Leerplan OPLEIDING Informatica computer- en besturingssystemen en netwerken Modulair Studiegebied ICT Goedkeuringscode 01-02/427/G/O/P/V Maart 2002
Inhoudstafel 1 INLEIDING...6 2 OPLEIDING: INFORMATICA-COMPUTER- & BESTURINGSSYSTEMEN EN NETWERKEN...7 2.1 Doelstelling van de opleiding...7 2.2 Organisatie...7 3 MODULE INITIATIE IN DE INFORMATICA...9 3.1 Organisatie...9 3.2 Situering van de module in de opleiding...9 3.3 Beginsituatie...9 3.4 Doelstellingen...9 3.5 Leerinhouden...10 3.6 Minimale materiële vereisten...11 3.7 Methodologische wenken...11 3.8 Didactische middelen...11 3.9 Evaluatie...12 3.10 Bibliografie...12 4 MODULE BESTURINGSSYSTEMEN 1... 13 4.1 Organisatie...13 4.2 Situering van de module in de opleiding...13 4.3 Beginsituatie...13 4.4 Doelstellingen...13 4.5 Leerinhouden...14 4.6 Minimale materiële vereisten...14 4.7 Methodologische wenken...15 4.8 Didactische middelen...15 4.9 Evaluatie...15 4.10 Bibliografie...15 5 MODULE BESTURINGSSYSTEMEN 2... 17 5.1 Organisatie...17 5.2 Situering van de module in de opleiding...17 5.3 Beginsituatie...17 Leerplan Informatica - computer- & besturingssystemen en netwerken Blz. 2
5.4 Doelstellingen...17 5.5 Leerinhouden...18 5.6 Minimale materiële vereisten...19 5.7 Methodologische wenken...19 5.8 Didactische middelen...19 5.9 Evaluatie...19 5.10 Bibliografie...20 6 MODULE COMPUTERSYSTEMEN 1... 21 6.1 Organisatie...21 6.2 Situering van de module in de opleiding...21 6.3 Beginsituatie...21 6.4 Doelstellingen...21 6.5 Leerinhouden...22 6.6 Minimale materiële vereisten...23 6.7 Methodologische wenken...23 6.8 Didactische middelen...23 6.9 Evaluatie...24 6.10 Bibliografie...24 7 MODULE COMPUTERSYSTEMEN 2... 25 7.1 Organisatie...25 7.2 Situering van de module in de opleiding...25 7.3 Beginsituatie...25 7.4 Doelstellingen...25 7.5 Leerinhouden...26 7.6 Minimale materiële vereisten...26 7.7 Methodologische wenken...27 7.8 Didactische middelen...27 7.9 Evaluatie...27 7.10 Bibliografie...28 8 MODULE COMPUTER- EN BESTURINGSSYSTEMEN... 29 8.1 Organisatie...29 8.2 Situering van de module in de opleiding...29 Leerplan Informatica - computer- & besturingssystemen en netwerken Blz. 3
8.3 Beginsituatie...29 8.4 De reglementair vastgelegde doelstellingen (basiscompetenties)...29 8.5 Leerinhouden...30 8.6 Minimale materiële vereisten...30 8.7 Methodologische wenken...31 8.8 Didactische middelen...31 8.9 Evaluatie...31 8.10 Bibliografie...32 9 MODULE PEER TO PEER-NETWERKEN... 33 9.1 Organisatie...33 9.2 Situering van de module in de opleiding...33 9.3 Beginsituatie...33 9.4 Doelstellingen...33 9.5 Leerinhouden...34 9.6 Minimale materiële vereisten...34 9.7 Methodologische wenken...35 9.8 Didactische middelen...35 9.9 Evaluatie...35 9.10 Bibliografie...35 10 MODULE CLIENT-SERVER-NETWERKEN 1... 37 10.1 Organisatie...37 10.2 Situering van de module in de opleiding...37 10.3 Beginsituatie...37 10.4 Doelstellingen...37 10.5 Leerinhouden...38 10.6 Minimale materiële vereisten...38 10.7 Methodologische wenken...39 10.8 Didactische middelen...39 10.9 Evaluatie...39 10.10 Bibliografie...39 11 MODULE CLIENT-SERVER-NETWERKEN 2... 41 11.1 Organisatie...41 Leerplan Informatica - computer- & besturingssystemen en netwerken Blz. 4
11.2 Situering van de module in de opleiding...41 11.3 Beginsituatie...41 11.4 Doelstellingen...41 11.5 Leerinhouden...42 11.6 Minimale materiële vereisten...43 11.7 Methodologische wenken...43 11.8 Didactische middelen...43 11.9 Evaluatie...43 11.10 Bibliografie...44 12 MODULE INTER-NETWERKEN... 45 12.1 Organisatie...45 12.2 Situering van de module in de opleiding...45 12.3 Beginsituatie...45 12.4 Doelstellingen...45 12.5 Leerinhouden...46 12.6 Minimale materiële vereisten...47 12.7 Methodologische wenken...47 12.8 Didactische middelen...47 12.9 Evaluatie...47 12.10 Bibliografie...48 13 OPLEIDINGENSTRUCTUUR INFORMATICA-OPLEIDINGEN... 49 BIJLAGE 1: DVO-COMMISSIE INFORMATICA... 50 BIJLAGE 2: CODERING... 51 Leerplan Informatica - computer- & besturingssystemen en netwerken Blz. 5
1 Inleiding Onderhavige leerplannen steunen op een opleidingsprofiel. Deze opleidingsprofielen, die bij de uitwerking van de diverse leerplannen steeds centraal staan, zijn ontwikkeld door de Dienst Voor Onderwijsontwikkeling (DVO) (bijlage 1), die zich hierbij steunde op de uitgeschreven beroepsprofielen voor elk van de opleidingen. Daarna werd het besproken en verwerkt in de schoot van de Vlaamse Onderwijsraad (VLOR). In een eerste deel wordt het opleidingsprofiel gesitueerd. Deze situering betreft de doelomschrijving van de opleiding, de definitie c.q. omschrijving van de modules, de definitie c.q. omschrijving van de basiscompetenties en de sleutelvaardigheden, het aantal lestijden TV/PV, het leertraject en de concordantie met het secundair onderwijs Met deze opleidingsprofielen als basis werden dan de leerplannen uitgeschreven. Deze zijn opgesteld op basis van het modulair model, waarbij elke module een onafhankelijke eenheid vormt in een welbepaalde opleiding (meestal 60 lestijden) en die mits gunstig resultaat door de cursist afgesloten wordt met de uitreiking van een deelcertificaat. Volgens dit denkpatroon zijn de leerplannen dan ook opgemaakt: het zijn allen onafhankelijke eenheden die passen in een globaal leertraject, met globaal genomen volgende structuur: 1. Organisatie (studieduur, onderwijsvorm, graad) 2. Situering van de module in de opleiding 3. Beginsituatie 4. Doelstellingen 5. Leerinhouden 6. Minimale materiële vereisten 7. Methodologische wenken 8. Didactische hulpmiddelen 9. Evaluatie 10. Bibliografie Maart 2002 Leerplan Informatica - computer- & besturingssystemen en netwerken Blz. 6
2 Opleiding: Informatica-computer- & besturingssystemen en netwerken 2.1 Doelstelling van de opleiding De opleiding Informatica computer- en besturingssystemen en netwerken dient gesitueerd te worden binnen het studiegebied Handel. Deze opleiding komt tegemoet aan de opdracht van het onderwijs voor sociale promotie om de cursist kennis, vaardigheden en attitudes bij te brengen voor het maatschappelijk functioneren, het deelnemen aan verder onderwijs of de uitoefening van een beroep. De opleiding stoelt op drie pijlers: besturingssystemen, computersystemen en netwerken. Een eerste pijler Computersystemen betreft de hardware van de computer. Een tweede pijler Besturingssystemen betreft de stand alone computer. Een derde pijler Netwerken betreft de netwerkbesturingssoftware. Na het beëindigen van deze opleiding kan de cursist een besturingssysteem herkennen, begrijpen en toepassen, een computersysteem monteren, afstemmen, herstellen en onderhouden en een client/server netwerk realiseren, gebruiken en beheren. 2.2 Organisatie 2.2.1 Studieduur 600 lestijden 2.2.2 Onderwijsvorm Technisch secundair onderwijs 2.2.3 graad 3 de graad 2.2.4 Aantal lestijden AV/TV/PV 600 lestijden TV 2.2.5 Modules Naam Aantal Lt TV Code Initiatie in de informatica 60 MHAG100 Besturingssystemen 1 60 MHAIBU800 Besturingssystemen 2 60 MHAIBU801 Computersystemen 1 60 MHAIBU802 Computersystemen 2 60 MHAIBU803 Computer- en besturingssystemen 60 MHAIBU804 Peer to peer-netwerken 60 MHAIBU805 Client-server-netwerken 1 60 MHAIBU806 Client-server-netwerken 2 60 MHAIBU807 Inter-netwerken 60 MHAIBU808 Leerplan Informatica - computer- & besturingssystemen en netwerken Blz. 7
2.2.6 Leertraject MHAG100 Initiatie in de informatica TV 60 Lt MHAIBU800 Besturingssystemen 1 TV 60 Lt MHAIBU801 Besturingssystemen 2 TV 60 Lt MHAIBU802 Computersystemen 1 TV 60 Lt MHAIBU803 Computersystemen 2 TV 60 Lt MHAIBU 804 Computersystemen 3 TV 60 Lt MHAIBU005 Peer-to-peer netwerken TV 60 Lt MHAIBU806 Client-servernetwerken 1 TV 60 Lt MHAIBU807 Client-servernetwerken 2 TV 60 Lt MHAIBU808 Inter-netwerken TV 60 Lt Diploma Informatica computer- en besturingssystemen en netwerken TSO 3 600 lt Leerplan Informatica - computer- & besturingssystemen en netwerken Blz. 8
3 Module Initiatie in de informatica 3.1 Organisatie 3.1.1 Studieduur 60 lestijden 3.1.2 Onderwijsvorm Technisch secundair onderwijs 3.1.3 Graad 3 de graad 3.1.4 Aantal lestijden AV/TV/PV 60 lestijden TV 3.2 Situering van de module in de opleiding In de module Initiatie in de informatica krijgt de cursist zicht op de mogelijkheden van informatica. Het doel van deze module is de volledige leek zorgvuldig geselecteerde informaticakennis en vaardigheden te bezorgen om hem voor te bereiden op het uitvoeren van reële taken met een computer. De cursist heeft na het beëindigen van deze module elementaire kennis van en inzicht in de basistechnieken van een computersysteem, een besturingssysteem, toepassingssoftware, programmeren en netwerken. 3.3 Beginsituatie Inhoudelijke vereisten: Er zijn geen inhoudelijke Beginsituatie. Verplichte voorafgaande modules: Er zijn geen voorafgaande modules noodzakelijk. 3.4 Doelstellingen Module Initiatie in de informatica MHAG100 De cursist kan Doel en nut van een computersysteem verklaren; BCHA G100 01 de basiscomponenten van een computersysteem aaneen schakelen en gebruiken; BCHA G100 02 doel en nut van een besturingssysteem verklaren; BCHA G100 03 de basisvaardigheden van een besturingssysteem uitvoeren; BCHA G100 04 doel en nut van toepassingssoftware verklaren; BCHA G100 05 het onderscheid tussen een tekstverwerker, een rekenblad, een databanktoepassing BCHA G100 06 en een presentatie-/tekenpakket aangeven; doel en nut van programmeertalen verklaren; BCHA G100 07 doel en nut van datacommunicatie, lokale en wereldwijde netwerken verklaren; BCHA G100 08 een geïnstalleerde browser met de nodige aangesloten hardware gebruiken; BCHA G100 09 op een veilige en ergonomische manier computersystemen gebruiken. BCHA G100 10 Leerplan Informatica - computer- & besturingssystemen en netwerken Blz. 9
3.5 Leerinhouden De cursist kan: ALGEMENE DOELSTELLINGEN het doel en het nut van een computersysteem verklaren de basiscomponenten van een computersysteem aaneen schakelen en gebruiken doel en nut van een besturingssysteem verklaren basisvaardigheden van een besturingssysteem uitvoeren doel en nut van toepassingssoftware verklaren het onderscheid tussen een tekstverwerker, een rekenblad, een databanktoepassing en een presentatie- /tekenpakket aangeven doel en nut van programmeertalen verklaren basishandelingen in een tekstverwerker kunnen uitvoeren (U) * basishandelingen in een rekenblad kunnen uitvoeren (U) basishandelingen in een databank kunnen uitvoeren (U) basishandelingen in een tekenpakket kunnen uitvoeren (U) doel en nut van datacommunicatie, lokale en wereldwijde netwerken verklaren LEERINHOUDEN Computersysteem doel nut Onderdelen invoerapparatuur uitvoerapparatuur onderdelen aan mekaar schakelen aan- en afzetten gebruik van de reset Besturingssystemen doel nut soorten Basishandelingen muisbewerkingen toetsenbord: toetscombinaties, sneltoetsen begrippen map en bestand, boomstructuur bestandsmanipulaties (mappen, bestanden, kopiëren, verplaatsen,...) werken met vensters en menu's Software toepassingssoftware : o doen en nut o tekstverwerker o rekenblad o database o presentatiepakket o tekenpakket o opmaakpakket programmeertalen: doel en nut Tekstverwerker ingeven en verbeteren teksten verplaatsen en kopiëren opslaan en openen van bestanden Rekenblad ingeven en verbeteren getallen eenvoudige bewerkingen en formules opslaan en openen van bestanden Databank Werken met een bestaande databank Tekenpakket Opmaak van een eenvoudige tekening Opslaan en openen van bestanden Netwerken basisprincipes o lokale o wereldwijde netwerken o internet Leerplan Informatica - computer- & besturingssystemen en netwerken Blz. 10
een geïnstalleerde browser met de nodige aangesloten hardware kunnen gebruiken op een veilige en ergonomische manier computersystemen kunnen gebruiken Internet wat is internet? mogelijkheden nut browser starten en sluiten internetadres ingeven Veiligheid Ergonomie * De aanduiding (U) verwijst naar een uitbreidingsdoelstelling: indien mogelijk mag ze ingevuld worden, maar dit hoeft niet noodzakelijk. 3.6 Minimale materiële vereisten Vermits de praktische vaardigheden centraal staan beschikt elke cursist bij voorkeur individueel over een pc waarop de vereiste programmatuur op een aanvaardbaar performantieniveau draait en die toegang geeft tot een printer. In de klas is een vlotte toegang voorzien tot het internet. De toestellen moeten zo opgesteld staan dat er naast de computer nog voldoende ruimte is voor een boek of schrift. Tevens moeten volgende ergonomische eisen vervuld zijn: het scherm moet van goede kwaliteit (stabiel beeld zonder reflecties) en verstelbaar zijn, voor het toetsenbord moet er voldoende ruimte zijn voor de polsen. Het is vanzelfsprekend dat de school beschikt over legale versies van de te gebruiken software. Op het gebied van veiligheid is de volgende wetgeving van toepassing: Codex, ARAB, AREI, Vlarem. Deze wetgeving bevat de technische voorschriften die in acht moeten genomen worden m.b.t. de uitrusting en inrichting van de lokalen (bijv. moet de bekabeling veilig weggeborgen zijn), de aankoop en het gebruik van toestellen, materiaal en materieel. Zij schrijven voor dat duidelijke handleidingen en een technisch dossier aanwezig moeten zijn, dat alle gebruikers de werkinstructies en onderhoudsvoorschriften dienen te kennen en correct te kunnen toepassen. 3.7 Methodologische wenken Aan de hand van enkele praktische voorbeelden kan het nut van moderne computersystemen aangetoond worden. De verschillende onderdelen van een pc kunnen best aan de hand van didactisch materiaal voorgesteld worden. Daartoe kan beroep gedaan worden op defecte en/of oudere apparaten of onderdelen ervan. Het is niet de bedoeling dat de cursisten zich nu reeds bekwamen in de toepassingspakketten op zichzelf maar wel dat ze inzicht verwerven in de kenmerken ervan en hun plaats in het geheel van het informaticalandschap kunnen situeren. Op deze wijze kunnen ze dan ook hun toekomstig leertraject doelbewust uitstippelen. Aan de hand van enkele voorbeelden wordt aangetoond dat ook op maat gemaakte software nodig is. De studie van het internet dient opnieuw zeer toepassingsgericht te zijn: zo kan men bijv. de cursisten buiten de les laten zoeken naar internetadressen en deze tijdens de les laten uittesten (dienstregeling NMBS, overzicht publicaties VUM, enz ). 3.8 Didactische middelen Het leerplan legt geen specifieke softwarepakketten op; het centrum kiest zelf de software waarmee gewerkt wordt. De gebruikte softwarepakketten moeten toereikend zijn om de leerplandoelstellingen en de leerinhouden te realiseren, zij moeten voldoende actueel zijn en bij voorkeur overeenstemmen met de algemeen gangbare software. Leerplan Informatica - computer- & besturingssystemen en netwerken Blz. 11
De cursisten moeten tijdens de les één of meer handleidingen of naslagwerken betreffende de aangeleerde softwarepakketten kunnen raadplegen. Het centrum dient erover te waken dat ze de belangrijke ontwikkelingen betreffende apparatuur en programmatuur volgt. Dit betekent echter geenszins dat elke nieuwe versie van software of hardware moet aangeschaft worden om up-to-date te blijven. Wel moet ze via geregelde investeringen vermijden dat haar informaticaonderwijs manifest achterblijft op de realiteit in het bedrijfsleven. 3.9 Evaluatie De leerstof kan geëvalueerd worden via zowel proces- als productevaluatie. Beide hebben dan de vorm van een praktische proef, waarbij één of meer werkstukken moeten afgeleverd worden. Permanente evaluatie spreidt de prestatiedruk en biedt mogelijkheden tot bijsturing indien nodig. Het is evident dat er duidelijke afspraken met de cursist dienen gemaakt te worden met betrekking tot de vorm en het tijdstip van de proeven. Hierbij is het examenreglement van het centrum een belangrijk instrument in de openheid naar de cursisten toe. Om de zelfevaluatie van de volwassene te vergroten is het belangrijk dat de cursist weet op welke aspecten van de opdrachten de nadruk ligt. Elke opgave moet communicatief eenduidig zijn (slechts voor één interpretatie vatbaar, goed afgebakend en met zo weinig mogelijk kettingopdrachten). Indien de cursist bij een complexe oefening plots niet verder kan, moet de leraar hulp bieden. Het spreekt vanzelf dat de cursisten op toetsen en examens enkel te maken krijgen met opgaven waaraan ze zich min of meer verwachten. De probleemstellingen moeten betrekking hebben op de kennis en vaardigheden die voor de leerstofvooruitgang onmisbaar zijn, die voor het opleidingsprofiel normaal functioneel zijn en die een normale instroomgroep haalbaar is. De analyse van de antwoorden geven aanleiding tot bijsturingen en tot leeradviezen. De geëvalueerde werkstukken zijn ter inzage van de cursisten. Knelpunten worden klassikaal besproken. 3.10 Bibliografie CREG P., Microsoft Office in 24 uur, Academic Service, 1999, 464p. DE GEYTER-DIEPENDAELE T., LEVRAU O., MOESTERMANS K., Wegwijs in ICT, WWW-Soft, 2001 DE LANGE, De computer en wij: software, Wolters Plantyn, 2001 D HAENENS, HERVELDT F., EDU Multimedia, deel 1 (Uitbouw van een klasnetwerk), deel 2 (Internet Explorer in de klas), deel 3 (E-mailen met Outlook Express), Standaard uitgeverij, 2000. HERTVELDT F., VANNESTE P., WYLIN B., Internet, een nieuw didactisch medium, Standaard uitgeverij,1997. KASSENAAR P., PINKSTER B., Installatie en Beheer van software, Academic Service KOCKELKORE C., Basiskennis computergebruik en Windows 2000 MB.1 Theorieboek, Academic Service LEVINE, J., Internet voor dummies, Addison-Wesley OOST K., Basiscursus Internet, Academic Service POTT O, pc basiskennis, Addison-Wesley NL VAN DE MAELE M., Computersystemen, Standaard uitgeverij, 2000 VAN HARREWIJN M., Basiskennis Office 2000 MB.2, Academic Service, 2000 Leerplan Informatica - computer- & besturingssystemen en netwerken Blz. 12
4 Module Besturingssystemen 1 4.1 Organisatie 4.1.1 Studieduur 60 lestijden 4.1.2 Onderwijsvorm Technisch secundair onderwijs 4.1.3 Graad 3 de graad 4.1.4 Aantal lestijden AV/TV/PV 60 lestijden TV 4.2 Situering van de module in de opleiding In de module Besturingssystemen 1 leert de cursist de basiselementen van een besturingssysteem. De cursist leert de basisvaardigheden door middel van oefeningen. Hij leert de basiselementen gebruiken in functie van de beoogde toepassingssoftware en de gegevens die daarmee kunnen worden aangemaakt. Bij het beëindigen van deze module kan de cursist elementaire functies van een besturingssysteem gebruiken. 4.3 Beginsituatie Inhoudelijke vereisten: Er zijn geen inhoudelijke Beginsituatie. Verplichte voorafgaande modules: Er zijn geen voorafgaande modules noodzakelijk. 4.4 Doelstellingen Module Besturingssystemen 1 MHAIBU800 De cursist kan Doel en nut van een besturingssysteem uitleggen; BCHA U800 01 Besturingssystemen beschrijven; BCHA U800 02 een eenvoudige standaardinstallatie en configuratie van een besturingssysteem BCHA U800 03 uitvoeren; bestanden beheren; BCHA U800 04 programma s beheren; BCHA U800 05 de multi-user en multi-taskingmogelijkheden op een stand alone computer aanwenden; BCHA U800 06 de multimedia-mogelijkheden van een besturingssysteem gebruiken; BCHA U800 07 de helpfunctie hanteren. BCHA U800 08 Leerplan Informatica - computer- & besturingssystemen en netwerken Blz. 13
4.5 Leerinhouden ALGEMENE DOELSTELLINGEN De cursist kan: doel en nut van een besturingssysteem uitleggen besturingssystemen beschrijven een eenvoudige standaardinstallatie en configuratie van een besturingssysteem uitvoeren de multi-usermogelijkheden op een stand-alone computer aanwenden bestanden beheren programma's beheren de multi-taskingmogelijkheden op een stand-alone computer aanwenden de multimediamogelijkheden van een besturingssysteem gebruiken de helpfunctie hanteren LEERINHOUDEN Besturingssystemen doel nut componenten overzicht huidige besturingssystemen verschillen Besturingssysteem standaardinstallatie configuratie componenten bijvoegen printers installeren stuurprogramma s zoeken op en downloaden van het internet gebruikersprofielen Bestandsbeheer kopiëren en verplaatsen formatteren diskettes kopiëren bestandstypes selectie van bestanden verschillende weergaven verwijderen van bestanden zoeken naar bestanden Toepassingssoftware installatie de-installatie beheer: o snelkoppelingen o programmagroepen multi-tasking o statische gegevensuitwisseling o verschillende vensters Multimedia begrip apparatuur verschillende dragers software Helpfunctie 4.6 Minimale materiële vereisten Vermits de praktische vaardigheden centraal staan beschikt elke cursist bij voorkeur individueel over een pc waarop de vereiste programmatuur op een aanvaardbaar performantieniveau draait en die toegang geeft tot een printer. Een vlotte toegang van elke pc tot het internet strekt tot aanbeveling. Op het gebied van veiligheid is de volgende wetgeving van toepassing: Codex, ARAB, AREI, Vlarem. Deze wetgeving bevat de technische voorschriften die in acht moeten genomen worden m.b.t. de uitrusting en inrichting van de lokalen (bijv. moet de bekabeling veilig weggeborgen zijn), de aankoop en het Leerplan Informatica - computer- & besturingssystemen en netwerken Blz. 14
gebruik van toestellen, materiaal en materieel. Zij schrijven voor dat duidelijke handleidingen en een technisch dossier aanwezig moeten zijn, dat alle gebruikers de werkinstructies en onderhoudsvoorschriften dienen te kennen en correct te kunnen toepassen. 4.7 Methodologische wenken Deze module moet zo praktijkgericht mogelijk worden opgevat. Dit houdt in dat er vele oefenmomenten worden voorzien waarin de cursist de aangeleerde opties kan ervaren. Zelfredzaamheid is hierbij een attitude die centraal staat. Het is de bedoeling dat de cursisten na een bondige uitleg zelf aan de slag kunnen. Op dat moment zal de leraar moeten coachen. Het efficiënt leren gebruiken van de helpvoorzieningen, aangeboden in elk modern professioneel pakket, bevordert sterk de zelfredzaamheid van de cursist en wordt dus sterk aanbevolen. Bij het wijzigen van de systeeminstellingen van de pc moet men met de nodige omzichtigheid te werk gaan. Veiligheidshalve neemt men vooraf een back-up van de belangrijkste systeembestanden. 4.8 Didactische middelen De cursisten moeten tijdens de les één of meer handleidingen of naslagwerken betreffende de aangeleerde softwarepakketten kunnen raadplegen. Het centrum dient erover te waken dat ze de belangrijke ontwikkelingen betreffende apparatuur en programmatuur volgt. Dit betekent echter geenszins dat elke nieuwe versie van software of hardware moet aangeschaft worden om up-to-date te blijven. Wel moet ze via geregelde investeringen vermijden dat haar informaticaonderwijs manifest achterblijft op de realiteit in het bedrijfsleven. 4.9 Evaluatie De leerstof kan geëvalueerd worden via zowel proces- als productevaluatie. Beide hebben dan de vorm van een praktische proef, waarbij één of meer werkstukken moeten afgeleverd worden. Permanente evaluatie spreidt de prestatiedruk en biedt mogelijkheden tot bijsturing indien nodig. Het is evident dat er duidelijke afspraken met de cursist dienen gemaakt te worden met betrekking tot de vorm en het tijdstip van de proeven. Hierbij is het examenreglement van het centrum een belangrijk instrument in de openheid naar de cursisten toe. Om de zelfevaluatie van de volwassene te vergroten is het belangrijk dat de cursist weet op welke aspecten van de opdrachten de nadruk ligt. Elke opgave moet communicatief eenduidig zijn (slechts voor één interpretatie vatbaar, goed afgebakend en met zo weinig mogelijk kettingopdrachten). Indien de cursist bij een complexe oefening plots niet verder kan, moet de leraar hulp bieden. Het spreekt vanzelf dat de cursisten op toetsen en examens enkel te maken krijgen met opgaven waaraan ze zich min of meer verwachten. De probleemstellingen moeten betrekking hebben op de kennis en vaardigheden die voor de leerstofvooruitgang onmisbaar zijn, die voor het opleidingsprofiel normaal functioneel zijn en die een normale instroomgroep haalbaar is. De analyse van de antwoorden geven aanleiding tot bijsturingen en tot leeradviezen. De geëvalueerde werkstukken zijn ter inzage van de cursisten. Knelpunten worden klassikaal besproken. 4.10 Bibliografie BOTT E., Alles over Windows Me, Special Edition, Addison-Wesley NL CUYPERS E., VAN DEN BROECK E., Windows 2000, Standaard uitgeverij MIM, 2000 DE WILDE O., Basishandleiding Windows ME, Bijleveld Pers DECUYPER L., Windows 98, Uitgeverij De Clerck, 1999 KASSENAAR P., Windows XP van start tot finish, Academic Service, 2002 Leerplan Informatica - computer- & besturingssystemen en netwerken Blz. 15
RATHBONE A., KASSENAAR P., Basiscursus Windows XP, Academic Service RATHBONE A., Microsoft Windows XP voor Dummies, Addison-Wesley NL TANENBAUM, Moderne Operating Systems, Academic Service Leerplan Informatica - computer- & besturingssystemen en netwerken Blz. 16
5 Module Besturingssystemen 2 5.1 Organisatie 5.1.1 Studieduur 60 lestijden 5.1.2 Onderwijsvorm Technisch secundair onderwijs 5.1.3 Graad 3 de graad 5.1.4 Aantal lestijden AV/TV/PV 60 lestijden TV 5.2 Situering van de module in de opleiding In de module Besturingssystemen 2 worden de cursist de basiselementen van een besturingssysteem verder aangeleerd, toegepast en ingeoefend. De cursist leert omgaan met alle noodzakelijke vaardigheden door middel van oefeningen. Hij leert taken uitvoeren i.v.m. de installatie, de configuratie, de beveiliging, de personalisatie en het onderhoud van de besturingssoftware. Bij het beëindigen van deze module kan de cursist alle functies van het besturingssysteem gebruiken. 5.3 Beginsituatie Inhoudelijke vereisten: De cursist kan elementaire functies van een besturingssysteem gebruiken. Verplichte voorafgaande modules: De module Besturingssystemen 1. 5.4 Doelstellingen Module Besturingssystemen 2 MHAIBU801 De cursist kan de verschillende installatiemogelijkheden van een besturingssysteem toepassen; BCHA U801 01 de configuratie van alle software-bouwstenen uitvoeren; BCHA U801 02 de externe toegangsmogelijkheden van de computer instellen en gebruiken; BCHA U801 03 opdrachten automatiseren; BCHA U801 04 dynamische koppelingen tussen gegevens leggen en gebruiken; BCHA U801 05 een besturingssysteem personaliseren; BCHA U801 06 een besturingssysteem beveiligen; BCHA U801 07 een besturingssysteem onderhouden. BCHA U801 08 Leerplan Informatica - computer- & besturingssystemen en netwerken Blz. 17
5.5 Leerinhouden ALGEMENE DOELSTELLINGEN De cursist kan: de verschillende installatiemogelijkheden van een besturingssysteem toepassen de configuratie van alle software-bouwstenen uitvoeren de externe toegangsmogelijkheden van de computer instellen en gebruiken opdrachten automatiseren dynamische koppelingen tussen gegevens leggen en gebruiken een besturingssysteem personaliseren een besturingssysteem beveiligen een besturingssysteem onderhouden LEERINHOUDEN Installatie vanaf CD-Rom (full install + upgrade) geautomatiseerde installatie via scripts vanaf netwerk dual boot Configuratie van extra software partities fdisk format fat 16,32, NTFS register IRQ, DMA, I/O, geheugenconfiguratie Externe toegang via modem en directe kabelverbinding apparatuur installatie configuratie software via modem en directe kabelverbinding Automatiseren van opdrachten via inf-bestand batch bestanden scripts takenplanner Koppelingen bestandstypen OLE en DDE Profielen gebruikersprofielen hardwareprofielen fonts toegangelijkheidsopties configuratiescherm Beveiligen viruscanners firewalls back-up policies Onderhoud schijfcontrole defragmentatie schijfopruiming register diagnose en troubleshooting Leerplan Informatica - computer- & besturingssystemen en netwerken Blz. 18
5.6 Minimale materiële vereisten Vermits de praktische vaardigheden centraal staan beschikt elke cursist bij voorkeur individueel over een pc waarop de vereiste programmatuur op een aanvaardbaar performantieniveau draait en die toegang geeft tot een printer. Een vlotte toegang van elke pc tot het internet strekt tot aanbeveling. Op het gebied van veiligheid is de volgende wetgeving van toepassing: Codex, ARAB, AREI, Vlarem. Deze wetgeving bevat de technische voorschriften die in acht moeten genomen worden m.b.t. de uitrusting en inrichting van de lokalen (bijv. moet de bekabeling veilig weggeborgen zijn), de aankoop en het gebruik van toestellen, materiaal en materieel. Zij schrijven voor dat duidelijke handleidingen en een technisch dossier aanwezig moeten zijn, dat alle gebruikers de werkinstructies en onderhoudsvoorschriften dienen te kennen en correct te kunnen toepassen. 5.7 Methodologische wenken De cursisten leren hoe ze twee computers kunnen verbinden. In de eerste plaats wordt door de leerkracht gebruik gemaakt van de demonstratietechniek om de theorie en handelswijze aan te leren. Een tweede stap is het toepassen van de theorie door de cursisten zelf. De leerkracht is hier aanwezig om de cursisten te begeleiden en in te grijpen daar waar nodig. De cursisten installeren eigenhandig een virusscanner en firewall op de computer. Ze leren de installatie uit te voeren, de instellingen te maken, alsmede het uitvoeren van updates. In een laatste fase hanteren ze de virusscanner om infecties op te zoeken en te verhelpen. Bij het wijzigen van de systeeminstellingen van de pc moet men met de nodige omzichtigheid te werk gaan. Veiligheidshalve neemt men vooraf een back-up van de belangrijkste systeembestanden. 5.8 Didactische middelen De cursisten moeten tijdens de les één of meer handleidingen of naslagwerken betreffende de aangeleerde softwarepakketten kunnen raadplegen. Het centrum dient erover te waken dat ze de belangrijke ontwikkelingen betreffende apparatuur en programmatuur volgt. Dit betekent echter geenszins dat elke nieuwe versie van software of hardware moet aangeschaft worden om up-to-date te blijven. Wel moet ze via geregelde investeringen vermijden dat haar informaticaonderwijs manifest achterblijft op de realiteit in het bedrijfsleven. 5.9 Evaluatie De leerstof kan geëvalueerd worden via zowel proces- als productevaluatie. Beide hebben dan de vorm van een praktische proef, waarbij één of meer werkstukken moeten afgeleverd worden. Permanente evaluatie spreidt de prestatiedruk en biedt mogelijkheden tot bijsturing indien nodig. Het is evident dat er duidelijke afspraken met de cursist dienen gemaakt te worden met betrekking tot de vorm en het tijdstip van de proeven. Hierbij is het examenreglement van het centrum een belangrijk instrument in de openheid naar de cursisten toe. Om de zelfevaluatie van de volwassene te vergroten is het belangrijk dat de cursist weet op welke aspecten van de opdrachten de nadruk ligt. Elke opgave moet communicatief eenduidig zijn (slechts voor één interpretatie vatbaar, goed afgebakend en met zo weinig mogelijk kettingopdrachten). Indien de cursist bij een complexe oefening plots niet verder kan, moet de leraar hulp bieden. Het spreekt vanzelf dat de cursisten op toetsen en examens enkel te maken krijgen met opgaven waaraan ze zich min of meer verwachten. De probleemstellingen moeten betrekking hebben op de kennis en vaardigheden die voor de leerstofvooruitgang onmisbaar zijn, die voor het opleidingsprofiel normaal functioneel zijn en die een normale instroomgroep haalbaar is. Leerplan Informatica - computer- & besturingssystemen en netwerken Blz. 19
De analyse van de antwoorden geven aanleiding tot bijsturingen en tot leeradviezen. De geëvalueerde werkstukken zijn ter inzage van de cursisten. Knelpunten worden klassikaal besproken. 5.10 Bibliografie BOTT E., Alles over Windows Me, Special Edition, Addison-Wesley NL CUYPERS E., VAN DEN BROECK E., Windows 2000, Standaard uitgeverij MIM, 2000 DE WILDE O., Basishandleiding Windows ME, Bijleveld Pers DECUYPER L., Windows 98, Uitgeverij De Clerck, 1999 HOEKWATER TACO, Basiscursus LINUX, Academic Service KASSENAAR P., Windows XP van start tot finish, Academic Service, 2002 RATHBONE A., KASSENAAR P., Basiscursus Windows XP, Academic Service RATHBONE A., Microsoft Windows XP voor Dummies, Addison-Wesley NL TANENBAUM, Moderne Operating Systems, Academic Service Leerplan Informatica - computer- & besturingssystemen en netwerken Blz. 20