van het gewricht veranderen, waardoor ook de lichaamshouding verandert. Een voorbeeld hiervan is het naar binnen of buiten staan van knieën (zogenoemde X-benen of O- benen). Overige symptomen Bij mensen met artrose kunnen de gewrichten kraken bij beweging. Tevens kan er een ontsteking van het gewricht ontstaan. Het gewricht wordt dan dikker, roder, warmer, pijnlijker en de functie neemt tijdelijk af. Wanneer er een stukje bot afbreekt, zwerft dit door het gewricht. Hierdoor kan het gewricht soms op slot zitten. Vooruitzichten na de diagnose artrose Hoe de aandoening verloopt, varieert per patiënt. Het is afhankelijk van de ernst van de aangedane gewrichten en de bijbehorende klachten. Artrose is helaas niet te genezen en neemt vaak langzaam toe. U kunt wel iets doen om uw klachten te verminderen. 5

6 Leefstijladviezen Zorg voor een goed, gezond lichaamsgewicht: Overgewicht leidt tot overbelasting van uw gewrichten. Een diëtist kan u adviseren over het volgen van een bepaald dieet, daarnaast begeleidt en motiveert de diëtist u bij het volhouden van dit dieet. Ook krijgt u inzicht in de persoonlijke factoren die hierbij een rol spelen. Blijf bewegen: Wanneer u tijdelijk hevige klachten heeft, mag u het gewricht best even ontzien. Maar probeer zo snel mogelijk weer te gaan bewegen. Doe dit op een verantwoorde manier zodat u uw gewrichten niet overbelast. Overleg eventueel met een fysiotherapeut hoe u uw activiteiten weer op een verstandige manier kunt opbouwen. Houd uw gewrichten warm: Warmte kan de klachten die kunnen optreden als gevolg van artrose verminderen. Zorg ervoor dat het in uw omgeving niet te koud is. Probeer regelmatig te gaan zwemmen in warm water. Voorkom overbelasting: Gebruik bij het lopen eventueel een wandelstok. Probeer belastende bewegingen zoals traplopen en knielen zoveel mogelijk te beperken. U merkt vaak zelf welke bewegingen uw gewrichten overbelasten, doordat u daarna klachten krijgt. Hulpmiddelen en aanpassingen: Er zijn verschillende hulpmiddelen die ondersteuning kunnen bieden bij het lopen of bij andere activiteiten in het dagelijks leven. Veel gebruikte loophulpmiddelen zijn een stok, elleboogkruk, looprek en rollator. Deze loophulpmiddelen ontlasten het aangedane heup- of kniegewricht. De stok gebruik u aan de niet aangedane zijde. Andere hulpmiddelen die u in het dagelijkse leven kunt gebruiken zijn: - helping hand (een grijpertje om voorwerpen van de grond te rapen) - toiletverhoger - kousen- en panty-aantrekker - lange schoenlepel Soms kan het nodig zijn iets aan de schoen aan te passen of om een steunzool aan te meten, waardoor de stand van uw gewricht iets verbetert en de klachten kunnen afnemen. Een brace rond de knie kan een uitkomst zijn wanneer de knie instabieler wordt als er meer een 6

7 O- of een X-been ontstaat. Een brace kan dan de stabiliteit verbeteren. Daarnaast kunnen aanpassingen in uw huis aangebracht worden, zoals beugels in de douche en een douchestoel. De behandeling Artrose is niet te genezen. Wel kunnen er maatregelen getroffen worden waardoor de klachten afnemen, zodat u in het dagelijkse leven zo min mogelijk wordt beperkt. Dit zijn bijvoorbeeld: Oefentherapie om het functioneren van de spieren en gewrichten op peil te houden. Medicijnen tegen stijfheid en pijn: Er bestaan geen medicijnen die artrose kunnen genezen. De artrose pijn kan door een groot aantal medicijnen worden onderdrukt. Het slijtageproces wordt er echter niet door geremd. Pijnstillers kunnen het leven echter aanzienlijk aangenamer maken. Het is verstandig om het gebruik van pijnstillers beperkt te houden, bijvoorbeeld voor nachtelijke pijn of bij een belangrijke gebeurtenis waarvoor u graag pijnvrij wilt zijn. Stap 1 De eerste stap is om te beginnen met paracetamol om de pijn te verlichten. Stap 2 Mocht dit geen voldoende effect hebben dan is de tweede stap om pijnstillende en/of ontstekingsremmende medicijnen: NSAID s in te nemen. NSAID s - Non-steroidal anti-inflammatory Drugs Deze medicijnen worden veel gebruikt bij de klachten van artrose. De werking is pijnstillend en ontstekeningsremmend. Sommige mensen krijgen maagklachten bij het gebruik van deze medicijnen er kan dan een tablet om de maag te beschermen voorgeschreven worden. Daarnaast kan het een effect op de bloeddruk hebben. Deze pijnstillers kunt u kopen bij drogist of supermarkt. U heeft hier geen recept voor nodig. Let op: Niet alle pijnstillers mogen in combinatie met andere geneesmiddelen gebruikt worden dus informeer hierover bij uw arts of apotheker. 7

8 Stap 3 De derde stap is een ontstekingsremmende injectie in het gewricht. Deze wordt toegediend door uw huisarts of orthopeed. Dit kan na vier tot zes weken herhaald worden. Vaak is de ontsteking na 2 à 3 injecties onder controle. Deze behandeling geeft vaak een behoorlijke pijnverlichting, die langdurig kan aanhouden. De ontsteking bij artrose kan altijd terugkomen. De injecties mogen dan herhaald worden. Er zij ook voedingssupplementen, zoals Glucosaminesulfaat of extract van de groenlip mossel. Het is niet bewezen dat dit artroseklachten kan verminderen maar toch hebben er veel mensen minder klachten tijdens dit gebruik. Wel wordt geadviseerd dit gedurende minstens 3 maanden te gebruiken om te kijken of u er baat bij heeft. In een vergevorderd stadium kan uiteindelijk een operatie nodig zijn, waarbij het gewricht vervangen wordt door een kunstgewricht(prothese). Vragen Mocht u na het lezen van deze folder nog vragen hebben dan kunt u die stellen aan uw behandelend arts of tijdens het telefonisch spreekuur (iedere werkdag van tot uur). Tijdens kantooruren kunt u contact opnemen met de verpleegkundigen van de afdeling Orthopedie. Contactgegevens Catharina Ziekenhuis Telefonisch spreekuur Orthopedie Afdeling Orthopedie Routenummer(s) en overige informatie over de afdeling Orthopedie vindt u op 8

9 9

10 10

11 11

12 Altijd als eerste op de hoogte? Meld u dan aan voor onze nieuwsbrief: Michelangelolaan EJ Eindhoven Postbus ZA Eindhoven