OPLEIDING BOA. Presentatie rechts- en wetskennis SPV- lesmap. juni 2013/ 4 e druk lesboek

Transcriptie

1 OPLEIDING BOA Presentatie rechts- en wetskennis SPV- lesmap juni 2013/ 4 e druk lesboek 1

2 Staat Grondgebied Volk Overheidsgezag 2

3 Staatsvorm NL STAATSVORM NL = gedecentraliseerde eenheidsstaat Rijk Provincie Gemeente de decentrale overheidsorganen hebben een eigen (beperkte) wetgevende bevoegdheid - NL treedt internationaal als een eenheid op 3

4 wetgevende macht: Regering en Staten-Generaal Provinciale Staten (verordening) Gemeenteraad (verordening) trias politica = scheiding der machten uitvoerende macht = (bestuur): Regering Gedeputeerde Staten College B&W rechterlijke macht 4

5 Organen centrale overheid 2 e +1 e KAMER DER STATEN-GENERAAL 2 e Kamer = 150 leden / 1 e Kamer = 75 leden Gekozen (NL 18+) volksvertegenwoordiging (parlementen) Vaststellen van wetten samen met de regering Controle op de regering REGERING = koning & ministers KABINET = ministers & staatssecretarissen 5

6 Regeringsvorm NL REGERINGSVORM NL constitutionele monarchie + erfopvolging + parlementair stelsel De regering: Is het hoogste bestuursorgaan Wordt gevormd door koning & ministers Legt verantwoording af aan het parlement (2 e K en 1 e K) De koning is onschendbaar en de minister is verantwoordelijk! 6

7 Wetgeving in de gedecentraliseerde eenheidsstaat 1.WET IN FORMELE ZIN Hoogste wetgeving na de Grondwet Vastgesteld door regering en Staten-Generaal gezamenlijk Herkenbaar aan het woord WET.. 2. WET IN MATERIELE ZIN Vloeit voort uit een wet en mag er niet van afwijken!! Regering - AMvB = minister en koning (Kon. Besluit) - Ministeriële regeling = minister lagere overheid - Gemeentelijke verordening = gemeenteraad - Provinciale verordening = Provinciale Staten - Keur = waterschap 7

8 Hiërarchie in wetgeving Grondwet Wet in formele zin (R+SG) Prov. verord. Prov. Staten Gem. verord. Gemeenteraad AMvB KB (minister + koning) Minist. regeling (minister) Waters. verord. Waterschap 8

9 De wet in formele zin - Bindende overheidsregel gemaakt door: de regering en Staten-Generaal gezamenlijk Wetsontwerp 2 e K 1 e K Koning minister + minister ministerraad amendement ja/nee Raad van State (advies) JA/NEE Of een initiatiefwetsvoorstel uit de 2e Kamer 9

10 De provincie Provinciale Staten (PS) Hoogste en wetgevende macht Volksvertegenwoordiging, elke 4 jaar gekozen NL 18+ PS kiest de leden 1 e Kamer Gedeputeerde Staten (GS) Dagelijks bestuur = uitvoeren besluiten Gedeputeerden benoemd door PS Gedeputeerde is niet tevens lid van PS Commissaris van de Koning (CdK) Benoemd door de koning (KB = K+ minister) 6 jaar Hoogste gezagsdrager = lid en voorzitter GS + voorzitter PS 10

11 De gemeente Gemeenteraad Hoogste en wetgevende macht Volksvertegenwoordiging, elke 4 jaar gekozen door ingezetenen College B&W Dagelijks bestuur = uitvoeren besluiten Wethouders benoemd door de gemeenteraad Wethouder is niet tevens lid van de gemeenteraad Burgemeester Benoemd door de koning (KB = K+ minister) 6 jaar Lid en voorzitter college B&W en voorzitter gemeenteraad 11

12 Waarborgen deugdelijke rechtspraak (Grondwet + Wet RO) De WET wijst de gerechten aan en regelt samenstelling en bevoegdheden (Wet RO/WvSv) Niemand kan tegen zijn wil worden afgehouden van de rechter die de WET hem toekent Rechter is onafhankelijk (van de regering / 3 politica) salaris bij WET en aanstelling voor het leven Terechtzitting (in principe) openbaar* Uitspraak is altijd openbaar* Vonnis dient gemotiveerd te worden* * Op straffe van nietigheid 12

13 Magistratuur in beeld 13

14 Magistratuur 1. Zittende magistratuur (= rechtsprekend) Rechtbank Hof en Hoge Raad rechter raadsheer 2. Staande magistratuur = leden OM (= niet rechtsprekend) Rechtbank officier van justitie Gerechtshof advocaat-generaal Hoge Raad geen lid OM: Procureur-generaal bij de Hoge Raad De PG-HR (plv. PG-HR en AG-HR) is onafhankelijk van het OM. Voor het leven aangesteld en salaris bij wet. Geen aanklager, maar adviseur HR op cassatie en herzieningsverzoeken De hulpofficier van justitie behoort NIET tot de magistratuur. HulpOvJ = door de min. van J/V aangewezen ambtenaar politie. 14

15 Competentie (welke rechter is bevoegd) Absolute competentie (Wet RO) Regelt de aanwijzing van het soortgerecht dat een bepaald soort strafbaar feit (overtreding/misdrijf) behandelt Relatieve competentie (WvSv) Regelt de aanwijzing van de plaats van het gerecht dat het feit behandelt (welke van de 11RB of 4GH) 15

16 Rechtbank (11) Absolute competentie OVERTREDINGEN KANTONRECHTER (1) MISDRIJVEN < 1 jaar + eenvoudig bewijs overige misdrijven - politierechter (1) - meervoudige kamer (3) Jeugdigen jaar (m+o) - kinderrechter (1/3) Gerechtshof (4) - Alle beroepszaken + Hoge Raad (1) - Teruggewezen zaken HR - Cassatie - Herziening Eerste aanleg: minister e.d./ strafbaar feit in relatie tot de functie 16

17 De gerechten Rechtbank (11) Strafzaken in eerste aanleg (misdrijven en overtredingen/ jeugdigen apart) Enkelvoudige en meervoudige kamers OvJ dagvaardt en vertegenwoordiger van het OM op zitting Gerechtshof (4) Hoger beroep 2 e behandeling van de strafzaak (feiten + procedure) Door de HR teruggewezen en verwezen zaken in cassatie/herziening AG vertegenwoordiger van het OM op zitting Hoge Raad (1) Cassatie alleen op procedure Herziening nieuwe behandeling strafzaak na nieuwe feiten Ambtsmisdrijven en overtredingen hoge ambtsdragers in eerste aanleg PG, plv. PG en AG s bij de HR behoren niet tot het OM 17

18 Rechters en raadsheren Op de rechtbank: rechters Op het gerechtshof en Hoge Raad: raadsheren Spreken recht: over zaken die door het OM worden aangedragen zijn onafhankelijk van de regering en tevens onpartijdig Voor het leven aangesteld + rechtspositie bij WET geregeld Passen de wet toe + hun uitspraken vormen de jurisprudentie 18

19 De rechter-commissaris = RC De RC is een (onafhankelijke) onderzoeksrechter Geen lid van het OM (bij gerechtshof: raadsheer-commissaris) In het opsporingsonderzoek - toezichthoudende en toetsende rol: Rechtmatige toepassing bevoegdheden Voortgang en volledigheid onderzoek Evenwichtige bewijsverzameling (belastend EN ontlastend) Verdergaande bevoegdheden dan de OvJ zoals: In bewaring stellen Doorzoeken woning ter inbeslagneming Psychiatrisch onderzoek verdachte In het onderzoek betrokken door: vordering OvJ verzoek van verdachte/raadsman eigen (RC) initiatief/ambtshalve (vanaf bewaring of enig onderzoek RC) 19

20 Organisatie Openbaar Ministerie minister van Veiligheid & Justitie COLLEGE VAN PROCUREURS-GENERAAL (5) HET HOOFD VAN HET OM aanwijzingen 11 rechtbanken 4 gerechtshoven *Hoge Raad hoofdofficier landelijk hoofdadvocaat-generaal O.v.J O.v.J AG AG O.v.J AG PG-HR AG s- HR = onafhankelijk buiten het OM - hoofdofficier Landelijk parket - hoofdofficier Functioneel parket 20

21 Taak Openbaar Ministerie (OM) Opsporen alleen i.v.m. (redelijk vermoeden van) een strafbaar feit steeds strafvorderlijke beslissingen als doel onder gezag van de OvJ Vervolgen Het OM betrekt een rechter in het strafproces RC in het opsporingsonderzoek op vordering OvJ dagvaarding uitbrengen door OvJ Doen uitvoeren strafvonnis incasseren boete uitvoeren taakstraf uitzitten gevangenisstraf 21

22 Taken officier van justitie 1. Gezag over het opsporingsonderzoek 2. Beslist (z.s.m.) over vervolgen of seponeren 3. Draagt de zaak voor bij de rechter Seponeren op grond van: (kan tot aan begin van de terechtzitting) A) Haalbaarheid Geen strafbaar feit of onvoldoende (wettig verkregen) bewijs Onhaalbare zaak vervolgen heeft geen strafvorderlijk doel B) Opportuniteit Wel haalbare zaak, maar geen algemeen belang Het OM heeft niet de plicht te vervolgen Beklag tegen sepotbeslissing: bij gerechtshof = art. 12 procedure 22

23 Procedure in strafzaken 1. Voorbereidend onderzoek (i.v.m. strafbaar feit /verdenkingscriteria) = Opsporingsonderzoek (onder gezag van de officier van justitie) Binnen dit onderzoek heeft de RC een controlerende/toetsende taak De RC doet eventueel aanvullend onderzoek (RC heeft verdergaande bevoegdheden) 2. Onderzoek ter terechtzitting & beslissing v/d rechter (vonnis) 3. Eventueel aanwenden rechtsmiddelen (OM/verdachte) Hoger beroep (gerechtshof / geheel wordt opnieuw behandeld) Cassatie (Hoge Raad/ alleen op procedure; geen inhoud) 4. Tenuitvoerlegging (executie) van de onherroepelijke uitspraak Herziening (HR) bij een NOVUM, in beginsel alleen in voordeel van de veroordeeldeof bij bepaalde ernstige feiten ook in nadeel (na vrijspraak) van de verdachte 23

24 Onderzoek ter terechtzitting Belangrijkste onderdeel van de strafprocedure Ten laste gelegde feit dient hier wettig + overtuigend bewezen te worden (wettige bewijsmiddelen) UITSPRAAK: Schuldig (wettig en overtuigend bewezen) Vrijspraak (onvoldoende wettig bewijs/de rechter is niet overtuigd) Ontslag van rechtsvervolging (wel wettig en overtuigend bewezen) A. het feit is geen strafbaar feit volgens een wettelijke delictsomschrijving B. er is sprake van noodweer/overmacht waardoor de daad niet wederrechtelijk is, en dus nietstrafbaar is C. de dader is niet strafbaar omdat hij geen schuld heeft aan het feit, omdat hij ontoerekeningsvatbaar is of er is sprake van noodweerexces. 24

25 Wie zijn opsporingsambtenaar? ALLE PERSONENMET DE OPSPORING VAN HET STRAFBARE FEIT BELAST 141 WvSv Algemeen opsporingsambtenaar 142 WvSv Buitengewoon opsporingsambtenaar Taak: opsporingsonderzoek 25

26 Algemeen opsporingsambtenaar 141 Officieren van justitie Ambtenaren van politie Executieve ambtenaren van politie/ politietaak Vrijwillige ambtenaren van politie/ politietaak Politieambtenaren van de rijksrecherche/politietaak Officieren + onderofficieren + verder aangewezenen Kmar Opsporingsambtenaren van de BOD n Alle feiten m.u.v. enkele feiten zoals uit de Douanewet In heel NL bevoegd, wel grondgebied van tewerkstelling 26

27 Buitengewoon opsporingsambtenaar art.142 W.v.Sv. TITEL: a. Individueel door de min. van Justitie of PG een akte van opsporingsbevoegdheid verleend b. Categoriaal aangewezen door de min. van Justitie c. In bijzondere wet of verordening (APV) aangewezen 27

28 akte van opsporingsbevoegdheid akte van beëdiging 1. Voor welke wetten /feiten hij bevoegd is Domein (1-6) + functie gerelateerd 2. Grondgebied waar hij bevoegd is heel NL = beperkt tot gebied tewerkstelling / tenzij samenwerkingsconvenant 3. OF hij de politiebevoegdheden* uit mag oefenen Politiewet art. 7, lid 1 = geweldsbevoegdheid Politiewet art. 7, lid 3 = veiligheidsfouillering *In principe niet, zo ja dan verleend door minister +op akte van beëdiging * Zo ja dan ook op de akte de eventuelegeweldmiddelen (wapenstok, pepperspray, boeien en vuurwapen) Jaarlijks getoetst zijn RTGB = voorwaarde!! 4. Geldigheidsdatum, toezichthouder en direct toezichthouder 28

29 Besluit BOA Artikel 142 WvSv= basisartikel BOA Lid 4: Bij AMvB nadere regels omtrent Deze AMvB = Besluit BOA, daarin: Verlening akte/ beëindiging bevoegdheid Beëdiging Hoofdstuk 5 = instructie aan de BOA Toezicht op de BOA 29

30 Besluit BOA / verlenen van de bevoegdheid Artikel 2 Besluit BOA = voorwaarden! Noodzaakcriterium opsporingsbevoegdheid/ politiebevoegdheden Titel van opsporingsbevoegdheid (= rechtsgrond) 142 WvSv: a. verleende akte van opsporingsbevoegdheid b. categoriale aanwijzing c. aanwijzing in een bijzondere wet of verordening Bekwaamheid (een door de minister goedgekeurd examen) Betrouwbaarheid (screening door minister) Beëdiging (akte van beëdiging) 30

31 Uit de Instructie aan de BOA (H5 BBO) Hij beperkt de opsporingshandelingen waartoe hij bevoegd is (akte) tot zijn functie (beschrijving) in verband waarmee hij beëdigd is. Hij onthoudt zich van elk optreden waartoe hij niet bevoegd is. Op uniform of bedrijfskleding draagt hij duidelijk zichtbaar het insigne (model minister). Dit is n.v.t. voor de BOA bij de politie/kmar en Belastingdienst/douane. Hij draagt een legitimatiebewijs (model door de minister vastgesteld). Hij legitimeert zich desgevraagd aanstonds. In het PV vermeldt hij standplaats en nummer akte van beëdiging. Hij is verplicht de aanwijzingen van de (direct) toezichthouder op te volgen die zijn gegeven met het oog op een goede samenwerking met de politie. Hij verstrekt de (direct) toezichthouder de gewenste inlichtingen en stelt hen op de hoogte van wijziging van standplaats, functie of werkgever. Artikel 10 PW 2012: verplichte samenwerking met de politie. 31

32 Toezicht op de boa (minister = belast met/verantwoordelijk voor toezicht op de BOA) Toezichthouder BOA met lokaal werkgebied hoofdofficier van dat arrondissement Toezichthouder BOA die zijn werk landelijk verricht hoofdofficier functioneel parket of het landelijk parket Direct toezichthouder korpschef van de politie NL e.v.t. mandaat aan politiechef van de regionale of landelijke eenheid Klacht over optreden/bevoegdheden BOA Werkgever stuurt een kopie van klacht over toepassing van bevoegdheden aan de toezichthouder en direct toezichthouder. Zij geven een niet bindend oordeel dat wordt meegenomen in het besluit over de klacht 32

33 Ambtenaren van politie Ambtenaren voor de uitvoering van de politietaak Vrijwillige ambtenaren voor de uitvoering van de politietaak Ambtenaren rijksrecherche voor de uitvoering van de politietaak Onderzoeken binnen de politie of openbaar bestuur NIET bij het politiekorps, maar onder verantwoordelijkheid College PG Bevoegd in heel NL (141 SV), wel grondgebied van tewerkstelling Ambtenaren van politie voor andere (technische, administratieve en andere) taken dan de politietaak (vaak ook BOA/ niet per se) Admin./ techn. Ambtenaren t.b.v. de politietaak Admin./ techn. Vrijwillige Ambtenaren t.b.v. de politietaak Admin./ techn. Ambtenaren rijksrecherche t.b.v. de politietaak 33

34 De politietaak, Art. 3PW 2012 De taak van de politie: Ondergeschikt aan het bevoegd gezag Volgens de rechtsregels Daadwerkelijk handhaven rechtsorde - Openbare orde - Strafrechtelijke handhaving rechtsorde (opsporing) Verlenen van hulp 34

35 Bevoegd gezag over de politie Openbare orde en hulpverlening Burgemeester VZ-veiligheidsregio (25X) = burgem. centrumgemeente (toezicht CdK) Minister BIZA en Koninkrijksrelaties (in zeer uitzonderlijke gevallen) Strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde Officier van justitie College van procureurs-generaal = hoofd OM Minister van Veiligheid en Justitie 35

36 Organisatie van de politie 1 landelijk korps politie met: 10 regionale eenheden 1 landelijke eenheid met operationele /politie taken 1 landelijke dienst met ondersteunende taken (PDC) 10 X Regionale eenheid Gebieden zijn gelijk aan werkgebieden rechtbanken muv Oost (2) Gebied beslaat 1 of meer veiligheidsregio s Onderverdeeld in territoriale eenheden = districten Districten zijn onderverdeeld in basisteams Basisteam bevat 1 wijkagent per inw. De rijksrecherche Behoort niet tot het korps (wel ambtenaren van politie) = onder beheer College PG (OM) Onderzoek binnen de politie of openbaar bestuur 36

37 Leiding en beheer Minister V&J is verantwoordelijk voor de politie De korpschef heeft de algehele leiding en beheer Een politiechef heeft de leiding over een: landelijke eenheid regionale eenheid Regioburgemeester is de aangewezen BM van gemeente met het hoogste aantal inwoners binnen de regionale eenheid (10) 37

38 Afstemming en toezicht op de politie Landelijk overleg: taakuitvoering en beheer Minister V&J + korpschef 10 regioburgemeesters Voorzitter College PG Regionaal overleg: beleid, taakuitvoering en sterkteverdeling Regioburgemeester + burgemeesters uit de regio Hoofdofficier van justitie politiechef regionale eenheid Driehoeksoverleg/lokaal overleg over: taakuitvoering en lokale prioriteiten Plaatselijke burgemeester Officier van justitie Districtschef en/of de politiechef 38

39 Strafrecht Materieel SR Strafbare feiten + straf + algemene bepalingen Art. 1 WvSr.: feiten strafbaar gesteld in wettelijke strafbepaling Formeel SR Strafvordering Strafproces/bevoegdheden Art. 1 WvSv.: strafvordering alleen bij WET Wetboek van Strafrecht 1.Algemene Bepalingen 91 Tenzij de Wet anders bepaalt 2. Misdrijven Lagere wetgeving AMvB APV Keur Bijzondere wetten Opiumwet WVW WWM WED Wetboek van Strafvordering Wet op de rechterlijke organisatie Algemene wet op het binnentreden 3. Overtredingen 39

40 De verdachte Centrale figuur in het strafproces Strafprocedure / bevoegdheden op hem afgestemd Grondvoorwaarde* voor veel bevoegdheden geen verdachte = geen bevoegdheid Geen VE = onrechtmatig optreden / verkregen bewijs Geen veroordeling of strafmatiging Rechten van de verdachte Cautie Raadsman Inzage processtukken * In beslag nemen + plaatsen betreden ook bij niet-verdachte 40

41 Wie is de verdachte? Degene tegen wie u: een redelijk vermoeden van schuld hebt gebaseerd op feiten OF omstandigheden een strafbaar feit = specifiek strafbaar feit Daarna degene tegen wie de vervolging is gericht Rechter in de zaak betrokken door het OM - RC - Dagvaarding 41

42 3 factoren schuldvermoeden Concrete factor - Feiten OF omstandigheden - Geen vage aanwijzigen, geruchten of intuïtie Objectieve factor - Redelijk vermoeden, ook in de ogen van anderen Specifieke factor - Min of meer gespecificeerd strafbaar feit 42

43 Het verhoor Verhoor is volgens de Hoge Raad: Een vraag van de opsporingsambtenaar Aan de verdachte Omtrent zijn betrokkenheid bij het strafbare feit De verdachte is niet verplicht te antwoorden Het verhoor zodanig dat de verklaring in vrijheid is afgelegd Daarom de CAUTIE voor elk verhoor & in het proces-verbaal opnemen Bekentenis zoveel mogelijk in eigen woorden van de verdachte NIET TOEGESTAAN: bedreiging, geweld, bedrog en beloftes Identiteitsvraag is geen verhoor Spontaan afgelegde verklaring is ook geen verhoor en vormt rechtmatig bewijs 43

44 Consultatierecht aangehouden verdachte Iedere aangehouden verdachte heeft recht op een consult met een raadsman voordat hij wordt verhoord Dit recht is ontstaan in de jurisprudentie ( Salduz-arrest ) Het OM heeft op basis daarvan een aanwijzing gemaakt Verplicht om: Deze verdachte te wijzen op dit recht vóór het 1 e verhoor Deze verdachte te wijzen op de mogelijkheid afstand te doen Gedane afstand van dit recht in een PV vast te leggen 44

45 De aangehouden minderjarige verdachte Deze verdachte <18 jaar op de pleegdatum Naast consultatierecht vóór het eerste verhoor Ook recht op bijstand tijdens álle verhoren/verhoorbijstand Ook dit recht op verhoorbijstand meedelen vóór het 1 e verhoor Verhoorbijstand door raadsman of ouder/vertrouwenspersoon 45

46 Afstand doen Bij zeer ernstige ( A ) zaken: Consult verplicht (in deze gevallen is afzien van dit recht niet mogelijk) Overige ( B ) VH zaken (merendeel): Piketadvocaat (binnen 2 uur een consult van 30 minuten) Geen raadsman dan na 2,5 uur begin verhoor Verdachte kan afzien van dit consultatierecht Niet VH ( C ) zaken: 2 pogingen om telefonisch contact te krijgen Voor eventueel consult 2 uur wachten Is wel op eigen kosten. Verdachte kan afstand doen Minderjarige <18 op pleegdatum: Kan in beginsel geen afstand doen van het consultatierecht zonder dat hij eerst de raadsman daarover gesproken heeft Kan dan ook afstand doen van de verhoorbijstand 46

47 Vrij verkeer tussen de raadsman en de verdachte die zijn vrijheid is ontnomen De raadsman (bevoegd advocaat) heeft Vrije toegang tot deze verdachte Recht om deze verdachte alleen te spreken en brieven te wisselen Drie beperkingen aan dit vrije verkeer Onder het vereiste toezicht Binnen het huishoudelijk reglement Het onderzoek mag niet worden opgehouden. Bij 18+ geen recht, wel gegund om bij politieverhoor aanwezig te zijn Wel bevoegd (recht) bij verhoor IVS en verlengde IVS aanwezig te zijn < 18 = recht op verhoorbijstand + ouders zelfde rechten als RM m.b.t. vrije toegang 47

48 Inbreuk op het recht van vrij verkeer Bij een ernstig vermoeden van misbruik RM Op bevel van de OvJ Bevel (max. 6 dagen geldig + e.v.t. telkens opnieuw) Bevel in afschrift naar raadsman en verdachte Bevel ter beoordeling naar de rechtbank De rechtbank wijst een raadsman-vervanger toe Indien ouders/voogd van de minderjarige zijn positie misbruikt kan de OvJ een inbreuk maken op dit vrij verkeer 48

49 Kennisneming & inzage processtukken RM+VE Processtuk = ieder stuk (incl. audio/video) dat voor de beslissing van de rechter redelijkerwijs van belang kan zijn Na het voorbereidend onderzoek recht op alle stukken Inzage + afschrift voor raadsman en verdachte Tijdens het voorbereidend onderzoek: In beginsel recht op de processtukken Bepaalde stukken kunnen tijdelijk worden onthouden In belang van het onderzoek Verplicht schriftelijk te melden dat de processtukken niet volledig zijn Bezwaar (VE/RM) hiertegen bij de RC (voorbereidend onderzoek = opsporingsonderzoek) Altijd recht op: Proces-verbaal van eigen verhoor Proces-verbaal van verhoor Waar VE of RM bij had mogen zijn Geciteerd proces-verbaal 49

50 Samenstelling processtukken OvJ is verantwoordelijk voor samenstelling processtukken Verdachte kan verzoeken daar stukken aan toe te voegen E.v.t. klacht hierover bij de RC Stukken uit de processtukken laten door de OvJ Stuk geen processtuk = dus geen bewijsstuk = geen recht op kennisneming OvJ heeft hiervoor een machtiging van de RC nodig Beslissing RC + motivatie wel naar de rechtbank OvJ moet deze stukken wel bewaren Dit kan alleen omdat: Een getuige ernstig overlast zal ondervinden of in zijn ambtsuitoefening/beroep wordt belemmerd Een zwaarwegend opsporingsbelang wordt geschaad Het belang van de staatsveiligheid wordt geschaad 50

51 Kennisneming en afschrift voor VE & RM Recht op kennisneming is in principe ook recht op afschrift, tenzij.. Wel kennisneming, maar geen afschrift i.v.m.: de bescherming van de persoonlijke levenssfeer de opsporing en vervolging van (andere) strafbare feiten op zwaarwichtige gronden aan het algemeen belang ontleend * Niet vanwege het onderzoeksbelang! Kennisneming en afschrift door: OM/ parket OvJ = tijdens het opsporingsonderzoek Griffie gerecht = na afloop voorbereidend onderzoek (na het uitbrengen van de dagvaarding) Niet door de opsporingsambtenaar! 51

52 Opsporing & toezicht Toezichtsbevoegdheden Door de (bij wet of besluit) aangewezen toezichthouder Geen verdenking noodzakelijk Betrokkene moet meewerken aan controle/toezicht In de Awb & bijzondere wet Niet toe te passen met enkel een strafvorderlijk doel (misbruik) Opsporingsbevoegdheden Opsporingsambtenaar (burger zeer beperkt) Doel moet zijn: het nemen van strafvorderlijke beslissingen IVM SF * in beginsel betekent dit een redelijk vermoeden van een strafbaar feit * bepaalde bevoegdheden kennen een ander verdenkingscriterium Mag geen ander doel hebben dan een strafvorderlijk doel Verdachte hoeft in het algemeen niet mee te werken Te vinden in WvSv & bijzondere wet ( alleen bij WET ) 52

53 Eisen aan uitoefenen bevoegdheden Wetmatig Artikel waarop het optreden berust Rechtmatig Beginselen procesorde: - Proportionaliteit (evenredigheid middel & doel) - Subsidiariteit (minst ingrijpende middel) - Fair-play - Verbod misbruik bevoegdheden (detournement de pouvoir) 53

54 Onrechtmatig optreden Mogelijke gevolgen onwetmatig of onrechtmatig optreden Onrechtmatig verkregen bewijs: OM niet ontvankelijk Bewijsuitsluiting en mogelijk vrijspraak Strafmatiging Geen gevolg Onrechtmatige overheidsdaad (schade vergoeden) Strafbaar feit gepleegd door de ambtenaar De rechter weegt het vormverzuim af tegen het belang 54

55 Medewerking en vrijwilligheid De verdachte Hoeft niet mee te werken / moet wel gedogen Bij tegenwerken de bevoegdheid effectueren Tegenwerken = soms strafbaar (belemmeren/verzet) Vrijwilligheid Moet blijken (wie zwijgt stemt niet toe) Bewust en in vrijheid van een recht afzien Mag wel wijzen op de gevolgen (fair play) 55

56 Herhaalde en voortgezette toepassing Herhaalde toepassing van een zelfde bevoegdheid in één zaak: Wordt in de wet niet uitgesloten of verboden Alleen bij gewijzigde omstandigheden / nieuw bewijs Voortgezette toepassing Tijdens een rechtmatig ingestelde bevoegdheid (toezicht of opsporing) Toevallig en ongezocht bewijs aangetroffen m.b.t. andere zaak Is dan rechtmatig aangetroffen ( Geweerarrest ) 56

57 Jeugdige personen 0 tot 12 jaar Kunnen wel strafbare feiten plegen Kunnen niet worden vervolgd = geen schuld & straf Wel opsporingsonderzoek + bevoegdheden t/m 6 uur ophouden voor onderzoek NIET: 6 uur ID, IVS of maatregelen ID 55c WvSv (vinger/foto) jaar = jeugdstrafrecht Maximumstraf 1 (12/16) tot 2 (16/18) jaar 16 en 17 jaar eventueel naar >18 Plaatsing jeugdinrichting (maatregel) Ouders hebben dezelfde rechten als de raadsman 57

58 De Algemene wet op het binnentreden Artikel 12 Grondwet = het huisrecht In Art. 12 Gw en de Awoballeen formaliteiten m.b.t woning Andere plaatsen kunnen zonder formaliteiten betreden worden Bevoegdheid om de woning te betreden = niet in de Awob. Bevoegdheid = in het WvSv of bijzondere wet Bevoegdheid betreden woning: Art. 55 WvSv alle plaatsen betreden ter aanhouding Art. 96 WvSv alle plaatsen betreden ter inbeslagname 58

59 De woning Een van de buitenwereld afgesloten plaats Waar iemand zijn privé huiselijk leven leidt of pleegt te leiden Bewoner gebruikt of pleegt deze plaats te gebruiken als woning Ook alle ter beschikking en ten gebruike van de bewoner staande besloten ruimten die binnenshuis een doorgang hebben met de woning, zonder dat daarvoor andermans gebied hoeft te worden betreden Voorbeelden: (Illegaal) betrokken woning Tent, hotelkamer of hut Garage of winkel etc. die binnenshuis doorgang heeft met de woning Kamerbewoning 59

60 In principe altijd: Legitimeren Mededeling doel Toestemming vragen Voorwaarden Awob bij betreden woning Indien geen toestemming: (bij groep 1 x = leider) Machtiging binnentreden woning gebruiken Machtiging zo mogelijk tonen Verslag binnentreden = PV (bewoner, OvJ, (HOvJ) ) binnen 4 dagen Geen toestemming of machtiging nodig bij: ernstig en onmiddellijk gevaar voor personen of goederen 60

61 Toestemming: Eisen toestemming Duidelijk vragen Daarna duidelijk ja, anders is het nee Kan blijken uit woorden of daden Uitdrukkelijk of stilzwijgend (bewust, bevoegd en vrijwillig) 1 bewoner (gezinslid) tegen De bewoner mag zich bedenken = geen toestemming = einde toestemming Kinderen vallen onder het gezag van de ouders Binnentreden = betreden = zoekend rondkijken (meer niet!) 61

62 Binnentreden zonder legitimatie en mededeling doel (wel met schriftelijke machtiging) Geen legitimatie en mededeling doel: Bij gevaar (AT) Als dit feitelijk onmogelijk is (niet thuis) Als dit strafvordering schaadt (tactische zet/vh feit) Ter beoordeling van de opsporingsambtenaar Verplicht alsnog te doen zodra praktisch mogelijk 62

63 Beperking binnentreden Binnentreden in de nacht ( ) OF Bij afwezigheid bewoner ALLEEN INDIEN - dit dringend noodzakelijk is - de machtiging dit uitdrukkelijk bepaalt 63

64 Schriftelijke machtiging binnentreden woning Bevoegd om af te geven: Advocaat-generaal bij het gerechtshof Officier van justitie Hulpofficier van justitie Ten hoogste geldig t/m de 3 e dag na die waarop zij is afgegeven Machtiging voor één woning en max. drie andere Vergezelling (alleen indien noodzakelijk) ook op de machtiging De burgemeester is bevoegd voor NIET strafvorderlijke doeleinden Rechters (RC), leden van het OM, de burgemeester en de gerechtsdeurwaarder zijn bevoegd om zonder machtiging in een woning binnen te treden, mits bij wet geregeld 64

65 Betreden van de beschermde plaatsen De Awobnoemt in artikel 12: Vergaderruimten SG, PS en GR (gekozen volksvertegenwoordiging) Ruimten godsdienstoefening/bezinningssamenkomst Ruimten waarin terechtzittingen worden gehouden Bescherming alleen gedurende de bedoelde activiteit BUITEN HETERDAAD MAG HIER NIET WORDEN OPGETREDEN KRACHTENS WETTELIJK VOORSCHRIFT (op heterdaad dus wel!) Buiten heterdaad daar niet aanhouden of in beslag nemen, ook als spreekt het WvSv over alle plaatsen. Deze bijzondere bepaling (art.12) gaat vóór op de algemene bepaling uit het WvSv. Burgers mogen hier NIET aanhouden, ook niet op heterdaad. 65

66 Onbevoegd binnentreden De ambtenaar: Met overschrijding van zijn bevoegdheid Zonder inachtneming van de bij wet bepaalde vormen (Awob) In de woning (of besloten lokaal) Diens ondanks binnentreedt. Gevolgen: Ambtenaar is strafbaar Onrechtmatig optreden Bewijs hieruit is onrechtmatig, mogelijk vrijspraak als gevolg Overheid civiel aansprakelijk Belang en verzuim wordt afgewogen door de rechter 66

67 Staande houden (WvSv 52 en 27a) Staande houden De verdachte dwingen te blijven staan / kort ter plaatse op de houden Doel Wie is bevoegd Wanneer Identiteit van verdachte vaststellen door te vragen naar zijn ID gegevens De opsporingsambtenaar Op en buiten heterdaad De verdachte Is niet verplicht ID op te geven. Onjuiste ID-gegevens opgeven is wel strafbaar. Inzage vorderen van een ID-bewijs is een andere bevoegdheid. 67

68 Staande houden Staande houden = een dwangmiddel Bevel OF vordering bestaat niet Verdachte hoeft niet mee te werken Weglopen is dus niet strafbaar Vastpakken, moet de verdachte gedogen Getuige mag niet worden staande gehouden Staande houden mag niet worden gebruikt om te kijken OF iemand verdachte is 68

69 Verdachte geeft geen ID op en dan? 1. Vorderen inzage ID-bewijs (Art. 8 Politiewet 2012) Taak Aanleiding = strafrechtelijke handhaving = verdachte strafbaar feit 2. Onderzoek kleding en zaken die hij met zich voert ter vaststelling ID (BOA + PW art. 7, lid 1 en 3 op akte) 3. Aanhouden voor het gepleegde feit (heterdaad of VH) 4. Aanhouden op heterdaad voor niet voldoen inzage ID/toonplicht 447 WvSr 69

70 Wet op de identificatieplicht Artikel 2 WID: Verplichting om vanaf 14 jaar op 1 e vordering een voorgeschreven ID-bewijs ter inzage aan te bieden aan de bevoegde ambtenaar Voorgeschreven ID-bewijzen WID: Nationaal paspoort Nederlandse ID-kaart Rijbewijs (Eu/EER+foto+registratie&wonen NL) Vreemdelingendocument Verblijfsdocument W-document 70

71 Bevoegd tot deze inzagevordering ID-bewijs Artikel 8 Politiewet 2012 Elke ( ) is bevoegd om deze inzagevordering te doen Onder de voorwaarde dat dit: redelijkerwijs noodzakelijk is + in het kader van zijn taak Personen van 14 jaar en ouder moeten hieraan voldoen politieambtenaar = politietaak elke BOA in het kader van zijntaak Redelijkerwijs noodzakelijk = een specifieke aanleiding niet per se aan de verdachte (personen) controle ID van de staande gehouden verdachte = prima aanleiding Artikel 5:16 a Algemene wet bestuursrecht geeft deze bevoegdheid (onder voorwaarde van evenredigheid) aan: de toezichthouder 71

72 De vordering & niet voldoen Kortom: iedere opsporingsambtenaar is bevoegd tot het vorderen van inzage van een ID-bewijs ALS er een specifieke aanleiding is binnen zijn (politie/boa) taak. Personen van 14 jaar en ouder moeten hieraan voldoen. Niet voldoen: Het (opzettelijk) niet voldoen aan de inzageverplichting/ toonplicht is een strafbaar feit conform artikel 447e WvSr Art 184 WvSr = n.v.t. In het proces-verbaal Taakelement (openbare orde/strafr.hh/hulpverl.) Specifieke aanleiding Concrete activiteit/feiten, omstandigheden die ten grondslag liggen 72

73 Aanhouden De verdachte zijn vrijheid ontnemen teneinde hem te geleiden voor de organen van politie (hulpofficier) of justitie (officier) Op heterdaad : een ieder is bevoegd een ieder = ook de burger een ieder = niet per se degene die het zelf ontdekte Op heterdaad ontdekt strafbaar feit: Terwijl het strafbaar feit gaande is Terstond nadat het begaan is Niet langer dan kort na ontdekking Jurisprudentie: bij onafgebroken zoeken tot wel 30 uur 73

74 Na de aanhouding op heterdaad Burgers onverwijld overdragen opsporingsambtenaar Overige opsporingsambtenaren Ten spoedigste voorgeleiden (Hulp)OvJ Op hun bevel naar plaats van verhoor (Hulp)OvJ Geleiden naar een plaats van verhoor 74

75 De voorgeleiding door de (hulp)ovj Doelen van de voorgeleiding: Toetsen van de aanhouding Wetmatig Rechtmatig doelmatig Bepalen of verdachte voor onderzoek wordt opgehouden Rechtmatigheidtoets is in het belang van de verdachte 75

76 Aanhouden buiten heterdaad 1. De bevoegdheid van de OvJ Getrapte/afgeleide bevoegdheid: OvJ HulpOvJ opsporingsambtenaar Indien de komst niet kan worden afgewacht.. (onverwijld voorgeleiden + de HulpOvJ onverwijld kennis aan de OvJ) + De (Hulp)OvJ kan een aanhouding ook bevelen 2. Alleen bij misdrijven waarop VH mogelijk is: VH 67, lid 1: bij 4 jaar of meer + verduistering, mishandeling,...(aantal met name genoemde) VH 67, lid 2: misdrijf + gevangenisstraf en geen bekend adres in NL 76

77 Ophouden voor onderzoek Na de voorgeleiding (Hulp)OvJ Is een bevoegdheid van de (Hulp)OvJ Doelen: Bewijs/waarheidsvinding Identiteit verdachte (Hulp)OvJ kan tot een volgende stap komen Termijn: Maximaal 6 uur Begint bij het bevel daartoe telt niet mee Verhoor opsp.ambt., onder verantw. (Hulp)OvJ 77

78 Ophouden ter vaststelling identiteit Is een bevoegdheid van de (Hulp)OvJ Nieuwe termijn/nieuw (schriftelijk) bevel Maximaal 6 uur telt niet mee Doel Alleen t.b.v. vaststelling ID (geen verhoor meer!) Niet bij iedere verdachte Alleen bij een verdachte: van wie de identiteit niet is vastgesteld en verdacht van een feit waarop geen VH mogelijk is 78

79 Inverzekeringstelling Is een bevoegdheid van de (Hulp)OvJ 3 x 24 uur Voorwaarden: VH feit Onderzoeksbelang ID verdachte is ook een onderzoeksbelang, naast waarheidsvinding of uitreiken dagvaarding Kan bij dringende noodzakelijkheid door de OvJ worden verlengd met 3 x 24 uur 79

80 Voorlopige hechtenis (VH) Bevel bewaring RC Ten hoogste 14 dagen Bevelen gevangenneming/gevangenhouding Rechtbank Ten hoogste 90 dagen 80

81 IVS of ophouden ID of heenzenden Na ophouden voor onderzoek (6 uur) heenzenden (6-uurszaak) Feit met VH OF Feit zonder VH + Onderzoeksbelang + geen ID verdachte IVS 3X24 uur = (H)OvJ) (Verlenging IVS 3X24)= (OvJ) Bewaring (= VH) 14 dagen = (RC) Ophouden ID *Doel =alleen ID/ geen verhoor * Bevoegd = (Hulp)OvJ * Bevel van opmaken * Termijn = max. 6 uur Gevangennemen/-houden (=VH) 90 dagen = (rechtbank) 81

82 Onderzoeken identiteit verdachte 1. Iedere aangehouden verdachte: Vragen naar identiteitsgegevens + onderzoek identiteitsbewijs De 141 en 142 bevoegd en verplicht 2. Aangehouden of verhoorde verdachte van een VH feit (67, 1): Foto s en vingerafdrukken De 141 en 142 (adm./tech. politie) bevoegd en verplicht 3. Iedere andere aangehouden of verhoorde verdachte = (geen VH feit 67, 1) +twijfel over zijn ID: Foto s en vingerafdrukken Alleen op het bevel van de (hulp)officier 82

83 Verwerking vingerafdrukken Al deze vingerafdrukken worden bewaard en vergeleken met: Alle vingerafdrukken die eerder van verdachten zijn genomen Vingerafdrukken die genomen zijn van vreemdelingen, als verdachte vermoedelijk vreemdeling is Deze foto s en vingerafdrukken (die genomen zijn t.b.v. vaststellen ID verdachte) worden ook gebruikt voor: Voorkomen, opsporen, vervolgen en berechten van strafbare feiten en ID-vaststelling van een lijk 83

84 Strafrechtsketennummer SKN Uniek nummer voor iedere verdachte van wie de ID is vastgesteld Toegekend door de minister van Veiligheid en Justitie Op zichzelf een betekenisloos nummer Hulpmiddel ter voorkoming van persoonsverwisselingen bij de verwerking van inhoudelijke gegevens Ieder SKN wordt 1 x toegekend en behoort bij 1 persoon en in beginsel alleen nadat de ID werd vastgesteld De anonieme verdachte krijgt uiteindelijk ook een SKN, gekoppeld aan vingerafdruk en foto 84

85 Onderzoek kleding & (aan/in) lichaam (Opsporingsfouillering) Doel =waarheidsvinding Inbeslagneming van sporen/bewijs In (overig) belang van het onderzoek (lichaam) Voorwaarden Aangehouden verdachte Tegen wie ernstige bezwaren bestaan Ernstige bezwaren: = Meer dan een redelijk vermoeden van schuld = Grote mate van waarschijnlijkheid 85

86 Opsporingsfouillering = waarheidsvinding / ter IBSN Onderzoek aan de kleding: Elke (overige) opsporingsambtenaar Gaat zover als voor het onderzoek nodig is Geen bagage Op elke plaats Niet per se van gelijk geslacht Burgers zijn hiertoe niet bevoegd! 86

87 Onderzoek kleding & lichaam (opsporingsfouillering: waarheid/ibs) Onderzoek aan het lichaam De (Hulp)Officier van Justitie (kan bepalen dat..) Aan het lichaam en aan de holten van het bovenlichaam Onderzoek in het lichaam De officier van justitie bepaalt, uitgevoerd door een arts In het lichaam: in lichaamsholten bovenlichaam kijken naar/ aan/in de lichaamsholten onderlichaam röntgen en echo Niet: indien om geneeskundige redenen ongewenst Aan en in het lichaam op besloten plaats en zo mogelijk door hetzelfde geslacht 87

88 Fouillering vaststelling ID Doel = vaststellen ID (alleen indien noodzakelijk = twijfel juistheid) Voorwaarden: Staande gehouden of aangehouden verdachte Noodzaak = eerst vragen ID en medewerking/inzage vorderen + twijfel juistheid opgegeven/verstrekte ID-gegevens Wat: Kleding en zaken bij of met zich gevoerd (jasje, tasje, dashboardkastje) Wie: De 141 en de aangewezen categorie ambtenaren = de 142 met deze bevoegdheid op de akte (gekoppeld aan art. 7 lid 1 + 3Pw) Niet in het openbaar tenzij noodzakelijk (PV van opmaken) 88

89 Schema fouillering Waarheid/ inbeslagneming Vaststelling ID Doel Bij de verdachte Waarheidsvinding Inbeslagneming bewijs Aangehouden + ID vaststellen Staande gehouden OF Ernstige bezwaren Aangehouden Wanneer Na aanhouding Noodzaak/ twijfel ID Wie bevoegd Opsp.A. = kleding HulpOvJ = aan het lichaam OvJ+arts = in het lichaam met PW 7,lid1 en 3 op akte Kleding en zaken bij of met zich gevoerd 89

90 Eigendom/bezit/houderschap BW Eigendom = meest omvattende recht op een zaak De eigenaar heeft zijn zaak niet altijd in bezit De bezitter wordt vermoed rechthebbende te zijn totdat het tegendeel is aangetoond De houder houdt een goed voor een ander Is de bezitter die het eigendomsrecht van de ander erkent Bij het in beslag nemen niet van belang wie de eigenaar is van de zaak Bij beëindigen van beslag/teruggeven aan: de beslagene (bezitter ten tijde van het beslag) degene die redelijkerwijs als rechthebbende kan worden aangemerkt Eigenaar zijn is geen voorwaarde! 90

91 Inbeslagneming (IBSN) Art 134 WvSv.: Het onder zich nemen of gaan houden van een voorwerp ten behoeve van strafvordering IBSN -Jurisprudentie HR.: vrije beschikking over het voorwerp bij de ander opgeheven + voorwerp onder de macht van de ambtenaar IBSN = een daad, de mededeling is onvoldoende Veiligstellen voor onderzoek = inbeslagneming 91

92 Vatbaar zijn zaken die: Vatbaar (94 WvSv) De waarheid aan het licht kunnen brengen (sporen/bewijs) of Het wederrechtelijk voordeel kunnen aantonen (aard en omvang) of Waarvan de rechter de verbeurdverklaring kan bevelen (bijkomende straf op vordering van de OvJ) of Waarvan de rechter de onttrekking aan het verkeer kan bevelen (maatregel op vordering OvJ) Inbeslagneming bleek onjuist = rechtmatig Inbeslagneming terwijl je wist dat = onrechtmatig 92

93 Bevoegdheid IBSN voor een ieder (95 WvSv) Wie is bevoegd: Hij die de verdachte aanhoudt of staande houdt Burger op heterdaad na aanhouding Opsporingsambtenaar na staande- of aanhouding Vrijwillige afgifte = altijd bevoegd Welke voorwerpen: De vatbare voorwerpen die de verdachte met zich voert (on) zichtbaar) Voor onzichtbare voorwerpen in de kleding: - vrijwillig uitnemen - fouilleren (kleding) door de opsporingsambtenaar (eerst aanhouden) 93

94 Bevoegdheid IBSN opsporingsambtenaar (96 Sv) De opsporingsambtenaar is bevoegd om vatbare zaken in beslag te nemen Om dit mogelijk te maken is hij bevoegd om alle plaatsen te betreden Op heterdaad voor alle feiten Buiten heterdaad feit met VH (art 67, lid 1 Sv) Alle plaatsen = ook de woning (toestemming of machtiging) Betreden = zoekend rondkijken en niet doorzoeken Hij is bevoegd de zaak te bevriezen in afwachting RC of OvJ Deze maatregelen ter bescherming van de vatbare voorwerpen kunnen de vrijheid van personen beperken. 94

95 Uitleveringvoorwerpenbevelen ter inbeslagneming Uitsluitend bij misdrijven met VH Het bevel: Gericht aan de vermoedelijke houder Mondeling (in PV) of schriftelijk Bij weigering = bevriezen en later doorzoeken De houder pleegt bij weigering het misdrijf art. 184 WvSr. Dit bevel mag niet aan de verdachte worden geven Aan dit bevel hoeven niet te voldoen: Verschoningsgerechtigden (familie) en geheimhouders Een persoon die door deze uitlevering zelf verdachte wordt De verdachte mag wel verzocht worden om uit te leveren 95

96 Afhandeling inbeslaggenomen voorwerpen Na het in beslag nemen: Zoveel mogelijk een bewijs van ontvangst Altijd een KvI opmaken t.b.v. de afhandeling voorwerp Afhandeling voorwerpen (geen strafvorderlijk belang meer) Teruggave aan degene bij wie in beslag genomen is Voormalige bezitter (beslagene) wordt vermoed rechthebbende te zijn van een goed totdat het tegendeel is aangetoond Afstandsverklaring = schriftelijk t.o.v. (B)OA of RC Na afstand kan de HulpOvJ of OM een andere beslissing nemen Naar de redelijkerwijs als rechthebbende aan te merken persoon Bewaren door een aangewezen bewaarder 96

97 Dwangmiddelen m.b.t. plaatsen 1. Ter aanhouding Betreden van plaatsen ter aanhouding Doorzoeken van plaatsen ter aanhouding 2. Ter inbeslagneming Betreden van plaatsen ter inbeslagneming Doorzoeken van plaatsen ter inbeslagneming Betreden = zoekend rondkijken Doorzoeken = gericht en stelselmatig zoeken 97

98 Betreden plaatsen ter aanhouding Opsporingsambtenaar Burger Heterdaad Alle plaatsen Ook de woning Ook de drie Awob Bij misdrijven Alle plaatsen Niet de woning Niet de drie 12 Awob Buiten heterdaad (VH feit) Alle plaatsen Ook de woning Niet de drie art.12 Awob GEEN BEVOEGDHEID 98

99 Doorzoeken plaatsen ter aanhouding De opsporingsambtenaar is bevoegd om elke plaats te doorzoeken ter aanhouding met machtiging van de OvJ. Bij vluchtgevaar of gevaar voor derden zelf doorzoeken en OvJ achteraf in kennis stellen. Bij de woning wel een schriftelijke binnentreedmachtiging Doorzoekmachtiging woning vervangt binnentreedmachtiging 99

100 Betreden plaatsen ter inbeslagneming De opsporingsambtenaar is bevoegd om alle plaatsen te betreden ter inbeslagneming van vatbare voorwerpen Op heterdaad voor alle feiten + Buiten heterdaad, VH-feit (art 67 lid 1 WvSv) Hij is bevoegd de zaak te bevriezen in afwachting RC of OvJ indien de plaats doorzocht moet worden Bevriezen = maatregelen om wegmaking of beschadiging van in beslag te nemen voorwerpen te voorkomen 100

101 Doorzoeken plaatsen ter inbeslagneming HR.: doorzoekenis gericht en stelselmatig zoekennaar voor inbeslagname vatbare voorwerpen Soort plaats Vervoermiddel Overige plaats Woning en kantoor geheimhouder Bevoegd de opsporingsambtenaar zelf officier van justitie rechter-commissaris Bij dringende noodzakelijkheid: RC OvJ+ machtiging RC HulpOvJ + machtiging RC OvJ HulpOvJ+ machtiging OvJ 101

102 Doorzoeken vervoermiddelen Zelfstandige bevoegdheid van de opsporingsambtenaar Op heterdaad voor alle feiten Buiten heterdaad voor VH feiten Tevens bevoegd tot: Vorderen dat bestuurder het vervoermiddel tot stilstand brengt Vervoermiddel (door de bestuurder laten) overbrengen Zich de toegang verschaffen Pas op het woongedeelte = woning (voorwaarden Awob) 102

103 Strafrecht Materieel SR Strafbare feiten + straf + algemene bepalingen Art. 1 WvSr: feiten strafbaar gesteld bij wettelijke strafbepaling Formeel SR Strafvordering Strafproces/bevoegdheden Art. 1 WvSv: strafvordering alleen bij WET Wetboek van Strafrecht 1.Algemene Bepalingen 91 Tenzij de Wet anders bepaalt 2. Misdrijven Lagere wetgeving AMvB A.P.V. Keur Bijzondere wetten Opiumwet WVW WWM WED Wetboek van Strafvordering Wet op de rechterlijke organisatie Algemene wet op het binnentreden 3. Overtredingen 103

104 Legaliteitsbeginsel = artikel 1 WvSr Gedraging moet eerst strafbaar gesteld zijn in een wettelijke strafbepaling voordat iemand voor deze gedraging gestraft kan worden Wettelijke strafbepaling (in wettelijk voorschrift) Niet alleen in de Wet OOK in: AMvB, ministeriële regeling of verordening (APV) = Geen terugwerkende kracht Verandering wetgeving = meest gunstige bepaling voor de verdachte toegepast 104

105 Territorialiteitsbeginsel = artikel 2 WvSr De NL strafwet is van toepassing op ieder die zich innederland aan enig strafbaar feit schuldig maakt - Vlagbeginsel (art. 3 WvSr uitbreiding territorialiteit) Ook van toepassing op een ieder die zich buiten Nederland aan boord bevindt van een Nederlands vaartuig of luchtvaartuig 105

106 Slotbepaling: artikel 91 WvSr Is het laatste artikel van het boek Algemene bepalingen van het Wetboek van Strafrecht Voorbeelden algemene bepalingen: Legaliteit en territorialiteit Poging misdrijf is strafbaar (poging overtreding niet strafbaar) Medeplichtigheid misdrijf is strafbaar (aan een overtreding niet) Strafuitsluitingsgronden Slotbepaling zegt: de algemene bepalingen zijn van toepassing op alle strafbare feiten, tenzij een andere WET anders bepaalt. 106

107 Opbouw wettelijke strafbepaling Norm Is de delictsomschrijving = de verboden gedraging Bestaat uit 1 of meerdere bestanddelen Alle bestanddelen uit de norm moeten voltooid zijn om de verdachte als dader of medeplichtige te straffen Kwalificatie = de naam van het artikel Sanctie = de maximale straf die op feit staat 107

108 Voorwaarden voor de strafbaarheid 1. Alle bestanddelen dienen voltooid te zijn om de verdachte als dader (pleger, medepleger, doen pleger of uitlokker) of medeplichtige te kunnen straffen + het feit is strafbaar gesteld in een wettelijke strafbepaling 2. Geen straf zonder wederrechtelijkheid(= element) Noodweer, overmacht (noodtoestand), wettelijk voorschrift, bevoegd ambtelijk bevel (rechtvaardigingsgronden) 3. Geen straf zonder schuld (verwijtbaarheid = element) Ontoerekeningsvatbaar/noodweerexces/ overmacht/onbevoegd bevel/avas Wederrechtelijk (zonder rechtvaardigingsgrond) In strijd met het recht/zonder daartoe gerechtigd te zijn/zonder redelijk doel 108

109 Aangifte en klacht Feiten zijn in principe ambtshalve vervolgbaar Het OM vervolgt op eigen initiatief/wil benadeelde niet van belang Het OM heeft geen plicht tot vervolgen Enkele misdrijven alleen op klacht vervolgbaar OM mag alleen vervolgen als benadeelde hierom verzoekt Ook hier bestaat voor het OM geen plicht tot vervolgen Absolute klachtdelicten: Belediging Belaging (ook wel stalking genoemd) Relatieve klachtdelicten = bepaalde ambtshalve vervolgbare feiten, begaan binnen de familierelatie = daardoor klachtdelict Diefstal, verduistering, vernieling etc. 109

110 Klacht (delicten) Klacht is aangifte + het verzoek tot vervolging De wil van de benadeelde is voor het OM van doorslaggevend belang om de verdachte te mogen vervolgen Geen klacht = geen vervolging Kan binnen 8 dagen na indienen worden ingetrokken door de indiener Bepaalde vermogensmisdrijven binnen het huwelijk gepleegd, zijn uitgesloten van vervolging 110

111 Opnemen aangifte Alleen bij een bevoegde opsporingsambtenaar Deze is verplicht om de aangifte op te nemen Ieder die kennis draagt van een strafbaar feit kan daarvan aangifte doen of een gemachtigde Geen leeftijdsgrens of ander criterium Redelijk vermoeden is voldoende Kan alleen van een strafbaar feit Intrekken kan niet (ambtshalve vervolgbaar) 111

112 Opnemen aangifte Wijze van aangifte: Mondeling of schriftelijk Mondelinge aangifte wordt op schrift gesteld Voorlezen Door aangever en ambtenaar ondertekenen Op verzoek een kopie voor aangever 112

113 Opnemen klacht Klacht alleen door klachtgerechtigde die kennis heeft van Benadeelde (of <16 de ouders/voogd) OvJ en HulpOvJ zijn bevoegd voor ontvangst Opsporingsambtenaar kan de klacht opnemen Intrekken kan binnen 8 dagen na dag van indienen Net als bij de aangifte: Verplicht op te nemen Op schrift te stellen en voor te lezen Ondertekenen door: indiener, ambtenaar + de HOvJ (ontvangst) 113

114 Aangifte en klacht Valse aangifte of klacht doen van een strafbaar feit is strafbaar gesteld Moet wel om een strafbaar feit gaan Vergissen is daarbij niet strafbaar Aangifte of klacht doen van een verjaard feit is zinloos omdat vervolging niet mogelijk is Misdrijven verjaren afhankelijk van de ernst ervan Overtredingen verjaren na 3 jaren 114

115 Schuld in ruime zin OPZET De daad en bedoeld verboden gevolg - Willens en wetens / de daad + dit gevolg SCHULD In ruime zin - Met het oogmerk SCHULD IN ENGE ZIN Onbedoeld verboden gevolg - Grove nalatigheid - Aanmerkelijk onachtzaam 115

116 Schuld en opzet zijn vormen van schuld Geen algemene bepalingen uit het WvSr Ontstaan uit jurisprudentie Komt als bestanddeel vaak voor in het artikel Indien schuld of opzet (of synoniem) als bestanddeel in het artikel staat, dan moet het OM deze vorm van schuld ook bewijzen Bij overtredingen wordt schuld aangenomen tot het tegendeel blijkt. Geringe schuld is voldoende en hoeft verder niet bewezen te worden 116

117 Poging - Taalkundig: mislukt streven, proberen zonder te slagen - Strafrechtelijk:niet voltooid misdrijf + begin uitvoering WvSr: Alleen een poging tot een misdrijf is strafbaar (tenzij een WET anders bepaalt) De poging is pas strafbaar bij een begin van de uitvoering = uitvoeringshandeling De dader die zich uit vrije wil terugtrekt terwijl het feit niet voltooid wordt = niet strafbaar voor poging Strafmaximum hoofdstraffen met 1/3 verminderd 117

118 Voorbereiding Voorbereiding staat los van de poging! Voorbereiding kan ook strafbaar zijn: Misdrijf > 8 jaar gevangenisstraf Bepaalde voorbereidingshandelingen Strafmaximum hoofdstraffen met ½ verminderd 118

119 Deelneming aan strafbare feiten Twee mogelijkheden om gestraft te worden: - Pleger 1.DADER - Medepleger - Doen pleger - Uitlokker 2.MEDEPLICHTIGE Op verzoek van de dader opzettelijkbehulpzaam tijdens of voorafgaand aan het misdrijf Geen uitvoering (strafmax. - 1/3) 119

120 Deelneming Pleger Voert alle bestanddelen zelfstandig uit Meerdere plegers naast elkaar is mogelijk Medeplegers Minimaal 2 daders In nauwe en bewuste samenwerking mede uitvoeren Ieder verricht uitvoeringshandelingen 120

121 Deelneming Doen pleger (zelf geen uitvoering, een ander laten plegen) Altijd sprake van 2 daders Intellectuele dader doen pleger = strafbaar Materiële dader pleger = niet strafbaar De materiële dader (= pleger): Werd door de doen pleger aangezet (of misleid) Heeft zelf zonder enige schuld gehandeld Kan zich beroepen op een strafuitsluitingsgrond, m.n. overmacht 121

122 Deelneming Uitlokker (zelf geen uitvoering, een ander uitlokken te plegen) Ook hier zijn er minimaal 2 daders Intellectuele dader uitlokker = strafbaar Materiële dader pleger = strafbaar Wel + één van de 9 uitlokkingsmiddelen: giften / beloften gelegenheid / middelen /inlichtingen, misbruik gezag / misleiding / geweld /bedreiging 122