De Creatieve Stad. GroenLinks Leiden. De Creatieve Stad GroenLinks Leiden 3

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "De Creatieve Stad. GroenLinks Leiden. De Creatieve Stad GroenLinks Leiden 3"

Transcriptie

1 De Creatieve Stad GroenLinks Leiden De Creatieve Stad GroenLinks Leiden 3

2 Op weg naar een duurzaam, sociaal en tolerant Leiden De Creatieve Stad De Creatieve Stad GroenLinks Leiden 1

3 Colofon Programmacommissie: Hans van Egdom Prescillia van Noort Reinier van der Hulst Jacqueline Smak Gregoor Yvonne van Delft Marianne van Brussel Robbert van Heuven Joost Hartlief Sander Fieten Beeldredactie: Eline Levering Jacqueline Smak Gregoor Vormgeving en drukwerk: Puntgaaf drukwerk Dit programmaboek is gedrukt op 100 % gerecycled papier 2 De Creatieve Stad GroenLinks Leiden

4 Inhoud De Creatieve Stad Inleiding 4 De Groene Stad 6 De Werkende Stad 12 De Zorgzame Stad 17 De Lerende Stad 20 De Open Stad 24 De Inspirerende Stad 26 De Sportieve Stad 28 De Democratische Stad 30 De Veilige Stad 32 Financieel perspectief 34 De Creatieve Stad GroenLinks Leiden 3

5 De Creatieve Stad Op weg naar een duurzaam, sociaal en tolerant Leiden Inleiding Leiden is een prachtige stad met een mooie historische binnenstad, gelegen tussen het Groene Hart en de kuststreek. De aanwezigheid van de Universiteit en haar studenten in combinatie met een veelheid aan cultuur vormt de basis voor een bruisend stadsleven. De prachtige singels geven de kans om te werken aan een langgerekt park dat de mogelijkheid geeft om ook in de binnenstad rust te zoeken en te recreëren. Maar er is nog veel werk aan de winkel. GroenLinks staat voor een solidaire en duurzame samenleving die op tolerante wijze ruimte geeft aan de diversiteit in de stad waardoor iedereen op een ontspannen manier kan meedoen en genieten. Dat is geen geringe opgave in een tijd waarin sprake is van een economische crisis en een klimaatscrisis. Alle aanwezige creativiteit, van overheid en burgers, dient daarom te worden aangewend om samen te werken aan de stad waar we van dromen. Een creatieve overheid is nodig, omdat de oplossingen voor problemen als het gaat om het klimaat, de economie en de oplopende kosten in de zorg, alleen kunnen worden opgelost door slimme verbanden te leggen. Verduurzaming betekent ook werkgelegenheid en economische kansen, nadruk op onderwijs en creativiteit betekent slimmere burgers die zich voor de samenleving in kunnen zetten. Wijkgericht werken, zorg, jongerenwerk, veiligheid, wonen en leefbaarheid zijn geen aparte beleidshoofdstukjes, maar moeten in samenhang worden gezien. Wij doen daarvoor in dit programma een voorzet. Behalve in een creatieve overheid gelooft GroenLinks in de kracht van de Leidse burger die veel in zijn stad mogelijk wil maken. Dat blijkt alleen al uit allerlei burgerinitiatieven. In Leiden stranden deze vaak omdat ze op het stadhuis te weinig gehoord worden, of het nu gaat om initiatieven op het gebied van milieu, zorg, cultuur of de inrichting van de stad. GroenLinks is van mening dat de vernieuwing de komende jaren gezocht moet gaan worden bij de energie van de Leidse burgers die hun stad duurzamer, zorgzamer, groener en leuker willen maken. Het besef groeit dat de overheid niet alles kan en dat bewoners samen dingen voor elkaar kunnen krijgen 4 De Creatieve Stad GroenLinks Leiden

6 die we nooit hadden verwacht. Denk aan de vele vrijwilligers en mantelzorgers die een geweldig sociaal netwerk hebben gebouwd. Denk aan het Stadslab dat met steeds nieuwe sprankelende ideeën, zoals het Singelpark, komt. Denk aan burgers die als alternatief voor een vervuilende Rijnlandroute het plan van de Churchillavenue hebben bedacht. Denk aan alle kunstenaars die via hun kunst allerlei nieuwe, creatieve verbindingen leggen binnen de stad en tussen Leidenaars of aan alle groene initiatieven die de laatste jaren door Leidenaars zelf zijn ontplooid. Voor GroenLinks is het nooit een probleem om Leidse burgers te vinden die ons jaarlijkse Groene Lintje verdienen. Nu het kabinet-rutte heel veel bezuinigt en tegelijkertijd meer taken bij de gemeente neerlegt, kunnen we deze Leidse creativiteit als een kans zien. GroenLinks wil de mogelijkheden van de Leidse burgers benutten om een leefbare en leuke stad te krijgen. Dat betekent natuurlijk wel dat de overheid ervoor moet zorgen dat deze actieve burgers de ruimte krijgen. De gemeente moet aanjager gaan worden van de initiatieven die onze stad kent en die zoveel mogelijk faciliteren. Soms kan dat doordat initiatiefnemers subsidie krijgen om ruimte en faciliteiten te kunnen bekostigen om aan de slag te kunnen. Een andere keer helpt de gemeente door mee te denken of makkelijk vergunningen te verlenen. Natuurlijk realiseert GroenLinks Leiden zich dat het kabinet door alle maatregelen veel goede zaken wegbezuinigt die we een warm hart toedragen. We staan daarom pal voor het Leidse minimabeleid en zullen ervoor waken dat de zwakkeren in de samenleving niet aan hun lot worden overgelaten. Het gemeentebestuur moet daarom heldere keuzes maken. Liever een goed minimabeleid dan overbodige parkeergarages in de binnenstad. Liever een goed fietsnetwerk dan meer autowegen die nog meer auto s aantrekken. Liever een verantwoord milieubeleid met aandacht voor mens en dier en voor een groene economie dan een economie gebaseerd op onverantwoordelijk kortetermijndeken. Een ander beleid is nodig. De crisis brengt veel mensen in een moeilijke situatie. Maar GroenLinks wil niet bij de pakken neerzitten. Wij hebben ideeën om de crisis te lijf te gaan. Die ideeën kunt u lezen in dit programma. En onze ideeën willen we zoveel mogelijk verbinden. Of het nu gaat om werk, gezondheid, cultuur, zorg, groen, sport of onderwijs, alle onderwerpen hebben betrekking op het welzijn van de Leidse inwoners. Daarom moet wat GroenLinks betreft het beleid zoveel mogelijk in zijn onderlinge samenhang worden ontwikkeld. Wij willen een creatieve, zorgzame, solidaire en duurzame stad. Een stad waar het fijn is om te leven. Dat is wat GroenLinks de komende vier jaar wil bereiken. Als u dat ook wilt dan weet u waar u op moet stemmen. Dan gaan wij werk maken van de creatieve stad die Leiden is. De Creatieve Stad GroenLinks Leiden 5

7 De Groene Stad PStheater-Foto Luca di Tommaso Leiden is een mooie plek om te leven. Dichtbij het groen en de zee en met een mooie historische binnenstad. Op die binnenstad zijn we niet alleen trots, maar hij is bovendien belangrijk voor de stedelijke economie. Maar Leiden is ook een stad die bijna helemaal is volgebouwd. De beperkte ruimte die we in Leiden hebben, is een extra uitdaging voor vraagstukken die te maken hebben met wonen, groen en bereikbaarheid. Geen van die aspecten kun je los van elkaar zien en daarom zitten ze elkaar nogal eens in de weg. Dat vraagt om creatieve oplossingen. Leiden moet een compacte stad zijn, waarin wonen, werken en de publieke ruimte op elkaar zijn afgestemd. De compacte stad is wat GroenLinks betreft duurzaam in alle betekenissen van het woord: er moet bij het innovatief inrichten van de stad ruim baan zijn voor openbaar vervoer en de fiets en er moet aandacht zijn voor klimaat en groen, voor historisch en cultureel erfgoed en voor hergebruik van gebouwen. Groen Groen heeft een positieve invloed op de leefbaarheid van de stad. Het verbetert op een simpele en goedkope manier de kwaliteit van de openbare ruimte en de gezondheid van mensen. In een dichtbebouwde stad zorgt groen voor een plek om buiten te bewegen, te spelen en te recreëren. Het Singelpark is hier een goed voorbeeld van. Maar de gemeente kan meer doen. Denk bijvoorbeeld aan het beschikbaar stellen van braakliggend terrein of vrije ruimte voor stadlandbouw of voor natuurspeelplaatsen zoals de Torteltuin of de biodiversiteitstuin van Vrij Groen. Groen bestaat in wijken als intuinstadwijk, Zuid-West, maar ook in de Burgemeesters- en professorenwijk en Dieperhout, vrijwel altijd uit een grasveld. Groen gebied kan veel creatiever worden ingericht, waarbij biodiversiteit extra aandacht kan krijgen. Te denken valt aan stadslandbouw, plukparken, wilde tuinen en bloemenvelden met bijenhotels. Het groen inrichten van de wijken gaat volgens GroenLinks het beste in samenspraak met de bewoners. De gemeente komt met een plan voor elke wijk waarin wordt gekeken op welke manieren de 6 De Creatieve Stad GroenLinks Leiden

8 wijk groener gemaakt kan worden. Groene daken en groene gevels worden gestimuleerd. De gemeente geeft daarin het goede voorbeeld. De gemeente Leiden stopt nog in 2014 met het gebruik van het giftige onkruidbestrijdingsmiddel RoundUp en gaat over op een meer milieuvriendelijke variant. Alle groengebieden, van de Oostvlietpolder tot het Kooipark en het Wijkpark in de Merenwijk, worden met elkaar verbonden via groene zones. Het Singelpark gaat het centrum vormen van dat grote groene park. stadsschapen om het groen bij te houden. Met het plasticvissen toont GroenLinks telkens aan hoeveel plastic er nu nog in het leefmilieu van mens en dier belandt. De gemeente moet zorgen voor grachten die vrij zijn van plastic en ander zwerfafval. Niet alleen door beter en creatiever schoon te maken, maar ook door het invoeren van ecobekers bij evenementen. De grachten worden zo schoon dat je er in kan zwemmen. Er komt een stadsstrand en er komen zwemtrapjes in de grachten. GroenLinks wil het scheiden van afval in Leiden stimuleren. Daarom wordt het aanbod aan papier- glas- en plasticbakken vergroot, met name in de wijken buiten het centrum. Aandacht voor groen en dierenwelzijn kan niet vroeg genoeg beginnen. Kinderen moeten daarom op school Natuur en Milieueducatie krijgen en alle kinderboerderijen blijven open. De gemeente stimuleert scholen mee te doen met de Nationale Boomplantdag en Natuurwerkdagen. Bestaand groen blijft groen. De Groene Kaart waarin tegen kap beschermde bomen staan opgenomen wordt uitgebreid en voor burgers toegankelijk. Leidenaren kunnen op interactieve wijze bomen aanmelden om te beschermen tegen kap. Het groenbeheer en het onderhouden van de walkanten moet ecologisch en met aandacht voor (het verbeteren van) de biodiversiteit gebeuren. Leiden krijgt een kudde De Creatieve Stad GroenLinks Leiden 7

9 Stadsdieren Dieren zijn ook stadsbewoners. Ze verdienen daarom hun eigen ruimte in de stad. Om die reden wordt bij de inrichting van de schaarse Leidse ruimte ook rekening gehouden met de behoeften van de stadsdieren. Het weidevogelgebied in de Oostvlietpolder wordt verder uitgebreid. Dit kan, omdat wat GroenLinks betreft de RijnlandRoute niet doorgaat. Bijen zijn essentieel voor de voortplanting van veel bloemen, bomen en planten. Ze zijn inmiddels een bedreigde diersoort geworden. Naast een meer milieuvriendelijke manier van onkruidverdelging komen er meer bijenhotels en worden bewoners met daktuinen gestimuleerd bijen te houden. Er zijn in de stad talloze initiatieven die Leiden diervriendelijker willen maken, zoals de Egelopvang en Kat uit de Gracht. Deze initiatieven worden door de gemeente ruimhartig ondersteund. Het dierenasiel in de Stevenshof wordt uitgebreid. Mocht dit niet mogelijk zijn dan wordt er in Leiden een nieuw asiel geopend bijvoorbeeld als dependance van het huidige asiel op een andere locatie. Circussen met wilde dieren zijn niet welkom in een diervriendelijke stad als Leiden. De gemeente zal er alles aan doen om deze circussen niet op haar grondgebied toe te staan. Klimaat De energievraag neemt toe, de voorraden fossiele brandstoffen nemen af, met stijgende energieprijzen tot gevolg. De uitstoot van CO2 leidt steeds merkbaarder tot klimaatverandering. Daarom is een goed en helder klimaatbeleid van groot belang, dat mensen, bedrijven en organisaties helpt om in beweging te komen en hun gedrag te veranderen. GroenLinks wil het energiegebruik verminderen en stimuleren dat we meer duurzame lokale energiebronnen gebruiken, zoals de wind en de zon. We zetten in op een klimaatneutraal Leiden in Daarbij nemen inwoners meer het heft in eigen handen. Mensen investeren zelf in het isoleren van hun woningen en het plaatsen van zonnepanelen. De rol van de gemeentelijke overheid ligt niet in het organiseren of subsidiëren van initiatieven, maar wel in het stellen van heldere doelen en het aanjagen en faciliteren van de initiatieven die er uit de samenleving komen. De gemeente Leiden zal bij de Rijksoverheid wel blijven pleiten voor duurzaamheidssubsidies voor particulieren. 8 De Creatieve Stad GroenLinks Leiden

10 Door klimaatverandering krijgt Leiden steeds meer te maken met extreem weer. Al dat water moet ergens heen, maar dat is in Leiden lastig, omdat het een van de meest versteende gemeenten van Nederland is. Dat vraagt om creatieve oplossingen. De gemeente Leiden wordt als organisatie in de volgende collegeperiode klimaatneutraal. De gemeente geeft het goede voorbeeld als het gaat om de eigen panden, het gemeentelijke wagenpark, het gemeentelijke aanbesteding- en inkoopbeleid en het gebouwenbeheer van scholen. Leiden gaat eindelijk klimaatprestaties meten, de resultaten publiceren en vergelijken met andere gemeenten. Samen met partners, zoals Energiek Leiden, wordt een lokale energiestrategie ontwikkeld. De prestatieafspraken met corporaties zijn de sleutel om op grote schaal zonnepanelen te installeren en woningen te isoleren om energie te besparen, werk te genereren en woonlasten omlaag te brengen. Er wordt gestreefd een gemiddeld label B voor het gehele woningbezit binnen 10 jaar. Particuliere huurders en woningeigenaren worden ook gestimuleerd om hun woning te verduurzamen via bijvoorbeeld isolatie en zonnepanelen. Er komt een duurzaamheidloket om woningeigenaren en huurders daarbij te ondersteunen. Het energiezuiniger maken van huizen en monumenten wordt makkelijker door het versoepelen van het welstandbeleid, het verminderen van regels voor vergunningen en door het beschikbaar stellen van leningen tegen gunstige voorwaarden die na de terugbetaling weer opnieuw worden uitgeleend. Leiden krijgt vijf windmolens en een windmolencoöperatie waarin bewoners kunnen participeren. Leiden zet zich in voor een structurele vergoeding voor burgers en bedrijven die gezamenlijk duurzame energie opwekken en per saldo meer (duurzame) energie aan het energienet leveren dan ze verbruiken. Een milieuprojectenpot maakt de uitvoering van ideeën en initiatieven uit de stad op het gebied van milieu en duurzaamheid mogelijk. De winning van schaliegas wordt afgewezen, met name omdat er niet op nieuwe vormen van fossiele brandstof moet worden ingezet, maar juist op meer duurzame vormen van energie. Watermanagement wordt een integraal onderdeel bij nieuwe bouw- en infrastructurele projecten. De projecten moeten opgewassen zijn tegen extreem weer. De Creatieve Stad GroenLinks Leiden 9

11 Plekken die gevoelig zijn voor extreem weer, zoals De Kooi, krijgen een waterplein: een plein dat gebruikt kan worden om te recreëren, maar een vijver wordt bij veel regen. De Lange Mare wordt weer open gegraven. Bouwen en wonen Omdat Leiden beperkte ruimte heeft, heeft compacte bouw de voorkeur. Daarbij zijn bebouwing, publieke ruimte en groen nauw vervlochten. Bij bouwprojecten zijn vragen van belang als: is er zo slim mogelijk gebruik gemaakt van de beperkte ruimte? Hoe verbetert de bouw de kwaliteit van de publieke ruimte? Hoe groen en milieuvriendelijk is het project? Nieuwbouw moet altijd een kwalitatieve meerwaarde hebben voor de stad en de openbare ruimte, omdat wonen, werken en recreëren in een compacte stad in elkaar over lopen. Bij het ontwerp staat kwaliteit centraal en is er aandacht voor innovatief en compact bouwen. Daarin is een nieuwe rol weggelegd voor een stedelijke kwaliteitscommissie die adviseert over ruimtelijke projecten. Gebouwen met een cultuurhistorische betekenis zijn belangrijk voor de identiteit van de stad. Daarom heeft herbestemming de voorkeur boven sloop en nieuwbouw. Er moet betaalbare woonruimte zijn voor alle inkomensgroepen. Een gezonde mix van koop- en (sociale) huurwoningen is van belang. Starters, minima en eenpersoonshuishoudens verdienen extra aandacht net als senioren en bijzondere doelgroepen met speciale woonwensen. Een woonomgeving wordt aantrekkelijker als je die (deels) zelf mag inrichten. Bovendien vraagt de vastzittende woningmarkt om innovatieve oplossingen. Daarom moet er meer worden ingezet op zelfbouw en betaalbare klushuizen. Bewoners en hun wensen moeten serieus betrokken worden bij de inrichting van de openbare ruimte in hun straat of wijk. De gemeente moet een veel actievere rol gaan spelen in het herbestemmen van de vele hectares aan leegstaande winkels en kantoren. Zo kan de gemeente stimuleren dat bedrijfspanden worden omgebouwd tot studentenwoningen, ateliers voor kunstenaars, bedrijfsruimtes voor beginnende ondernemers of tot woonruimte voor daken thuislozen. Er komt een leegstandscoördinator. 10 De Creatieve Stad GroenLinks Leiden

12 Bereikbaarheid Schoon verkeer en een betere doorstroming helpen bij het leefbaar maken van Leiden. GroenLinks vindt dat wijken toebehoren aan spelende kinderen, voetgangers en fietsers. De auto is er te gast. De inrichting van de straat wordt daarop aangepast. Zo komt de nadruk van verlichting en inrichting op het comfort en veiligheid van wandelaars op de stoep en bij de bewoners te liggen en niet op het voorbijgaand verkeer door de straat. In wijken waar het kan worden parkeerplekken omgezet in speel- en groenplekken. In nieuwe straten en wijken parkeren auto s niet in het straatbeeld maar onder of achter de huizen. Het wegennet van Leiden is tijdens de spits verstopt. Uitlaatgassen van stapvoets rijdende auto s zorgen voor gezondheidsproblemen. Het oplossen van de bereikbaarheidsproblemen en het wegnemen van gezondheidsrisico s gaan hand in hand. We gaan ook het water gebruiken voor vervoer. Openbaar Vervoer, waterbus en fiets worden zo verbeterd dat ze gelijkwaardige alternatieven worden voor de auto. De Leidse binnenstad wordt volledig autoluw. Alle woonwijken worden op 30 km/u ingericht en auto s zijn er te gast. De verlichting is niet gericht op het verkeer, maar op het verblijf in de straat en dus vooral op de stoep en niet op de weg. Overbodige ondergrondse parkeergarages in het centrum gaan niet door. Dat scheelt 100 miljoen euro en files op de Lammenschansweg, Morsweg, Hoge Rijndijk en Rijnsburgerweg. Bezoekers parkeren buiten het centrum. Er komt een tweede duurzaam mobiliteits centrum (zoals aan de Haagweg) in de bestaande, altijd lege, garage onder het ROC Lammenschans. Het Haagwegterrein blijft open in zijn huidige vorm. De bestaande, veelal lege, parkeergarages in het centrum worden deels ingericht als overdekte, bewaakte fietsenstallingen. Op marktdagen is het fietsparkeren vaak een chaos. Om meer ruimte voor fietsen te creëren worden parkeerplaatsen opgeofferd om fietsparkeerplekken te creëren. Waterbussen ontsluiten wijken die nabij het centrum liggen en goed bereikbaar zijn over het water, te beginnen met een aantal pilot-wijken. Op die manier De Creatieve Stad GroenLinks Leiden 11

13 wordt bestaande infrastructuur van het water toegevoegd aan de huidige mogelijkheden. Regionale (snel) fietsverbindingen lopen door (en niet dood) in Leiden. We starten door de Haagweg en Lammenschansweg fietsvriendelijk te maken. Fietsverbindingen in de stad zijn geasfalteerd en zo veel mogelijk ongelijkvloers. Tussen alle wijken lopen bewegwijzerde fietsverbindingen. Vervoer met de bus van buitenwijken naar het Centraal Station en centrum gaat zonder overstappen. Bussen sluiten naadloos aan op Leiden Centraal, op station Lammenschans en op de regionale snelbussen naar buurgemeenten. De frequentie in de (late) avonduren en op zondag moet worden verhoogd. de Tuinstadwijk is de parkeeroverlast groot. Parkeeroverlast wordt in overleg met de wijken opgelost door betaald parkeren of blauwe zônes. Hoe verder van het centrum, hoe goedkoper. De deelauto wordt gestimuleerd. Dat zorgt ervoor dat auto s minder beslag op de Leidse ruimte leggen. In wijken waar meer plekken zijn dan nodig worden parkeerplekken omgezet in speelplekken of groenstroken. De gemeente creëert in elke wijk oplaadpunten voor elektrische auto s. GroenLinks blijft tegen de RijnlandRoute door de Oostvlietpolder en langs de Stevenshof. Deze variant van de RijnlandRoute is overbodig en onacceptabel. De ChurchillAvenue is een veel beter alternatief. Er komt geen RingWegOost via de Kanaalweg en/of de Zijldijk. Leiden werkt mee aan het zoeken naar mogelijke verbeteringen met draagvlak in de hele regio, zoals via het project LAB071. In Leiden komt, naar Haags voorbeeld, een slooppremie voor vervuilende scooters en brommers. De incheckpoortjes in Leiden Centraal Station en de daarbij horende glazen wanden worden uit de hal van het station verwijderd. Er wordt geëxperimenteerd met het ontsluiten van Leidse wijken met kleine busjes met een hoge frequentie, te beginnen met een proef in de Bockhorst en Zeeheldenbuurt. Met name in Transvaal, de Burgemeesters- en professorenwijk en 12 De Creatieve Stad GroenLinks Leiden

14 De Werkende Stad Leiden heeft een unieke centrale ligging tussen de grote steden van de Randstad. De Universiteit, het LUMC en het Bio Science Park staan garant voor veel werkgelegenheid. Daarnaast zorgt de aanwezigheid van veel jongeren, studenten en forensen voor een bruisend stadsleven dat ook veel toeristen trekt. Deze specifieke Leidse economie vraagt om een beleid waar de kernwoorden duurzaamheid en creativiteit voor GroenLinks centraal moeten komen te staan. GroenLinks vindt dat een Leidse economie die niet gericht is op duurzaamheid geen perspectief biedt voor de toekomst. De combinatie van kennis en cultuur is de kern van de economische kracht van Leiden. De verbinding tussen die twee sectoren wordt gelegd en versterkt door een bloeiende creatieve sector. Juist de creatieve, culturele Leidse ondernemers moeten daarom in het economische beleid van de gemeente voluit worden gesteund. Leiden zou bovendien actief het ontstaan en het clusteren van creatieve broedplaatsen moeten stimuleren, bijvoorbeeld in De Meelfabriek.Daarnaast zal er altijd aandacht moeten zijn voor de groep inwoners die het door de economische recessie niet meer lukt de broek zelf op te houden. Bestrijding van lokale armoede is voor GroenLinks een kwestie van beschaving. De Leidse economie moet kansen bieden voor iedereen. Groene economie De economische én de klimaatcrisis kunnen tegelijkertijd worden aangepakt. Door te investeren in duurzaamheid en alternatieve energiebronnen ontstaan nieuwe banen. Dat noemen we de Green Deal. We willen investeren in het opwekken van duurzame energie, het isoleren van woningen, het herinrichten van bedrijventerreinen en het stimuleren van elektrisch vervoer. Dat levert banen op en een bijdrage aan een gezond milieu. Daarnaast dient de gemeente de Leidse economie stimuleren op punten waar ze nu al sterk is en waarop ze onderscheidend kan zijn ten opzichte van andere gemeenten. Het Bio Sciencepark en de Universiteit zijn zeer belangrijke peilers van die economie. De creatieve economie dient verder uitgebouwd te worden. De Creatieve Stad GroenLinks Leiden 13

15 Samen met de Kamer van Koophandel en Ondernemend Leiden wordt een klimaatconvenant gesloten met winkeliers en bedrijven in de stad om te investeren in duurzaamheid. In het convenant worden gezamenlijke duurzaamheidsplannen, goede voorlichting, het opzetten van een duurzaamheidsloket en het verlenen van subsidies opgenomen. Ook kan worden gedacht aan voorrang bij het verkrijgen van parkeervergunningen bij een schoon wagenpark. In overleg met de regio worden bestaande bedrijventerreinen heringericht en gemoderniseerd. Daarbij staat duurzaamheid voorop en wordt geen groen opgeofferd. Leiden concurreert niet met de omliggende gemeenten, maar bepaalt samen een strategie om de regionale economie te versterken. De gemeente formuleert bij inkoop en bij aanbestedingen ZZP-vriendelijk door bij omzeteisen en clustering van opdrachten uit te gaan van de mogelijkheden van de nieuwe aanbestedingswet en nodigt netwerken van ZZP ers actief uit zich op aanbestedingen in te schrijven. De ontwikkeling van het Bio Science Park verdient alle steun om in nauwe samenwerking met Universiteit en LUMC verder uit te groeien tot een belangrijke kern van de Leidse economie. Het per 1 januari 2013 ingezette beleid om mensen met beperkingen langer thuis te laten blijven wonen, biedt Leiden de kans om zich te profileren als kennisstad op het gebied van Domotica en te investeren in creatieve initiatieven als Living Lab, ten behoeve van een betere kwaliteit van wonen en leven. Leiden onderscheidt zich door een bijzonder winkelaanbod van kleine exclusieve winkels. Daarbij wordt een cluster van op duurzaamheid gerichte winkels gevormd in de Pieterswijk. Leiden streeft ernaar om een FairTrade Gemeente te worden. De lokale economie, de inwoners en de gemeente werken samen aan eerlijke handel. De gemeente stimuleert de combinatie van wonen, werken en winkels in elke wijk om op deze wijze de leefbaarheid te vergroten: werken aan huis wordt gestimuleerd en de kleine wijkwinkelcentra worden behouden. - Winkels mogen elke zondag open, maar de uiteindelijke beslissing daarvoor ligt bij de winkeliers. - Als het aan GroenLinks ligt wordt het eerste Leidse hostel voor jongeren en backpackers snel geopend. Werk en Inkomen Door de economische crisis ervaren veel mensen wat het betekent om geen werk of te weinig inkomen te hebben. Armoede komt steeds vaker voor en een toenemende groep mensen komt daardoor in een sociaal isolement terecht. De gemeente Leiden kan een rol spelen bij het begeleiden van mensen naar werk en hen stimuleren om mee te doen in de samenleving. GroenLinks realiseert zich maar al te goed dat op dit moment de betaalde banen niet voor het oprapen liggen en dat er vanuit de landelijke 14 De Creatieve Stad GroenLinks Leiden

16 overheid steeds minder geld beschikbaar is om op lokaal niveau mensen te ondersteunen bij werk en inkomen. Maar het mag niet zo zijn dat inkomensbeleid geen prioriteit meer heeft in Leiden. GroenLinks geeft niemand op en wil op basis van de mogelijkheden van mensen kansen bieden die leiden tot het actief participeren in de samenleving met een inkomen dat een menswaardig bestaan garandeert. Dat betekent tegelijkertijd dat de handreiking van de gemeente Leiden niet vrijblijvend is. Een passend en perspectiefvol aanbod om actief mee te gaan doen kan niet zomaar geweigerd worden. Voorkomen van armoede wordt het speerpunt in het Leidse inkomensbeleid. Het budget voor het minimabeleid zal niet ter discussie komen te staan. Dit geld wordt zoveel mogelijk ingezet om mensen met een laag inkomen te laten meedoen met sport, cultuur en sociale activiteiten. In het armoedebeleid gaat de schuldhulpverlening een meer centrale en regisserende rol innemen waardoor de problemen van mensen niet meer afzonderlijk van elkaar worden behandeld. Wachtlijsten moeten zoveel mogelijk voorkomen worden. Leiden neemt het initiatief om de samenwerking tussen professionals die een rol kunnen spelen bij het voorkomen of bestrijden van armoede te verbeteren. Door middel van een formulierenbrigade worden mensen geholpen in de wirwar van formulieren die ze moeten invullen. Het re-integratiebeleid moet gericht zijn op meedoen aan de Leidse samenleving. Daar staat het perspectief op de lange termijn voorop. Participatiebanen moeten zijn gericht op de doorstroom naar de arbeidsmarkt. De beloning voor werk is minimaal het minimumloon. Participatiebanen en vrijwilligerswerk mogen niet De Creatieve Stad GroenLinks Leiden 15

17 leiden tot verdringen op de arbeidsmarkt. Het re-integratiebeleid hoort niet alleen gericht te zijn op de groep die weer makkelijk aan de slag kan komen. We schrijven niemand af en iedereen krijgt een kans om mee te doen. Cliënten die voor hun inkomen afhankelijk zijn van de gemeente moeten op een fatsoenlijke manier behandeld worden. Er moet een toegankelijke klachtenprocedure zijn en bejegening vanuit de gemeente en aanverwante instellingen zoals DZB blijft een constant punt van aandacht. Mensen moeten zoveel mogelijk de regie voeren over hun eigen (re-integratie) traject. Individueel maatwerk staat daarbij centraal. Mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt worden actief ondersteund door de gemeenten. De consulent stelt samen met de cliënt een re-integratietraject op. Individueel maatwerk staat daarbij centraal. DZB is het werkbedrijf van Leiden en de regio. Het speelt een rol bij re-integratie, begeleiding en het aan het werk helpen van mensen. Mensen die een beschutte werkomgeving nodig hebben, vinden dat bij DZB. Voor andere mensen met een arbeidsbeperking wordt er zoveel mogelijk gestreefd om werkzaamheden buiten DZB en in de samenleving plaats te laten vinden. Via voorwaarden in de gemeentelijke aanbestedingen worden bedrijven geprikkeld om mensen met een handicap of uitkeringsgerechtigden aan te nemen. De gemeente Leiden geeft als werkgever vanzelfsprekend het goede voorbeeld. Foto Arne Wossink 16 De Creatieve Stad GroenLinks Leiden

18 De Zorgzame Stad Leiden kent veel actieve burgers: mantelzorgers die intensieve ondersteuning bieden aan familie of vrienden, bewoners die zich inzetten voor hun wijk en vrijwilligers die vanuit allerlei organisaties actief zijn. Met de overheveling van taken rondom de langdurige zorg naar gemeenten en de forse bezuinigingen die daarmee gepaard gaan, vindt ook een verschuiving van verantwoordelijkheden plaats van overheid naar burger. Daardoor wordt het recht op zorg vervangen door een beroep op de eigen verantwoordelijkheid en het eigen netwerk. De komende jaren zal daardoor het beroep op de samenleving om zich in te zetten voor familie, vrienden of wijkbewoners toenemen. GroenLinks zal de gevolgen van de bezuinigingen kritisch volgen, maar ziet ook een kans om te bouwen aan een nieuw en duurzaam zorg- en welzijnsysteem. Daarin spelen naast de overheid en de zorginstellingen actieve burgers een belangrijke rol. Zorg is meer dan verzorging. Er moet ook aandacht zijn voor kwaliteit van leven door participatie en een zinvolle dagbesteding. Het doel is een samenleving, waarin iedereen zolang mogelijk zelfstandig in de eigen omgeving woont en meedoet. Met een gemeente die faciliteert en stimuleert, professionals en vrijwilligers met elkaar verbindt en waarbij wijkgericht gewerkt wordt. Voor mensen met lichamelijke, verstandelijke of psychische beperkingen moet altijd zorg op maat beschikbaar zijn. Daarbij is het belangrijk dat zij zo veel mogelijk de regie over hun eigen leven kunnen behouden De Creatieve Stad GroenLinks Leiden 17

19 Foto Arne Wossink door middel van keuzevrijheid van zorgaanbieder en een persoonsgebonden budget (pgb). De cultuuromslag naar een zorgzame samenleving kost tijd en moet niet overhaast tot stand komen. De informele zorg is niet afdwingbaar. GroenLinks vindt daarom dat de gemeente moet inzetten op het vergroten van de maatschappelijke betrokkenheid door het faciliteren en stimuleren van onderlinge zorg. Daarnaast dient de gemeente ervoor te zorgen dat een verantwoorde inzet van mantelzorgers mogelijk is. Iedereen krijgt de kans bij te dragen aan de samenleving. Ook mensen die verzorging ontvangen hebben talenten die ze kunnen inzetten voor de samenleving. De gemeente stimuleert en faciliteert dit. Dat voorkomt eenzaamheid en bevordert participatie. De zorg is geen markt. Bij het kiezen van zorgaanbieders door de gemeente staat kwaliteit voorop en niet de prijs. De gemeente schrapt alle overbodige regels en zorgt voor een vernieuwde relatie met de zorginstellingen met minder controle, minder bureaucratie en meer vertrouwen. Pas dan kan er ruimte ontstaan voor vernieuwing door professionals en 18 De Creatieve Stad GroenLinks Leiden

20 burgerinitiatieven die flexibel en efficiënt werken mogelijk maakt. Dan wordt het ook makkelijker om burgers te betrekken bij de zorg en welzijn in hun eigen wijk. Het keukentafelgesprek, een eerste gesprek naar aanleiding van een beroep op de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO), moet altijd een persoonlijk gesprek zijn, waarin er zorgvuldige afwegingen worden gemaakt over inzet van professionals en het eigen netwerk van degene die om ondersteuning vraagt. Huishoudelijke ondersteuning wordt aangevraagd als mensen door hun beperkingen niet in staat zijn huishoudelijke taken zelf te verrichten. Huishoudelijke hulp moet beschikbaar blijven voor mensen die dat nodig hebben en niet de middelen of mogelijkheden hebben om dat zelf te regelen. Financiële drempels door een opeenstapeling van eigen bijdragen moeten worden voorkomen. Elke wijk in Leiden krijgt een sociaal wijkteam dat inwoners gericht ondersteunt op het gebied van zorg en welzijn, maar ook bij opvoeding, schulden en andere sociale problemen. De samenstelling van dit team hangt af van de problematiek van de wijk en de speerpunten die de gemeente in overleg met de wijkbewoners kiest. De wijkteams bestaan uit vertrouwde gezichten in de wijk die makkelijk contacten aan kunnen gaan met wijkbewoners. Daardoor kunnen problemen tijdig worden gesignaleerd en kan er veel preventief worden opgelost. Alleen bij complexe problemen wordt verwezen naar specialistische zorg. Juist als het wijkgerichte werken belangrijker wordt, kunnen buurtcentra een ontmoetingsplaats zijn voor de wijkbewoners, huisvesting bieden aan de sociale wijkteams en wijkgerichte zorg en welzijnvoorzieningen bieden. Zo worden ze het kloppend hart van de wijk waarin professionals en vrijwilligers samenwerken. In Leiden zullen initiatieven als wijkonline door de gemeente worden ondersteund totdat buurtbewoners dit kunnen overnemen. Via zo n wijkgerichte website worden bewoners met elkaar in contact gebracht, wordt hun invloed op hun eigen leefomgeving vergroot en het zelforganiserend vermogen van een wijk gestimuleerd. In al het gemeentelijke beleid wordt als vanzelfsprekend rekening gehouden met mensen met een beperking, waardoor goede voorzieningen niet steeds bevochten hoeven te worden. De Creatieve Stad GroenLinks Leiden 19

21 De Lerende Stad Elk kind verdient een goede start, in een gezonde omgeving en met onderwijs dat zijn of haar talenten ontwikkelt en eventuele achterstanden wegwerkt. GroenLinks wil daarom jongeren de ruimte geven, met goed onderwijs en voldoende speel- en sportvoorzieningen. We staan voor een positief jeugdbeleid waarbij jongeren uitgedaagd worden hun verantwoordelijkheid te nemen. Voor zichzelf en anderen. We willen dat geen jongere voortijdig afhaakt: iedereen die leerplichtig is, zit op school of volgt een leerwerktraject. GroenLinks zet binnen het onderwijs leerlingen en studenten centraal. Het onderwijs moet recht doen aan individuele verschillen. Persoonlijke ontwikkeling is voor GroenLinks meer dan leren, lezen en schrijven. De ontwikkeling van sociale vaardigheden, culturele en sportieve ontwikkeling en een brede kijk op de wereld horen bij de opvoeding en zijn de verantwoordelijkheid van zowel de ouders als het onderwijs. Scholen worden daarom brede scholen met kinderopvang en aandacht voor buitenschoolse activiteiten als sport en cultuur. Leiden moet de kennisstad blijven die ze is. Daarvoor zijn goede scholen nodig voor ieder soort onderwijs. Dus niet alleen een prima universiteit, maar ook goede basisscholen en middelbare scholen, een uitstekende hogeschool en de beste ROC s. Onderwijs Segregatie in het onderwijs willen we voorkomen door kansrijke en kansarme kinderen samen naar school te laten gaan. Populaire scholen hebben twee wachtlijsten: één voor kansrijke en één voor kansarme leerlingen. Zo zorgen we dat ook kansarme leerlingen een plek kunnen krijgen op populaire scholen. Goed onderwijs begint voor GroenLinks al vóór de basisschool. We willen dat zoveel mogelijk kinderen gebruik maken van een voorschoolse voorziening, waarbij kinderen leren om met elkaar te spelen en zo ook spelenderwijs goed Nederlands leren. Kinderen die opgroeien in gezinnen en wijken met een 20 De Creatieve Stad GroenLinks Leiden

22 zwakke sociaaleconomische status en kinderen uit gezinnen met een niet-nederlandse achtergrond hebben vaak minder kansen. Het is voor deze kinderen extra van belang om op te groeien in een stimulerende omgeving. Op school, maar ook daarbuiten. Juist voor deze kinderen is een goed aanbod van sociale, culturele en sportieve buitenschoolse activiteiten van groot belang. Meer basisscholen en VMBO s dienen zich te ontwikkelen tot brede scholen. Jongeren kunnen daar hun talenten optimaal ontwikkelen en maken kennis met cultuur en sport. GroenLinks wil de inzet vergroten om de huisvesting van het onderwijs te verbeteren. Kwetsbare wijken krijgen hierbij voorrang. Schoolgebouwen worden multifunctioneel gemaakt en dienen als ontmoetingsplek voor de buurt. Scholen moeten openstaan voor alle kinderen, ook voor kinderen met een specifieke hulp(zorg)vraag. Dat betekent dat de gemeente moet voorzien in scholen die toegankelijk zijn. Bij nieuwbouw en renovatie van De Creatieve Stad GroenLinks Leiden 21

23 onderwijshuisvesting is dit voor de gemeente een prioriteit. Iedere Leidse basisschool krijgt een schooltuin. Is hier bij de school zelf geen ruimte voor, dan wordt ergens anders in de wijk een educatieve tuin gerealiseerd. Daarnaast worden schoolpleinen groener ingericht. Op alle scholen maakt voorlichting over seksuele diversiteit, pesten, mensenrechten, racisme en discriminatie deel uit van het reguliere lesprogramma. De gemeente stimuleert dat het aanbod van het beroepsonderwijs goed aansluit bij de behoefte van het bedrijfsleven en heeft zelf een zo breed mogelijk aanbod van gemeentelijke stageplekken. De Universiteit Leiden hoort en blijft in Leiden. De aanwezigheid van hoger en universitair onderwijs en haar studenten is belangrijk voor de stad. Zij zorgen voor een levendige stad. HBO s en universiteit moeten zichtbaar zijn in de stad door activiteiten in, met en voor de stad te ontwikkelen. Jeugd Jongeren worden door de gemeente actief uitgedaagd om positieve initiatieven te nemen en worden in staat gesteld om goede ideeën uit te voeren. Jongeren mogen meepraten door middel van panelgesprekken als het gaat over zaken die hen direct aangaan. Door middel van een jongerenraad geeft de gemeente Leiden jongeren een stem in de politieke besluitvorming. Deze jongerenraad kan gevraagd en ongevraagd advies geven over alle onderwerpen van de Leidse politiek. In elke wijk moet voor kinderen en jongeren voldoende te doen zijn. Er moeten meer buitenspeelplekken zijn die kinderen uitdagen tot (samen) spelen. Jongerenorganisaties trekken samen op om een passend aanbod in de buurthuizen te bieden. Het jongerenwerk helpt jongeren zonder zinvolle dagbesteding aansluiting te vinden bij de samenleving en helpt hen om weer mee te doen. GroenLinks Leiden blijft de dwarsverbanden leggen tussen sportverenigingen, cultuurinstellingen en het onderwijs. Bijvoorbeeld door middel van combinatiefunctionarissen die worden ingezet in de wijken en scholen waar ze het meest nodig zijn. Als de gemeente straks verantwoordelijk is voor de jeugdzorg, krijgt iedere jongere de hulp die nodig is. Bij problemen wordt zo snel mogelijk (specialistische) hulp gegeven. Jonge mensen die dakof thuisloos raken worden direct, apart van andere daken thuislozen, individueel opgevangen. Zo kunnen zij deel blijven nemen aan opleiding en werk waardoor zij maatschappelijk blijven meedoen. 22 De Creatieve Stad GroenLinks Leiden

24 De Creatieve Stad GroenLinks Leiden 23

25 De Open Stad Leiden was en is een stad van vluchtelingen en heeft een lange traditie als het gaat om de opvang van vluchtelingen. De stad van ontdekkingen die Leiden met haar universiteit en musea wil zijn staat ook in een traditie van vrijheden en ontplooiing voor mensen die elders in hun vrijheid beperkt worden. GroenLinks strijdt dan ook voor het recht tot ontplooiing van alle burgers van de stad. Het recht op zelfbeschikking en het op je eigen wijze inrichten van je leven is voor GroenLinks een basisrecht. Daarom is de emancipatie van vrouwen, minderheden en homo s nog steeds noodzakelijk. Verdraagzaamheid en acceptatie van elkaars verschillen is in een veelzijdige samenleving essentieel. Verschillen mogen nooit een belemmering zijn voor de ontwikkeling en ontplooiing van de ander. Leiden moet een stad voor vluchtelingen zijn en blijven. Daarom zal Leiden positief antwoorden op een mogelijk verzoek voor het opvangen van vluchtelingen in de stad. GroenLinks is tegen detentiecentra waar uitgeprocedeerde vluchtelingen worden opgesloten. Om te voorkomen dat uitgeprocedeerden op straat belanden, vangt Leiden hen op menswaardige wijze op, voordat zij veilig naar het land van herkomst kunnen terugkeren. Bij de opvang streeft de gemeente naar een optimale samenwerking met de Stichting Uitgeproceerde Vluchtelingen (STUV) en stelt zij STUV in staat haar werk goed te doen. De minimale hulp aan uitgeprocedeerden mag nooit lijden onder bezuinigingen van de gemeente. 24 De Creatieve Stad GroenLinks Leiden

26 De gemeente ondersteunt waar mogelijk de emancipatie van allochtone vrouwen die om welke reden dan ook onvrijwillig in hun ontplooiing worden beperkt. Leiden voert samen met het COC een actief Lesbian, Gay, Bi en Transgender-beleid (LGTB). Dit doet ze onder meer door op alle scholen voorlichting te geven over seksuele diversiteit, door voor een veilige werkomgeving te zorgen waar iedereen uit de kast durft te komen en door bij zorginstellingen te zorgen dat iedereen ook uit die kast kan blijven. Discriminatie wordt niet getolereerd. De gemeente haalt in 2016 Roze Zaterdag naar Leiden. Dit doet de gemeente samen met het COC, de ondernemers en de culturele instellingen van de stad. De Creatieve Stad GroenLinks Leiden 25

27 De Inspirerende Stad Kunst en cultuur zijn belangrijke pijlers voor een creatief en bruisend Leiden. Ze verrassen, inspireren, verbazen, ergeren en fascineren. Niet alleen op de professionele podia vonkt de energie en de creativiteit, maar ook op de muziekschool, de jeugdtheaterschool en in de klas. Creatieve burgers zijn van groot belang voor de stad en voor een creatieve samenleving. Kunst en cultuur zijn er daarom voor iedere Leidenaar: jong en oud, rijk en arm. Na de bezuinigingen van Rutte I is er meer verantwoordelijkheid bij de gemeente komen te liggen voor een spannend en verrassend kunstaanbod. Die verantwoordelijkheid neemt de gemeente door belangrijke kunstinstellingen zoals de Stadspodia en de Lakenhal financieel te ondersteunen, maar ook door kunstenaars en burgers met creatieve ideeën de ruimte te geven. Het Stadslab of het Leids Filmfestival tonen aan wat dit allemaal voor moois kan opleveren. Door simpele maatregelen kan Leiden de creativiteit van meer kunstenaars stimuleren waarvan alle Leidenaars uiteindelijk zullen profiteren. Gemeentelijk cultuurbeleid gaat niet altijd over geld. Soms is een kunstenaar al geholpen met een tijdige vergunningsverlening of met een goedkope repetitieruimte. Maatwerk en flexibiliteit worden de uitgangspunten van het Leids cultuurbeleid. Ondernemers, kunstenaars en kunstinstellingen hebben elkaar veel te bieden. Centrummanagement, de Cultuurmakelaar en het Cultuurfonds, BV Leiden en de culturele instellingen gaan daarom nog meer samenwerken. Jonge kunstenaars kunnen door het Rijksbeleid op weinig plekken meer terecht. Zij hebben echter veel nieuwe ideeën en energie waar iedere Leidenaar van kan profiteren. Leiden wordt een creatieve haven voor jong talent door een ruimere pot voor projectsubsidies, goedkope ateliers en repetitieruimtes in leegstaand vastgoed en samenwerking met alle professionele partners van Veenfabriek tot Stadspodia en van Haagweg 4 tot BplusC. Die talentontwikkeling wordt ook gestimuleerd op het gebied 26 De Creatieve Stad GroenLinks Leiden

28 van popmuziek en dance. Daarom wordt er het nieuwe muziekcentrum De Nobel ruim baan gegeven aan lokaal muzikaal talent. Daarmee wordt het uitgaan in Leiden meteen een stuk aantrekkelijker. Er komt een helder subsidiebeleid voor kunst, festivals en evenementen, waarin kwaliteit, diversiteit en het samenwerken met culturele en maatschappelijke partners en ondernemers centraal staat. Er komen meer vrije middelen, maar er wordt ook strenger gekeken of aan de voorwaarden van de subsidie wordt voldaan. De subsidie-eisen worden flexibeler waardoor maatwerk wordt geboden en cultureel ondernemerschap de ruimte krijgt. Ieder kind verdient het om kennis te maken met kunst en cultuur. Daarom komt er een educatieconvenant tussen gemeente, kunstinstellingen en scholen en een cultuureducatiecoördinator om de culturele vraag van scholen en het aanbod voor jeugd en jongeren bij elkaar te brengen. Gemeente en instellingen werken samen om de Leidse cultuursector te verduurzamen, door meer zonnepanelen, betere klimaatbeheersing, energiezuinige verlichting en duurzame inkoop van de horeca. Bij renovatie of nieuwbouw wordt aandacht besteed aan duurzaamheid van het ontwerp. Matilo Foto Luca di Tommaso De Creatieve Stad GroenLinks Leiden 27

29 De Sportieve Stad Sporten is niet alleen gezond, het versterkt ook sociale banden. Kinderen ontwikkelen doorzettingsvermogen en leren samenwerken. Met gezonde inwoners gaan de zorgkosten omlaag. Sporten kan bij een vereniging, maar steeds meer mensen sporten en bewegen op eigen gelegenheid door te rennen, te fietsen of te zwemmen. Daarom moet er in het Leidse sportbeleid naast aandacht voor het sporten binnen een vereniging ook aandacht zijn voor zelfstandig bewegen. Sport moet toegankelijk zijn voor alle bevolkingsgroepen: man, vrouw, oud, jong, autochtoon, allochtoon, arm of rijk, homo of hetero, gezond of met een beperking. Sportverenigingen draaien vooral op vrijwilligers. Hoe beter de vrijwilligers hun werk kunnen doen, hoe beter de vereniging. De gemeente zorgt voor professionele ondersteuning van de vrijwilligers en van de besturen en biedt daarbij zo nodig cursussen aan. belangrijke maatschappelijke functie vervullen in een wijk als ontmoetingsplek of als plek waar buiten de sporttijden ruimte is om zelfstandig te spelen en te sporten of bijvoorbeeld als locatie voor kinderopvang of wijkorganisaties. Zwembad De Vliet is voor veel mensen de ideale plek om te bewegen in de buitenlucht. Bovendien heeft het als ontmoetingsplek een belangrijke, sociale functie. Daarom blijft het zwembad open. Alle zwembaden in Leiden streven ernaar om in 2018 een Green Key-certificaat te hebben. Veel mensen maken gebruik van de IJshal. Om die toekomstbestendig te maken draagt de gemeente bij aan de renovatie, mits dat gebeurt op duurzame wijze. De gemeente stimuleert dat de Leidse sportverenigingen meer en effectiever samenwerken als het gaat om het gebruik van velden, energiegebruik en inkoop. Er komt een sportmakelaar om de belangen van de verenigingen op elkaar af te stemmen. Verenigingen kunnen een Bewegen is net zo belangrijk 28 De Creatieve Stad GroenLinks Leiden

30 als sporten. De gemeente zorgt voor goede fietspaden en voor bewegingstoestellen in de parken van de stad. Er moeten genoeg en goed onderhouden speeltuinen en trapveldjes zijn, zodat het leuk is om buiten te spelen. Er komen meer natuurspeeltuinen. Als verenigingen willen mogen ze hun eigen voorzieningen beheren, in plaats van dat dit door de gemeente gebeurt. De Creatieve Stad GroenLinks Leiden 29

31 De Democratische Stad Het gemeentebestuur bestuurt in dienst van de stad en haar inwoners. Een dienstbaar bestuur gedijt het best in een open bestuurscultuur, waarin naar elkaar wordt geluisterd en respect wordt betracht voor anderen. Politici hebben nog wel eens de neiging slechts naar het korte termijn belang te kijken. Een andere, meer open, politieke cultuur is dringend gewenst. De komende jaren zal de overheid veel taken overhevelen naar de burger in het kader van de zelfredzaamheid. Maar de relatie tussen overheid en burger is geen eenrichtingsverkeer. Daarom moet de overheid ook open staan voor de creatieve ideeën en initiatieven die er vanuit de stad komen. Dat vergt om een meer flexibele rol van de gemeente. Daar valt nog veel winst te behalen. Politiek is niet alleen iets van politici. Burgers worden gestimuleerd om zelf initiatieven te nemen en mee te denken in de politieke besluitvorming. Maatschappelijke initiatieven (zoals Stadslab) worden positief benaderd en ondersteund. In 2015 vinden er belangrijke transities plaats. De gelden (en taken) van de Jeugdzorg, AWBZ en de Participatiewet worden door het Rijk overgeheveld naar de gemeenten en verliezen daarbij hun oormerk. In Leiden zullen die gelden daarom geoormerkt worden om alleen te besteden aan sociale voorzieningen als jeugd, onderwijs, zorg, wonen en gezondheid. Collage: Walter van Peijpe 30 De Creatieve Stad GroenLinks Leiden

32 Leiden en de omliggende gemeenten werken nauw samen op beleidsterreinen die niet ophouden bij de eigen gemeentelijke grenzen, zoals zorg, economie en werkgelegenheid. Daarbij zullen democratie en transparantie altijd centraal staan. De gemeente geeft op het gebied van duurzaamheid het goede voorbeeld. Er worden alleen maar duurzame en fair trade producten ingekocht en de gemeente belegt haar gelden op een zo duurzaam mogelijke wijze. Leiden moet zich bij de bestaande stedenbanden vooral richten op thema s als groene economie, duurzame ontwikkeling, onderwijs, watermanagement, (groene) microkredieten en cultuur. De gekozen thema s komen tot stand in goed overleg met de zustersteden. De Creatieve Stad GroenLinks Leiden 31

33 De Veilige Stad Ondanks alle berichten in de media wordt het op straat veiliger in Nederland. Dat is ook in Leiden het geval. De misdaadcijfers dalen nog steeds. Dat wil niet zeggen dat er geen aandacht moet zijn voor een nog veiliger stad. Iedereen moet zich op straat en in zijn wijk veilig kunnen voelen. Preventie heeft voor GroenLinks daarbij de voorkeur boven repressie. Bovendien zijn burgerrechten, zoals het recht op privacy, geen rechten die je in naam van de veiligheid zomaar overboord kunt gooien. GroenLinks is voor legalisatie van softdrugs. Om de illegale kweek van wiet en de bijbehorende overlast aan te kunnen pakken dient er een gereguleerde wietplantage te komen. Dit biedt zekerheid over de kwaliteit van de softdrugs en het is veiliger voor de gebruiker door de controle op het THC-gehalte. Cameratoezicht kan alleen in uitzonderlijke situaties worden gebruikt ter vergroting van de veiligheid. GroenLinks Leiden staat niet per se negatief tegenover cameratoezicht in het uitgaansgebied rond de Beestenmarkt op momenten met een verhoogd risico. Regelmatige evaluaties dienen nut en noodzaak aan te tonen. De camera s rondom het station dienen te worden verwijderd. Uitgaan in Leiden moet leuk blijven, voor zowel het uitgaand publiek als omwonenden. Het huidige sluitingsbeleid voor de horeca werkt naar tevredenheid voor alle partijen, daarom blijft het zoals het is. Er komt meer aandacht voor een wijkgerichte aanpak van overlast. Hierbij worden de in de wijk bestaande netwerken tussen bewoners, wijkagenten, jongerenwerkers en verzorgers zo veel mogelijk gebruikt. 32 De Creatieve Stad GroenLinks Leiden

De Creatieve Stad. Inleiding

De Creatieve Stad. Inleiding 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 De Creatieve Stad Op weg naar een duurzaam, sociaal en tolerant Leiden Inleiding Leiden is een prachtige stad met een mooie historische binnenstad en gelegen tussen het Groene Hart

Nadere informatie

Samen maken we Groningen

Samen maken we Groningen Verkiezingsprogramma in eenvoudig Nederlands - D66 Groningen 2018-2022 Samen maken we Groningen D66 krijgt het voor elkaar Samen maken we Groningen 2 Op 21 november 2018 gaan we in Groningen naar de stembus.

Nadere informatie

VERANDERING. GroenLinks Bergen op Zoom staat voor fundamentele keuzes bij de

VERANDERING. GroenLinks Bergen op Zoom staat voor fundamentele keuzes bij de STEM VOOR TIJD VOOR VERANDERING HET VERKIEZINGSPROGRAMMA IN 5 MINUTEN GroenLinks Bergen op Zoom staat voor fundamentele keuzes bij de gemeenteraadsverkiezingen op 21 maart 2018. Wij kiezen ervoor om de

Nadere informatie

PvdA Duiven - Samen Vooruit!

PvdA Duiven - Samen Vooruit! v 1 PvdA Duiven - Samen Vooruit! Voor u ligt het verkiezingsprogramma van de PvdA Duiven voor de verkiezingen van 21 maart 2018. Voor ons is dit de basis om verder te werken aan concrete plannen om samen

Nadere informatie

Voor jezelf, voor elkaar, voor Gorcum. Verkiezingsprogramma in eenvoudige taal

Voor jezelf, voor elkaar, voor Gorcum. Verkiezingsprogramma in eenvoudige taal Voor jezelf, voor elkaar, voor Gorcum. Verkiezingsprogramma in eenvoudige taal 2018-2022 De SP bestuurde voor het eerst in Gorinchem mee. De SP heeft met onze wethouder veel dingen bereikt. We vertellen

Nadere informatie

PvdA Duiven - Samen Vooruit!

PvdA Duiven - Samen Vooruit! VERKIEZINGSPROGRAMMA PVDA DUIVEN 2018 PvdA Duiven - Samen Vooruit! Voor u ligt het verkiezingsprogramma van de PvdA Duiven voor de verkiezingen van 21 maart 2018. Voor ons is dit de basis om verder te

Nadere informatie

Verkiezingsprogramma D66 Maastricht 2014-2018. Samen Sterker

Verkiezingsprogramma D66 Maastricht 2014-2018. Samen Sterker Samen Sterker Samenleven > niet gelijk, maar gelijkwaardig > aantrekkelijke, ecologische woonstad > iedereen een eerlijke kans op de arbeidsmarkt Samenleven Mensen zijn niet allemaal gelijk, maar wel gelijkwaardig.

Nadere informatie

OPEN. 21 punten voor Nijkerk in

OPEN. 21 punten voor Nijkerk in OPEN 21 punten voor Nijkerk in 2014-2018 We staan open voor vernieuwing en verandering van top-down handelen naar open staan voor verbinden met andere overheden, instellingen en bedrijven van denken in

Nadere informatie

Verkiezingsprogramma van de Partij voor de Dieren in eenvoudige taal Gemeenteraadsverkiezingen 2014 Utrecht

Verkiezingsprogramma van de Partij voor de Dieren in eenvoudige taal Gemeenteraadsverkiezingen 2014 Utrecht Jouw idealen in Utrecht Verkiezingsprogramma van de Partij voor de Dieren in eenvoudige taal Gemeenteraadsverkiezingen 2014 Utrecht 1 Jouw idealen in Utrecht Verkiezingsprogramma van de Partij voor de

Nadere informatie

Samen investeren! Samenvatting bestuursakkoord Gemeente Emmen. betrokken leefbaar duurzaam bereikbaar sociaal ondernemend

Samen investeren! Samenvatting bestuursakkoord Gemeente Emmen. betrokken leefbaar duurzaam bereikbaar sociaal ondernemend Samen investeren! Samenvatting bestuursakkoord 2018-2022 Gemeente Emmen betrokken leefbaar duurzaam bereikbaar sociaal ondernemend S S Samen investeren! De partijen Wakker Emmen, PvdA en CDA gaan opnieuw

Nadere informatie

Thuis in Enkhuizen! Enkhuizen O stadje aan het IJsselmeer, Ik vind jou wonderschoon. Jij bent op aarde toch de plek, waar ik het liefste woon.

Thuis in Enkhuizen! Enkhuizen O stadje aan het IJsselmeer, Ik vind jou wonderschoon. Jij bent op aarde toch de plek, waar ik het liefste woon. Thuis in Enkhuizen! Enkhuizen O stadje aan het IJsselmeer, Ik vind jou wonderschoon. Jij bent op aarde toch de plek, waar ik het liefste woon. Uit: Het Enkhuizer Lied (J. Sikkink/R. Lippe) Deze tekst geeft

Nadere informatie

Afdeling Rhenen-Elst-Achterberg

Afdeling Rhenen-Elst-Achterberg RHENEN IS VAN ONS ALLEMAAL! PROGRAMMA RAADSPERIODE 2014 2018 De PvdA wil dat Rhenen een gemeente is waar - iedereen gelijke kansen heeft - het veilig leven, wonen en werken is - het kwetsbare wordt beschermd

Nadere informatie

MIDDEN TUSSEN DE MENSEN SPORT EN RECREATIE MOBILITEIT EN BEREIKBAARHEID.

MIDDEN TUSSEN DE MENSEN SPORT EN RECREATIE MOBILITEIT EN BEREIKBAARHEID. MIDDEN TUSSEN DE MENSEN De uitgangspunten van het CDA Koggenland zijn helder: je wilt werken voor je brood, je ziet om naar elkaar en je laat de wereld knap achter voor je kinderen. Het CDA staat voor

Nadere informatie

Verkiezingsprogramma PvdA Feijenoord

Verkiezingsprogramma PvdA Feijenoord Verkiezingsprogramma PvdA Feijenoord Vrijheid, democratie, rechtvaardigheid, duurzaamheid en solidariteit. Dat zijn de idealen van de Partij van de Arbeid. Wij staan voor een spreiding van kennis, macht

Nadere informatie

Sociaal, Groen en Economisch: Duurzaamheid 2.0!

Sociaal, Groen en Economisch: Duurzaamheid 2.0! Sociaal, Groen en Economisch: Duurzaamheid 2.0! Algemene en Financiële beschouwingen: Voorjaarsrapportage 2014 Inleiding De raad geeft vandaag bij de algemene beschouwingen haar visie op de eerste voorjaarsrapportage

Nadere informatie

Helmond, stad van het doen. Programmabegroting gemeente Helmond HELMOND

Helmond, stad van het doen. Programmabegroting gemeente Helmond HELMOND Helmond, stad van het doen Het Helmond dat we voor ogen hebben is aantrekkelijk om te wonen, te leven en te werken. Er is plaats voor iedereen, ook voor hen die minder makkelijk meedoen in een samenleving

Nadere informatie

TOEKOMSTVISIE LV OP DE KAART #LVOPDEKAART

TOEKOMSTVISIE LV OP DE KAART #LVOPDEKAART TOEKOMSTVISIE LV OP DE KAART TOEKOMSTVISIE LV OP DE KAART DIT IS Leidschendam-Voorburg is een actieve en betrokken gemeenschap waar mensen met plezier wonen, ondernemen en recreëren. Deze groene gemeente

Nadere informatie

TIJD VOOR VERANDERING VERKIEZINGSPROGRAMMA

TIJD VOOR VERANDERING VERKIEZINGSPROGRAMMA TIJD VOOR VERANDERING VERKIEZINGSPROGRAMMA 2018-2022 2 INLEIDING Op 21 maart 2018 zijn er weer verkiezingen. Iedereen mag stemmen op een politieke partij. We kiezen dan de partijen die vier jaar lang samen

Nadere informatie

Goed wonen Goed werk Goed onderwijs

Goed wonen Goed werk Goed onderwijs Verkiezingsprogramma 2018 - D66 Enschede Goed wonen Goed werk Goed onderwijs D66 krijgt het voor elkaar Voorwoord 2 Enschede is een geweldige stad. Er is mooie natuur, een fijn centrum, er zijn steeds

Nadere informatie

Ontwikkelprogramma armoede gemeente Leeuwarden 2014

Ontwikkelprogramma armoede gemeente Leeuwarden 2014 Ontwikkelprogramma armoede gemeente Leeuwarden 2014 Inleiding Uit onze gemeentelijke armoedemonitor 1 blijkt dat Leeuwarden een stad is met een relatief groot armoedeprobleem. Een probleem dat nog steeds

Nadere informatie

Goed onderwijs Goed klimaat Goed wonen

Goed onderwijs Goed klimaat Goed wonen Kansen voor Zaanstad in Klare Taal Verkiezingsprogramma 2018 D66 Zaanstad Goed onderwijs Goed klimaat Goed wonen D66 krijgt het voor elkaar Inhoud 2 Voorwoord 3 Inleiding 4 Een goed klimaat 5 Goede scholen

Nadere informatie

Zeker zijn PVDA GELDERLAN. Verkiezingsprogramma Verkiezingsprogramma

Zeker zijn PVDA GELDERLAN. Verkiezingsprogramma Verkiezingsprogramma PVDA GELDERLAN D PvdA Gelderland Verkiezingsprogramma 2019-2023 Verkiezingsprogramma 2019-2023 Zeker zijn Onderwijs is de sleutel tot een zinvol leven. Goed onderwijs geeft niet alleen toegang tot werk,

Nadere informatie

Discussienotitie Haagse Mobiliteitsagenda

Discussienotitie Haagse Mobiliteitsagenda Discussienotitie Haagse Mobiliteitsagenda Kiezen om ruimte te maken Den Haag 2040 Den Haag is volop in beweging, de stad is in trek. Verwacht wordt dat Den Haag groeit, van 530.000 inwoners in 2017 naar

Nadere informatie

Alternatieve begroting 2014

Alternatieve begroting 2014 Alternatieve begroting 2014 GroenLinks Rotterdam kiest ervoor om in economisch lastige tijden te blijven investeren in de stad. Dat doen we door meer geld uit te trekken voor bijvoorbeeld onderwijs, het

Nadere informatie

Onderwijs Meedoen Klimaat & Groen

Onderwijs Meedoen Klimaat & Groen Verkiezingsprogramma 2018 - D66 Rhenen Onderwijs Meedoen Klimaat & Groen D66 krijgt het voor elkaar 20180118171714_3960.adpro.indd 1 1/18/2018 5:17:27 PM Inhoud 2 Voorwoord 3 1. Onderwijs, sport & bewegen

Nadere informatie

Gezondheidsachterstanden. Gelijke kansen voor iedereen

Gezondheidsachterstanden. Gelijke kansen voor iedereen Gezondheidsachterstanden Gelijke kansen voor iedereen Goede gezondheid: niet voor iedereen Een goede gezondheid is een groot goed, voor de individuele burger én voor de samenleving als geheel. We worden

Nadere informatie

Arnhem voor iedereen

Arnhem voor iedereen Arnhem voor iedereen Samenvatting verkiezingsprogramma PvdA Gemeenteraadsverkiezingen 21 maart 2018 Samenvatting verkiezingsprogramma Arnhem is een prachtige stad. Maar in onze stad hebben nog te veel

Nadere informatie

Verkiezingsprogramma D66 Maastricht Samen Sterker

Verkiezingsprogramma D66 Maastricht Samen Sterker Samen Sterker Vrije tijd Mike Broers > gemeente moet verleiden tot bewegen > aansluiten bij Jeugdcultuurfonds > verdere groei Muziekgieterij als verbinden in de popcultuur Vrije tijd Sport & Bewegen In

Nadere informatie

De toekomst van gezondheid, zorg, wonen, opvoeden, werk en inkomen

De toekomst van gezondheid, zorg, wonen, opvoeden, werk en inkomen Inhoudsopgave Titel beleidsnota onder titel (optioneel) De toekomst van gezondheid, zorg, wonen, opvoeden, werk en inkomen Stap voor stap op weg naar een nieuwe samenleving 1 Stap voor stap naar een nieuwe

Nadere informatie

VVD- Best. Verkiezingsprogramma Best in Balans

VVD- Best. Verkiezingsprogramma Best in Balans VVD- Best Verkiezingsprogramma 2014-2018 Best in Balans 20 oktober 2013 Best in Balans Voor u ligt het verkiezingsprogramma 2014-2018 genaamd Best in Balans. Met dit verkiezingsprogramma willen we u laten

Nadere informatie

VERKIEZINGSPROGRAMMA SPEERPUNTEN 50PLUS ROTTERDAM OMDAT HET OM ROTTERDAMMERS GAAT

VERKIEZINGSPROGRAMMA SPEERPUNTEN 50PLUS ROTTERDAM OMDAT HET OM ROTTERDAMMERS GAAT Voor individuele vrijheid Voor sociale rechtvaardigheid Voor maatschappelijke verantwoordelijkheid SPEERPUNTEN 50PLUS ROTTERDAM OMDAT HET OM ROTTERDAMMERS GAAT Rotterdam is van oudsher een havenstad, een

Nadere informatie

Ondernemingsstrategie Het begint met wonen

Ondernemingsstrategie Het begint met wonen Ondernemingsstrategie 2019-2022 Het begint met wonen Het begint met wonen Persoonlijke aandacht voor onze huurders, oog voor elkaar, focus op samen. Het is waar Openbaar Belang voor staat en wat ons als

Nadere informatie

Voor vooruitgang in Uitgeest

Voor vooruitgang in Uitgeest Verkiezingsprogramma 2018 Dit is het verkiezingsprogramma van D66 Uitgeest in gewone taal. Voor het volledige programma kun je kijken op onze website: uitgeest.d66.nl Voor vooruitgang in Uitgeest 1 Voorwoord

Nadere informatie

Een vitale economie. Economie, werk, inkomen en schulden

Een vitale economie. Economie, werk, inkomen en schulden Een vitale economie Economie, werk, inkomen en schulden 5 Een vitale economie We leven in één van de rijkste landen ter wereld met een zeer sterke economie. Dat is iets om dankbaar voor te zijn, maar niet

Nadere informatie

VERKIEZINGSPROGRAMMA IN MAKKELIJKE TAAL SAMEN WERKEN AAN EEN EERLIJK EN GROEN ROTTERDAM ROTTERDAM

VERKIEZINGSPROGRAMMA IN MAKKELIJKE TAAL SAMEN WERKEN AAN EEN EERLIJK EN GROEN ROTTERDAM ROTTERDAM VERKIEZINGSPROGRAMMA IN MAKKELIJKE TAAL 2018-2022 SAMEN WERKEN AAN EEN EERLIJK EN GROEN ROTTERDAM ROTTERDAM COLOFON Programmacommissie Isabelle van Woerkom (voorzitter) Arjen de Groot (secretaris) Judith

Nadere informatie

Verkiezingsprogramma D66 Maastricht 2014-2018. Samen Sterker

Verkiezingsprogramma D66 Maastricht 2014-2018. Samen Sterker Samen Sterker Werk > flexibelere arbeidsmarkt > verminderen bureaucratie > betere kansen voor startende (jonge) ondernemers Werk Algemeen Op dit moment hebben mensen die langs de kant staan te weinig kans

Nadere informatie

HEERHUGOWAARD. Voorwoord. Beste Heerhugowaarder,

HEERHUGOWAARD. Voorwoord. Beste Heerhugowaarder, Voorwoord Beste Heerhugowaarder, In dit verkiezingsprogramma 2014 hebben wij onze standpunten en visie in tien thema s kort en bondig weergegeven. Onze visie komen voort uit de sociaalliberale keuzes van

Nadere informatie

Samen Sterk Voor Uw Belang

Samen Sterk Voor Uw Belang Samen Sterk Voor Uw Belang Verkiezingsprogramma GemeenteBelangen 2014 2018 Speerpunten www.gemeentebelangen-aalten.nl Samen sterk voor uw belang Verkiezingsprogramma 2014 2018 GemeenteBelangen werkt actief

Nadere informatie

Nieuw model voor Maatschappelijke Ondersteuning. Hans Weggemans 12 november 2014

Nieuw model voor Maatschappelijke Ondersteuning. Hans Weggemans 12 november 2014 Nieuw model voor Maatschappelijke Ondersteuning Hans Weggemans 12 november 2014 1 Decentralisaties Participatiewet 2015 (- ca. 20%) Wmo: Begeleiding en verzorging 2015 (-25% resp. -15%) Jeugdzorg 2015

Nadere informatie

Leven in Leiden: Uitkomsten brainstorm Startbijeenkomst Sociaal Maatschappelijke Structuurvisie. Gemeente Leiden 6 april 2011

Leven in Leiden: Uitkomsten brainstorm Startbijeenkomst Sociaal Maatschappelijke Structuurvisie. Gemeente Leiden 6 april 2011 1. In 2025 is een kwart van de Leidse bevolking 65 jaar of ouder De vergrijzing is op dit moment in Leiden nog beperkt ten opzichte van de andere steden: 12% van de bevolking is 65+. Landelijk is dat nu

Nadere informatie

Verkiezingsprogramma D66 Heemskerk Sterk in de IJmond Groen investeren Kracht uit optimisme D66. D66 Heemskerk krijgt het voor elkaar!

Verkiezingsprogramma D66 Heemskerk Sterk in de IJmond Groen investeren Kracht uit optimisme D66. D66 Heemskerk krijgt het voor elkaar! Verkiezingsprogramma D66 Heemskerk 2018-2022 Sterk in de IJmond Groen investeren Kracht uit optimisme D66 D66 Heemskerk krijgt het voor elkaar! Voorwoord Heemskerk heeft een sterke positie in de regio.

Nadere informatie

Sittard-Geleen Essenties Samen Duurzaam voor de vijf inhoudelijke opgaven.

Sittard-Geleen Essenties Samen Duurzaam voor de vijf inhoudelijke opgaven. 1 Sittard-Geleen Voorop lopen naar een duurzame toekomst. De gemeente heeft als stip op de horizon een energie- en klimaatneutrale gemeente in 2040 (of zoveel eerder als mogelijk). Belangrijke sleutel

Nadere informatie

Woonvisie. Steenwijkerland een samenvatting. Goed wonen komt met elkaar voor elkaar

Woonvisie. Steenwijkerland een samenvatting. Goed wonen komt met elkaar voor elkaar m e i 2 016 Woonvisie Steenwijkerland 2017 2021 een samenvatting Goed wonen komt met elkaar voor elkaar In Steenwijkerland is het goed wonen. En dat willen we zo houden. Hoe doen we dat? En, wat is daarvoor

Nadere informatie

Decentralisaties Ook de gemeente Waddinxveen heeft er mee te maken. Wat houden de decentralisaties in? Waar komt het vandaan? Waarom? 7 Oktober 2014 Waar komt het vandaan? Samen voor elkaar: de samenleving

Nadere informatie

PvdA Hillegom Antwoorden op vragen omroep BO

PvdA Hillegom Antwoorden op vragen omroep BO PvdA Hillegom Antwoorden op vragen omroep BO Wat is de naam van uw partij? PvdA Hillegom Wie is uw lijsttrekker? Annemieke van Dijk en Fred van Loenen Wie is uw wethouderskandidaat? De PvdA heeft in Hillegom

Nadere informatie

VERKIEZINGS PROGRAMMA KAMPEN

VERKIEZINGS PROGRAMMA KAMPEN VERKIEZINGS PROGRAMMA 2018-2022 KAMPEN Mijn naam is Nieke Jansen. Ik zit in de gemeenteraad voor GroenLinks. Dat is een politieke partij. In deze folder leg ik uit wat de gemeenteraad is. Ik vertel ook

Nadere informatie

Samen voor een sociale stad

Samen voor een sociale stad Samen voor een sociale stad 2015-2018 Samen werken we aan een sociaal en leefbaar Almere waar iedereen naar vermogen meedoet 2015 Visie VMCA 2015 1 Almere in beweging We staan in Almere voor de uitdaging

Nadere informatie

Verkiezingsprogramma. Kies voor de ander. Gewoon oog voor elkaar

Verkiezingsprogramma. Kies voor de ander. Gewoon oog voor elkaar Verkiezingsprogramma Kies voor de ander Gewoon oog voor elkaar VERKIEZINGSPROGRAMMA IN GEWONE TAAL 2018 2022 Gewoon oog voor elkaar VOORWOORD In november 2018 gaan we stemmen. We kiezen een nieuwe gemeenteraad.

Nadere informatie

Partij van de Arbeid Noord-Beveland Verkiezingsprogramma

Partij van de Arbeid Noord-Beveland Verkiezingsprogramma Partij van de Arbeid Noord-Beveland Verkiezingsprogramma 2014-2018 Algemeen: De Partij van de Arbeid in de Noord-Bevelandse samenleving De leidende gedachte voor de PvdA is een mensvriendelijke samenleving,

Nadere informatie

PUNTEN VOOR COLLEGEPROGRAMMA VAN PARTIJEN BUITEN COALITIE ONDERWERPEN PER PARTIJ VERWERKING IN TEKST COLLEGEPROGRAMMA. Groen Links

PUNTEN VOOR COLLEGEPROGRAMMA VAN PARTIJEN BUITEN COALITIE ONDERWERPEN PER PARTIJ VERWERKING IN TEKST COLLEGEPROGRAMMA. Groen Links PUNTEN VOOR COLLEGEPROGRAMMA VAN PARTIJEN BUITEN COALITIE ONDERWERPEN PER PARTIJ Groen Links Fairtrade gemeente. Schaliegasvrije gemeente. Fairtrade gemeente is geen ondewerp van het collegeprogramma.

Nadere informatie

Goed onderwijs Goede zorg Goed wonen

Goed onderwijs Goede zorg Goed wonen Junior Verkiezingsprogramma 2018 Utrechtse Heuvelrug Goed onderwijs Goede zorg Goed wonen D66 krijgt het voor elkaar Inhoud 1. Kansen voor iedereen 3 2. Een gezonde en groene toekomst 3 3. Wonen, leven

Nadere informatie

Fietsactieplan - D66 Den Haag. Liefde voor de fiets. D66 krijgt het voor elkaar

Fietsactieplan - D66 Den Haag. Liefde voor de fiets. D66 krijgt het voor elkaar Fietsactieplan - D66 Den Haag Liefde voor de fiets D66 krijgt het voor elkaar 20180222161527_447.adpro.indd 1 2/22/2018 4:15:40 PM Investeren in de fiets 1 Als fractievoorzitter en lijsttrekker heb ik

Nadere informatie

PvdA Borger-Odoorn Verkiezingsprogramma Gewoon doen!

PvdA Borger-Odoorn Verkiezingsprogramma Gewoon doen! PvdA Borger-Odoorn Verkiezingsprogramma 2014-2018 Gewoon doen! 1 De sterkste schouders dragen de zwaarste lasten Solidair, samen en een stimulerende (ondersteunende) overheid De PvdA werkt aan een solidaire

Nadere informatie

Ja. Ja. D66 wil dat Groningen in 2040 al CO 2- neutraal is en wil dat de provincie een ambitieuze regionale energiestrategie opstelt.

Ja. Ja. D66 wil dat Groningen in 2040 al CO 2- neutraal is en wil dat de provincie een ambitieuze regionale energiestrategie opstelt. CDA - Wij zijn voor kleinschalige windenergie rond boerderijen. Onduidelijk. ChristenUnie 2035: 60% 2045: 100% 2050: 100% klimaatneutraal Ja. Net als zonnedaken en windmolens op zee, zijn windmolens op

Nadere informatie

Samenvatting verkiezingsprogramma

Samenvatting verkiezingsprogramma Westerveld Samen leven samen doen Samenvatting verkiezingsprogramma 2018-2022 De kracht van de samenleving Ik zal eerlijk zeggen dat ik vereerd ben het CDA te mogen vertegenwoordigen bij de aanstaande

Nadere informatie

VERANDERING BEGINT HIER IN HEEMSKERK

VERANDERING BEGINT HIER IN HEEMSKERK VERANDERING BEGINT HIER IN HEEMSKERK VERKIEZINGSPROGRAMMA 2018-20222 (KORTE VERSIE) HEEMSKERK VOORWOORD Verandering begint hier in Heemskerk GroenLinks staat voor verandering. Wij staan voor een nieuwe

Nadere informatie

De toekomst van gezondheid, zorg, wonen, opvoeden, werk en inkomen

De toekomst van gezondheid, zorg, wonen, opvoeden, werk en inkomen De toekomst van gezondheid, zorg, wonen, opvoeden, werk en inkomen Stap voor stap op weg naar een nieuwe samenleving 1 Gemeenten krijgen de komende jaren steeds meer taken in de ondersteuning van inwoners

Nadere informatie

Politiek met lef voor mens en milieu. Verkiezingsprogramma

Politiek met lef voor mens en milieu. Verkiezingsprogramma Politiek met lef voor mens en milieu Verkiezingsprogramma 2018-2022 GROENLINKS POLITIEK MET LEF We staan voor onze kernwaarden: iedereen verdient gelijke kansen samen werken aan een schone wereld voor

Nadere informatie

Subsidie uitvraag Welzijnswerk 2017

Subsidie uitvraag Welzijnswerk 2017 Subsidie uitvraag Welzijnswerk 2017 In beweging komen Ontwikkelen Meedoen Met lef! Oktober, 2016 1. Inleiding In 2015 en 2016 gingen wij Meiinoar op reis en die reis gaat verder. De reis wordt intensiever

Nadere informatie

De Omgevingsvisie van Steenwijkerland een samenvatting

De Omgevingsvisie van Steenwijkerland een samenvatting De Omgevingsvisie van Steenwijkerland een samenvatting Vooraf Hoe ziet onze leefomgeving er over 15 jaar uit? Of eigenlijk: hoe ervaren we die dan? Als inwoner, ondernemer, bezoeker of toerist. De tijd

Nadere informatie

Aanleiding Ambities Samenwerkingsvoorstel

Aanleiding Ambities Samenwerkingsvoorstel Aanleiding Ambities Samenwerkingsvoorstel Aanleiding De Leidse regio: Oegstgeest Leiderdorp Zoeterwoude Voorschoten Leiden Een geweldige plek om te wonen, te werken, te studeren, te ondernemen, te bezoeken

Nadere informatie

MAATSCHAPPELIJKE OPVANG EN BESCHERMD WONEN IN DE REGIO OOST-VELUWE

MAATSCHAPPELIJKE OPVANG EN BESCHERMD WONEN IN DE REGIO OOST-VELUWE MAATSCHAPPELIJKE OPVANG EN BESCHERMD WONEN IN DE REGIO OOST-VELUWE ONZE AGENDA VOOR 2016-2020 NA INSPRAAK Sommige mensen hebben zo weinig grip op hun dagelijks leven, dat ze niet zelfstandig kunnen wonen.

Nadere informatie

Voor de buurt met de buurt

Voor de buurt met de buurt Voor de buurt met de buurt Wij willen een samenleving die ruimte en kansen biedt aan iedereen. Van jong tot oud, van gezond tot ziek, van onafhankelijk tot hulpbehoevend en van werkend tot niet-werkend.

Nadere informatie

Subsidieplafonds Subsidieplafonds 2016

Subsidieplafonds Subsidieplafonds 2016 Subsidieplafonds Subsidieplafonds 1 0360_15 Subsidieplafonds V1 Subsidieplafonds 2 Subsidieplafonds Beoogd Maatschappelijk Effect stelling Bedrag Jaarlijkse subsidie Samenredzaamheid 1. Ambitie Bewoners

Nadere informatie

Versie: februari Meerjarig beleidsplan Stichting Welzijn Diemen

Versie: februari Meerjarig beleidsplan Stichting Welzijn Diemen Versie: februari 2016 Meerjarig beleidsplan 2016 2018 Stichting Welzijn Diemen Inhoudsopgave Inleiding 3 Deel 1: Ontwikkelingen 4 1.1 Algemene maatschappelijke en politieke ontwikkelingen op 4 het gebied

Nadere informatie

VERKIEZINGSPROGRAMMA SPEERPUNTEN 50PLUS ROTTERDAM ROTTERDAM OMDAT HET OM ROTTERDAMMERS GAAT

VERKIEZINGSPROGRAMMA SPEERPUNTEN 50PLUS ROTTERDAM ROTTERDAM OMDAT HET OM ROTTERDAMMERS GAAT Voor individuele vrijheid Voor sociale rechtvaardigheid Voor maatschappelijke verantwoordelijkheid OMDAT HET OM ROTTERDAMMERS GAAT Rotterdam is van oudsher een havenstad, een werkstad waar mensen van vele

Nadere informatie

Verkiezingsprogramma D66 Maastricht 2014-2018. Samen Sterker

Verkiezingsprogramma D66 Maastricht 2014-2018. Samen Sterker Samen Sterker Vervoer > doelgroepvervoer bundelen > verbetering fietsverbindingenov > ringentarief voor parkeren Vervoer Door de ligging in het Maasdal en tussen grote industriegebieden is de luchtkwaliteit

Nadere informatie

Utrecht groeit van in 2018 naar bijna inwoners in 2040

Utrecht groeit van in 2018 naar bijna inwoners in 2040 Utrecht groeit van 350.000 in 2018 naar bijna 455.000 inwoners in 2040 De aantrekkingskracht van onze stad zorgt onvermijdelijk voor een flinke groei van het aantal inwoners. Tot het jaar 2040 neemt het

Nadere informatie

Sociaal Groesbeek. Lijst 3 SOCIAAL GROESBEEK MAAKT HET VERSCHIL! Inleiding / Plan van aanpak. Verkiezingsprogramma

Sociaal Groesbeek. Lijst 3 SOCIAAL GROESBEEK MAAKT HET VERSCHIL! Inleiding / Plan van aanpak. Verkiezingsprogramma Sociaal Groesbeek Lijst 3 > 1. Hans Peters > 2. Wiebo Kersten > 3. William Janssen > 4. Sonja Postema- > Croonen > 5. Betty Wouters > 6. Erik Schlijper > 7. Cindy Liebers- > Gerritzen > 8. Corry Rutten

Nadere informatie

Gemeenschapstuinen. RadarGroep. Duurzaam instrument voor integrale wijkaanpak, sociale cohesie, participatie en re-integratie.

Gemeenschapstuinen. RadarGroep. Duurzaam instrument voor integrale wijkaanpak, sociale cohesie, participatie en re-integratie. RadarGroep Gemeenschapstuinen Duurzaam instrument voor integrale wijkaanpak, sociale cohesie, participatie en re-integratie. Bureau voor sociale vraagstukken Wie zaait zal oogsten is een veelgehoord gezegde.

Nadere informatie

Het verhaal van Careyn Het Dorp

Het verhaal van Careyn Het Dorp Het verhaal van Careyn Het Dorp Het Dorp staat voor een nieuwe manier van werken. Een werkwijze die de klant en kwaliteit van leven centraal stelt en waarbij onze zorgprofessional aan zet is. Het Dorp

Nadere informatie

ChristenUnie Vlissingen. Verkiezingsprogramma 2014

ChristenUnie Vlissingen. Verkiezingsprogramma 2014 ChristenUnie Vlissingen Verkiezingsprogramma 2014 gezinnen vrijwilligers werknemers ondernemers verslaafden HART voor VLISSINGEN ouderen jongeren zorgverleners werkzoekenden Mensen met een beperking Verkiezingsprogramma

Nadere informatie

WIJKVISIE STADSKANAAL NOORD 2011-2020

WIJKVISIE STADSKANAAL NOORD 2011-2020 WIJKVISIE STADSKANAAL NOORD 2011-2020 Vastgesteld in de raadsvergadering van 18 juni 2012. Verkorte versie wijkvisie Stadskanaal Noord 2011-2020 1 Wijkvisie Stadskanaal Noord 2011-2020 In de wijkvisie

Nadere informatie

Verkiezingsprogramma in gewone taal. Middelburg

Verkiezingsprogramma in gewone taal. Middelburg Verkiezingsprogramma 2018 in gewone taal Middelburg Gemeenteraadsverkiezingen 2018 Op 21 maart 2018 zijn er in bijna heel Nederland verkiezingen. Deze verkiezingen gaan over het bestuur van de gemeenten.

Nadere informatie

Samenvatting verkiezingsprogramma PvdA Zuid-Holland

Samenvatting verkiezingsprogramma PvdA Zuid-Holland Samenvatting verkiezingsprogramma PvdA Zuid-Holland 2019-2023 Onzeker zijn over je baan, je huis, de buurt, de zorg. Er is veel dat beter kan en beter moet in onze provincie. Woningnood aanpakken bijvoorbeeld.

Nadere informatie

MAATSCHAPPELIJKE OPVANG EN BESCHERMD WONEN IN DE REGIO OOST-VELUWE

MAATSCHAPPELIJKE OPVANG EN BESCHERMD WONEN IN DE REGIO OOST-VELUWE MAATSCHAPPELIJKE OPVANG EN BESCHERMD WONEN IN DE REGIO OOST-VELUWE ONZE AGENDA VOOR 2016-2020 Sommige mensen hebben zo weinig grip op hun dagelijks leven, dat ze niet zelfstandig kunnen wonen. Dit komt

Nadere informatie

10 UITGANGSPUNTEN OUDERENBELEID voor de gemeente Moerdijk

10 UITGANGSPUNTEN OUDERENBELEID voor de gemeente Moerdijk 10 UITGANGSPUNTEN OUDERENBELEID voor de gemeente Moerdijk Een start voor nieuwe kansen ván, vóór en mét ouderen Iedereen, ook oudere van welke cultuur dan ook, wil zo lang mogelijk zelf de regie over

Nadere informatie

Duurzaamheid in Amersfoort: kansen en inspiratie Het Amersfoorts Afwegingskader Duurzaamheid

Duurzaamheid in Amersfoort: kansen en inspiratie Het Amersfoorts Afwegingskader Duurzaamheid Duurzaamheid in : kansen en inspiratie Het s Afwegingskader Duurzaamheid s Afwegingskader Duurzaamheid s Afwegingskader Duurzaamheid Leefomgeving Dit project draagt bij aan een gezond woon- en werkklimaat

Nadere informatie

WSN: Thuis in Nijkerk. Een kennismaking met onze plannen tot en met 2014

WSN: Thuis in Nijkerk. Een kennismaking met onze plannen tot en met 2014 WSN: Thuis in Nijkerk Een kennismaking met onze plannen tot en met 2014 V O O R W O O R D Bertus Rakhorst over...geborgenheid Een goed en veilig thuis vormt een stevige basis van waaruit je je verder kunt

Nadere informatie

Stemwijzer - de toelichtingen

Stemwijzer - de toelichtingen Stemwijzer - de toelichtingen 1 De gemeenteraad moet blijven vergaderen in Huize Swaensteyn in Voorburg. D66 vindt dat de gemeenteraad een efficiënte vergaderlocatie verdient. Als Huize Swaensteyn de enige

Nadere informatie

Bij de heraanleg van straten moet er vooral ruimte gemaakt worden voor voetgangers en fietsers.

Bij de heraanleg van straten moet er vooral ruimte gemaakt worden voor voetgangers en fietsers. Bij de heraanleg van straten moet er vooral ruimte gemaakt worden voor voetgangers en fietsers. EENS Bredene heeft nood aan een veilig mobilitietsplan dat aandacht heeft voor de zwakke weggebruiker. Bij

Nadere informatie

Voorbereiden door krachten te bundelen... 2. Visie op nieuwe taken... 2. Vernieuwingen in welzijn, (jeugd)zorg en werk... 2

Voorbereiden door krachten te bundelen... 2. Visie op nieuwe taken... 2. Vernieuwingen in welzijn, (jeugd)zorg en werk... 2 Nieuwsbrief sociaal domein, #1 Vernieuwing welzijn, (jeugd)zorg en werk Inhoud Voorbereiden door krachten te bundelen... 2 Visie op nieuwe taken... 2 Vernieuwingen in welzijn, (jeugd)zorg en werk... 2

Nadere informatie

Daarmee willen we bijdragen aan geluk en levensvoldoening van alle mensen in Roerdalen.

Daarmee willen we bijdragen aan geluk en levensvoldoening van alle mensen in Roerdalen. Programma op hoofdlijnen 2018-2022 Samen doen. Verder werken aan geluk, op een stevig fundament Dit programma bevat de belangrijkste uitgangspunten voor de raadsperiode 2018-2022. Alle raadsfracties hebben

Nadere informatie

VERKIEZINGSPROGRAMMA

VERKIEZINGSPROGRAMMA VERKIEZINGSPROGRAMMA 2018-2022 MIDDEN-DRENTHE Midden-Drenthe Duurzaam en Sociaal Dat is waar we naar streven als GroenLinks Midden-Drenthe. In het sociale en duurzame akkoord, van de coalitie waarvan wij

Nadere informatie

Bouwstenen voor een inclusief coalitieakkoord. 19 april Stichting Gorinchems Platform voor Gehandicaptenbeleid

Bouwstenen voor een inclusief coalitieakkoord. 19 april Stichting Gorinchems Platform voor Gehandicaptenbeleid 10 Bouwstenen voor een inclusief coalitieakkoord 19 april 2018 Stichting Gorinchems Platform voor Gehandicaptenbeleid Goedenavond, Mijn naam is Emmy den Heijer voorzitter van de Stichting Gorinchems Platform

Nadere informatie

KADERNOTA Venlo: Effe geen cent te makken!

KADERNOTA Venlo: Effe geen cent te makken! KADERNOTA 2016 Venlo: Effe geen cent te makken! FINANCIEEL RAADSDEBAT Concept 7 1 Inleiding Voor ons ligt de Kadernota 2016, waarin de budgettaire en beleidsmatige kaders voor het komende jaar worden vastgelegd.

Nadere informatie

Gespreksresultaten Werksessie De toekomst van LV Voorburg

Gespreksresultaten Werksessie De toekomst van LV Voorburg Gespreksresultaten Werksessie De toekomst van LV 28-08-2017 - Voorburg Leidschendam-Voorburg, 22 september 2017 Aan de werksessie op 28 augustus 2017 deden ongeveer 20 inwoners mee. De bijeenkomst vond

Nadere informatie

Samenvatting Omgevingsvisie Weststellingwerf

Samenvatting Omgevingsvisie Weststellingwerf Samenvatting Omgevingsvisie Weststellingwerf Inleiding Weststellingwerf heeft het afgelopen jaar hard gewerkt aan een omgevingsvisie. De omgevingsvisie gaat over de toekomst van onze gemeente en is daarom

Nadere informatie

GOED LEVEN IN BERG EN DAL VERKIEZINGSPROGRAMMA

GOED LEVEN IN BERG EN DAL VERKIEZINGSPROGRAMMA GOED LEVEN IN BERG EN DAL VERKIEZINGSPROGRAMMA 2018-2022 1 VOORWOORD Op 21 maart 2018 vinden de volgende gemeenteraadsverkiezingen plaats. De VVD is een volkspartij voor vrijheid van alle burgers, waarbij

Nadere informatie

ROZE STEMBUSAKKOORD 2014 Amsterdam

ROZE STEMBUSAKKOORD 2014 Amsterdam ROZE STEMBUSAKKOORD 2014 Amsterdam Sinds decennia is de stad Amsterdam één van de onbetwiste koplopers als het gaat om acceptatie en tolerantie van lesbiennes, homo s en biseksuelen en transgenders. Deze

Nadere informatie

Op weg naar een inclusief Tynaarlo

Op weg naar een inclusief Tynaarlo Op weg naar een inclusief Tynaarlo visienotitie Tynaarlo is een inclusieve samenleving waarin iedereen mee kan doen, waarin iedereen telt en wordt gerespecteerd. Een samenleving waarin ook mensen met een

Nadere informatie

Natuurlijk Heerde! Een bloeiende gemeente op de Veluwe. W ij wonen waar anderen op vakantie gaan. CONCEPT Geactualiseerde Toekomstvisie 2025

Natuurlijk Heerde! Een bloeiende gemeente op de Veluwe. W ij wonen waar anderen op vakantie gaan. CONCEPT Geactualiseerde Toekomstvisie 2025 Natuurlijk Heerde! Een bloeiende gemeente op de Veluwe W ij wonen waar anderen op vakantie gaan CONCEPT Geactualiseerde Toekomstvisie 2025 even voorstellen In onze gemeente wonen ruim 18.500 mensen in

Nadere informatie

Wat vinden wij er van? Wat verwacht(t)en wij?

Wat vinden wij er van? Wat verwacht(t)en wij? Wat vinden wij er van? Wat verwacht(t)en wij? Culturele paragrafen in de verkiezingsprogramma s CDA Soest Het is van belang het vrijwilligerswerk in het algemeen -en dus ook bij sportverenigingen- te stimuleren

Nadere informatie

Ons verkiezingsprogramma is tot stand gekomen op een manier die bij Trots Pijnacker-Nootdorp past: onderscheidend met lef en

Ons verkiezingsprogramma is tot stand gekomen op een manier die bij Trots Pijnacker-Nootdorp past: onderscheidend met lef en VERKIEZINGS- PROGRAMMA VOORWOORD Het is met veel plezier dat ik het voorwoord schrijf voor het verkiezingsprogramma van Trots Pijnacker-Nootdorp (TPN). Op 21 maart aanstaande zal Trots wederom meedoen

Nadere informatie

PAOG nascholing JGZ Integrale Aanpak Jeugdzorg Eerder, sneller, beter en goedkoper

PAOG nascholing JGZ Integrale Aanpak Jeugdzorg Eerder, sneller, beter en goedkoper PAOG nascholing JGZ 26-11-2013 Integrale Aanpak Jeugdzorg Eerder, sneller, beter en goedkoper Gemeenten: verantwoordelijk voor sociale domein Nieuwe verantwoordelijkheden Per 1-1-2015, invoering 3 decentralisaties

Nadere informatie

Wmo beleidsplan 2013 INLEIDING

Wmo beleidsplan 2013 INLEIDING December 2012 INLEIDING Het beleidsplan Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) 2008-2011 heeft een wettelijk bepaalde werkingsduur van vier jaren. In 2012 is besloten dit beleidsplan met één jaar te

Nadere informatie

PROGRAMMA VERKIEZINGEN PROVINCIALE STATEN EN WETTERSKIP

PROGRAMMA VERKIEZINGEN PROVINCIALE STATEN EN WETTERSKIP PROGRAMMA VERKIEZINGEN PROVINCIALE STATEN EN WETTERSKIP Wat voor provincie wordt Fryslân? Jij mag het zeggen op 20 maart. Willen we verschillen tussen arm en rijk? Willen we dat mensen zonder werk zitten?

Nadere informatie

Met elkaar voor elkaar

Met elkaar voor elkaar Met elkaar voor elkaar Publiekssamenvatting Oktober 2013 1 1 Inleiding Met elkaar, voor elkaar. De titel van deze notitie is ook ons motto voor de komende jaren. Samen met u (inwoners en beroepskrachten)

Nadere informatie

Veranderingsprocessen en vernieuwing in het sociale domein. Marike Hafkamp, MSc Apeldoorn, 30 oktober 2014

Veranderingsprocessen en vernieuwing in het sociale domein. Marike Hafkamp, MSc Apeldoorn, 30 oktober 2014 Veranderingsprocessen en vernieuwing in het sociale domein Marike Hafkamp, MSc Apeldoorn, 30 oktober 2014 1 De landelijke ontwikkelingen Regeerakkoord: Decentralisaties naar gemeenten: 1. AWBZ begeleiding,inkomensondersteuning,

Nadere informatie

Zorg, welzijn en onderwijs

Zorg, welzijn en onderwijs Zorg, welzijn en onderwijs De SP vindt dat het recht op zorg in Leiden voor iedereen behouden moet blijven! Helaas gaan de grote veranderingen op het gebied van de zorg ook gepaard met forse bezuinigingen.

Nadere informatie