Fontys Hogeschool Venlo

Transcriptie

1 BEOORDELINGSRAPPORT Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Werktuigbouwkunde voltijd Fontys Hogeschool Venlo

2

3 Lange Voorhout ED Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl BEOORDELINGSRAPPORT Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Werktuigbouwkunde voltijd CROHO nr Hobéon Certificering BV Datum 9 november 2011 Auditteam ir. A.T.de Bruijn (voorzitter) ir. M.J.A. van der Kemp ir. M. Rijkeboer L. van Leeuwen Secretaris H.R. van der Made

4

5 INHOUDSOPGAVE 1. BASISGEGEVENS 1 2. SAMENVATTEND OORDEEL 3 3. INLEIDING 5 4. OORDELEN PER STANDAARD 7 5. ALGEMENE CONCLUSIES AANBEVELINGEN 31 BIJLAGE I Scoretabel 33 BIJLAGE II Opleidingsspecifieke eindkwalificaties 35 BIJLAGE III Schematisch overzicht opleidingsprogramma 37 BIJLAGE IV Locatiebezoek 41 BIJLAGE V Lijst geraadpleegde documenten 43 BIJLAGE VI Overzicht auditteam 45

6

7 1. BASISGEGEVENS Administratieve gegevens over de opleiding NAAM INSTELLING status instelling (bekostigd of rechtspersoon voor hoger onderwijs) resultaat instellingstoets kwaliteitszorg Fontys Hogeschool Venlo Bekostigd Instellingstoets moet nog plaatsvinden NAAM OPLEIDING (zoals in croho) Bachelor Werktuigbouwkunde registratienummer croho oriëntatie opleiding (hbo wo) hbo niveau opleiding bachelor (associate degree bachelor master) aantal studiepunten (ec s) 240 afstudeerrichtingen locatie(s) variant(en) relevante lectoraten n.v.t. Venlo Voltijd (1) Automotive Control en (2) Mechatronica 1 Kwantitatieve gegevens over de opleiding Instroom per Cohort totaal aantal Havo % Vwo % Mbo % Overig % Propedeuserendement na 2 jaar % Cohort % na 2 jaar Cohort % Cohort % Cohort % Cohort % Uitval (cumulatief) % na 1 jaar % na 2 jaar Cohort % 36 % na 2 jaar Cohort % 35 % Cohort % 36 % Cohort % 32 % Cohort % 29 % 1 Alleen (via) Eindhoven Hobéon Certificering Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Werktuigbouwkunde, Fontys Hogeschool Venlo, versie 1.0 1

8 Rendement (diploma behaald) % Cohort 2004 na 6 jaar 64 % na 2 jaar Cohort 2005 na 5 jaar 54 % Cohort 2006 na 4 jaar 45 % Cohort 2007 na 3 jaar 2 % Gerealiseerde docent-student Propedeuse 1 : 1-26,7 ratio 2 Tweede jaar 1 : 1-26,7 Gemiddeld aantal contacturen per fase van de studie gerekend over 42 studieweken per jaar Derde jaar (ex. stage) 1 : 1-26,7 Vierde jaar (ex. afstuderen) 1 : 1-26,7 Propedeuse Tweede jaar Derde jaar (ex. stage) Vierde jaar (ex. afstuderen) 24 lesuren 22 lesuren Afhankelijk van minor 20 lesuren 2 Voor de gerealiseerde docent-student ratio is een gemiddelde genomen voor de opleidingen Wtb en Industrieel Product Ontwerpen over de 4 leerjaren heen. Hobéon Certificering Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Werktuigbouwkunde, Fontys Hogeschool Venlo, versie 1.0 2

9 2. SAMENVATTEND OORDEEL Standaard 1, beoogde eindkwalificaties: goed De opleiding baseert haar beoogde eindkwalificaties, die in 2010 werden herzien, op het landelijk erkende profiel voor de Bachelor of Engineering dat in 2006 werd opgesteld. Dit profiel sluit aan bij de eisen die door het (inter)nationale beroepenveld en door de beroepspraktijk aan een bachelor of engineering worden gesteld. De eindkwalificaties van de opleiding reflecteren bovendien het niveau dat door de Dublin Descriptoren wordt geïndiceerd. De eindcompetenties hebben een eigen kleur die de visie van de opleiding op het beroep en op de functionaliteit ervan in het werktuigbouwkundig werkveld representeert. De eindcompetenties sluiten aan bij het voortbrengingsproces in de product-life-cyclus, methodisch ontwerpen staat hierin centraal. Het profiel heeft een sterke focus op de constructieve maakindustrie, en niet de procesindustrie. Het heeft daarmee een directe regionale relevantie. De opleidingskwalificaties zijn dan ook door het regionale werkveld gevalideerd. De internationale oriëntatie die van een hbo-bachelor mag worden verwacht, wordt niet direct in de beoogde eindcompetenties tot uitdrukking gebracht, maar vormt wel onderdeel van de door de opleiding opgestelde programmatische zwaartepunten en missie. Het ontwikkelen van onderzoeksvaardigheden is expliciet als belangrijke eindcompetentie opgenomen. Het panel vindt de geformuleerde eindkwalificaties passend voor een bachelor of engineering; zij geven aan de opleiding, door hun inkleuring gericht op de regionale maakindustrie, een voldoende specifieke en onderscheidende profilering. Deze bevindingen en afwegingen leiden bij het panel voor Standaard 1 tot het oordeel goed. Standaard 2, onderwijsleeromgeving: goed Het programma, gebaseerd op een constructivistisch didactisch model, vormt een heldere en volledige concretisering van de eindkwalificaties. Het heeft een duidelijke opbouw en structuur met vijf leerlijnen en is evenwichtig voor wat betreft zijn inhoudelijke breedte en diepgang. De gedeeltelijke integratie met de opleiding Industrieel Product Ontwerpen werkt verrijkend. Inhoud en vormgeving van het programma zijn sterk gericht op de werktuigbouwkundige praktijk en bieden studenten voldoende uitdaging om zich de eindkwalificaties eigen te maken. Ook is er voldoende aandacht voor algemene hbo-vaardigheden als (zelf)reflectie en communicatie. Tevens is het ontwikkelen van onderzoeksvaardigheden expliciet in het programma opgenomen, met name in de projecten. Actualisering van het programma gebeurt stelselmatig en het werkveld wordt hierbij betrokken. Studenten zijn tevreden over de studeerbaarheid van het programma en de maatregelen die het management neemt om deze te bevorderen. Zowel omvang als kwaliteit van het docentenkorps is goed. De vakdocenten zijn deskundig en hebben vrijwel allen ervaring in het werkveld van de werktuigbouwkunde. Er is sprake van een gestructureerde HRM-gesprekscyclus. Docenten actualiseren hun kennis en vaardigheden, ondermeer door het volgen van (gezamenlijke) cursussen, trainingen en studiedagen. De werkdruk wordt, nog net als in 2005, als hoog ervaren. Dit lijkt vooral te worden veroorzaakt door een onvervulde vacature, die het management spoedig verwacht in te vullen. Studenten zijn zeer te spreken over hun docenten. Vooral hun vakkennis en hun benaderbaarheid, tijdens en buiten de colleges om, wordt gememoreerd. De opleiding beschikt naar het oordeel van het panel over de faciliteiten en technische onderwijsvoorzieningen die passend zijn voor een hbo-opleiding Werktuigbouwkunde. Dit geldt evenzeer voor de mediatheek, het intranet en de elektronische leeromgeving, waar de student alle relevante informatie over de opleiding kan vinden. Aandacht verdienen de (practica)ruimtes, die wat aan de krappe kant zijn, temeer daar de opleiding een groei van het studentenaantal verwacht. Met een efficiëntere planning en een multifunctionele inzet van bestaande ruimten denkt de opleiding dit vooralsnog te kunnen oplossen. De bevindingen en afwegingen van het panel binnen Standaard 2 leiden tot het oordeel goed. Hobéon Certificering Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Werktuigbouwkunde, Fontys Hogeschool Venlo, versie 1.0 3

10 Standaard 3, toetsing en gerealiseerde eindkwalificaties: voldoende De opleiding heeft een adequaat functionerend systeem van toetsen en beoordelen ontworpen. Voor het opstellen van toetsen hanteert de opleiding heldere kwaliteitscriteria, voor het beoordelen ervan zijn per toets beoordelingscriteria opgesteld, die in relatie staan tot de leerdoelen van de betreffende module. Toets- en werkvormen zijn eveneens op elkaar afgestemd. Op moduleniveau heeft de opleiding in iedere modulehandleiding het aantal toetsen, de toetsinhoud, de toetsvorm en de beoordelingscriteria vermeld, zodat de studenten precies weten wat er van hen wordt verwacht. Ook voor de stage en het afstuderen heeft de opleiding een instructieve handleiding opgesteld, zodat de student weet waaraan hij moet voldoen. De criteria voor de competentie-assessments heeft de opleiding vastgelegd in de Handleiding Studieloopbaanbegeleiding en competentie-examens. Het auditpanel heeft tijdens de audit kanttekeningen geplaatst bij de door de opleiding te hanteren slaagnormen. Deze resulteerden erin dat studenten, naar het oordeel van het panel, met teveel onvoldoendes toch nog in aanmerking konden komen voor hun diploma. De discussie hierover met het panel heeft erin geresulteerd dat de opleiding met onmiddellijke ingang de slaagnormen voor tentamens naar een voor het panel aanvaardbaar niveau heeft opgehoogd. Over een verdere aanscherping die nog meer strookt met de ambities van de opleiding doet het panel een aanbeveling. Het panel heeft vastgesteld dat de inrichting van de examencommissie nog duidelijk in een overgangsfase verkeert. De rol van de examencommissie in relatie tot andere actoren binnen de opleiding verdient nog nadrukkelijk de aandacht. Het panel, dat 15 eindwerkstukken heeft ingezien, vindt de beoordeling van deze meesterproeven onvoldoende transparant: de oordelen op de beoordelingsformulieren worden gegeven met enkele woorden, vinkjes of kruisjes en worden over het algemeen weinig onderbouwd. Daarnaast vindt het panel dat de opleiding meer aandacht dient te schenken aan een aantal vormaspecten in de eindwerkstukken. Met betrekking tot het gerealiseerd niveau, stelt het panel daarentegen vast dat de inhoudelijke beoordeling van de eindwerkstukken door de opleiding vrijwel altijd overeenkomt met het oordeel van de panelleden. Het panel vindt derhalve de afstudeerwerken, en daarmee de realisatie van de beoogde eindkwalificaties, van een goed niveau. Deze opvatting wordt gedeeld door zowel de werkveldvertegenwoordigers als de alumni van de opleiding. De bevindingen en afwegingen bij deze standaard leiden bij het panel dan ook tot het oordeel voldoende. Algemene conclusie: voldoende Het panel beoordeelt de opleiding als een helder geprofileerde en gedegen werktuigbouwkundige opleiding die studenten aflevert waar het (regionale) bedrijfsleven behoefte aan heeft. Het didactisch model en het ontworpen curriculum zitten goed in elkaar. De kwaliteit van de docenten is goed. De toetsing sluit aan op het competentiegerichte onderwijsmodel, de ingezette werkvormen en de leerdoelen van de modulen. Er is sprake van voldoende gerealiseerd niveau. De opleiding kan de transparantie in de beoordelingen van projectopdrachten en eindwerkstukken nog verbeteren. Ook de rol en positie van de examencommissie moet beter worden afgestemd op de geest van de Wet Versterking Besturing en de feitelijke internationale oriëntatie binnen het programma kan en moet nog worden versterkt. Alles overwegend komt het panel voor de opleiding als geheel tot het oordeel voldoende. Datum: 9 november 2011 ir. A.T. de Bruijn (voorzitter) H.R. van der Made (secretaris) Hobéon Certificering Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Werktuigbouwkunde, Fontys Hogeschool Venlo, versie 1.0 4

11 3. INLEIDING De voltijdse hbo-bacheloropleiding Werktuigbouwkunde van Fontys Hogeschool Techniek en Logistiek Venlo is een geprofileerde opleiding werktuigbouwkunde. Dit in tegenstelling tot veel andere hbo-bachelors werktuigbouwkunde, die vrijwel alle als brede bachelors kunnen worden getypeerd. Dit geldt evenzeer voor de opleiding werktuigbouwkunde van Fontys- Eindhoven, die het panel voorafgaand aan de Venlose opleiding visiteerde. De beide opleidingen in Venlo en Eindhoven varen tot op heden ieder een onafhankelijke koers. Feitelijk kan dit ook, omdat zij ieder over een eigen licentie (ISAT) beschikken. Het College van Bestuur van Hogeschool Fontys stimuleert samenwerking tussen de beide opleidingen. Waar de opleiding in Eindhoven zich met een brede bachelor werktuigbouwkunde duidelijk focust op high tech systems, richt de opleiding in Venlo met een op de maakindustrie geprofileerde bachelor werktuigbouwkunde het vizier duidelijk op Green Port Venlo (techniek binnen de landen tuinbouw), alsook op de maakindustrie over de grens (o.a. het Ruhrgebied). Enkele jaren geleden heeft tussen Eindhoven en Venlo wel een grote mate van afstemming plaatsgevonden. Daardoor is het programma voor ca. 50% vrijwel identiek. De opleiding Werktuigbouwkunde in Venlo profileert zich over de grenzen en vindt dat de regio niet ophoudt bij de Duitse grens. Sinds een aantal jaren neemt de instroom van Duitse studenten toe en wordt er actief geworven bij de Oosterburen. Dit heeft geleid tot een aanzienlijke instroom van Duitse studenten 3, die een derde uitmaakt van het totaal aan instromende studenten en een gemengde Nederlands-Duitse cultuur binnen de school. In haar missie stelt de opleiding zich te richten op de dimensies: maakbaarheid, s(l)impel produceren, creativiteit, internationaal perspectief, teamwork en sociaal-communicatieve vaardigheden. In zijn rapportage naar aanleiding van de visitatie in 2005 merkte het toenmalige auditpanel een aantal zaken op, die voor het auditpanel dat de audit in 2011 uitvoerde tot aandachtspunten hebben geleid. Dit zijn: Werkdruk in de opleiding. Deze werd in 2005 als hoog getypeerd. Het management van de opleiding verwachtte toen dat dit probleem door het groeiend aantal studenten en de daarmee gepaard gaande toename van het aantal formatieplaatsen zou kunnen worden verholpen; Stand van zaken aanpassing huisvesting. In verband met de toename van het aantal studenten was de hogeschool in overleg en samenwerking met de drie andere instituten van de Campus Venlo in 2004 gestart met het project Aanpassing Huisvesting Venlo. De doelstelling van het project was om op de campus een zogenoemde Fontys Learning Community te creëren, waarin leren vooral plaatsheeft in samenwerking met anderen, in wisselwerking met de omgeving en in wisselende groepen en contexten. Reflecterend en zelfsturend vermogen van de studenten. Het toenmalig panel stelde vast dat de studieloopbaanbegeleiding vooral gericht was op de studievoortgang van de studenten en het voorkomen van studieproblemen en minder of in het geheel niet op het lerend, reflecterend en zelfsturend vermogen van de studenten en hun competentieontwikkeling. Het panel dat de opleiding op 26 mei 2011 visiteerde heeft deze aandachtspunten betrokken in zijn onderzoek. 3 Zie de categorie Overig bij de basisgegevens van de opleiding. De groep overig betreft grotendeels de Duitse instroom maar ook de TU, hbo en Belgische vooropleidingen. Hobéon Certificering Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Werktuigbouwkunde, Fontys Hogeschool Venlo, versie 1.0 5

12 Hobéon Certificering Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Werktuigbouwkunde, Fontys Hogeschool Venlo, versie 1.0 6

13 4. OORDELEN PER STANDAARD Standaard 1: Beoogde eindkwalificaties Standaard 1: De beoogde eindkwalificaties van de opleiding zijn wat inhoud, niveau en oriëntatie geconcretiseerd en voldoen aan internationale eisen. Toelichting NVAO: De beoogde eindkwalificaties passen wat betreft niveau (bachelor master) en oriëntatie (hbo wo) binnen het Nederlands kwalificatieraamwerk. Zij sluiten bovendien aan bij de actuele eisen die in internationaal perspectief vanuit het beroepenveld en het vakgebied worden gesteld aan de inhoud van de opleiding. Oordeel: goed Bevindingen Het profiel van de hbo-bacheloropleiding Werktuigbouwkunde van Fontys Venlo sluit aan op het landelijke profiel voor de Bachelor of Engineering (B-Eng) uit Het profiel is opgesteld door het landelijke overleg van opleidingen, het zogenaamde Clusteroverleg Engineering, vastgesteld door de HBO-Raad en door de beroepsvereniging KIVI-NIRIA 4 getoetst aan de competenties van de FEANI 5. Het getuigschrift van de afgestudeerden van de opleiding geniet daarmee internationale erkenning, hetgeen wil zeggen dat de opleiding opleidt voor kwalificaties die internationaal erkend zijn voor de bachelor of engineering. Recent, in 2010, heeft de opleiding het opleidingsprofiel herzien. In de opleidingskwalificaties is de eigen visie van de opleiding op het beroep, zowel in de nationale als internationale context, tot uitdrukking gebracht. De kern van het opleidingsprofiel is vooral gericht op het ontwerpen en realiseren van producten. Opleiden voor de maakindustrie is al jaren het centrale thema, vandaar het motto van de opleiding In Venlo Maak Je Het. De opleiding leidt daarnaast Werktuigbouwkundigen op die niet alleen hoogwaardige producten kunnen ontwerpen en produceren, maar ook Werktuigbouwkundigen die in staat zijn creatief en functioneel vorm te geven aan producten. Daaruit is de opleiding Industrieel Product Ontwerpen (IPO) voortgekomen, waarmee de opleiding Werktuigbouwkunde vrijwel de gehele propedeuse deelt en ca. 25 tot 30% van de hoofdfase. Als meerwaarde van de Venlose afgestudeerden stelt de opleiding dat ze daardoor niet alleen creatievere oplossingen kunnen bedenken, maar dat ze ook hun ontwerpen beter kunnen vormgeven en presenteren. Als voorbeeld noemt de opleiding een bedrijf in de regio dat roller coasters maakt. Deze professionele producten, hoewel niet voor de consumentenmarkt gemaakt, moeten wel aantrekkelijk zijn. De afgestudeerde Werktuigbouwkundige is met zijn extra bagage op het gebied van industrieel productontwerpen in staat aantrekkelijke ontwerpen en producten af te leveren. Daarvoor heeft hij de klassieke werktuigbouwkundige vaardigheden als basis. Het opleidingsprofiel van de Fontys Bachelor of Engineering Venlo gaat uit van een viertal hoofdcompetenties. Daarbij heeft de opleiding de kern van het werktuigbouwkundig beroep tot uitgangspunt genomen. Dit is het realiseren van een productontwerp waarin de expertise vanuit verschillende invalshoeken op een evenwichtige manier is geïntegreerd. Hierbij wordt de gehele productlevenscyclus afgedekt. Deze is te onderscheiden in ontwerpen, construeren, produceren, onderhouden en afbreken. 4 Koninklijk Instituut Van Ingenieurs KIVI NIRIA is de beroepsvereniging van ingenieurs en techniekstudenten. 5 FEANI, Federation of professional engineers, Europese Vereniging van Nationale Ingenieursverenigingen. Hobéon Certificering Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Werktuigbouwkunde, Fontys Hogeschool Venlo, versie 1.0 7

14 Binnen de Venlose context ligt het accent op construeren en produceren. In schema luidt de volledige set eindkwalificaties/eindcompetenties van de opleiding als volgt: Competentie Beschrijving A. Verrichten van onderzoek De bachelor of engineering is in staat tot: het uitvoeren van toegepast onderzoek op het terrein van ontwikkeling van nieuwe of verbetering van bestaande producten, methoden en processen. Het doen van toegepast onderzoek speelt vooral in de Research & Development (R&D) omgeving en het is ook onderdeel van de hoofdcompetenties B, C en D. B. Ontwerpen/ ontwikkelen De bachelor of engineering is in staat tot: van nieuwe producten en (B1) Het opstellen van de productdefinitie en het projectplan; hulpgereedschappen voor een productieproces (B2) Het genereren van creatieve concepten en de keuze van het definitieve concept. C. Construeren: het nader De bachelor of engineering is in staat tot: uitwerken van het gekozen productconcept (C1) het in detail uitwerken van het gekozen concept tot een ontwerp (rekenen en tekenen); (C2) het construeren: vastleggen van constructie- en productspecificaties in een constructiedossier. D. Produceren: het De bachelor of engineering is in staat tot: voorbereiden van de (D1) het bouwen van een prototype en het testen hiervan; vervaardiging van producten (D2) het voorbereiden van de productie; plannen van de fabricage; (apparaten en systemen) en het (D3) het in bedrijfstellen van machines en productiesystemen; in bedrijfstellen en optimaliseren van de productiesystemen (D4) het bewaken van de voortgang van de productie; trouble shooting en optimaliseren van productiemiddelen, -systemen en proces. De opleiding heeft deze eindkwalificaties uitgewerkt, onderbouwd en verantwoord in een afzonderlijk document 6. In hetzelfde document heeft de opleiding de koppeling van haar eindkwalificaties aan het landelijke profiel, de B-Eng-competenties, inzichtelijk gemaakt. Het panel vindt de eindkwalificaties inhoudelijk voldoende dekkend voor deze landelijke B-Eng-competenties. Als indicatie van het hbo-bachelorniveau van haar eindkwalificaties heeft de opleiding in een matrix weergegeven hoe deze zich verhouden tot de zogenaamde Dublin Descriptoren. De opleiding heeft ieder van de Dublin Descriptoren geïllustreerd met voorbeelden van de wijze waarop deze niveau-indicatoren in de eindkwalificaties en het programma (zie Standaard 2) zijn verdisconteerd. Daaruit blijkt, naar het oordeel van het panel, dat de eindkwalificaties van de opleiding het hbo-bachelorniveau reflecteren. Regionale oriëntatie Tijdens de audit heeft de opleiding aan het panel met voorbeelden geïllustreerd hoe het opleidingsprofiel aansluit op de behoeften van het regionale bedrijfsleven. In de regio Greenport Venlo speelt het ontwikkelen en ontwerpen van nieuwe producten een grote rol. Ook in bedrijven waar het accent minder ligt op ontwikkelen en ontwerpen, blijken studenten goed met hun opleiding uit de voeten te kunnen, omdat het profiel ook de component leren leren in zich draagt. Door de inhoudelijke bagage en diepgang die de betreffende student via de opleiding heeft verworven, blijken de studenten zelfstandig in staat te zijn nieuwe stof op te pakken. Zowel in de gesprekken die de auditoren met de studenten als de werkveldvertegenwoordigers /alumni voerden, bleek deze visie van de opleiding gedeeld te worden. Uit alumni-onderzoek van de opleiding 7 blijkt dat driekwart van de afgestudeerden terechtkomt in de maakindustrie. Zij vervullen daar functies als constructeur, projectengineer, werkvoorbereider, ontwerper, onderzoeker en troubleshooter service en maintenance. 6 Opleidingsprofiel van de Opleiding HBO-Werktuigbouwkunde Venlo 7 Startbekwaamheidsonderzoek, SBO 2010 Hobéon Certificering Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Werktuigbouwkunde, Fontys Hogeschool Venlo, versie 1.0 8

15 Internationalisering De eindkwalificaties van de opleiding Werktuigbouwkunde van Fontys-Venlo bevatten geen expliciete internationale oriëntatie. Wel brengt de opleiding in haar programma (zie Standaard 2) een internationaal perspectief aan. Dit is mede ingegeven doordat het Duitse deel van de euregio binnen het bereik van de Venlose opleidingen ligt. Voor de uitstroom van de Venlose opleiding is de hele euregio interessant als opdrachtgever of werkgever. Aan de instroomkant betekent het dat Duitse middelbare scholieren de opleiding in Venlo zien als een adequate bacheloropleiding om in de (Duitse) industrie aan de slag te kunnen. De (toenemende) instroom van Duitse studenten zorgt ervoor dat zij elkaars cultuur en manier van denken leren kennen. Vanuit haar missie en de ontwikkelingen in de regio wordt dit ook expliciet door de opleiding beoogd. Tijdens de audit heeft het panel vastgesteld dat de opleiding aan het begrip internationalisering, zowel in de (beschrijving van) haar doelstellingen als aan de uitwerking ervan in het programma nog een sterkere, actievere uitwerking kan geven (zie ook Standaard 2 en de aanbevelingen). Onderzoek De opleiding heeft het doen van onderzoek expliciet en prominent opgenomen in haar eindkwalificaties. De onderzoekscompetentie wordt als basiscompetentie beschouwd voor de andere drie eindcompetenties en wordt relevant geacht bij het formuleren van werktuigbouwkundige probleemstellingen, het uitvoeren van analyses, oriëntaties en tests. Het panel vindt de eindkwalificaties op het punt van toegepast onderzoek toereikend, hetgeen werd bevestigd door de vertegenwoordiging van het werkveld en de alumni met wie het panel tijdens de audit sprak. Validatie van de eindkwalificaties Het door de opleiding recent herziene opleidingsprofiel maakt het profiel toegesneden op de actuele wensen van het beroepenveld: de maakindustrie is daarbij leidend. Dit uitgangspunt wordt, zo is het panel tijdens de audit gebleken, als passend beleefd door werkveld en alumni. De zwaartepunten die de opleiding heeft aangebracht, als maakbaarheid, s(l)impel ontwerpen, creatief en origineel presenteren, internationaal perspectief en teamwork en sociaal-communicatieve vaardigheden, heeft zij vastgelegd in haar opleidingsprofiel en voorgelegd aan een brede groep van vertegenwoordigers. In zijn vergadering in december 2010, waarvan het panel de notulen heeft ingezien, heeft de Klankbordgroep Regionaal Werkveld het opleidingsprofiel vastgesteld. Validatie in internationaal verband heeft indirect plaatsgevonden doordat het landelijke beroepsprofiel Werktuigbouwkunde is getoetst aan de internationale FEANI-eisen; de FEANI erkent de afgestudeerden van de opleiding als professional application engineer. Weging en Oordeel De opleiding baseert haar in 2010 herziene, beoogde eindkwalificaties op het landelijk erkende profiel voor de Bachelor of Engineering, dat in 2006 werd opgesteld. De internationale oriëntatie die van een hbo-bachelor mag worden verwacht, wordt niet direct in de beoogde eindcompetenties tot uitdrukking gebracht, maar vormt wel onderdeel van de door de opleiding opgestelde missie. Het ontwikkelen van onderzoeksvaardigheden daarentegen wordt expliciet, ook als fundament voor de andere eindcompetenties, vanuit de eindkwalificaties beoogd. De door de opleiding nagestreefde eindkwalificaties reflecteren het hbo-bachelorniveau. Een representatieve vertegenwoordiging van het werkveld ondersteunt ze. Binnen de brede competentieset voor de B-Eng kiest de opleiding in nauwe afstemming met het regionale werkveld voor een eigen profilering op een aantal zwaartepunten, die aansluiten op de regionale behoefte (maakindustrie) aan creatieve werktuigbouwkundigen op bachelorniveau. Deze profilering geeft de opleiding een onderscheidende, door de regionale maakindustrie onderschreven karakterisering. Op grond van deze afwegingen komt het panel voor Standaard 1 tot het oordeel goed. Hobéon Certificering Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Werktuigbouwkunde, Fontys Hogeschool Venlo, versie 1.0 9

16 Standaard 2: Onderwijsleeromgeving Standaard 2: Het programma, het personeel en de opleidingsspecifieke voorzieningen maken het voor de instromende studenten mogelijk de beoogde eindkwalificaties te realiseren. Toelichting NVAO: De inhoud en vormgeving van het programma stellen de toegelaten studenten in staat de beoogde eindkwalificaties te bereiken. De kwaliteit van het personeel en van de opleidingsspecifieke voorzieningen is daarbij essentieel. Programma, personeel en voorzieningen vormen een voor studenten samenhangende onderwijsleeromgeving. Oordeel: goed Bevindingen Opleidingsprogramma Het panel heeft zowel voorafgaand als tijdens de audit het volledige programma van de bacheloropleiding Werktuigbouwkunde bestudeerd. Daarbij heeft het vooral gekeken of het programma de beoogde eindkwalificaties ook daadwerkelijk ontwikkelt. Relatie beoogde eindkwalificaties met programma In een overzicht heeft de opleiding aan het panel inzichtelijk gemaakt op welke wijze en waar in het programma de eindkwalificaties van de opleiding herkenbaar zijn vertaald naar de leerdoelen van de verschillende modulen. Daarnaast heeft de opleiding een zogenaamd CLOTS-schema opgesteld, waaruit de relatie blijkt tussen de Competenties, Leerdoelen, Onderwijsleeractiviteiten (programmaonderdelen en werkvormen), Toetsvormen en Studiepunten. Ook uit deze gedetailleerde koppeling blijkt een adequate vertaling van de opleidingscompetenties naar de programmaonderdelen. Het panel heeft vervolgens de inhoud van de modulebeschrijvingen, die voor alle studenten via de elektronische leeromgeving toegankelijk zijn, en de daarin opgenomen leerdoelen bestudeerd en komt tot de conclusie dat zowel de leerdoelen als de inhoud van de programmaonderdelen een goede en dekkende uitwerking vormen van de eindcompetenties. Het panel stelt tevens vast dat in het programma sprake is van een juiste verhouding tussen inhoudelijke breedte en diepgang. Ook kent het programma in overeenstemming met de doelstelling van de opleiding een stevige praktische oriëntatie. Dit wordt door alle studenten waarmee het panel sprak als buitengewoon positief, en als karakteristiek van het programma, ervaren. Didactisch model: constructivistisch en competentiegericht De opleiding benadert het onderwijs constructivistisch en competentiegericht. Het bedenken, ontwikkelen en realiseren van werktuigbouwkundige producten vraagt naar het oordeel van de opleiding om een ontwerpgerichte en praktijkgerichte omgeving. De opleiding heeft zowel haar didactiek als de leeromgeving afgestemd op deze eisen. Studenten realiseren zelf producten, omdat dit de ontwerp- en constructievaardigheden van de student versterkt. Het zelf kunnen produceren van prototypes vereist moderne faciliteiten, waarover de opleiding beschikt (zie ook fysieke leeromgeving ). De Venlose studie werktuigbouwkunde is nadrukkelijk gericht op het leren studenten te leren, zodat zij toekomstige ontwikkelingen kunnen bijhouden. Studenten doen vooral ook in de projecten samen met andere studenten relevante ervaring en kennis op die hen in de toekomst helpen weer nieuwe kennis te genereren. Als voorbeelden hiervan noemt de opleiding dat studenten tijdens hun studie gebruik leren maken van de zogenaamde eindige-elementenmethode bij het doen van sterkteberekeningen of dat zij leren de principes van het parametrisch ontwerpen toe te passen. Hobéon Certificering Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Werktuigbouwkunde, Fontys Hogeschool Venlo, versie

17 In dit beeld past ook de bewuste keuze van de opleiding om met gemengde groepen te werken: havisten, vwo ers en mbo ers, Nederlanders en Duitsers, WTB ers en IPO ers. De opleiding ziet hierin een verrijking van het leerproces. Een opvatting die, zo bleek het panel tijdens de audit, gedeeld wordt door zowel de studenten als de docenten. Gedurende de opleiding worden vakspecifieke en generieke competenties ontwikkeld. Zo moet een afgestudeerde WTB er een machine of delen ervan kunnen ontwerpen en produceren. Daarnaast werkt hij aan de ontwikkeling van generieke competenties, zoals effectief communiceren. Een werktuigbouwkundig ingenieur dient immers datgene wat hij heeft ontwikkeld over het voetlicht te kunnen brengen en daarover samen met anderen van gedachten te kunnen wisselen, en dat vaak ook nog in een multidisciplinaire en/of internationale omgeving. De competenties om de werktuigbouwkundig ingenieur hiermee toe te rusten, komen aan bod in zowel de hoor- en instructiecolleges als de projecten, de stage en het afstudeerwerk. In een drietal competentie-assessments (in het kader van Studieloopbaanbegeleiding) aan het einde van de propedeuse, na de stage en bij het afstuderen analyseert de student zijn eigen ontwikkeling en toont hij deze zelf te kunnen vormgeven. In deze context heeft de opleiding voor een mix aan werkvormen gekozen, die het competentiegericht leren moeten faciliteren. In het binnenschoolse programma hanteert de opleiding werkvormen als instructie- en hoorcolleges, praktijkonderwijs (practica) en projectonderwijs. In de buitenschoolse setting (ca. 25% van de opleiding) hanteert de opleiding excursies, een bedrijfsstage en een afstudeerfase binnen een bedrijf. Het panel heeft met alle interne betrokkenen zoals het management, de docenten en de studenten gesproken over het didactisch concept van de opleiding en over de wijze waarop dit het bereiken van de eindkwalificaties van de opleiding faciliteert. Zowel docenten als studenten zijn zeer tevreden over de wijze waarop hun onderwijs is ingericht. Het wordt door studenten als inspirerend en buitengewoon praktijkgericht ervaren. Structuur en vormgeving Het curriculum van de bachelor bestaat uit een major van 7 semesters en een minor van 1 semester. Een semester bestaat uit 20 studieweken, verdeeld in twee kwartesters die ieder worden afgesloten met een tentamenperiode. De opleiding omvat een propedeuse (semesters 1 en 2) en een hoofdfase (semesters 3 t/m 8). De hoofdfase bestaat uit een kernfase (semesters 3, 4 en 5) en een ingenieursfase (semesters 6, 7 en 8). Semester 1 t/m 4 brengt de student op school door en semester 5 in een bedrijf (stage). Tot de ingenieursfase behoren een vrij te kiezen minor (semester 6), een binnenschools semester (semester 7) en de afstudeerperiode in het bedrijfsleven (semester 8). Schematisch ziet het programma er als volgt uit: Propedeuse Hoofdfase Kernfase Ingenieursfase S1 S2 S3 S4 S5 S6 S7 S8 Binnenschools Binnenschools In bedrijf Minor Binnenschools In bedrijf Projecten, (werk)colleges, praktijkvakken Projecten, (werk)colleges, praktijkvakken Stage (vrij te kiezen) Projecten, (werk) colleges, praktijkvakken Afstuderen (bedrijf) De binnenschoolse semesters hebben een opbouw in leerlijnen. Kennis en vaardigheden worden ontwikkeld in de drie domeinspecifieke leerlijnen: ontwerpen, construeren en produceren. Daarnaast is er een algemene leerlijn waarin studenten ondersteunende vakken krijgen aangeboden als wiskunde, natuurkundige vakken en communicatieve vaardigheden. Hobéon Certificering Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Werktuigbouwkunde, Fontys Hogeschool Venlo, versie

18 In de integrerende projectlijn worden de kennis en vaardigheden uit de werktuigbouwkunde samengebracht met bijv. communicatieve vaardigheden. In semester zes kan een student kiezen uit minoren die ofwel door de opleiding ofwel Fontys breed worden aangeboden. Een voorbeeld van een Fontysbrede minor is Ondernemerschap. De opleidingsminoren verdiepen een bepaald domein binnen het vakgebied van de Werktuigbouwkunde; zo is er bijvoorbeeld de opleidingsminor Integrated Product Development, die nader ingaat op de verwevenheid van de diverse disciplines die nodig zijn om producten te ontwikkelen, te realiseren en op de markt te brengen. Op de vraag aan een student waarom hij had gekozen voor deze minor, antwoordde hij dat deze minor IPD goed aansluit op zowel Werktuigbouwkunde als IPO: We zijn nu een elektrisch aangedreven driewielertje aan het ontwikkelen. Dat heeft naast IPO- en werktuigbouwkundige aspecten, ook bedrijfskundige elementen (kostprijsberekening, investeringsberekeningen met scenario's). De minor is vorig jaar als pilot gestart, inmiddels bijgesteld en zal door de opleiding nog verder worden ontwikkeld. Een belangrijke pijler van het programma vormt de keuze voor een gemeenschappelijke propedeuse met de zusteropleiding Industrieel Product Ontwerpen (IPO). Dit leidt voor studenten tot een breed perspectief op het vakgebied en de mogelijkheid om na het eerste jaar te kiezen voor Werktuigbouwkunde of IPO. Per jaar is er, volgens de gegevens van de opleiding, een beperkt aantal studenten dat switcht. Ook na de propedeuse volgen studenten Werktuigbouwkunde en IPO nog vakken gezamenlijk. Samenhang Het gehele programma is geordend rond de vijf eerder genoemde leerlijnen. De leerlijnen ontwerpen, construeren en produceren zijn inhoudelijk samenhangend doordat ze de stappen in een ontwerpproces weerspiegelen. Door de opleiding heen vindt bij terugkerende vakken telkens verdieping en/of specialisatie plaats, waardoor de complexiteit toeneemt. De projectlijn vormt een praktische integrale toepassing van kennis en vaardigheden uit de leerlijnen ontwerpen, construeren en produceren en de kennis- en vaardigheidsgebieden uit de algemene leerlijn, zoals sociale en communicatieve vaardigheden. De projecten zijn door de gehele opleiding geprogrammeerd en nemen in complexiteit en de mate van zelfsturing toe; uiteindelijk monden de projecten uit in de eindopdracht die de student zelfstandig binnen een bedrijfscontext dient uit te voeren. In horizontale zin is er sprake van afstemming tussen de projectcases en de aangeboden kennis en vaardigheden in de domeinspecifieke modules en de algemene modules. Ook is er sprake van samenhang tussen de vakken binnen één leerlijn en tussen de leerlijnen onderling. Tevens zijn de verschillende deelmodules de theorie (bijv. productietechnieken/ materiaalkunde) en de praktijk (de practica) binnen één leerlijn op elkaar afgestemd en is er een duidelijke relatie tussen de activiteiten die de student binnenschools uitvoert of voorbereidt en de activiteiten die deel uitmaken van het buitenschools programma, zoals stage/afstuderen of excursies. Een ander samenhangbevorderend element bestaat eruit dat het programma in ieder semester één centraal inhoudelijk aandachtsgebied kent, waarop alle modules aansluiten. Voorbeelden hiervan zijn verlichting (S1), wonen (S2), bewegen (S4). Deze thema s zijn altijd inhoudelijk relevant, voldoende bruikbaar in het onderwijsleerproces en intrinsiek motiverend. De studenten met wie het panel sprak, zeiden dit ook zo te ervaren en stelden zonder uitzondering het programma samenhangend, transparant en inspirerend te vinden. Vooral over de combinatie tussen theorie en praktijk zijn de studenten lovend; met name voor de Duitse studenten heeft dit een duidelijk meerwaarde boven een gelijksoortige opleiding in eigen land. Hobéon Certificering Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Werktuigbouwkunde, Fontys Hogeschool Venlo, versie

19 Beroepsgerichtheid en actualiteit De opleiding hanteert als belangrijk uitgangspunt dat de studenten praktijkgericht bezig zijn. Het zelf realiseren van producten is daarom een van de vaste onderdelen van projecten, vanuit de gedachte dat dit de ontwerp- en constructievaardigheden van de student scherpt. Dit past ook in het maak-gerichte profiel van de opleiding. Door zijn deelname aan de projecten leert de student in een zo authentiek mogelijke situatie te opereren. Hij verwerft zo niet alleen kennis en vaardigheden, maar ook leert hij de beroepspraktijk kennen en vooral hoe hij zich daarbinnen kan en behoort te bewegen. Door in teams te werken, waarbij de projecten moeten worden gepresenteerd, ontwikkelen studenten ook algemene beroepsvaardigheden en een beroepshouding. Projecten die direct afkomstig zijn uit het bedrijfsleven heeft de opleiding vooral geprogrammeerd in het 7e semester, maar veel minder in de eerste fase van de studie. Daaraan is echter wel behoefte, bevestigen zowel studenten, docenten als ook de werkveldvertegenwoordigers met wie het panel sprak. Het management van de opleiding erkent dit en heeft plannen in voorbereiding om meer real-life cases te ontwikkelen voor het tweede leerjaar, de kernfase van de studie. Via excursies, beurzen en gastcolleges komt de student in elk van de binnenschoolse semesters één tot twee keer in contact met actuele en beroepsgerichte thema s uit de beroepspraktijk. Vierdejaarsstudenten zijn aspirant-lid van de alumnivereniging van de afdeling Techniek, waar tijdens bijeenkomsten (ca. 3 tot 4 keer per jaar) uitwisseling van kennis en ervaring centraal staat. Alumni worden door de opleiding betrokken bij het programma. Vierdejaarsstudenten gaan naar alumni in bedrijven om hen te bevragen over werk, sollicitatietrajecten en de aansluiting van het werk op de opleiding. Als concreet voorbeeld van de actuele beroepsgerichtheid heeft de opleiding de kostencalculatie al in het ontwerptraject meegenomen. Dit speelt een rol in de projecten, maar ook in de conceptontwikkeling (design-to-value). Ook vanuit de product-lifecycle wordt al in het eerste jaar aandacht besteed aan het aspect kostprijs in relatie tot het concurrerend zijn van een product, geeft één van de docenten tijdens de audit aan; studenten bevestigen dit in een latere fase van de audit. Het panel merkt daarbij wel op dat het kostenbewust ontwerpen meer inhoudt dan dat studenten een kostencalculatie moeten kunnen maken van hun ontwerp en dus het resultaat in prijstechnisch opzicht kunnen vaststellen. Ook het actief sturen van het ontwerp op de kosten in verhouding tot de functionele waarde acht het panel daarbij van belang en kan, naar het oordeel van het panel, nog sterker in het programma worden geïntegreerd (zie ook de Aanbevelingen). Het College van Gecommitteerden duidt nieuwe ontwikkelingen in het werkveld die vervolgens door de Curriculumcommissie op hun betekenis voor de doorwerking in het curriculum worden beoordeeld. Het panel heeft tijdens de audit verslagen van bijeenkomsten van het College van Gecommitteerden ingezien en vastgesteld dat deze inhoudelijke reflecties bevatten op het programma, alsook suggesties voor bijstelling, bijvoorbeeld ten aanzien van gehanteerde methoden, maar ook over het opnemen van CAD/CAM-toepassingen in het curriculum. Tevens organiseert de opleiding studiedagen die aan de doorontwikkeling van het curriculum gewijd zijn. Voorbeeld van een recente vernieuwing in het curriculum is ook het wiskundeonderwijs. Dit is geheel op de schop gegaan. De achtergrondkennis bij mbo-studenten bleek te gering om wiskunde te kunnen volgen, waardoor er een reparatietraject is opgezet. Concreet betekent dit dat er nu meer rekenen en algebra wordt aangeboden gedurende de eerste 14 weken in de propedeuse, legt een docent uit. De studenten met wie het panel sprak, bevestigden dit. Het werkveld is enthousiast over de wijze waarop de opleiding de terugkoppeling verzorgt over uitgevoerde projecten. We hebben meegedaan aan een externe ontwerpwedstrijd, waarbij een lift moest worden ontworpen voor een woonproject in Nepal. Ook was er laatst een project waarbij studenten de verschillen tussen diverse landen/culturen moesten uitzoeken. De Hobéon Certificering Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Werktuigbouwkunde, Fontys Hogeschool Venlo, versie

20 contacten daarover met de opleiding zijn altijd goed en intensief, aldus een werkveldvertegenwoordiger tijdens de audit. Op grond van deze bevindingen heeft het panel vastgesteld dat de opleiding goed in control is over de nieuwe ontwikkelingen in het werkveld, zowel via haar contacten met het College van Gecommitteerden (beroepenveldcommissie) als de verschillende afstudeerprojecten. Literatuur en internationale oriëntatie De opleiding hanteert een literatuurlijst die, naar het oordeel van het panel, de standaardwerken bevat die voor een hbo-opleiding werktuigbouwkunde relevant zijn. Een beperkt aantal werken (4) uit de verplichte literatuurlijst is in de Engelse taal. Meer Engelstalige en/of Duitstalige literatuur (niet uitsluitend voor de Duitse studenten) acht het panel wenselijk, mede in het licht van de sterke internationale oriëntatie die de opleiding stelt na te streven: Wij proberen studenten zoveel mogelijk op te leiden vanuit het perspectief dat zij straks werk vinden in een internationale context. Dat betekent bijv. leren samenwerken tussen culturen. De aanwezigheid van Duitse studenten is daartoe een mooie ingang, aldus het management tijdens de audit. De opleiding biedt enkele vakken als Drawing and Sketching, Engineering & Construction en CAD (deels in de projecten) in het Engels aan in het kader van Internationalisering. Het werkveld suggereert tijdens de audit dat het aanbeveling verdient het gehele programma in de Engelse taal aan te bieden. Dit zou bovendien het voordeel opleveren dat zowel de Nederlandse als Duitse studenten, die overigens goed gemixt zijn, een vergelijkbare uitgangspositie hebben en dat beide groepen een betekenisvolle vreemde taal leren. Ook zou dit naar het oordeel van de werkveldvertegenwoordigers tot gevolg kunnen hebben dat een echte internationaal georiënteerde studiegemeenschap ontstaat met veel meer nationaliteiten. Zowel de Duitse als Nederlandse studenten ondersteunden tijdens de audit dit beeld. Ook signaleerden zij een behoefte aan meer kennis van het Engels, vooral het technisch Engels. Een signaal dat het panel in overeenstemming acht met de kwaliteit van het Engels in de eindwerkstukken die het heeft beoordeeld (zie ook Standaard 3). Slechts een beperkt aantal studenten voert buitenlandstages uit. De opleiding zegt dit echter wel te promoten, maar stelt dat de karakteristiek van de gemiddelde werktuigbouwkundige ervoor zorgt dat deze minder de neiging heeft zich internationaal te oriënteren. Tijdens de audit meldt een student dat het lastig is om een inhoudelijk goede werktuigbouwkundestage te vinden in het buitenland. Voor Duitse studenten is het vinden van stageplaatsen in Duitsland overigens geen probleem. De lijst met stage- en afstudeerbedrijven van de opleiding bevat een beperkt aantal stagebedrijven in het buitenland, waaronder in Duitsland, Zwitserland en Groot- Brittannië. Alumni, die wel beschikken over een uitgebreide internationale ervaring, onderstrepen tijdens de audit het belang van een buitenlandstage voor de ontwikkeling van hun beroepsbeeld en hun mogelijkheden op de arbeidsmarkt. Het panel is het eens met de opvatting van de werkveldvertegenwoordigers en alumni, die signaleren dat er binnen de opleiding wel internationaal georiënteerde activiteiten plaatsvinden, maar dat de opleiding in dezen niet normstellend is, noch naar zichzelf waar het gaat om de eigen ambities, noch naar de studenten. De opleiding zou, naar het oordeel van het panel, hieraan een duidelijke push moeten geven, buitenlandstages meer moeten stimuleren en een eventuele verplichtstelling hiervan moeten overwegen (zie ook Standaard 1). Onderzoeksvaardigheden De opleiding heeft het ontwikkelen van onderzoeksvaardigheden geïntegreerd in het curriculum. Het fundament voor het uitvoeren van toegepast onderzoek en de ontwikkeling van kennis en beroepsvaardigheden wordt gelegd in theoretische vakken, zoals methodologie, statistiek en natuurkundige vakken, maar ook in praktische vakken als modelleren en simuleren, materiaalkunde en meettechniek. Hobéon Certificering Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Werktuigbouwkunde, Fontys Hogeschool Venlo, versie

21 In projecten, waar onderzoek altijd deel van uitmaakt, biedt de opleiding studenten cases aan waar zij de opgedane kennis en vaardigheden moeten toepassen in een integraal ontwerpproces. Deze cases zijn zo authentiek mogelijk, waardoor de student niet alleen kennis en vaardigheden verwerft, maar ook leert zich te bewegen binnen de beroepspraktijk van de werktuigbouwkunde. Bij een aantal projecten heeft de opleiding gedefinieerd welk type onderzoek de student moet doen. In de projecten zoekt de student soms individueel naar oplossingen, soms ook in een groep, in samenwerking met anderen. De student leert zo alternatieven te onderzoeken, af te wegen en keuzes te maken die zijn afgestemd op de randvoorwaarden. De uit te voeren onderzoeken nemen gaandeweg de studie in complexiteit toe en monden in de ingenieursfase uit in onderzoeksprojecten voor en in het bedrijfsleven. Door samen te werken en projecten zowel schriftelijk als mondeling te presenteren, leren de studenten algemene beroepscompetenties en communicatieve vaardigheden te beheersen. De opleiding heeft in Venlo geen lectoraten die goed aansluiten op werktuigbouwkunde. Eén van de docenten maakt deel uit van de kenniskring bij de opleiding Werktuigbouwkunde van Fontys-Eindhoven. Daartoe is hij twee dagen per week in Eindhoven en vooral bezig met een zorggroepproject. Studenten in Venlo kunnen deze docent-onderzoeker gebruiken om in Eindhoven zaken te onderzoeken, uit te werken. Gevraagd naar de opbrengst hiervan voor de Venlose opleiding, antwoordt de docent-onderzoeker : Op de twee dagen in Eindhoven zit een multiplier effect. De opgedane kennis deel ik met collega-docenten in Venlo en daardoor zijn projecten ook vaak een resultante van onderzoek. Als voorbeeld noemt hij een bedrijfsproject in Semester 7 dat direct is ontleend aan een praktijkprobleem van een bedrijf in de regio, dat op zoek is naar snijparameters. Dit wordt vervolgens niet alleen een interessant project voor de studenten, maar ook een project met een direct effect voor het bedrijf in kwestie. Hoewel de docent-onderzoeker sterk gericht is op kennisdeling en er daardoor sprake is van een goede verbinding tussen onderwijs, bedrijfsleven en onderzoek, vindt het panel het aantal van één docent te gering en te kwetsbaar om onderzoek in de opleiding te verankeren. Het management van de opleiding streeft op het gebied van de lectoraten naar samenwerking met Eindhoven, zodat je gezamenlijk goed en fundamenteel onderzoek kunt doen. Bij de kenniskring van Eindhoven zijn ook studenten uit Venlo betrokken; het panel heeft met hen niet gesproken. Uit de gesprekken met docenten en studenten, evenals uit de door de opleiding geleverde eindwerkstukken (zie Standaard 3) maakt het panel op dat er nog te weinig sprake is van een systematische afstemming tussen docenten met betrekking tot de bewaking van de reikwijdte van uit te voeren onderzoek. Het panel bepleit een scherpere controle hierop door de opleiding en het College van Gecommitteerden. Ook zou de opleiding naar het oordeel van het panel in de afstudeerfase meer aandacht moeten besteden aan de richtlijnen ten aanzien van literatuuronderzoek. Deze richtlijnen worden weliswaar al in de propedeuse binnen het vak Communicatie behandeld, maar lijken tijdens de afstudeerfase toch weer wat te zijn weggezakt. Studeerbaarheid: flexibilisering, facilitering en informatievoorziening Elk semester heeft een gelijk gepland aantal uren studiebelasting. Ieder kwartaal heeft de student 6 tot 8 modulen, waaronder één project. De structuur van een semester in de propedeuse en kernfase is transparant. Colleges, projecten, inhaalactiviteiten, tentamens en herkansingen zijn evenwichtig geprogrammeerd. Recent heeft de opleiding een wijziging doorgevoerd, nadat bleek dat de module General Engineering Skills met relatief veel vaardigheidstrainingen het lesrooster in het eerste kwartester overbelastte. Besloten is toen om met projectonderwijs pas te starten na afronding van deze module. Ten aanzien van de persoonlijke aandacht en de studeerbaarheid van het programma memoreren veel studenten, waaronder met name ook de Duitse studenten, tijdens de audit de relatief kleine klassen. Daardoor is er meer contact tussen docenten en studenten, en ook de studenten onderling. Hobéon Certificering Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Werktuigbouwkunde, Fontys Hogeschool Venlo, versie