Groep 1/2 - Max en het dorp

Transcriptie

1 Groep 1/2 - Max en het dorp Leskern 1 De kinderen maken kennis met de kleuter Max. Max ontdekt een heel klein dorpje achter een struik. In dit dorpje wonen apen, konijnen, vlerken en tijgers. De dieren uit het verhaal hebben allemaal een eigen kleur pet. De petten die ze op hebben geven aan welk gedrag de de dieren vertonen. Zo hebben de apen een rode pet. Deze pet is de pet van grappig doen. Heel vaak is dat leuk maar soms wordt het ook vervelend als er steeds gelachen wordt. Vooral als het eigenlijk helemaal niet grappig is. De kinderen maken kennis met deze apen die te grappig willen zijn en daarom gaan uitlachen en meelopen. De konijnen hebben een gele pet op. Dit is de pet van vriendelijkheid, luisteren en gevoelig zijn. De konijnen zijn iets te gevoelig en worden daarom bang van alles dat de andere dieren doen. Ze durven niet te zeggen dat ze het niet leuk vinden en kruipen daarom liever in hun huisje weg. De vlerken dragen een zwarte pet. Dit is de pet van veel durven en plannetjes bedenken. Maar ook dat kan soms teveel aanwezig zijn. De vlerken met de zwarte pet op willen daarom de baas spelen en iedereen moet naar hen luisteren. Ze vinden daarom dat ze ook het recht hebben om een ander pijn te doen. De tijgers in het dorp hebben een witte pet op. De witte pet wil zeggen dat je jezelf bent en dat je te vertrouwen bent. Je hebt eigenlijk van alle petten een beetje in je. Je bent misschien wel vrolijk en blij, zoals de rode pet. Je bent misschien wel vriendelijk en je kunt een ander goed helpen, zoals de gele pet. En je bent ook wel stoer en durft te zeggen wat je vindt, zoals de zwarte pet. Als je een combinatie met de witte pet hebt, zijn alle petten die je draagt (en het gedrag dat daarbij past) heel prettig. Er zijn bij de lessen de volgende afspraken besproken: Ik ben te vertrouwen Ik help een ander Niemand speelt de baas Niemand lacht uit Niemand blijft zielig (deze afspraken passen bij te vertrouwen en jezelf zijn, de witte pet van de tijger) De afspraken hangen vanaf vandaag in de klas. 1

2 De kinderen hebben geleerd om stevig rechtop te staan, trots te staan. De verschillende diertypes aap, konijn, vlerk en tijger zijn in de klas uitgespeeld. 2

3 Leskern 2 Soms stoppen de vlerken niet meteen als je vraagt of ze op willen houden. De apen staan er dan vaak bij te lachen en dat is niet leuk. De vlerken denken daarom dat ze zo door kunnen gaan. Dan moet er iemand zijn die het gezag is en in kan grijpen. In het dorpje is Max het gezag. Hij grijpt in als het vervelende gedrag doorgaat. Er wordt besproken dat de kinderen in de klas uiteindelijk naar de juf/meester gaan en thuis naar de ouders/opvoeders want zij zijn het gezag. De kinderen hebben tijdens deze lessen kennis gemaakt met de anti-pest poster. Op de poster staat in stappen uitgebeeld wat de kinderen moeten doen en zeggen als ze iets niet leuk vinden. De afspraken van de afspraken poster zijn herhaald. Oefeningen die gedaan zijn tijdens de lessen: In elkaars ogen kijken. Aardige dingen tegen elkaar zeggen. De kinderen leren hoe je iets aardigs kunt zeggen en waarover je iets aardigs kunt zeggen. Dat heet een compliment. Als iemand iets aardigs heeft gezegd dan zeg je dankjewel of bedankt, wat fijn om te horen terug. Als afsluiter van deze lessen is de juf door de kinderen opgetild! 3

4 Leskern 3 Max praat met konijnen en de konijnen zijn erg bang. Hij wil ze graag helpen maar weet niet zo goed hoe hij dat kan gaan doen. Er is met de kinderen gesproken over bang zijn. Wie is er wel eens bang? En wat doe je als je bang bent? De kinderen leren te vertellen en hun mening te geven. Uiteindelijk leren de kinderen dat ze dan naar iemand toe kunnen gaan die ze vertrouwen zoals papa of mama. De afspraken van de poster zijn herhaald. 4

5 Leskern 4 Als Max thuis komt ziet zijn moeder meteen dat er iets aan de hand is. Max had eigenlijk beloofd aan de dieren om niet over hun geheime dorp te vertellen maar aan mama kan hij alles vertellen. Hij vertelt over de verschillende dieren en over de bange konijnen. Als snel heeft zijn moeder daar een goede oplossing voor. Ze gaat voor de konijnen een witte pet maken! De kinderen hebben gesproken over gevoelens. Hoe kun je je voelen? Kun je ook zien aan iemand hoe diegene zich voelt? Oefeningen die gedaan zijn tijdens de lessen: De kinderen hebben gevoelens geraden. Kinderen leren dat je zelf het beste weet hoe je je voelt. De kinderen leren belangstelling tonen. Er zijn oefeningen gedaan waarbij de kinderen elkaar goed aankijken. Durf ruimte in te nemen, maak jezelf groot. Het tijgerlied is aangeleerd. 5

6 Leskern 5 Max gaat de volgende dag weer naar het dorp en wil graag aanbellen bij de konijnen. Hij heeft namelijk de witte pet die zijn moeder heeft gemaakt meegenomen. De Konijnen durven natuurlijk niet zomaar open te doen en daarom helpen de Kanjer tijgers Max. Door het Kanjerlied te zingen weten de konijnen dat het goed is en doen ze de deur open. Er wordt in deze lessen veel herhaald uit de vorige lessen. De afspraken van de poster worden onder andere herhaald. Er wordt weer geoefend met elkaar aankijken en stevig staan. In de lessen wordt er voor het eerst met een Kanjerkring geoefend. Hierbij zitten ze kinderen tegenover elkaar in een kring. De kinderen leren hoe ze in gesprek kunnen gaan, vragen kunnen stellen en elkaar tips kunnen geven. 6

7 Leskern 6 Als de tijgers de pet aan de konijnen willen geven durft eerst geen van de konijnen de pet op te zetten. Na lang denken stapt er een dapper konijn naar voren, konijn Jo. Jo zet de pet op en het voelt goed! Herhaling aardige dingen zeggen tegen elkaar (complimenten geven). Het Kanjerlied is in deze lessen verder uitgebreid met een nieuw couplet. Oefening: Het tijgerlied wordt verder ingeoefend Konijntikkertje Vertrouwensoefeningen met elkaar doen (zon, sterke brug) Stappen van de anti-pestposter worden geoefend (zie de eerste stap hieronder) 7

8 Leskern 7 Die nacht als het donker is hoort Jo een gek geluid. Jo besluit te gaan kijken en de andere konijnen vinden het eng dat Jo toch naar buiten gaat. Maar Jo heeft de witte pet op en voelt zich niet bang, hij is nieuwsgierig wat er aan de hand is. En dan ziet Jo dat de tijgermoeders allemaal witte petten aan het maken zijn met hun naaimachines. Jo komt blij terug bij de andere konijnen. Die zijn ook blij dat Jo dit goede nieuws heeft. Herhaling van eerder oefeningen. Samen oefeningen doen (slagkruipen, kringkruipen, rustig worden). Kinderen leren elkaar te vertrouwen en positief aan te raken. 8

9 Leskern 8 Alle konijnen krijgen een witte pet. Omdat sommige konijnen het spannend vinden om de pet op hun hoofd te zetten mogen de konijnen de witte pet ook vasthouden. Het voelt goed en de konijnen zijn niet meer zo bang. Ze durven zelfs gewoon op straat te gaan spelen en goedemorgen tegen de apen te zeggen. De apen vinden dat zo gek en schrikken er een beetje van dat de konijnen zomaar wat durven te zeggen. De apen rennen daarom naar de vlerken om te vertellen dat de konijnen helemaal gek zijn geworden. Wanneer de vlerken van de apen horen dat de konijnen op hun plein spelen gaan ze eropaf. Een van de vlerken trekt konijn Jo aan het oor en roept dat het zijn plein is. Konijn Jo reageert niet bang, hoeft niet te huilen en zegt duidelijk dat hij het niet leuk vindt wat vlerkje doet. Wanneer vlerkje toch doorgaat loopt konijn weg en zoekt hij zijn maatje, tijger op. Tijger en konijn gaan dan samen iets anders leuks doen. 9

10 De stappen die konijn neemt worden met behulp van de anti-pest poster steeds in de klas geoefend. Ook weten de kinderen dat ze als er iets vervelends gezegd of gedaan wordt en ze hebben er iets van gezegd, dat ze één of meer maatjes in de klas hebben waar ze naar toe kunnen gaan. Tijgerstandbeeld: oefening voor rusteloze kinderen. Elkaar leren kennen op: uiterlijkheden, wat een kind heeft, wat een kind doet/heeft gedaan, leuke gebeurtenissen. Onbekend maakt onbemind: belangstelling tonen. Vragen stellen aan elkaar. Ruzie en oplossing uitbeelden (conflictbeheersing). Vertrouwensoefeningen met elkaar doen: tunnel en berg, de tijger, blindemannetje. Leskern 9 Wanneer konijntje en tijgertje met elkaar aan het spelen zijn komen vlerkje en aap er weer aan en gaat vlerk door met het gooien van dennenappels. Op dat moment hebben ze hulp van Max nodig. Max grijpt in en geeft vlerkje op zijn kop. Wat vlerkje doet is niet leuk voor de anderen. Max vraagt daarom of vlerkje de witte pet op wil zetten. Vlerkje wil dat en zet dan zijn witte pet op. De kinderen leren dat ze naar juf of meester kunnen gaan wanneer het vervelende gedrag (na de genomen stappen) niet stopt. Ze leren dat ze dan samen met een maatje naar juf of meester komen. De juf of meester grijpt dan in. Kinderen die een zwarte pet dragen kunnen dan daarbij hun witte pet weer op zetten. Ook de kinderen die erbij staan (rode pet) worden aangesproken door de juf. Ze geven benzine aan vervelend gedrag en moeten de benzine kraan dicht doen. Herhalen Kanjertijgerlied. Geluiden met gevoel. Elkaar vertrouwen en samenwerken. Toneelstuk maken van het dorpje. 10

11 Leskern 10 Om leuk met elkaar te kunnen spelen zetten konijntje, tijgertje en vlerkje hun witte pet op. Ze willen graag dat de apen ook de witte pet op zetten want de grapjes die de apen maken zijn niet altijd voor iedereen even leuk. Ook zijn de apen anderen aan het uitlachen. De vlerken worden er weer boos van en leggen de witte pet opzij. Gelukkig houdt één van de vlerken, Kwinta haar witte pet op. Ze is stoer en doet niet mee. Kwinta pakt een witte pet en geeft die aan één van de apen. Als de aapjes de witte pet krijgen dan snappen ze er nog niet veel van en gaan ze met de witte pet overgooien. Dat is natuurlijk niet de bedoeling. Ze moeten de witte pet op zetten zodat de dieren samen kunnen spelen. Herhalen afspraken. Situaties naspelen met behulp van de petten. Positief aanraken: oefeningen rups, rolmops, vriendelijk botsen, trein. Kinderen leren dat je elkaar ook op een fijne manier kunt aanraken. 11

12 12

13 Leskern 11 Dan is het tijd voor een feestje. Aapje heeft helaas bij het feest ook nog geen witte pet op. Hij gooit met taart en maakt vervelende grapjes. De anderen vinden het niet meer leuk en daarom pakt één van de tijgers de microfoon en vraagt: vindt iedereen dit leuk wat de apen doen? Niemand vindt het leuk en daar schikken de apen van. Ze dachten dat ze zo grappig waren. De apen beseffen wat ze hebben gedaan en dat de grapjes niet leuk zijn op deze manier. Als de apen dan ook de witte pet op zetten zijn de apen blij en grappig alleen dan op een fijne manier voor de andere dieren. Het feest is dan erg gezellig met z n allen! Tijgerlied herhalen. Goed leren samen werken. Situaties bespreekbaar maken in de groep (vertrouwen). Situatie verjaardagsfeestje. Er zijn kinderen die zelden/nooit worden uitgenodigd. Kinderen geven elkaar feedback (tips) m.b.t. deze situatie. Vrij leren bewegen. Kinderen die innerlijk geremd zijn leren te bewegen. De stappen van de anti-pestposter worden geoefend. 13

14 Leskern 12 Het gaat goed in de klas bij tijger, aap, konijn en vlerk. Natuurlijk gaat het af en toe nog wel eens mis. Maar dan bedenken we dat we eigenlijk de witte pet op willen hebben zodat we te vertrouwen zijn en elkaar helpen. Dat kunnen we tegen elkaar zeggen en we kunnen probleempjes daarom ook weer oplossen met elkaar. Tijgerkeitjes maken. Kanjerspeurtocht: hierin komen oefeningen uit vorige lessen terug. Uitreiking. De kinderen krijgen na de laatste les een kanjerdiploma uitgereikt. Op het diploma staat voor groep 1 en 2 het volgende: Hier ben ik. Het is goed dat ik er ben. (groep 1) Er zijn mensen die van mij houden. Niet iedereen vindt mij aardig. Dat hoort zo. (groep 2) 14

15 Elke jaar komt op het diploma voor de kinderen een nieuwe regel te staan. Uiteindelijk krijgen de kinderen in groep 8 een diploma met alle regels erop. Ook krijgen de kinderen elk jaar een compliment en een tip op het diploma. Zo weten ze wat er goed gaat maar ook waarin ze zich nog kunnen ontwikkelen. 15

16 Groep 3 - Max en de Vogel Leskern 1 Er is een mooie grote vogel waar de kinderen kennis mee maken. Deze vogel vliegt rond en ziet dan een paar mussen op de grond spelen. De vogel kijkt ernaar en wil graag meedoen dus de vogels vraagt of hij mee mag doen. De mussen zeggen dat de vogel niet mee mag doen en daarom denkt de vogel dat hij iets moet veranderen aan zichzelf om toch mee te mogen doen. Hij gaat daarom zijn snavel slijpen aan een steen, tsjilpen net als de mussen en hij gaat doen zoals de mussen doen. Maar hoe meer hij probeert om erbij te horen, hoe makkelijker de mussen nee tegen hem zeggen. Hij snapt het niet, hij is precies zo gaan doen als de mussen en toch mag hij niet mee doen. Bespreken/ herhalen van de Kanjerafspraken. Uitspelen van de gedragstypen met de petjes. Kinderen vertellen en geven hun mening over de grote vogel, beschrijven wat hij doet, welk gedrag hij vertoont (welk petje) en praten over hun eigen situatie. Jezelf zijn, hoe doe je dat eigenlijk? Praten over het gevoel er niet bij te horen. Kinderen leren oplossingen aan te dragen om wel mee te kunnen doen/erbij te horen. Conflictbeheersing: kinderen leren met witte pet gedrag weg te gaan bij vervelend gedrag. Leskern 2 De grote vogel zit verdrietig op een vogelverschrikker. Dan vliegt daar hoog in de lucht een prachtige andere grote vogel. De andere grote vogel ziet de grote mus zitten en gaat eropaf. Als ze bij de grote vogel komt stelt ze vragen aan de grote vogel maar de grote vogel kijkt haar niet aan, zegt niets terug en heeft ondertussen ook een heel vies verenpak gekregen dus hij ruikt ook niet meer zo lekker. Ze wacht, en wacht.. maar de grote vogel reageert niet. Dan besluit ze weer weg te vliegen. Nog steeds kijkt de grote vogel somber voor zich tot het moment dat het begint te regenen. De grote vogel ziet dat onder de vieze laag modder een prachtig verpak tevoorschijn komt. Hij lijkt wel net zo n mooie vogel als de vogel die hij net zag. Daarom laat hij zijn snavel weer groeien en gaat hij weer de vogel worden die hij eigenlijk is. 16

17 Kanjerafspraken bespreken. Gevoelens bespreken. Kinderen leren welke gevoelens er zijn. Kinderen leren aan te geven wanneer ze een bepaald gevoel hebben/hadden. Werken met de piekerkaart. Met wie praat jij? Wie vertrouw jij? Kanjerkring: aankijken, vragen stellen en antwoord geven. Positief aanraken: letters op de rug tekenen en raden. Kinderen leren (met smileys) aan te geven hoe zij zich voelen. Wat is verdrietig zijn? Kinderen geven aan hoe ze zich voelen op de schooldagen middels thermometeroefening. 17

18 Leskern 3 De grote vogel vliegt in de lucht, heel hoog en dan ziet hij de andere grote vogel. Ze worden verliefd op elkaar! Na een tijdje krijgen ze daarom samen een kindje en ze heet Tirza. Kinderen leren zichzelf goed te presenteren, trots te staan, voor te stellen. Aardige dingen zeggen over zichzelf en de ander. Hoe ver ga je om ergens bij te horen versus om niet ergens bij te horen. Uitspelen van verschillende gedragingen middels petten. Bespreek met de groep het onderwerp verzorging, reinheid. Wanneer heb je kans op contact: ook als je er verzorgd uitziet. Eigenheid: hoor ik er wel bij? Kan ik er bij horen? Afspraken die op school gelden (smileys): Je mag zijn wie je bent maar let erop dat je jezelf prettig voelt bij je gedrag maar dat anderen zich ook prettig voelen bij jouw gedrag. Kinderen leren nadenken over hoe ze zelf willen worden gezien. Wat is jouw verlangen? Witte pet gedrag: het loopt goed af als je eigen durft te zijn. 18

19 Leskern 4 De mus komt de ouders van Tirza feliciteren met de geboorte van hun dochter. De mus is een andere vogel dan een zeearend en daarom hebben ze andere gewoontes. Maar ze hebben het reuze gezellig in het nest. Oefeningen Herhaling trots staan, jezelf voorstellen, aardige dingen zeggen, gevoelens, belangstelling tonen, elkaar vertrouwen, positief aanraken. Kinderen leren praten in Kanjerkringen op cognitief niveau (elkaar overhoren), op exploratief niveau (probleem onderzoeken), op bewegingsniveau (bewegen op muziek in de kring). Positief aanraken: schminken. Praten over feest vieren in verschillende culturen. Verschil en respect voor verschil. Kinderen leren dat we van dezelfde dingen houden en dat we van verschillende dingen houden. We zijn allemaal verschillend en zitten toch samen in groep 3. Oefenen van de stappen uit de anti-pestposter: 19

20 Leskern 5 Als het nacht wordt gaat het een beetje mis. Tirza is namelijk bang in het donker en daarom moet ze huilen, heel hard huilen. De andere vogels in de buurt worden er ook wakker van en roepen: Zeearendenzijn schreeuwlelijken. Ga ergens anders wonen! Papa en mama weten ook niet zo goed wat ze moeten doen en de hele buurt is nu boos. De volgende nacht zorgt mama voor Tirza en gaat papa eten halen. Tirza voelt zich veilig in haar nest, ze is blij dat ze in dit nest geboren is. Stel de ander voor. Overlast: rekening met elkaar houden. Wat moet je doen als iemand met zwarte pet tegenover je staat? Conflictbeheersing: kinderen leren aan te geven dat ze het niet fijn vinden zoals de zwarte pet doet. (Benoemen gevoel!).uitspelen zwarte versus witte pet. Wat vind jij fijn aan je vader en moeder? Durven vertellen voor de groep. Durf je te vertellen dat je wel eens bang bent? Hoe doet de witte pet dit? 20

21 Leskern 6 Tirza wordt steeds groter en groter. Het nest wordt uiteindelijk te klein. Daarom moet Tirza gaan vliegen. Dat gaat natuurlijk met vallen en opstaan. De aalscholvers uit de buurt vinden het maar niks dat Tirza probeert te vliegen, vooral als Tirza ook nog eens tegen het nest van de aalscholvers botst. Gelukkig komt papa er dan bij, die brengt haar terug naar het nest. Herhalen van de Kanjerafspraken. Kinderen vertellen hoe het gaat in de groep met deze afspraken. Voorstellen voor de groep en complimenten geven. Kinderen leren wat heden, verleden en toekomst is aan de hand van eigen levensgeschiedenis. Samenwerken: hoe doe je dat op een prettige manier (witte pet). 21

22 Leskern 7 De aalscholvers willen graag dat papa en mama zeearend het nest weer maken en de boom recht zetten. Papa en mama zijn erg bezorgd over Tirza, ze willen goed op haar letten want straks gaat het weer fout. Papa maakt het nest van de aalscholvers en dan zijn ze niet meer boos. Hij krijgt van het een visje aan een touwtje. Het touwtje is voor Tirza. Dan kunnen ze haar daarmee aan het nest vast maken of de snavel dicht maken zodat het s nachts weer rustig is. Papa vindt het maar niks maar wil het wel proberen. Tirza vindt het stom maar papa en mama zijn de baas in het nest dus zal ze gehoorzamen. Uiteindelijk wordt Tirza groot en sterk en vliegt op een dag omhoog met het touwtje nog aan het nest. Het nest gaat mee en mama valt in het water. Tirza is erg geschrokken, dat was niet de bedoeling. De aalscholvers zijn aan het lachen en roepen: jullie hebben ook altijd wat. De zeearenden vinden het niet leuk dat ze uitgelachen worden en zeggen dat op een rustige manier. De aalscholvers en papa zeearend helpen mama dan uit het water. Tirza heeft zich verstopt, ze is bang dat ze straf krijgt. Uiteindelijk besluit de familie Zeearend naar het vaste land te verhuizen. Daar hebben ze meer ruimte. Gevoelens omschrijven. Kinderen oefenen in grenzen stellen: de leerkracht zet de zwarte pet op en zeg nare dingen. De kinderen oefenen hoe ze moeten reageren als de leerkracht dat doet zodat ze beter weten hoe ze moeten reageren als het in een echte situatie voorkomt. Kanjerkring over pesten. Positief aanraken: letters schrijven, figuurtjes maken. Wat doe je als het fout gaat? We zijn gelijkwaardig en zoek elkaars geluk: ik blij, jij blij. Wie is de baas over jou? Ben jij eigen baas over bijvoorbeeld je mond of is het boze gevoel dat ervoor zorgt dat jij nare woordjes zegt (het donderwolkje) jou de baas? Kinderen leren dat ze ervoor kunnen kiezen zelf de baas te zijn over bijvoorbeeld hun mond. Oefenen in elkaar vertrouwen door veel te doen. (zoals bijvoorbeeld je als een plank een klein stukje achterover laten vallen) 22

23 Leskern 8 Familie zeearend heeft een nieuw nest en Tirza kan hier vrij rondvliegen. Ze is een mooie grote vogel geworden en gaat nu naar groep 3 van de vogelschool. Tirza is de enige zeearend maar dat is niet erg op school. Ze doen van alles op school en Tirza speelt graag tikkertje. Omdat Tirza zo groot en sterk is gaat dat wel eens mis. De vogels vinden het daarom een beter plan om een ander spel te doen. Ze spelen verstoppertje, dan kan er wat minder misgaan bij Tirza. Oefenen met zwarte, rode, gele en witte pet. Kinderen leren gedragstypen te onderscheiden. Wat doet dit gedrag met je? Rekening houden met elkaar: hoe doe je dat? School/groep afspraken worden weergegeven in smileys. Kinderen leren dat hun gedrag invloed heeft op de ander. Oefenen met afstand nemen van vervelend gedrag. Kinderen leren dat je een keus hebt om mee te doen of niet. Geef geen energie aan narigheid, beslis niet mee te doen, zeg hoe je erbij voelt (conflictbeheersing zie de anti-pestposter hieronder) 23

24 Leskern 9 Het gaat goed op de vogelschool. Maar op een dag is Tirza haar visjes vergeten maar ze heeft wel honger. Ze pakt daarom ineens juf Piaf beet. Juf schrikt en de andere vogels roepen: laat los. Tirza laat los. Juf is geschrokken en de andere vogels ook. Ze zijn bang voor Tirza, straks wil Tirza hen ook opeten. Tirza is ook geschrokken, ze wilde de juf helemaal niet opeten maar het gebeurde zomaar Ze heeft geleerd om sorry te zeggen en daarom zegt ze: sorry tegen juf Piaf. Juf moet ervan bijkomen en daarom gaan alle vogels naar huis. De vaders en moeders van de andere vogels zijn bezorgd en er zijn vogels die daarom zelfs niet meer van hun ouders naar school mogen. Papa en mama komen op school om met juf Piaf en de directeur te praten. Tirza mag nog wel komen maar dan moet ze een riempje om haar snavel. Herhaling afspraken smileys. Waar ben jij trots op of blij mee van jezelf? Kinderen ervaren dat iedereen wel iets bijzonders kan. Elkaar tips geven. Hoe vraag je op de Kanjermanier of je mee mag doen? Goed samenwerken; dat leren wij op school. Impulsief gedrag: het ging per ongeluk. Positief verlangen dat alle leerlingen goede leerlingen willen zijn; bepaald gedrag hoort aangepast te worden (Tirza kan juf Piaf niet opeten). Hoe maak je het goed met elkaar? Kinderen leren dat je op verschillende manieren iets goed kunt maken met je groepsgenoot. Wanneer het je het zelf niet goed kunt maken of je weet niet hoe dit aan te pakken overleg je met iemand die je vertrouwt. Kinderen leren dat het goed is en oplossing te bedenken die goed voor henzelf en de ander is. Kinderen leren dat het niet erg is dat iets fout gaat. Zorg wel dat je een oplossing vindt waardoor je niet meer verdrietig bent, of boos op, of bang voor elkaar maar blij. 24

25 Leskern 10 Tirza heeft een broertje gekregen, hij heet Mika. Ze halen samen allemaal streken uit. Op een dag ziet Max twee mooie vogels, dat zijn Tirza en Mika. Ze vliegen naar beneden omdat ze Max herkennen uit het verhaal wat juf Piaf op school heeft verteld van Max en het dorpje. Als ze bijna bij Max zijn worden er vanuit de bosjes opeens steentjes op Tirza en Mika gegooid. Tirza weet hoe ze dat op moet lossen want dat heeft ze op school geleerd. Ze draait zich om en wil weg gaan. Maar Mika weet nog niet goed hoe het hoort en begint te poepen. Als Tirza door vliegt naar Max zien ze dat hij in de bosjes kruipt. Max denkt dat de vogels hem ook onder willen poepen of misschien wel op willen eten. Herhaling voorstellen en iets aardigs zeggen over jezelf en de ander. Hoe doen wij? Voorbeeld toiletgebruik vogels en kinderen. Wat is het verschil tussen humor en grappenmakerij? Kinderen leren hoe je goed kunt reageren op een grap die je niet leuk vindt (onderdeel conflictbeheersing). Kinderen oefenen dit samen. Omgaan met vervelend gedrag: mening van kinderen vragen. Hoe doe je op school? Op school geef je op een nette manier je mening, je zoekt een maatje als je er niet uitkomt. Lukt dit niet dan schakel je hulp in van de leerkracht. 25

26 Leskern 11 & 12 De vogels komen bij het bosje waar max verstopt zit en beginnen te praten tegen Max. Max vraagt; willen jullie ons opeten? Maar de vogels antwoorden: nee natuurlijk niet. Max praat met de vogels. Het zijn de vogels waar ze op school over leren. De volgende dag neemt Max het boek van de vogels mee terug naar school en vertelt hij wat hij heeft meegemaakt. Leren vragen stellen aan elkaar. Moet je alles geloven? Verschil tussen fantaseren en liegen. Kinderen leren te kijken naar elkaars gedrag: hoe doet de ander en hoe doe jij? Kinderen leren dat het belangrijk is dat je afspraken nakomt (vertrouwen). Welke afspraken zijn er op school? Herhalen van oefeningen uit vorige lessen (inoefenen). 26

27 Leskern 13 & 14 Max gaat samen met zijn vriend Frits weer naar de plek waar ze de zeearenden gezien hebben. Er zit een vogelaar. Hij vertelt wat hij heeft gezien en gehoord. Na een tijdje komen Tirza en Mika weer aangevlogen. Ze praten met elkaar over wat er op de vogelschool gebeurd. Max en Frits hebben veel vragen voor de juf want ze willen een oplossing vinden voor Tirza die op de vogelschool een riempje om moet. Aanzet tot praten over vriendschappen. Effect van eigen gedrag op de ander. We helpen elkaar in de groep. Leerkracht is het gezag; leerkracht weet vast een oplossing. Als we elkaar helpen zal het goed aflopen. Antwoord geven op een vraag. Durf je mening te geven. 27

28 Leskern 15 Max en Frits vertellen op school wat ze hebben gehoord van Tirza. Maar die dag is er een andere juf want hun eigen juf is ziek. Het is daarom anders in de klas dan anders. Sommige kinderen gedragen zich als een vervelend lopend motortje, dat is niet leuk. Daarom geven de andere kinderen geen benzine. Wanneer je iets niet leuk vindt dan zeg je dat op een nette manier en dan loop je erbij weg. Max en Frits zijn maatjes, dat is fijn want als er iets is dan helpen ze elkaar. Gevoelens: wie heeft wel eens meegemaakt dat je niet wordt geloofd? Hoe ga je hiermee om? Geef geen energie aan vervelend gedrag. We helpen elkaar in de groep: motor en benzinepomp oefening uitspelen. Kinderen leren elkaar te helpen en eigen baas te zijn (zelfbeheersing en concentratie). Kinderen kunnen hun maatje opzoeken. 28

29 Leskern 16 & 17 Max en Frits bedenken samen tips voor Tirza en haar klas. In de klas van Tirza bespreken ze nu de regels die Max ook in de klas heeft. Zo kunnen alle klasgenoten op een fijne manier met elkaar omgaan en hebben ze een leuk schooljaar. Vragen stellen en antwoord geven met meer dan vijf woorden. Teleurgesteld: hoe krijg je weer een goed gevoel? Kinderen leren elkaar tips geven (ga zo door, je bent gezellig of ga zo door, maar klets minder). 29

30 Groep 4 Max en de klas Vooraf: gedragstypen worden minder gekoppeld aan aap, konijn, vlerk en tijger maar aan persoonlijkheden uit het boek. Leskern 1 Max heeft zin om naar school te gaan. Als hij op school komt ziet hij dat ze vandaag een inval juf hebben, juf Charlotte. Dat gaat niet helemaal goed. Joost laat zich van de stoel vallen en gedraagt zich alsof hij alleen de rode pet op heeft. Mitchel doet bazig en boos en gedraagt zich alsof hij alleen de zwarte pet op heeft. Ze zijn hun witte pet eronder (de pet van jezelf zijn/ te vertrouwen zijn) even kwijt. Eefje durft niks meer te zeggen en gedraagt zich alsof ze alleen nog de gele pet op heeft, ook zij is haar witte pet eronder even kwijt. En Max, die vindt wel dat de juf een beetje boos doet en hoopt dat zijn eigen juf snel weer terug komt maar hij gaat niet gek, boos of bang doen. Er is gesproken met de kinderen over een inval juf. Hoe ging dat in het verhaal van Max? Welke oplossing is goed? Waarom is die oplossing goed? Oefenen gespreksvoering: durf vragen te stellen. Vraag door (stel molvragen) en geef met meer dan 5 woorden antwoord. Oefeningen voor onhandige praters en slechte praters. Oefeningen voor fysieke jongensenergie. Afspraken poster bespreken met elkaar De afsprakenposter: 30

31 31

32 Leskern 2 Max is een echte denker, hij denkt de hele dag over allemaal dingen na. Zo denkt hij ook na over zijn wandelende takken, want die heeft hij thuis als huisdieren. Hij heeft alleen een klein probleempje, zijn wandelende takken krijgen kindjes en Max heeft gelezen dat de wandelende tak wel duizend kindjes kunnen krijgen. Hij zal dus voor duizend wandelende takken een naam moeten verzinnen. Misschien kan hij ze een nummer geven? Dat gaat niet lukken want Max kan nog niet tot duizend tellen. Max is niet meer alleen aan het nadenken, hij denkt zoveel na dat hij er over in zit en aan het piekeren is. Piekeren moet je niet in je ééntje doen dus gaat Max naar iemand die hij vertrouwd. Max gaat daarom praten met zijn moeder, dat voelt fijn vindt Max. Taal hangt samen met bewustwording. Kinderen leren dat je nadenkt, dat je op verschillende manieren kunt denken (mijmeren, piekeren, filosoferen, nadenken, puzzelen, dromen en fantaseren). In deze les staat piekeren centraal. Kinderen leren dat piekeren een vervelende vorm van denken is: je maakt je ergens zorgen over en je weet geen oplossing. Je kunt er bijvoorbeeld wakker van liggen. Pieker niet alleen: praat met iemand die je vertrouwt. Kringzit Kinderen maken een piekerkaart en geven aan waarover zij piekeren. Als je piekert, wat moet je dan doen? 32

33 Leskern 3 Max is thuis, het regent buiten. Max is daarom binnen aan het nadenken over aardappels en maandagen. Hoe zijn deze woorden eigenlijk bedacht? Ook kijkt Max naar buiten, naar de regendruppels en de waterplassen. Wat bijzonder dat de waterplas niet alleen regenwater is maar ook drinkwater voor de vogels. Taal staat centraal. Klank van woorden (verbazing, verwondering over de samenstelling). Wat is mijmeren (filosoferen)? Kinderen leren zelf woorden bedenken die iedereen kan begrijpen. Kinderen geven hun mening (verbaal of middels visualisatie) over bepaalde stellingen. Een vraag om over na te denken en samen te filosoferen: Kunnen dingen ook antwoord geven? 33

34 Leskern 4 Vandaag is Max zijn eigen juf er weer, juf Marieke. Juf vraagt hoe het was bij de inval juf was en schrikt wat de kinderen hebben gedaan. Dan kijkt juf naar Max, ze wil van Max weten hoe het was maar Max zegt niks want dan wordt hij misschien wel uitgelachen. Max krijgt er pijn in zijn buik van. Dan vertelt Iris hoe het was, dat ze het best wel vervelend vond hoe sommige kinderen deden. Het gevoel van buikpijn verdwijnt hierdoor gelukkig. Wat gek dat het dan opeens weg is, waar zou dat gevoel gebleven zijn? Fijn dat Iris het durfde te vertellen. Welke gevoel kun je in je lijf hebben en waar zit dit gevoel dan? Kinderen leren aan te geven waar een bepaald gevoel zit in hun lichaam (visualiseren). Met welk gevoel zit je vandaag op school? Verschillende situaties geven verschillende gevoelens. Taal: welke gevoelswoorden kun je bedenken (verzamelen en visualiseren)? Gevoelens uitspelen. Met elkaar bespreken in de Kanjerkring: Hoe kun je moedig doen? Metaforen wat zijn dat? (voorbereiding leskern 5) De slinger van de klok (vertrouwensoefening) Kruipen in een kring (vertrouwensoefening) 34

35 35

36 Leskern 5 Meestal gaat Max met plezier naar school, maar vandaag niet. Zou hij een brief aan de koning schrijven? Wie is de koning eigenlijk? En de juf, Max vindt de juf wel lief. Zou de juf op school wonen? Max wil wel een vogel zijn, dan kon hij overal naartoe vliegen en rondrennen als hij dat wilde. Bespreken van metaforen: ik zou een vogel willen zijn, school is een gevangenis. Herhaling gevoelens en piekerkaart. Kinderen leren negatieve gevoelens (over bijvoorbeeld school) een plaats te geven. Heeft iedereen hetzelfde gevoel? Mening vormen en neem je eigen standpunt in (visualiseren). In de groep wordt besproken: Wat is werken? Kinderen leren wat een consequentie kan zijn van een beslissing. 36

37 Leskern 6 Max is vandaag bij de buurvrouw, die is heel oud dus daarom noemt hij haar oma. Oma is lief en begrijpt veel. Oma leest over een vogeltje in een kooi die graag wil vliegen. Max vindt het een zielig verhaal. Oma ziet dat er iets is en vraagt aan Max of er wat aan de hand is. Zal Max vertellen wat hij voelt en denkt? Max vertelt oma wat er aan de hand is. Als later de buurman (opa) komt gaat hij Max plagen. Dat vindt Max helemaal niet leuk en dus vraagt hij aan opa of hij ermee wil stoppen. Opa gaat door maar Max hoeft niet te huilen, gaat niet gek doen en wordt niet boos. Hij zegt rustig: ik vind het heel vervelend wat u doet. Hier heb ik geen zin in. Oma vindt dat Max het heel goed heeft opgelost, wat stoer van Max. Bespreken met elkaar wat je doet als je je rot/naar/vervelend voelt? Herhalen van gevoelswoorden (en toevoegen). (Tip: veel gevoelens worden geuit in voltooid deelwoorden. Bijvoorbeeld: ik voel me gehoord, gezien, begrepen, afgewezen, aanvaard, enz.) Oefenen met verschillende soorten conflicten: bijvoorbeeld dagelijkse pesterijen, irritaties. Uitspelen (conflictbeheersing). Herhalen van de Kanjerafspraken; welke regel wordt er in situaties overtreden? Kinderen leren op een nette manier hun mening geven, ook ten opzichte van vervelend gedrag van volwassenen. Hoe ontstaat ruzie? Waarom maken grote mensen en kinderen ruzie? Kinderen leren nadenken over wat mensen beweegt dingen te doen, waarom ze kwaad worden of blij. Wat is verdriet? Waar kun je van huilen (woede, teleurstelling, vreugde)? 37

38 38

39 Leskern 7 Max heeft nieuwe gympen en vertelt dat aan de juf. Vandaag is de inval juf, juf Charlotte er weer. Ze gaan eerst rekenen zegt juf en daarna mag Max zijn nieuwe schoenen laten zien. Als ze even later naar de gymles lopen heeft Max nog niet vertelt over zijn nieuwe schoenen. Als ze in de gymzaal staan kijkt max trots naar zijn gympen maar dan roept Mitchel: wat een stomme schoenen, dat zijn meidengympen want ze zijn paars! Max blijft staan en zegt: ik vind ze wel mooi, jullie doen vervelend en bekijken het maar. Hij draait zich om en gaat lekker hard hollen met zijn nieuwe schoenen. Mitchel en Joost blijven dan beteuterd achter maar hebben al snel een bal gevonden waarmee ze door de zaal gooien. Ze gooien de bal op Eefje maar de juf ziet het niet. Ze gaat naar de juf maar die is aan het praten. Na de les zijn de kleren van Eefje verstopt door Mitchel en Joost. Max haalt daarom de juf op maar dan zeggen Mitchel en Joost dat Max en Frits de kleren hebben verstopt. In deze leskern gaat het over trots zijn. Hoe doe je als een Kanjer (tijger) als je wordt gepest of als je ziet dat iemand wordt gepest? Wat doe je als je de schuld krijgt van iets dat je niet hebt gedaan? Kinderen leren in dergelijke situaties rustig te blijven en vertrouwen te hebben in het gezag. Kanjerkring (gespreksvaardigheden) 39

40 40

41 Leskern 8 Max loopt naar school. Hij maakt zich zorgen. Mitchel en Joost hadden de kleren verstopt maar gaven Max en Frits de schuld. Zou Eefje nu ook denken dat zij het hebben gedaan? Gelukkig is Juf Marieke vandaag weer op school. Eefje is vandaag niet op school. Ze is gisteren na de gymles ziek naar huis gegaan. Daarom belt juf Marieke even naar de moeder van Eefje. Juf is boos als ze weer in de klas komt. Eefje durft niet meer naar school want ze werd gepest. Juf praat met Joost en Mitchel en die willen graag Kanjers zijn en beloven om niet meer te pesten. De volgende situatie is besproken: Als een groepsgenoot niet meer naar school durft te komen; hoe zou dat komen? Kinderen geven hun mening en zoeken samen naar een oplossing. Vertrouwen in gezag: goede voorbeeld geven. Oefening motor en benzinepomp: zelfbeheersing, concentratie, elkaar helpen, eigen baas zijn. 41

42 Leskern 9 Het is rustig in de klas Mitchel doet zijn best. Hij wil aan juf Marieke laten zien dat hij te vertrouwen is. Joost vindt het stom en zegt dat Mitchel saai doet. Mitchel zegt: ik doe gewoon en dat is niet stom en saai, dat is wel moeilijk. Joost denkt dat Mitchel niet gewoon kan doen en zegt: Maar je kunt niet gewoon doen want je bent een pestkop, dat is veel te moeilijk voor jou. Joost en Tanja beginnen naar Mitchel te roepen dat hij een pestkop is en lokken hem uit. Mitchel blijft rustig en wil blijven kleuren maar ook de kleurpotloden pakken ze af. Tanja loopt naar juf en zegt dat Mitchel vervelend is. Juf wordt boos op Mitchel en daarom moet hij alleen vooraan zitten. Besproken naar aanleiding van het verhaal: Je best doen om de witte pet op te zetten. Kinderen praten over hoe dat voelt als je gewend bent te pesten. Ben je stom en saai als je gewoon doet? Hoe maak je een ruzie goed? Kinderen leren vragen te stellen over hoe de ander zich voelt. Bewegen op muziek in de Kanjerkring. 42

43 Leskern 10 Het gaat goed in de klas. Alle kinderen doen goed hun best en gaan met plezier naar school. Eefje is jarig en heeft prachtige stiften gekregen waarmee ze na het trakteren mag tekenen. Joost wil ook wel van die mooie stiften en pakt zomaar de stiften van de tafel en verstopt ze op de gang. Als Eefje later terugkomt en wil tekenen ziet ze dat de stiften weg zijn. Juf vraagt aan de klas of iemand weet waar de stiften zijn maar niemand weet het. Dan komt Frits van de wc, hij heeft gezien dat Joost ze had en vertelt dat aan de juf. Joost zegt: maar ik heb ze niet gepakt, ik heb ze gevonden en nu zijn ze van mij. Dan moet je beter op je spullen letten. Herhaling piekerkaart. Bespreken : Het gaat goed in de groep en soms gaat het mis. Gesprek voeren over wat is van mij en wat van een ander. Gesprek voeren over klikken. Vraag: waarom stelen mensen? Kinderen vormen hun mening. 43

44 Leskern 11 Vandaag gaat de klas op schoolreisje. Het is erg gezellig maar er zijn ook andere kinderen in de speeltuin. Die zijn groter en spelen de baas. Juf Marieke spreekt de andere kinderen aan maar ze doen heel brutaal. Daarom gaan ze ergens anders spelen, dan hebben ze geen last van die grote kinderen die de baas spelen. Even later worden de grote kinderen uit de speeltuin gestuurd. Juf Marieke heeft daarvoor gezorgd. De juffen en meesters van de grote kinderen zijn nu boos op ze, de grote kinderen kijken niet meer blij en zijn nu niet meer stoer. Op de terugweg zingen de kinderen in de bus een leuk lied. Waarom zijn er regels en afspraken? Wat kan er gebeuren als je deze regels niet opvolgt? Kinderen worden aangezet tot zelfstandig nadenken. Moet je altijd luisteren naar de juf/meester? Hoe ga ik om met naar gedrag (conflictbeheersing). Vervelende kinderen die ook niet naar de leerkracht luisteren: wat doe je dan? Ga altijd weg bij naar gedrag (schouderophalend vermogen ontwikkelen wees gelukkig op je springkussen ). Kinderen bedenken samen een melodie bij een tekst. 44

45 Leskern 12 Max kan heel goed fantaseren, het is soms net of heeft hij een televisie in zijn hoofd. Maar Max fantaseert opeens wel iets geks, dat hij ruzie heeft met Frits en dat hij daarom niet naar school wil. Mama belt daarom met de moeder van Frits. Max krijgt een raar gevoel in zijn buik. Nu is Frits boos op Max dat hij dat heeft verzonnen. Mama vertelt dat je wel dingen mag fantaseren maar dan moet je niet zeggen dat het echt is want dan lieg je. Verschil tussen liegen en fantaseren. Kinderen leren dat ze wel vertellen dat ze aan het fantaseren zijn zodat iedereen weet dat het verzonnen is, dat het niet echt is en dat je niet aan het liegen/jokken bent. Wat kan er gebeuren als je dit niet doet? Raak jij wel eens in de war? Wat voel je dan? Dansen op muziek. Kanjerkring: woordjes oefenen. 45

46 Leskern 13 Frits is vandaag jarig. Max is de beste vriend van Frits dus nu mag hij vast mee de klassen rond. Frits kiest Mitchell en Tanja. Hoe kan dat nou? Hoe doe je bij bijvoorbeeld verjaardag & klassen rond? (hoe ga je om met manipuleren?) Kinderen leren dat je er als Kanjer (tijger) niet altijd uitkomt: vraag hulp. Begrijpen we waarom iemand verdrietig is? Kinderen geven hun mening over een groepsgenoot door een plaats bij hem/haar in te nemen (feedback geven). Zijn we allemaal gelijk: visualiseren in de groep. 46

47 Leskern 14 Het is woensdagmiddag. Max zou bij Frits gaan spelen maar die ochtend was het helemaal niet leuk op school. Frits deed net alsof hij Max niet kende. Uit school holde Frits naar zijn moeder om te vragen of hij bij Mitchell mocht spelen. Max zegt tegen Frits dat zij samen zouden spelen. Frits zegt: oh dat ben ik vergeten dat komt dan een andere keer. En hij rent weg. Tijdens het spelen die middag komt Max Joost, Mitchell en Frits tegen. Ze doen heel gemeen. Gesprek over veiligheid: bij wie voel jij je veilig? Wat is vriendschap? Je bent vrienden en ineens gaat het mis: hoe los je dit op? Conflictbeheersing: oefenen en uitspelen. Door voorbeelden te visualiseren leren kinderen hoe een vriendschap zou kunnen verlopen. Nadenken over vragen die met vriendschap en gedrag te maken hebben. 47

48 Leskern 15 De volgende dag is het niet leuk op school. Max en Frits hebben nu echt ruzie. Ze willen na schooltijd gaan vechten. Alle kinderen praten erover maar juf weet van niks. Iris hoort het ook en snapt er niks van, Frits en Max zijn toch vrienden? Iris stapt daarom op Max en Frits af en gaat met ze praten. Max en Frits zeggen de dingen die ze niet leuk vinden maar eigenlijk willen ze wel weer graag vrienden zijn. Ze maken het daarom weer goed, geven elkaar een hand en een high five. Alle kinderen hebben gezien dat ze het weer goed hebben gemaakt. Juf is trots op Iris omdat ze ziet hoe Iris heeft geholpen om de ruzie op te lossen. Hoe los je een onderling verschil met elkaar op? Welke manier kies jij? Kinderen leren dat je elkaar kunt helpen om een ruzie op te lossen (maatje zoeken, peer mediation). Conflictbeheersing: hoe kan een maatje jou op de Kanjermanier helpen? Kiezen van een maatje. Kinderen leren op natuurlijke wijze peer mediation. Herhalen van de Kanjerafspraken. 48

49 Groep 5 Max en de zwerver Leskern 1 Max is bij zijn oom en tante op de boot. Als ze in de boot komen blijkt er een zwerver in de boot te slapen. De zwerver ruikt niet fris en de oom van Max stuurt de zwerver weg. Maar eigenlijk is het ook wel sneu voor de zwerver en dus mag hij zich even opfrissen en krijgt hij wat te eten. Kinderen delen hun mening met elkaar. Durf te vertellen wat je denkt en hoe jij je voelt. Kinderen benoemen van zichzelf waarin ze anders zijn dan de ander. Uitspelen van situaties (kinderen). Vuistregel: Kritiek (feedback) geven onder 4 ogen, complimenten in het openbaar. Uitleg omgangsvormen (smileys): let goed op hoe de mensen om je heen zich voelen bij jouw gedrag. Hygiëne en verzorging; waarom is het belangrijk dat je schoon bent? Vertrouwensoefeningen. Verdieping: familierelaties, taalontwikkeling, betekenis van jouw naam. 49

50 Leskern 2 De zwever is dol op pinda s en vandaar zijn bijpassende naam mister Peanut. Mister Peanut komt uit Engeland. Mister Peanut mag met Max en zijn oom en tante mee naar een feestje. Maar wat doet mister Peanut nou.. hij trekt zijn schoen uit en laat de vrienden op het feestje aan zijn sokken ruiken, want die zijn zo lekker fris. Max vindt dat geen goed idee. Hij vertelt dat als je ergens voor het eerst komt, je je hand uitsteekt, de ander een hand geeft en je naam zegt. Zo stel je jezelf voor. Ook leert hij dat je iemand aan moet kijken bij het voorstellen. Gelukkig gaat het dan een stuk beter op het feestje. Mening vormen, geven, delen. Maatschappelijke betrokkenheid (feesten van verschillende culturen). Jezelf voorstellen en verschillende manieren van voorstellen (verdieping). Omgangsvormen met elkaar. Situaties uitspelen waarbij het belangrijk is je eigen gevoel weer te geven. Elkaar helpen. Hoe kun je erbij horen (en waarbij dan)? Afsprakenposters: 50

51 Leskern 3 Max en mister Peanut gaan samen op internet op zoek naar tafelmanieren want die avond gaan ze uit eten met de vrienden van oom en tante. Het eten gaat heel goed en mister Peanut heeft met Max afgesproken om iets aardigs te zeggen na het eten. Maar wat kan hij nou zeggen? Hij denkt na en stelt voor de afwas te doen. Dat hoeven Max en mister Peanut niet te doen, ze mogen even op de bank t.v. kijken. Er is een programma op met allemaal bloopers. Op dat moment wordt het servies terug naar de kast gebracht en struikelt Marie over een kleedje. De scherven vliegen in het rond en mister Peanut roept: wat een prachtige scherven, wat laat je dat mooi vallen! Mister Peanut snapt nog niet goed dat hij iets verkeerd heeft gedaan en Max legt uit hoe je iets aardigs hoort te zeggen. Je zegt bijvoorbeeld iets aardigs over hoe iemand doet, wat iemand kan, hoe iemand is. maar op t.v. kregen ze toch een prijs voor de beste blooper? Max legt uit dat dat op t.v. zo is maar dat je iets aardigs kunt zeggen zoals: wat ruik je lekker, wat vang je die bal mooi. Die middag oefenen ze in allemaal verschillende situaties en gaat er nog wel eens wat mis. Max help mister Peanut. Zeg eens iets aardigs, complimenten geven aan elkaar. Tafelmanieren: weet jij hoe jij je moet gedragen aan tafel? Waar kun je een compliment over geven? Kinderen omschrijven/tekenen wat ze goed kunnen. Kinderen oefenen in het tegen hun verlies kunnen in een spel (omgangsvormen). Situaties uitspelen: hoe doet de witte pet? Engelstalig lied zingen. Kinderen leren middels spelvorm netjes te eten in de klas. De eerste stap van de anti-pestposter wordt geoefend in de klas. 51

52 52

53 Leskern 4 Mister Peanut is een paar dagen weg, als hij weer terug komt kijkt hij heel boos. Hij zegt dat hij niet boos is maar zo lijkt het wel. Oom legt uit dat als je boos bent, je boos kijkt en dat als je verdrietig bent je verdrietig kijkt of moet huilen. Als er daarna een vrouw verdrietig bij haar hond staat ziet mister Peanut geen tranen, dus dan is ze eigenlijk niet verdrietig? Max probeert uit te leggen dat je niet altijd alle gevoelens goed kunt zien. Die avond gaan ze naar het circus. Daar schikt mister Peanut want hij ziet allemaal verdrietige mensen, de tranen rollen over hun wangen als de clown grapjes maakt. Peanut jaagt daarom de clowns weg. Max grijpt in en legt uit dat de mensen zo hard moeten lachen dat ze er tranen van krijgen, ze zijn dus gewoon heel blij. Kunnen anderen aan jouw gezicht zien hoe jij je voelt? Klopt je gevoel bij je gezichtsuitdrukking en gedrag? Gevoelens uitspelen. Gevoelens uitvergroten. Kinderen leren dat anderen niet kunnen weten hoe jij je werkelijk voelt. Pieker niet alleen (herhaling Max en de klas); wie vertrouw jij? Gevoelsweb maken. Kinderen gaan elkaar (en anderen) observeren. Geef een cijfer aan de dag en vertel daarbij. Invullen van de thermometer: hoe doe jij? 53

54 Leskern 5 Mister Peanut snapt nu al beter hoe het moet. Als hij denkt dat iemand verdrietig is kun je beter gewoon vragen of dat ook zo is. Mister Peanut wil iets terug doen voor oom, tante en Max. Hij gaat daarom voor hen een pakje wegbrengen naar het postkantoor. Daar gebeurt van alles en zijn er mensen die verschillende kleuren petten op hebben. Er is iemand die een beetje bang doet met de gele pet, iemand die heel bazig doet en voor wil met een zwarte pet, iemand die gek gaat doen met een rode pet maar ook een meneer die niet bang is, gek doet of gaat huilen. Een meneer met een witte pet. Hij zegt op een rustige manier dat iets niet prettig is. Mening over situaties rondom rode, zwarte, gele en witte-petten- gedrag. Oefenen met conflicten, nare situaties, irritaties. Kinderen leren de oplossingsstrategie en oefenen met toepassen. Wat is een goed maatje? En wie is jouw maatje in de klas? Hoe los je een vervelende situatie op als je doet als de witte pet? 54

55 Leskern 6 Mister Peanut wil het graag goed doen maar hij begrijpt nog niet alles. Daarom gaat er veel mis en worden mensen boos op hem. Mister Peanut wil geen pestkop zijn en daarom gaat Max hem helpen met het stellen van vriendelijke vragen. Ook leert Max aan mister Peanut hoe hij antwoord kan geven. Kinderen leren vragen te stellen en antwoord te geven. Gesprekstechnieken oefenen. Belangstelling tonen. Kinderen leren sociale situaties in te schatten: is dit een goed moment om iets te vragen of belangstelling te tonen? Open en gesloten vragen stellen. Angst wegnemen, creativiteit bevorderen: wat kan jou gebeuren als... Oefenen met conflictbeheersing. 55

56 Leskern 7 Mister Peanut probeert wat hij heeft geleerd over vragen stellen en antwoord geven te gebruiken als er mensen voorbij komen lopen. Hij zegt iets aardigs en heeft met meerdere mensen een gezellig praatje. De mensen vinden het zo leuk wat hij doet dat hij zelfs een paar euro heeft verdiend. Hij gaat daarom een patatje halen. Als mister Peanut met zijn patatje over straat loopt kijkt hij alleen maar naar zijn patat en loopt daarom tegen een straatveger aan, oeps. Mister Peanut praat met hem en de straatveger vindt dat hij beter moet luisteren. Dan loopt mister Peanut weg en komt hij een groep supporters van F.C. groen tegen. Hij wil het graag goed doen en de supporters nodigen hem uit om mee te gaan. Mister Peanut probeert goed te luisteren en wat met de tips die hij krijgt te doen, maar of de tips van deze supporters nou echt zo handig zijn om te gaan doen? Het gaat helemaal mis en de volgende dag probeert Max daarom uit te leggen hoe je moet luisteren maar dat is nog best moeilijk. Luisteren en samenwerken. Waarover praat jij gemakkelijk? Luisteren doe je met je hele lijf. Hoe luister jij? Oefeningen in gesprek gaan met elkaar. Hoe kun je iets uitleggen aan elkaar? 56

57 Leskern 8 Mister Peanut heeft een vriendin, ze heet Lobelia. Ze hebben het heel gezellig samen maar denken niet meer goed om de anderen. De muziek zetten ze hard aan, er ligt allemaal troep op de grond in de boot. Als oom en tante samen met Max bij de boot komen is oom boos over de troep. Mister Peanut en Lobelia gaan de boot af en lopen weg. Max is geschrokken van de ruzie en belt zijn moeder op want hij wil naar huis. Max vertelt thuis alles over de gebeurtenissen op de boot en over mister Peanut. De rest van de vakantie speelt hij met zijn vriend Frits en de andere kinderen uit de klas. Ze spelen vooral veel buiten en doen knikker wedstrijdjes. Kinderen geven hun mening over vriendschap. Stellingen: kinderen geven aan wat ze van bepaalde stellingen vinden (een goede vriend mag doen wat hij wil). Kinderen leren dat goede vrienden van mening durven te verschillen. Vriendschappen sluiten op basis van de Kanjerafspraken. Ben je alleen en verdrietig: ga naar iemand toe die jij vertrouwt. Zoek contact met kinderen die jij kunt vertrouwen. 57

58 Leskern 9 Ondertussen is het winter geworden en Max is weer op visite bij zijn oom en tante op de boot. Ze horen voetstappen en er wordt geklopt op de deur. Daar zien ze mister Peanut en Lobelia staan met een grote taart. Hij zegt: ik kom mijn excuus aanbieden, ik heb me slecht gedragen. Oom twijfelt even en laat ze dan natuurlijk binnen. Mister Peanut heeft dan voor Max ook een goede tip: een goede vriend toont belangstelling, stelt vragen, wil alles van je weten en leeft met je mee. Kritiek (feedback) geven en ontvangen. Hoe maak je een ruzie weer goed? Hoe maken jongens het goed? En meisjes? Kinderen leren dat je als vrienden veel van elkaar te weten kan komen (of al weet). Kinderen leren elkaar een tip te geven. Feedback geven met het pettenkwadrant. Hoe ontvang je een tip (omgangsvormen)? Onderscheid positieve feedback (ondersteunend/bevestigend) en negatieve feedback (gericht op verandering). Een tip is te beluisteren als een aanwijzing waar je verder mee komt. 58

59 Leskern 10 Mister Peanut heeft ondertussen met hulp van oom zijn eigen boot. Hij kan hier rustig wonen en dat is fijn. De supporters van F.C. groen hebben mister Peanut uitgenodigd om mee te gaan naar een wedstrijd want ze vinden het grappig dat hij zo gek doet. Is het wel zo n goed idee om mee te gaan? Mister Peanut gaat mee maar dat gaat niet goed en mister Peanut wil weg. Hij bedenkt dat hij op zoek gaat naar de wc en loopt dan door naar huis. Daar staat Lobelia op hem te wachten. Ze is blij dat hij er weer is en geeft hem een dikke kus. Kinderen leren hun mening te geven over wanneer iemand hun vriend is. Bespreken van situaties die in of buiten de groep kunnen spelen. Als iets vervelends gebeurt, dan zeg je op een nette manier je mening: is dit altijd mogelijk en verstandig? Hoe lost de witte pet dit op? Op school kun je op een nette manier je mening vertellen en een maatje zoeken. Hoe gaat dit buiten school? Kinderen leren dat ze in bepaalde situaties hun mening beter niet kunnen zeggen. 59

60 Leskern 11 Het gaat goed met mister Peanut. Hij zit in Frankrijk en af en toe krijgen oom en tante een mail van hem over hoe het gaat. Maar ze horen soms ook heel lang niks en dat is wel vervelend, ze willen graag weten of het goed gaat. Als Max een tijd later op schoolreis naar Amsterdam gaat ziet hij mister Peanut zitten. Hij rent samen met zijn klasgenoten naar de zwerver toe. Ze praten met elkaar en mister Peanut zegt: iedereen is belangrijk, ook een zwerver. Misschien wel juist om jullie eraan te herinneren om goed je best te doen. maar er een mooie dag van vandaag. De kinderen lopen dan weer verder en zwaaien hartelijk naar Peanut. Kinderen leren dat het belangrijk is dat ze er zijn. Kinderen vormen hun mening hierover. 60

61 Groep 6 Werkboek deel 1 Leskern 1 In de eerste leskern zijn de vijf afspraken van de afsprakenposter herhaald. Dit is gebeurd aan de hand van gesprekken en stellingen. Wat is vertrouwen eigenlijk volgens de kinderen? De smileyposter is besproken. De vier typetjes uitbeelden. De vijf afspraken bespreken (We vertrouwen elkaar, we helpen elkaar, enz.) Jezelf presenteren/voorstellen.(hoe gaat dat in andere culturen?) Vertrouwensoefening uitvoeren. Motor en benzinepomp oefening 61

62 Leskern 2 De petten worden in deze les herhaald. Hoe kun je je kwaliteiten inzetten zodat je op een positieve manier stoer, humoristisch of vriendelijk bent. Hoe laat je die de combinatie met de witte pet (vertrouwen, jezelf zijn) zien? Aardige dingen zeggen over jezelf. Aardige dingen zeggen over een ander en iets aardigs over jezelf aanhoren. Wat zijn goede en slechte complimenten. Rollenspel met de verschillende petten Vertrouwensoefeningen 62

63 Leskern 3 We kunnen je gevoelens en gedachten wel raden, maar weten nooit zeker hoe jij je voelt, of wat jij denkt. De enige die dat zeker weet, dat ben jijzelf (en God, Jezus, Allah, Boeddha, Krishna enz.) Omdat we niet kunnen raden hoe jij je voelt en wat je denkt, kun jij je heel eenzaam voelen, zonder dat iemand het kan raden. Daarom moet je praten met mensen om je heen. Die kunnen je dan helpen. Met wie zou je kunnen praten als je eenzaam of verdrietig bent? Herhaling: jezelf presenteren, aardige dingen zeggen over jezelf en over een ander. Gevoelens raden. Gedachten raden. Woordgebruik voor gevoelens aanleren Gevoelens uitbeelden. Vertrouwensoefening uitvoeren Hoe voelt deze jongen zich? 63

64 Leskern 4 Deze leskern is gericht op jezelf voorstellen. Daarbij horen de vaardigheden: duidelijk spreken, oogcontact maken en stevig staan. In deze leskern wordt er vooral veel gedaan. Dus veel oefeningen. 64

65 Herhaling: jezelf presenteren, aardige dingen zeggen over jezelf en over een ander, gevoelens raden en gedachten. Ja en nee zeggen. Kinderen worden vals beschuldigd en leren op een Kanjermanier te reageren. Geweld in verschillende mentaliteiten, zoals de wereld van vertrouwen en wederzijds respect en de wereld van wantrouwen en angst. Als er iets vervelends wordt gezegd dan niet gaan huilen, grappig doen of agressief reageren, maar rustig zeggen: Wilt u/je hiermee ophouden, ik vind het vervelend wat u/je zegt. Ik weet niet waar u/je het over heeft/hebt. (eerste stappen anti pestposter) Zoek een maatje (mediation) Vertrouwensoefeningen 65

66 Leskern 5 In deze leskern gaat het over aardige dingen kunnen zeggen, complimenten geven aan een ander. Daarnaast wordt er veel geoefend met de Kanjerkring waarbij de kinderen elkaar steeds beter leren kennen. Herhaling: jezelf presenteren, aardige dingen zeggen over jezelf en over een ander, gevoelens raden en gedachten; ja en nee zeggen. De kunst van belangstelling tonen en de kunst van vragen stellen. Het verschil tussen vlinder- en molvragen. Vertrouwensoefening uitvoeren. 66

67 Leskern 6 In deze leskern worden tal van vertrouwensoefeningen uitgevoerd. Gedraag jij je als een kanjer, dan zijn de oefeningen leuk om te doen. Gedraag jij je bang, als een uitslover of als een etterbak, dan zijn de oefeningen vervelend. Herhaling: jezelf presenteren, aardige dingen zeggen over jezelf en over een ander, gevoelens raden en gedachten; ja en nee zeggen. Vertrouwensoefeningen Herhaling van de stappen uit de anti pest poster: 67

68 68

69 Leskern les 7, 8, 9 en 10 In de laatste leskernen van het werkboek wordt er gewerkt aan de eigenwaarde van kinderen door gesprekken te voeren die gericht zijn op je mag er zijn want er zijn mensen die van je houden, ook is er veel ruimte voor het bespreken van vriendschappen en leren de kinderen kritiek te ontvangen en te geven. Kritiek kunnen geven en ontvangen met behulp van het Pettenkwadrant. We zijn bij het geven en ontvangen van deze kritiek niet zielig, we helpen elkaar met het geven van tips. Wat is vriendscha? Zijn vrienden het altijd met elkaar eens; helpen vrienden elkaar altijd enz. Is het leven wel fijn voor jou? Vertrouwensoefening uitvoeren. Pettenkwadrant: De kaartjes liggen voornamelijk binnen het vak van vertrouwen/ jezelf zijn (witte pet). Deze leerling krijgt waarschijnlijk te horen dat het gedrag wat hij/zij laat zien prettig is. De kaartjes liggen voor een groot deel buiten het vak van vertrouwen, de leerling krijgt tips om het gedrag aan te passen zodat hij/zij de volgende keer meer kaartjes in het vak van vertrouwen/jezelf zijn (witte pet) krijgt. 69

70 Groep 7 Werkboek deel 2 Leskern 1 Ik deze leskern gaat het vooral om doe jezelf. Leerlingen gaan in gesprek met elkaar over zichzelf en de ander. Om met elkaar in gesprek te kunnen is het belangrijk dat de leerlingen zich bewust worden van de vragen die ze stellen en ook dat ze goed moeten luisteren naar de antwoorden. De kanjerkring wordt hiervoor weer veel gebruikt. Herhaling: voorstellen. Hoe gaat dit met kinderen die in oorsprong onzeker zijn: te stoer, te grappig? Leerlingen beoordelen zichzelf (thermometer). Onbekend maakt onbemind. Leerlingen proberen zoveel mogelijk over elkaar te weten te komen. Leerlingen gaan elkaar goed leren kennen op basis van sociale integratie. Hoe stel je molvragen? Respect voor gesprekspartners. Wie durft zichzelf te laten kennen? Kinderen leren een spreekbeurt over zichzelf te houden. Kinderen leren het verschil tussen een leuke grap en een vervelende grap. 70

71 Leskern 2 In deze leskern komen we weer terug bij de basis, vertrouwen. Er wordt besproken wat leerlingen als vertrouwen ervaren. Ook met behulp van stellingen wordt er gesproken over vertrouwen. Wanneer is iemand te vertrouwen? Ben je zelf altijd te vertrouwen? Leerlingen vertellen wie ze vertrouwen en waarom. En aan wie kun je hulp vragen? Gedragingen die zich richting intimidatie ontwikkelen, worden niet getolereerd in school. Filosofische besprekingen over verschillende onderwerpen. Stelling innemen: Niet iedereen is te vertrouwen. Maar waar ligt jouw verlangen? Wil jij iemand zijn die is te vertrouwen, of juist niet? (Sluit aan bij de smileyposter) 71

72 Leskern 3 Deze leskern gaat over complimenten geven en hoe voel ik mij. Hoe voelt het eigenlijk om verliefd te zijn. Er wordt met elkaar gesproken over hoe leerlingen zich voelen in bepaalde situaties en hoe ze dat uiten. De leerling leert op een nette manier te vertellen hoe hij/zij school ervaart Zo doe ik. Ontwikkeling van bereidheid om eigen gevoelens, verlangens en meningen op een persoonlijke manier in taal tot uiting te brengen Rollenspel met verschillende petten op. Vertrouwens oefeningen 72

73 Leskern 4 Kinderen leren dat het goed is dat je bent wie je bent. Wees eigen: je mag zijn wie je bent, maar hou wel rekening met de ander/anderen. Kind heeft behoefte aan heldere, liefdevolle confrontatie. Praten in Kanjerkringen: toepassen van aangeleerde gesprekstechnieken. Positieve aanraak oefeningen, dansoefeningen. Mag je altijd je eigen mening geven? Moet je altijd eerlijk zijn? Vuistregel: los problemen niet in je uppie op. Zoek naar een oplossing die goed is voor jou en voor de ander. Kinderen leren verschil tussen roddelen en overleggen Herhalen van de stappen uit de anti pestposter. 73

74 Leskern 5 Kinderen leren vraagtekens te plaatsen bij gelijk hebben aan de hand van verschillende verhalen/situaties. Kinderen leren openheid van geest te hebben. Elke overtuiging bevat kennelijk een waarheid. Kinderen bewust maken van hun eigen opvattingen/vooroordelen. Stellingen, wat denk/vind jij? Vertrouwensoefeningen Herhaling anti pestposter: Een echte vriend probeert je te stoppen als je rare dingen doet. 74

75 Leskern 6 Kinderen leren in de training kritisch na te denken en verantwoordelijkheid te nemen voor eigen doen en laten. Kinderen leren duidelijk aan te geven wat prettig is en wat niet. Ik hoor er niet bij. Hoe ga je om met naar gedrag, met anderen die hun mening afdwingen? Kinderen bespreken situaties met elkaar: gaat dit goed? Hoe zou je dit oplossen? Geven van tips (feedback). Kinderen leren dat als niemand met jou om wil gaan, dat het dan ook zo kan zijn dat je het zelf anders kan aanpakken. Motor & benzinepomp oefening/uitleg. Conflictbeheersing. Wat doe je als je wordt uitgedaagd, opgejut? 75

76 Leskern 7 Verschil tussen roddelen, overleggen, zeuren en praten. Herhaling: pieker niet alleen, zoek iemand op die te vertrouwen is. Piekerkaart. Rollenspel, met verschillende petten een situatie uitspelen. Vertrouwensoefeningen Wat doe je als maatje? 76

77 Leskern 8 Wie zijn jouw echt vrienden? Ruzies tussen jongens en meiden los je anders op. Kinderen leren hun mening te geven over situaties rondom diefstal. Stellingen over vriendschap. Wanneer ben je een echte vriend? Rollenspel met verschillende petten situaties uitspelen Vertrouwens oefeningen 77

78 Leskern 9 Gesprekken voeren over vriendschap middels stellingen. Laten jouw gezichtsuitdrukkingen en houding van het lijf zien hoe jij je voelt? (Congruentie tussen lichaamstaal en gevoelsleven.) Klopt dit altijd? Aanwezig zijn zonder te spreken; kunst van vragend kijken, verbazing uiten, luisterhouding laten zien. Kinderen leren een verhaal te vertellen zonder te spreken. Uitspelen van gevoelens Vertrouwensoefeningen 78

79 Leskern 10 In deze leskern gaat het over gevoelens. Hoe voel ik me bij situaties? Kan ik dat ook duidelijk maken naar anderen? De leerlingen leren om feedback te ontvangen en vragen te stellen aan anderen. Er wordt feedback gegeven aan de hand van het pettenkwadrant. Feedback (kritiek) geven en ontvangen. Vragen stellen en antwoord geven. Kinderen leren doorvragen. Durft de leerkracht tips van de groep te ontvangen? Hoe ontvang je feedback? Wil jij weten hoe je klasgenoten over jou denken? Hoe doe jij vaak in de klas? Kinderen geven tips middels pettenkwadrant. Voorbeelden die uitnodigen om te praten/discussiëren over liegen. Herhaling Kanjerafspraken 79

80 80

81 Leskern 11 Wat betekent zelfbeheersing? Kinderen leren dat wie zichzelf kan beheersen een werkelijke baas is (over zichzelf) en geen slaaf van uitdagingen, impulsen en opjutters. Oefenen van zelfbeheersing. Kinderen leren te benoemen waar hun korte lontje zit. Verschil tussen explosie en implosie. Oorzaak en gevolg van bepaald gedrag. Kinderen bedenken van te voren wat ze zouden kunnen doen als ze boosheid voelen opkomen. 81

82 Leskern 12 Waar moet je aan denken als je een echte Kanjer wil zijn? De leerlingen spreken met elkaar over de vaardigheden die ze dit jaar hebben geleerd. Waar moeten ze op blijven letten om zo te zijn wie ze willen zijn? Herhaling van de oefeningen en vaardigheden: het is goed dat ik er ben, niet iedereen vindt mij aardig en dat hoort zo, ik zeg wat ik denk en voel, doet iemand vervelend tegen mij dan haal ik mijn schouders op, doet iemand rot dan doe ik niet mee. Tips ontvangen van klasgenoten. Kinderen omschrijven waar ze zelf nog op moeten letten. Kanjeractiviteiten 82

83 G roep 8 Werkboek deel 3 Leskern 1 Deze leskern sluit aan op de h erkenningspunten vanuit werkboek 1+2: We h erhalen een aantal oefeningen (voorstellen en gedragstypen). De Kanjerafspraken worden opnieuw vastgesteld. Leerlingen geven aan hoe ze zelf doen. We bespreken twee mentaliteiten; De wereld waarin angst en wantrouwen het voor het zeggen hebben versus een wereld waarin we omgaan op basis van vertrouwen en wederzijds respect. Dit wordt visueel ondersteund met de s mileyposter: Dit doen we wel en dit doen we niet. Samenwerken Vertrouwensoefeningen Stellingen 83

84 Leskern 2 Deze leskern maken de leerlingen opnieuw kennis met de klasgenoten van Max. De namen van de klasgenoten zijn ze ook tegengekomen in het lesboek van groep 4. Aan de hand van de pestposter oefenen leerlingen het aangeven van grenzen en het stoppen van pesten. Verder besteden we aandacht aan het hebben van een eigen mening. Uitspelen situaties Oefenen stappen anti pestposter Vertrouwensoefeningen zoals plankvallen 84

85 Leskern 3 Deze leskern heet: onbekend maakt onbemind. Kinderen worden gestimuleerd om belangstelling te tonen in kinderen met wie ze normaal gesproken niet veel omgaan. Molvragen stellen Spreekbeurt houden/werkstuk maken houden over jezelf/de ander. Een terugkerend principe uit de Kanjertraining wordt opnieuw aangeboden namelijk: Pieker niet in je uppie. Deel je zorgen met iemand die je vertrouwt. Wie kun jij vertrouwen in jouw leven? Motor en benzinepomp. Hierin leren kinderen om ongewenst gedrag niet in stand te houden. 85

86 Leskern 4 De klas en ik. Hoe ga je om met naar gedrag, als je lastig wordt gevallen? Herhaling van de principes van conflictbeheersing. Leerlingen geven op een nette manier hun mening over school en beoordelen zichzelf. Er kan een groot verschil zijn tussen jouw zelfbeleving en het beeld dat klasgenoten van jou hebben. Het is goed om met elkaar te praten. Feedback (kritiek) ontvangen van je klasgenoten. Durf jij je eigen mening te geven? Wat doe je met de tips? Leerlingen geven hun mening over stellingen met betrekking tot vriendschap. Tips en feedback ontvangen middels het pettenkwadrant. Wat ga je doen als je veel tips krijgt? Mag je altijd je mening zeggen? 86

87 87

88 Leskern 5 Omgaan met naar gedrag in de digitale wereld (sociale media zoals chatboxen, WhatsApp,Twitter en Facebook. Leerlingen leren om geen benzine te geven aan naar gedrag (geldt ook voor de digitale wereld). We besteden aandacht aan het blokkeren van vuilchatters, roddelen, hacken, privacy en stellen dat pesten via internet strafbaar is. We bespreken nettiquette en wijzen op het bestaan van Tevens wordt er aandacht besteed aan het feit dat internet gelukkig ook heel positief ingezet kan worden. Aan het eind van dit thema brengen we kinderen weer in contact door met elkaar te spreken in de Kanjerkring. Kanjerkring Leerlingen krijgen inzicht in de twee mentaliteiten, de wereld van wederzijds respect en vertrouwen en de wereld van angst en wantrouwen. Hoe wordt een ruzie opgelost in de verschillende culturen? Wat kunnen we van elkaar leren? Leerlingen geven hun mening over de verschillende manieren van handelen binnen deze culturen (gerelateerd aan de Kanjerafspraken). Kanjer afspraken posters: 88

89 Leskern 6 Van kwaad tot erger: hoe voorkom je dit? Aan de hand van voorbeelden duidelijk maken hoe een geintje kan uitlopen tot een drama. Leerlingen vormen hun mening over het verloop van de situatie. Leerlingen vertellen hoe er gehandeld wordt in deze situatie, welke gedragstypen naar voren komen. Wat doe jij in dergelijke situaties? (uitspelen en bespreken situaties) Hoe ga je om met groepsdruk? Hoe ga je weg bij naar gedrag: conflictbeheersing. Wat zijn echte vrienden? Wanneer ben je medeverantwoordelijk? Leerlingen leren dat ook als je passief deelneemt aan narigheid, je strafbaar bent. Pettenkwadrant (feedback geven) Pettenkwadrant: De kaartjes liggen voornamelijk binnen het vak van vertrouwen/ jezelf zijn (witte pet). Deze leerling krijgt waarschijnlijk te horen dat het gedrag wat hij/zij laat zien prettig is. De kaartjes liggen voor een groot deel buiten het vak van vertrouwen, de leerling krijgt 89

90 tips om het gedrag aan te passen zodat hij/zij de volgende keer meer kaartjes in het vak van vertrouwen/jezelf zijn (witte pet) krijgt. 90

91 Leskern 7 Groepsgesprekken over vriendschap. Leerlingen bespreken in Kanjerkringen op een nette manier hun mening over vriendschappen. Hoe handel jij in bepaalde situaties? Leerlingen maken een toneelstuk over vriendschap Herhalen van de Kanjerafspraken Spel gericht op samenwerken 91

92 Leskern 8 De leerlingen zijn deze kern bezig met zelfbeheersing. Wie is de baas over jou? Wees eigen baas! Leerlingen leren om te gaan met verleidingen, verlokkingen, explosieve leerlingen en allesbepalers. Laat je niet bepalen door je slechte gewoontes. Hoe kom je los van verleidingen en verlokkingen? Rollenspel Stellingen bespreken Vertrouwens oefeningen 92

93 Leskern 9 De leerlingen leren nadenken om zorgvuldig om te gaan met geld. Daarnaast wordt er in deze leskern gesproken over wat jouw wensen en behoeften zijn. Wat is het verschil hiertussen? En wat doe je als je niet kunt kopen wat je zou willen hebben? Visualiseren van wensen en behoeften. Rollenspel met betrekking tot invloed van reclames. Waar komt geld vandaan? Casus over zakgeld. Leerlingen leren welke vormen van inkomsten er zijn. Hoe kun je geld verdienen? Vertrouwensoefeningen 93

94 Leskern 10 In deze leskern is met de leerlingen gesproken over de rechten van het kind. Aandacht voor burgerschap. Uitingen van de twee mentaliteiten, de werelden van vertrouwen en de wereld van wantrouwen en angst. Leerlingen bespreken stellingen in de groep: Kanjerkringen, klassikaal of Lagerhuis setting (debat). Leerlingen oefenen in verbale weerbaarheid. Wat doe je als je lastig wordt gevallen? Discussie over het gebruik van geweld. Leerlingen maken kennis met voorbeelden van Kanjers uit de maatschappij. 94

95 Leskern 11 In deze afsluitende leskern wordt er vooral veel herhaald van de hele schoolperiode. De leerlingen spreken met elkaar over verlangens en er worden veel spellen en oefeningen uit de Kanjertraining gedaan. Welke verlangens in jouw leven passen het beste bij jou? Leerlingen geven aan welke verlangens niet belangrijk zijn in hun leven. Leerlingen leren te omschrijven hoe anderen kunnen zien wat hun verlangen is (hoe zien we dat dan?). Leerlingen geven aan waar ze op moeten letten, wat ze met tips van hun klasgenoten gaan doen. 95

96 96