Onafhankel ijk en advertentievrij Nummer6.juni 2Ol4 gfd.: Test printers Pas op voor inktslurpers Test gemengde sla RUCOLABEDROG N EEN ZAKJE -ifr..ë tt (ë. {í{f f' l\. oiu...t '.y'\.'! 4Eq. f-} j'.ryí '* {t- Autokosten BESPAREN OP ONDERHOUD Zo herken je een betrouwbare webwinkel Waarom gratis wifi vaak onveilig is
nhoud voeding gezondheid geld & recht huis & tuin 1(' 15 18 20 TEST Gemengde sla in zakjes Verantwoorde koffie Hart- en vaatziekten bij vrouwen Voeding & gezondheid kort 22 26 2A 32 Veilig webwinkelen Nieuwe consumentenrechten n boedelverzekeri ngen Geld & recht kort 40 TEST Elektrische fietsen 45 lnstinkers van het energielabel 48 TEST Fietsverzekeringen 52 Prijspeiling fietsen 56 Huis & tuin kort digitaal 60 TESTNavigatiesystemen 64 9 Vragen over veilig wifi 66 TEST lnkjetprinters 7O Digitaal kort en ook 55 Besparen op auto-onderhoud elke maand 5 Getest en geprobeerd 9 ln actie 34 Voordeel & gemak 38 U vraagt 59 Aardig 72 U schrijft 74 Naslagwijzer/ correcties 75 Volgende maand 76 Stekeligheden Loopt ons smaakpanel warm voor deze tropische drankjes? Zie pagina 8 ln rood de op de voorkant vermelde onderwerpen CONSUM ENTENBOND,N L
Redactioneel Elk jaar stap ik over naar een andere energieleverancier. Hiermee bespaar ik telkens een paar honderd euro. Niet ten opzichte van wat ik vóór de overstap betaalde, maar ten opzichte van wat ik zou gaan betalen als ik niet overstap. Per keer ben ik nog geen halfuur bezig met uitzoek- en regelwerk, dus dat heb ik er graag voor over. Wat me wel steeds meer begint tegen te staan, is het feit dat ik met stevige regelmaat gebeld word door energiemaatschappijen waarbij ik eerder klant ben geweest. Of ze me niet een mooie aanbieding kunnen doen om klant te blijven of weer te worden. Het probleem is dat ze er altijd in slagen om op een ongelegen moment te bellen. En als we dan na een aantal dagen eindelijk contact hebben, komen ze met een voorstel waarvan niet te zeggen valt of het nu een goede aanbieding is of niet. Dat komt natuurlijk doordat voor een normale consument niet te begrijpen is hoe de energierekening precies in elkaar steekt. Maar er is goed nieuws. Binnenkort gelden nieuwe Europese consumentenregels. Een van die regels is dat voor het afsluiten van een nieuw contract voor een dienst een handtekening nodig is. lk heb goede hoop dat het aantal ongewenste telefoontjes hierdoor ook zal afnemen. Op pagina 26 vertellen we u meer over deze nieuwe regels, die gelden vanaf l3 juni. Als ik tot die tijd mijn telefoon niet opneem, weet u waarom. ë síàgen er om op gelegen been' Mark Friederichs hoofdredacteur f riederi chs.acon su menten bo n d. n COLOFON De Consumentêngids is een uitgave van de Consumentenbond. Zie voor de algemene voorwaarden consumentenbond.nl,/al gemenevoorwaarden De testen en onderzoeken worden verzorgd door de Consumentenbond. l.4et vragen kunt u terecht bij de afdeling Sêrvice en Advies. @ (O7O) 445 45 45. Redactie: Mark Fríederichs (hoofdredacteur), Brigitte van der Bent, Margreet van Burk (eindredactie), Kim Kuiper (redactieassistent), Els Brenninkmeijeí Alfred Jacobsen, Bert Kroon Redactiegegêvens: Postbus OOO,25OO BA Den Haag, @ (O7O> 445 45 45, www. consumentenbond.nl,/contact. Verdei we?kten mee: Sonja Crielaard, Bedriyè Dursun, Linda de Gouw, Lauri ten Grotenhuis, Antje Houmes, Sanne Jansweijer, lrenê Joris, Gerard KÍoon, Peter Kulche, Harry Linde, Evelien Mansens, Else l''1eijer, Rien lv'leijêr, Charles Onbag, Arjen Oving, Ferry Ploeg, Nelleke Polderman, Wendy van Rijnsbergen, Puck Scheres, 14ichael Sloven, lneke Smit, Stêfan Vrijdag, Noëlle van der Weel Vormgevlng en art directlon: Dinq media b.v., Hilversum Beeld: de Beeldredaktie, Depositphotos, Valentine Edelmann,/Art Associates, l'4arcel Graumans, lstockphoto, Nationale Beeldbank, Michel Louis, Shutterstock Raad van toêzicht: Pieter Broertjes (voorzitter), Wop de Lange (vice-voorzitter), Jozien Bensing, Carola Hageman, Arnoud Klerkx, Mêdy van der Laan, Paul Molenaar Directie: Bart Combée COPYRGHT lcr 2014 Consumentenbond. Alle rechten zijn voorbehouden. Niets uit deze uitgavê mag worden verveelvoudigd, opgeslêgen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemàakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechènisch of door fotokopieen, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestêmming van de uitgever AAN. EN AFRADERS Een têst kan leiden tot aan- en afradets, met de volgende pledlcaten: @ @ @ @ Beste uit dê test: producten in deze groep hebben de beste kwaliteit. Beste koop: deze producten hebben een goede kwaliteit voor een redelijke prijs, mêt een Testoordeel dat nooit lager kan zijn dan 6,0. Afrader: deze producten hebben een slechte kwaliteit, met een Testoordeel van minder dan 3,O. Laagste prijs: winkels in deze groep hebben gemiddeld de laagste prijzen. { consuvenrengrds JUNr 2ot4 CONSUMENTEN BON D.N L
Getest en geprobefr. EERsTE nrdrun Hé, schoonheid! De gelikte HTC One MB doet de harten van designliefhebbers sneller kloppen. De HTC One MB (prijs: 7OO) maakt indruk met een mooi groot scherm en riante opslagruimte. Hij is net zo snel als andere top-smartphones en de bediening is vlot: echt een toestel voor wie geen minuut zonder z'n telefoon kan. Alleen de camera kan zich niet meten met de stevige concurrentie; terwijl HTC juist inzêt op fotografie. HTC noemt dit 'Duo Camera' en belooft dat je foto's daarmee'altijd gefocust'zijn en dat je achteraf kunt scherpstellen. Maar het omgekeerde blijkt waar: je kunt achteraf een deel van de foto onscherp maken, waardoor je een diepte-effect krijgt. Helaas vallen de resultaten nogal tegen, doordat de camera niet goed vaststelt welke objecten op de voorgrond staan en welke op de achtergrond. Wel tevreden waren we over de stereoluidsprekers aan weerszijden van het scherm: die produceren een warm, ruimtelijk en vol geluid waarmee je prima een kleine kamer vult. VDEO Scan de QR-code of 9a naar consumentenbond.nl/ htc-one-mg ', EERSTE TDRUK Wegwerpkattenbak bekoort niet Een biologisch afbreekbare kattenbak klinkt sympathiek, maar onze testkatten willen er niets van weten. GETEST TV MCt WK-TUCS Om de tv-verkoop rondom het WK voetbal aan te wakkeren, verkopen Samsung en Sony nutteloze voetbaltrucjes. Samsung introduceert een 'voetbalstand', die een doelpunt automatisch opneemt, zodat je het beeld kunt terugspoelen om nog eens te juichen. Ook kun je de belangrijkste momenten van een wedstrijd terugkijken, mits je via de ingebouwde digitale tuner kijkt en niet met een losse decoder. Helaas is het beeld in de voetbalstand duidelijk slechter dan normaal. Het stadiongeluid zou je beter moeten horen, maar ook dat valt tegen. Berichten van Twitter en Facebook over de wedstrijd bedekken veel van het scherm; ook niet handig. De WK-trucs van Sony richten zich op beeld en geluid. Wat er precies verbetert aan het beeld valt niet te onderscheiden. Het geluid verandert wel behoorlijk: je hoort geen commentaar maar alleen stadiongeluid. Alsof je erbij bent? Niet echt, daarvoor klinkt het te hol en vreemd. De trucs trekken de aandacht, maar om er een nieuwe tv voor aan te schaffen? r-----t OP ONZE STE consumêntenbond.nl,/ televisies De Poopycat is een uitklapbare kartonnen kattenbak inclusief korrels, die je na een week in zijn geheel in de gft-bak kiepert. Voor extra gemak kun je voor 19,95 elke vier weken vier Poopycats laten thuisbezorgen. Makkelijk én milieusparend? Mwoh. Wie in zijn gewone kattenbak houtkorrelvulling met milieukeur gebruikt, mocht die ook al in de groenbak gooien. En dáár komt niet nog wekelijks een kartonnen doos bij. Helaas waren de vijf katten die we de Poopycat voorzetten ook niet enthousiast. Vier bedankten voor de eer. De ene kat die wel de Poopycat indook, sloopte de bak bijna door er later bovenop te springen en maakte een puinhoop met het kattengrit. Ontevreden klanten krijgen wel hun geld terug. Zie www. poopycat. com/nl. CONSU'4 ENÏEN BON D.N L consumentengtds JUNr 2or4 5
GETEST t--- ------t i op onze srre i consumentenbond.nt,/ F t --'--:' ê-íêêoêí5 t--- ------a Eenvoud ige leespla n kjes Dat digataal lezen ook voor mlnder kan, bewijzen deze twee budget e-readers. POCKETBOOK MN Prijs: 7O Testoordeel:6,5 Vrij simpele 5-inch e-reader die bijna in je broekzak past. Het e-inkscherm is scherp en helder genoeg voor een goede leeservaring. Hij heeft geen aanraakscherm, maar knoppen die je best hard moet indrukken om te bladeren en hij reageert soms pas na twee seconden. Dat maakt het navigeren wat stroperig. EENSTE ildnuk Films en series VAN UPC UPC MyPrime is een pakket voor digitale tv dat onbeperkt toegang geeft tot honderden films en tvseries. UPC lijkt met MyPrime de concurrentie aan te gaan met Netflix, de populaire dienst voor onbeperkt video-on-demand. MyPrime geeft via een UPC Mediabox of Horizon tvdecoder toegang tot films en series en kost 6,50 per maand. Bij het nieuwe Power- en Extra-abonnement is dit gratis. Het is echter niet allemaal rozengeur en maneschijn: MyPrime is alleen op de televisie en dus nog niet op tablet te bekijken. En E-readers zijn in essentie eenvoudige leesplankjes. Toch zijn er behoorlijke verschillen. De beste e-readers hebben een aanraakscherm en achtergrondverlichting, en vaak ook een winkel waar je direct boeken kunt kopen. De onderstaande twee budgetmodellen hebben die luxe allemaal niet, maar je kunt er wel prima op lezen. ÏREKSTOR EBOOK READER 3.O Priis: 45 Testoordeel:6,2 Deze zware 7-inch e-reader is ook mp3-speler en fotolijstje. Foto's zien er goed uit op het kleuren lcd-scherm, dat fel licht reflecteert en daardoor niet geschikt is om op te lezen tijdens een zonnige stranddag. Hij heeft geen aanraakscherm, maar de bediening gaat vlot met de knoppen. Ook ontbreekt draadloos intêrnêt (wifi). meestal niet in hd, maar in sd-kwaliteit. Het videoaanbod is veelal zo'n 3 jaar en ouder. En voor nieuwere films betaal je per stuk. De gebruiksvriendelijkheid valt ook tegen: het menu is traag en films zijn lastig te vinden. Concurrent Netflix heeft dit allemaal beter voor elkaar. MyPrime is eigenlijk alleen leuk als het gratis onderdeel uitmaakt van je nieuwe abonnement. '-----..--t OP ONZE STE consumentenbond.nl/ upc-myprime EENSTE TDRUK Winkelkratje op de fiets Een fletskrat dat ie vastkllkt achterop de fiets en als winkelmandle meeneemt de supermarkt an. Een slim idee, maar de ultvoering laat te wensen over. Handig voor de boodschappen: een krat dat op een speciale drager op de bagagedrager klikt. Je kunt de Fietsklik in de winkel als trolley gebruiken, maar de wielen maken veel herrie op de supermarktvloer. Het krat past niet op elke fiets: de bagagedrager moet niet te breed zijn, zoals bijvoorbeeld bij e-bikes waar de accu onder de bagagedrager zit. Fietsen met het krat gaat prima; je bent goed in balans, zelfs met een krat bier erin. Maar het krat is niet afgedekt, dus je kunt êr beter geen waardevolle spullen in vervoeren. Het plaatsen van de Fietsklik gaat gemakkelijk, eraf halen vereist wat oefening. De trekstang voelt gammel aan en de wanden klappen makkelijk in. Je kunt het krat aan je fiets vastmaken met een soort sleutel, maar dat gaat niet altijd even soepel. Al met al een aardig idee, maar 85 voor het niet al te stevige kunststof krat (plus drager) is flink duur. De Fietsklik is te koop via www.fietsklik. com; bij de ANWB-winkel en online ( 2,5O verzendkosten). ANWB-leden krijgen 1O korting. OP ONZE STE consumentenbond.nl,/ fietsklik 6 consumêntengtds JUN 2or4
GETEST Prachtige camera, pittige prijs De Sony Cyber-shot DSC-RXO sluit een goed compromis tussen de tegenstrijdige eigenschappen die elke camera heeft. Een grote, lichtsterke lens, een flinke beeldsensor en tóch nog ruim keer zoom: zo'n compactcamera zagen we niet eerder. De RX1O (Testoordeel Z4) is wel wat groot, weegt een flinke 862 gram en kost maar liefst 12OO. Maar dan heb je wel wat, want de foto's en video's zijn goed of zeer goed. Zoomen gaat erg soepel met de ring om de lens of met het hendeltje bij de afdrukknop. Een foto maken vanuit een hoger of lager perspectief is geen probleem door het kantelbare scherm. De zeer goede lcd-zoeker is voor brildragers aan te passen van -4 tot 3. Als leek kun je mooie resultaten boeken met de automatische stand, scène-instell ingen en panoramafoto's. En voor de echte fotograaf biedt de RXlO vrijwel alles wat je je kunt wensen. OP ONZE STE consumentenbond.nl,/ digitalecameras ceresr Drie verse espressoapparaten Drie nieuwe espressoapparaten zijn als eerste aan onzê vernieuwde test onderworpen. Hoe brengen ze het er vanaf? De espressofamilies van Delonghi, Nespresso en Severin zijn uitgebreid met nieuwe apparaten. Het zijn de eerste die aan onze nieuwe test zijn onderworpen. De wijzigingen in de test zijn klein; er zijn nu ook punten te verdienen voor een apparaat dat een 'mijn koffiefunctie' heeft, dus je favoriete instellingen onthoudt. Verder weegt energieverbruik tegenwoordig wat minder mee, ten voordele van opschuimen van melk. Maar we vinden het verbruik niet minder belangrijk, dus zijn we wel strenger geworden in ons oordeel over energieslurpers. Ook op andere punten, zoals temperatuur en snelheid, zijn we iets strenger. De Lattissima verliest zijn predicaat Beste uit de test omdat melk opschuimen nu zwaarder mee weegt. Wat de gevolgen zijn voor andere eerder geteste modellen is te zien op www.consumentenbond.nl/espressoapparaten. NESPRESSO NSSA (KRUPS EN MAGMX) Prijs vanaf: 89 Testoordeel: 7,8 De lnissia is, zoals we van Nespresso gewend zijn, verkrijgbaar in verschillende kleuren. Hij is er in oranje, rood, wit, vanille, zwart, grijs en tijdelijk ook in lichtblauw Je kunt de hoeveelheid water programmeren. De machine schakelt zichzelf na 9 tot maximaal 30 minutên uit. Het is een kleine, wat lawaaiige machine. Wacht na het koffiezetten een paar tellen voor je het kopje weghaalt; de machine drupt na. DELONGH ECAM23.460 Prijs vanaf: 55O Testoordeel: Z4 Dit model is te koop in zwart en zilver, het typenummer eindigt dan op B (black) of S (silver). Hij maakt lungo, espresso, cappuccino, ristretto en heet water. Het melkschuim dat je met deze machine maakt is mooi, fluweelzàcht en de bediening is prettig. Er spettert helaas wel wat koffie naast het kopje, want de afstand tussen de koffie-uitloop en een (espresso)kopje is - ondanks de verstelbaarheid van de hoogte - vrij groot. severrn PTCCOLA (CLASS CA EN PREMtUM) Prijs vanaf: 35O Testoordeel: 7,2 De Piccola is er in twee varianten: de Classica (KV 8055) en Premium (KV 8O61,/KV 8062) met melkreservoir. De machine is compact en makkelijk te bedienen, maar de zetgroep terugplaatsen gàat niet zo soepel. Spijtig, want die moet er wekelijks uit voor een schoonmaakbeurt. Ook jammer: je kunt niet twee kopjes tegelijk zetten. Hij is geschikt voor gewone koffie, espresso, cappuccino, melkschuim en latte macchiato. i CONSUN4ENTÊN BON D.N L
EERSÏE ildnut Natuurlijk water? Kokoswater: de smaak van wuivende palmbomen en tropische strandên. Maar in Nederland lopen we er niêt warm voor. Kokoswater is in Amerika een uiterst populair drankje, zeker onder Hollywoodsterren. ln kokoswater zitten weinig suikers - 5 gram per1oo ml - en wat mineralen. Hierdoor heeft het veel weg van een sportdrank. Het kokoswater dat wij lieten proeven komt uit de jonge kokosnoot. Deze licht troebele drank is niet te vergelijken met de witte kokosmelk die gemaakt wordt van het vruchtvlees van een rijpere kokosnoot: de melk bevat veel vet, het kokoswater niet. Ondanks het gezonde imago van kokoswater staan onze 20 proevers er niet om te springen. Woorden als'vies'en'smerig' vallen. Krijgen ze de keus, dan drinkt 95% liever gewoon water. HEALTHY PEOPLE KOKOSWATER Smaakcijfer:5 Er is extra aroma toegevoegd om de kokossmaak te versterken en dat werkt; dit water heeft de meeste kokossmaak. De kokosnoten zijn het oudst, één jaar. Van zulke kokosnoten kunnen ook de bast en het vruchtvlees verwerkt worden, wat duurzamer is. VTACOCO NATURAL COCONUT WATER Smaakcilfer: 3,6 VitaCoco scoort een dikke onvoldoende voor de smaak. 'Geen vet en cholesterol' staat er op de verpakking. Logisch, want dat zit nooit in kokoswater. Wel zit er extra vitamine C in, om de kleur constant te houden. n á HERO KOKOSWATER Smaakcijfer: 2,7 Hoe natuurlijk kokoswater ook is, de natuurlijke variatie in smaak wordt door Hero minder gewaardeerd. De fabrikant gebruikt daarom extra fruitsuiker om de smaak constant te houden. Maar of dit een goede keuze is? De smaak van dit water wordt het minst gewaardeerd. EERSTE TDNUK Ruim en comfortabel De huidige Peugeot 3O8 SW stationwagen is weliswaar comfortabe!, maar geen uitblinker. ls de nieuwe 3O8 SW beter? Al bij de eerste blik valt op dat de nieuwe Peugeot 3O8 SW sterk verbeterd is ten opzichte van de oude: een betere afwerking en een zeer opgeruimd dashboard met maar weinig knoppen in de middenconsole. En bij de proefrit blijkt hij ook nog eens ruim en comfortabel te zijn. Hij is met een totale lengte van 4,58 meter voorwaar geen kleintje. Door zijn extra grote wielbasis (de afstand tussen de voor- en achterwielen) is er op de achterbank voldoende beenruimte. Ook de hoofdruimte is achterin groot genoeg. Vijf volwassenen passen met gemak in de 3O8 SW. Zelfs de kofferbak is voor zijn klasse opvallend groot: 610 liter met de achterbank omhoog. En, chapeau voor de ontwerpers, die groei heeft de auto niet zwaarder gemaakt; hij is zelfs zo'n14o kilo lichter dan zijn voorganger. Goed voor de prestaties en het verbruik. Net als bij de Peugeot 2O8 en 2OO8 liggen de tellers van de 3O8 tegenwoordig hoog in het dashboard en heeft de auto een relatief klein, laaggeplaatst stuur. Hierdoor kun je goed de tellers en het verkeer in de gaten houden. De middenconsole heeft maar zes knoppen, alle overige knoppen zijn weggewerkt in een aanraakscherm dat met minimale uitleg zeer intuï'tief te bedienên is. Wij maakten een testrit in de 1.2-liter driecilinder benzineversie met 13O pk. Ook de goedkoopste 3O8 SW heeft deze motor, met llo pk. Hij is leverbaar vanaf 22.250 inclusief rijklaarmaakkosten. De testauto had grote lichtmetalen velgen met een doorsnede van 17 inch. Mooi, maar daar wordt de auto wel wat stoterig van. De 3O8 hatchback heeft alle 5 sterren in de Euro NCAP crashtest gehaald. Voor 4OO extra krijg je het Pack Securité; dat levert 'adaptive cruise control', AEB (automatisch remmen) en een waarschuwing bij aanrijdingsgevaar. Tot zover het goede nieuws, maar hoe zit't met de betrouwbaarheid? Eerdere Peugeotmodellen als de 3O7 en 4O7 waren notoir onbetrouwbaar, dus Peugeot heeft met de nieuwe 3O8 veel goed te maken. Of dat gelukt is, weten we helaas pas over een paar jaar. Ett E ivrdeo Scan de OR-code of ga naar! consumentenbond.nll autofilmpjes lrr- rrrrrt CON SU.4 ENT E N BON D, N L
n actig Dit doen wij voor u Webwinkelen lk ben een gíoot fan van het gemak en de snelheid van internetshoppen. Laatst had ik een nieuwe televisie nodig. Uit de vijf beste tv's op consumentenbond.nl koos ik de goedkoopstê en klikte direct door naar de webwinkel, De volgende dag werd de tv bezorgd en geïnstalleerd. Alles bij elkaar ben ik er nog geen kwartier mee bezig geweest en had ik in de winkel geen betere deal kunnen kriigen. Niet alle consumenten ziin zo positief, zo blijk uit het artikel op pagina 22. Bijna een kwart van de ondervraagden had weleens een probleem mêt eên webwinkel. Vooral kleinere webshops, opgezet vanachter de spreekwoordelijke keukentafel, komen hun beloften niet altijd na. Ruim tweederde van de ondervraagden kijkt naar het uiterlijk van de site. Helaas, verkijk u daar niet op: ook een professioneel uitziende webwinkel kan onbetíouwbaar zijn. Mijn enige slechte ervaring had ik toen ik online een boek kocht. Het duurde twee weken eer de bestelling binnen was. Boeken koop ik daarom het liefst bij mijn overbuuryrouw in haar sympathieke buurtboekenwinkel. Want soms gaat er niets boven de'traagheid' en de sfeer van'oudelwets' winkelen. BaÍt Combée directeur Consumentenbond bartcombee@consumentenbond.nl Volg mii op Twitter: @Bartcombee Misprijs uan het iaar voor Auto Heron Consumenten hebben de 'Tweede autoband voor 1'-aanbieding van Heron Auto verkozen tot Misprijs van het jaar. Deze 'aanbieding' was namelijk een sigêar uit eigen doos: de eerste band kostte bij Heron tijdens de actie bijna het dubbele van normaal. De Consumentenbond heeft het afgelopen jaar actie gevoerd tegen misleidende reisprijzen en nepaanbiedingen. Meer dan 4OO consumenten deden mee en wezen ons op prijsmisleiding bij onder andere pakketreizen, voeding en speelgoed. De Consumentenbond gaat er bij alle bedrijven waarover meldingen zijn binnengekomen op aandringen dat zij hun prijsbeleid aanpassen. Tekst en uitleg bij sterftecijfers Ziekenhuizen moeten sinds maart hun sterftecijfers openbaar maken. Helaas zijn die cijfers moeilijk te begrijpen. De Consumentenbond biedt daarom een leeswijzer aan waarmee u de sterftecijfers wél kunt begrijpen. Over de openbaarmaking van de cijfers is discussie. Volgens deskundigen zijn ze (nog) niet geschikt om de kwaliteit van ziekenhuizen af te lezen en met elkaar te vergelijken. De Consumentenbond is het daar deels mee eens, maar juicht de ontwikkeling toch toe en biedt daarom tekst en uitleg. De leeswijzer is te vinden op consumentenbond.nl/ sterftecijfersziekenh uizen. rrrl-rrrrrrrrrrr-rrrrrrï nformatie bijbetalíng zotg moet beter t L Verpleeg- en verzorgingshuizen moeten duidelijker zijn over wat bewoners moeten bijbetalen. Dat constêteert de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa). De NZa analyseerde het voorlichtingsmateriaal van verpleeg- en verzorgingshuizen naar aanleiding van een onderzoek van de Consumentenbond in september 2O13. De conclusie is dat bewoners vooral beter geïnformeerd moeten worden over het bijbetalen voor de was en het stofferen van de kamer. Wie eerder ten onrechte heeft bijbetaald moet zijn geld terugkrijgen, vindt de NZa. De NZa roept consumenten op onterechte bijbetalíngen te melden via www.nza.nl/organisatie/contact/meldpunt. - Btokker past regels aan Blokker heeft onder druk van de Consumentenbond een aantal regels in zijn algemene voorwaarden geschrapt. Het bedrijf stelde de kassabon verplicht als garantiebewijs. De Consumentenbond sprak Blokker hierop aan, want wettelijk mogen consumenten dat bewijs ook op andere manieren leveren, bijvoorbeeld met een bankafschrift. Ook geldt nu bij Blokker dat als de kassaprijs hoger is dan de schapprijs, consumenten het product voor de schapprijs mogen kopen, tenzij die prijs overduidelijk onjuist is. Eerst was bij Blokker altijd de kassaprijs leidend. CONSUMENTENBON D.NL consuf4éntengtds JUNr 2or4 9
Test zakjes gemengde sla Rucolabedrog in een zakte Het is zoeken naar een krop sla in de supermarkt, maar om de zakjes stametange kun je niet meer heen. Ze zijn getiefd: maar wat zit er precies in, en kun je de sla veitig eten?,:!.--s1,,: - :ic l-lo.,ntes 4\* ffi p TÈ. ^ '*-*"' * u BÈ 10
-- Kiezen en goed houden Sla uit een zakje, lekker makkelijk en het ziet er nog leuk uit ook. Maar daar hangt wel een prijskaartje aan en niet alle sla is even fris. n 4 van de bijna 100 geteste zakjes, te weten in rucolamelange van Dirk, Plus en Ekoplaza en familie-slamelange van Coop, troffen we de bacterie E. coli aan. Deze bacterie leeft in de darmen, dus hij kan alleen via uitwerpselen in de sla gekomen zijn. Bijvoorbeeld via dieren, mest, irrigatiewater of iemands handen. Alle E. coli verwijderen is niet altijd mogelijk, aldus microbioloog Rijkett Beumer van Wageningen til:d;rrrï t zakjes laag en wettelijk nog toegestaan, toch is het geen lekker idee. Je hoeft echter niet bang te zijn datje ziek wordt van een zakje sla, als je het op de goede manier bewaart (zie het kader rechts) en de sla niet na de uiterste houdbaarheidsdatum eet. Wij vonden op die uiterste datum nauwelijks ziekteverwekkers: de bekende bacterie salmonella zat in geen enkel zakje, en de ziekmaker Listeria monocytogenes was meestal afwezig of kwam in zulke kleine hoeveelheden voor datje er niet ziek van kunt worden. Ook kwetsbare personen, zoals zwangere vrouwen, niet. Het RVM kwam onlangs met vergelijkbare resultaten, op basis van onderzoek in 1900 slamixen en rauwkost. Bacteriën Naast salmonella, listeria en E. coli hebben we gekeken naar het totale aantal bacteriën. Ook op een krop uit de moestuin zitten veel bacteriën en dat betekent niet direct een slechte kwaliteit. Maar er zijn grenzen, vinden Mieke Uyttendaele, hoogleraar levensmiddelenmicrobiologie aan de Universiteit van Gent en n 4 van de 700 geteste slazakjes zat de bacterie E. coli microbioloog Rijkelt Beumer: 'meer dan 100 miljoen bacteriên per gram is niet goed'. Dergelijke aantallen werden gevonden in meerdere zakjes rucolamelange van Ekoplaza, Pus en Jumbo en in zakjes ijsbergslamix van Jumbo. De klapper \ryas een zakje rucolamelange van Pus: naast E. coli bevatte deze sla veel andere bacteriën. Het kan niet anders dan dat dit zakje niet zo fris meer rook, denkt Beumer. Volgens Uyttendaele kunnen je zintuigen al heel veel vertellen. 'Als je ziet E -' ln de winkel: D Schud het zakje: zakt de sla naar beneden, dan is hij niet meer vers ên knapperig, maar eerder verlêpt. Verlepte sla is kwetsbaardêr voor micro-organismen. D ls de sla verkleurd, bijvoorbeeld op de snijvlakken, of is de glans weg? Dan is de sla niet mêer veís. D Staat het zakje op knappen? Zeer waarschijnlijk ziin dat gassen die bacteriën produceren. Onderweg en thuis: D Houd de sla zo kort mogelijk buiten de koeling, en gebruik onderweg (als het zeker een uur duurt) een koeltas. E Bewaar de sla bij maximaal 7 oc, maar het liefst koeler, tot minimaal 1 oc; en boven de groentela. D stinkt de sla? Begin er dan niet aan. D Koop bewust in; een zakje sla kun je na openen niet langer dan één of twêe dagen bewaren. D Eet gêmêngde sla niet meer na de uiterste houdbaarheidsdatum. DE SLA UT DE TEST Rucola: dit zijn de puntige, jonge blaadies van mosterdkruid. Door zijn bladvorm wordt hij ook wel raketsla genoemd. De smaak is heel duidelijk aanwezig: nootachtig, pittag ên licht bitter. lollo rosso: een slasoort met gekroesde, rode uiteinden. De sla groeit als een krop met een groene binnenkant. Lollo. rosso heeft een zachte, neutrale smaak een beetie vergelijkbaar met veldsla. Lollo biondo: heeft, net als lollo rosso, gekrulde uiteinden, maar is groen. De smaak is vergeliikbaar met die van lollo rosso, dus vrij neutraal. De gekrulde bladeren geven de melange wat volume. consut.4entengtds JUNr 2or4 1l
dat de sla niet meer vers is, is dat een slecht teken. Bijvoorbeeld als de sla verkleurd, verlept of beschadigd is: dat maakt hem veel vatbaarder voor microorganismen en dus voor bederf.' Ook is van belang hoeje de sla bewaart en er thuis mee omgaat (zie het kader op pagina 11). Vooral koel houden is belanerijk. Wassen Volgens de meeste verpakkingen hoef je de sla niet te wassen, want de slamengsels zijn in de snijderij - waar de sla gesneden en verpakt wordt - meerdere keren gewassen. 'Je kunt zand en klei zakjes gaat. Vrijwel alle zakjes met slamelanges worden machinaal gevuld'ontt n 90% van de zakjes zat te weiníg rucola wegwassen, en ook bacteriën, maar voornamelijk was je het wondvocht, dat bij het snijden wijkomt, weg en zo - in ijswater - houd je de sla koel', aldus Ernst Woltering, hoogleraar kwaliteit verse producten, van Wageningen Universiteit. Omdat wondvocht suikers en andere voedingsstoffen bevat, is het voer voor bacteriën. Natte sla is bederfelijk, en dus wordt de sla gecentriflgeerd voordat hij in de der beschermde atmosfeer'. Dat betekent een gasmengsel in de zakjes spuiten, met - anders dan in lucht - geen of heel weinig zuurstof, waardoor verkleuring van de sla zo veel mogelijk voorkomen wordt. De rucolamelange van Ekoplaza is een vreemde eend in de bijt: deze sla is niet gewassen omdat dat de houdbaarheid en kwaliteit vermindert volgens Ekoplaza. Maar er zitten wel uitzonderlijk veel bacteriën op deze sla, waaronder E. coli. Gelukkig staat op de verpakking wel datje de sla nog moet wassen; al krijg je zo niet alle bacteriën weg. Dit is overigens verreweg het duurste zakje, wellicht omdat de rucola en red chard biologisch zijn en uit Nederland komen, terwijl het aanbod in april nog gering is en andere merken uit bijvoorbeeld talië importeren. Minder rucola Bijzonder aan de sla van Ekoplaza is ook dat deze nog met de hand verpakt wordt. Daardoor kan de samenstelling van de zakjes variëren en vermeldt Ekoplaza de hoeveelheden van de slasoorten niet op de verpakking. Je weet zo dus niet precies wat je koopt. Maar dat geldt ook voor de machinaal verpakte rucolamelanges: daarbij gaat het mengen E DE StA UT DE TEST Red chard (swiss chard): de puntige babyblaadjes met rode nerven oftewel het jonge loof van de zomerbiet. Het wordt afgesneden terwijl de biet nog in de grond zit. De smaak is licht bitter. UsbelgEla: is met een kwart van alle verkochte sla de populalrste slasoort in Nederland. ls knapperiger en lichter van kleur dan botersla. Gesneden ijsbergsla is gevoelig voor verkleuringen op de snijranden. Veldsla: deze blaadies hebben een specifieke, nootachtige smaak. Vroeger werd veldsla als onkruid gezien, maar inmiddels wordt hij in de supermarkt bijna evenveel verkocht als rucola. t] consuventengrds JUrJt 2ot4 CONSUVENTEN BOND.NL
R.UCOLAMELANGE at"" -":$":ïr"""c..-""r"$o"'::"$t"'.*.--$ f > 1. Jumbo 2. COOO 3. AH 4. Lidl Saladinettes 5. AH Jonge bladsla rucola 6. Dirk Vers 7. Ekoplaza Proef 8. Plus 1,29 8,3 1,49 7,5 1,49 6,9 o,89 6,3 1,69 6,2 1,78 s,9 2,25 5,5 1,49 3,9 75 1,72 75 1,99 75 1,99 75 1,19 80 211 150 1,19 7s 3,O0 75 1,99 tr tr tr tr nvt 29"/o 28o/o 24o/o 32o/o 21%o 57o/o 12"/o 74o/o 14"/o 13o/o 74% 6O"/o 18o/o 36% 35% 9% 3Oo/o 14o/o 22% 14o/o 13% 40% 32% 14% 11o/o 1Oo/o 42o/o 22o/o 1. AH 2. Jumbo ljsbergsla en veldslamelange 3. Aldi All Seasons Gemengde Sla 4. Lidl Saladinettes 5. Jumbo 6. COOO 7. Plus 8. Coop Familie-slamelange "."f ],29 9,2 1,69 8,6 0,69 8,s 0,69 8,2 o,99 7,7 1,39 6,7 o,99 6,1 2,29 3,4 -,"t:"ï"r"."c.-"**{oètït1"r".",".." ""'"" 200 o,6s 200 o,8s 200 o,35 200 o,35 200 o,50 200 o,70 100 o,99 400 o,57 tr tr tr 10% 13o/o nvt 8% 3% 7% tr1% -3% nvt 5o/o 67o/o 56% 28% 3% 72% 80% 67% 77% 860/o 71% 20% 10% 7% 13% 13% 13% 9% 6% 5o/o "l2o/o 12%.De prijzen zijn van april..de zakjês waar niet op stond hoeveel rucola of ijsbergsla erin zit, hebben geen oordeel gekregen voor samenstelling. Wel is het ontbreken van deze informatie doorberekend in het Testoordeel..Het oordeel voor samenstelling geeft aan in hoeverre de hoeveelheid rucola of ijsbergsla overeenkomt met die op het etiket..vêrsheid omvat kiemgêtal en melkzuurbacterièn..hygiënê omvat E.coli, listeria en salmonella. Besteuitdetest ) Bestekoop zeer goed Goed E Redelijk - Matig - slecht Filsée: eigenlijk geen sla, maar krulandijvie, die groeit àls een open krop. De binnênste bladeren zijn geler en lekkerder - mander bitter - dan de buitenste. De blaadjes ziin smal en puntig, Eikenbladsla: de blaadjes lijken op die van een êik, vandaar de naam. Zezien êr mooi uit en dê smaak is wat nootachtig. Rode eikenbladsla is groen met roodbruine randen. Groene bataviasla: heeft veel weg van botersla, maar dan met gebobbelde, wat steviger bladeren en gekrulde randen. Er bestaat ook een rode variant. Bataviasla wordt gezien als de voorloper van ijsbergsla. CO N SU M ENT EN BON D.N L consufentengtds JUNr 2or4 13
behoorlijk fout. n maar liefst 90% van de zakjes rucolamelange die we bekeken, zat minder (dure) rucola dan op de ingrediêntenlijst staat. Gemiddeld bevatten de zakjes eeiriercie minder en nij Dirk en Lidl zelfs ruirrr de heifi minder rucola. Als we de beide supermarktketens om opheldering vragen, wijten ze dit grote verschil aan een'interne fout bij de leverancier'die naar aanleiding van ons onderzoek zal worden hersteld. n de rucolamelanges zitten, naast uiteraard rucola, ook blaadjes van exclusievere slasoorten: lollo rosso, ollo biondo en red chard. De rode blaadjes van lollo rosso en red chard zijn belangrijk voor het uiterlijk van het mengsel, denkt Roe Weijts van Versplaza Weijts in Helmond, groenteman van het jaar 2013-2014. Hij verkoopt zo'n20 soorten sla, waarvan hij de eigenschappen op zijn duimpje kent. De bittere, frisse smaak van de rode blaadjes voegt wat toe aan de nootachtige, iets kruidige rucola, benadrukt Weijts. Overigens is hij geen voorstander van ijsbergslamix met wortel, radicchio rosso en wittekool. 'Dat is rauwkost, en sla en rauwkost moet je gescheiden houden'. Zelf snijdt Weijts dagelijks ijsbergsla om in zakjes te verkopen. 'Wortel, wittekool en radicchio rosso voegen daar weinig aan toe, hooguit wat kleur. En ze verbloemen verkleuringen van de ijsbergsla op de snijranden.'13 Zo testten wij We hebben 16 soorten gemengde sla onderzocht, waarvan 8 mixen met rucola en 8 mixen met ijsbergsla. Elk zakje is 6 keer gekocht op verschillende dagen in 6 filialen, om toevalstreffers uit tê sluiten. ln het laboratorium is de microbiologische kwaliteit van de monsters onderzocht en zijn de zakjes uitgeplozen om de samenstelling vast te stellen. De afzonderlijke ingrediënten worden uitgeolozen en gewogen, net als de gehele slamix. ',oilt,. Voor het microbiologische onderzoek wordt een deel van de slamix afgewogen in een speciale zak. Aan de mix in de zak wordt een vloeistof toegevoegd om micro-organismen te extraheren. t{, consuverrengrds, JUNr 2or4 Radlcchlo rosso: dit is geen sla, maar familie van witlof. Hêt blad is mooi, rood met wit, maar te bitter om los te eten. Een favoriet in melanges: voor de kleur ên omdat het blad stevig is en niet snel verlept. '\..a Een hoeveelheid vloeistof, met sla en de micro-organismen erin, wordt met een pipet in een schaaltje gedaan. ----r- Een vloeistof met voedingsstoffen voor bacteriën wordt toegevoegd. Dan gaat het schaaltje de broedkast in, de bacteriën groei- -":':"!"yy',:t'1: - CONSUMEN-TENBOND.N L
voeding 8 gezondheid Koffie zonder hartzeer Koffie is voor ons net zo gewoon als een boterham met kaas. Toch komt 'onze' koffie uit tanden waar weinig aandacht is voor milieu en mensenrechten. Wetk merk u drinkt, maakt voor die tanden een groot verschil. Tekst: Bert Kroon 'Sommige!f, koffieproducenten uit Multatuli's boek Max Havelaar kun- hebben er geen moeite mee nen zijn; de befaamde aanklacht tegen g mensen uiit" buiten om er zelf uitbuiting van de ndonesiërs door beter van te worden'. Dit zou een citaat Koffie met keurmerk Nederlandse ambtenaren. Maar het is de Behalve de kofíiebrander is ook het keurmerk een goede graadmeter bij de keuze yoor yerantwoorde koffie. CON SU 14 E NT EN BO ND. N L. Rainforest Alliancê besteedt aandacht aan behoud van natuur en biodiversiteit en veilige arbeidsomstandigheden.. Fairtrade (Max Havelaar) benadrukt sociaal-maatschappelijke elementên als democratie en eerlijke handel. Betaalt koffieboeren meer dan de prijs op de wereldmarkt. Ook aandacht voor het milieu.. UTZ Ce?tified legt de focus op verbetering van landbouwmethoden en arbeidsomstandigheden. Daarnaast aandacht voor natuurbescherming.. Biologisch concêntreert zich volledig op de milieuaspectên van de koffieteelt. @ M t@ LFconclusie van Bruno Arnelli Lopes, die anno 2014 voor de Braziliaanse overheid koffl eplantages inspecteert. Onderzoekers van de Consumentenbond spraken met hem om de problemen in de koffiehandel in kaart te brengen. Onze onderzoekers bezochten plantages in Brazilië en Ethiopië, twee van de grootste koffi.eexporteurs. Ze spraken met dagloners, koffieboeren, ambtenaren, artsen en vakbondsmensen. Ook stuurden we, samen met andere Europese consumentenorganisaties, koffiebranders een ïragenlijst over hun sociale betrokkenheid en milieubeleid (zie pagina 16). Gedropt op de plantage Die overheidsinspecties geven een ontluisterend beeld van hoe het op zo'n plantage toegaat. Volgens de wet moet de eigenaar voorzien in onderdak, beschermende kleding, sanitaire voorzieningen en schoonwater. Vaakwordendear- D consu[4enïengtds JUNr 20]4 l5
Verantwoorde koffie? ffi{ Ê.. w ffi ff LLY Testoordeel: voldoende Sociaal beleid: ooo Mlllêubêleid! ooo taliaanse koffiebrander, koploper op sociaal gebied en veel aandacht voor milieu. Betrokken bij projecten in Ethiopië en Brazilië om de situatie van koffieboeren en arbeiders te verbeteren. Koopt koffie alleen direct van de boeren. Zet in op kwaliteit van de bonen en betaalt daarvoor een hogere prijs. NESTTÉ Tcstoordeel: voldoende Soclaal beleld: oo Milieubeleld: ooo Zwitsers bedrijí bekend van de Nespresso-cups en de Nescafé-oploskoffie. Heeft vooral oog voor het milieu, maar blijft wat achter op sociaal gebied. Heeft duurzame landbouw als speerpunt en eên duidelijk beleid op het gebied van mensenrechten. Rapporteert als enige over mensenrechtendoelstellingen, STARBUCKS Testoordeel: onvoldoende Sociaal beleld: ro llllleubeleld: oo Van oorsprong Amerikaans koffiebedrijf. Geen uitblinker in dit onderzoek, mede vanwege de weigering mee te werken. Controleert bij zijn leveranciers of ze zich aan de Starbucks-regels houden. Heeft in Zuid-Amerika, Afrika en Azië centra opgezet om boeren te leren op een verantwoorde manier koffie te verbouwen. DE MASTER BTENDERS L753 Testoordeel: ruim onvoldoende Sociaal beleld: o ilalieubeleid: o Bekend van onder andere Douwe Egberts, DE L'Or en Senseo. Een kwart van de koffie heeft het UTZ-keurmerk; er is te weinig inzicht in de rest. DE ondersteunt kleine boeren, maar in inkoopcontracten ontbreken afspraken over de arbeidsomstandigheden. VerstreKe ons pas te elfder ure summiere informatie. LAVAZZA Testoordeel: ruim onvoldoende Sociaal beleld: o lrlilaeubelêld: o Dit ltaliaanse bedrijf is ronduit vaag over mensenrechten. Ondanks medewerking aan ons onderzoek blijft veel onduidelijk. Rapporteert nauwelijks; investeert wel in sociale projêctên, bijvoorbeeld om kinderarbeid in Mali te voorkomen. o fof aaa: hoe meer bolletjes, des te meer aandacht voor sociaal- en milieubeleid beiders door de eigenaar opgepikt in hun dorp en kilometers verder gedropt op de plantage, waar ze gedurende de oogst moeten blijven. Omdat ze moeten beta- en voor onderdak en voedsel, bouwen ze een schuld op die ze alleen kunnen aíossen door te blijven werken. Eigenlijk gaat het hier om een moderne vorm van slavernij.'arbeiders op koffieplantages zijn arm', legt Arnelli Lopes uit. 'Ook als ze geen beschermende kleding en schoeisel krijgen en betrouwbaar drinkwater ontbreekt, gaanze aan het werk. Ze kunnen het zich niet permitteren wagen te stellen.' Wordt een plantage-eigenaar betrapt, dan loopt hij het risico op de 'zwarte lijst'van de Braziliaanse overheid terecht te komen. Hij mag dan niet meer exporteren en krijgt van geen enkele bank meer een lening. Een goed initiatief dus, die inspecties door de overheid. Maar Arnelli Lopes en zijn collega's moeten in de drie tot vier maanden durende oogstperiode meer dan 63.000 plantages controleren. Gezien het zeer beperkte aantal controles is de'pakkans' niet erg groot. Bovendien zijn betrokken politici, rechters en politiemensen vaak zélf eigenaar van een koffieplantage. Gift ige bestrijdingsmiddelcn José Braga, een 46-jarige koffieboer uit de Braziliaanse koffi.estreek Minas Gerais, bezit een stukje land waarop hij een huis gebouwd heeft. Behalve koffie verbouwt hij wat andere gew-assen. Maar de opbrengst is niet genoeg om van te leven, daarom zat hij ditjaar weer bonen moeten plukken als dagloner op een van de grote plantages. Hij krijgt geen contract, en durft dat ook niet te vragen. Vee drukker maakthij zich over het gebruik van bestrijdingsmiddelen. Terecht, volgens Dalberto Lr iz Gomes, voorzitter van de vakbond. Hij meent dat kanker het grootste probleem van de koffle-industrie is. De landbouw staat in Brazilië bekend om het gebruik van l$ consuventengrds, JUNt 2ot4 CO N SU '4 E NT EN BON D, N L
De koffieboon is de pit van de koffiebes 2 Braziliaanse koffieboer Manuel Almeida heeft nauwelijks rechten 3 Koffieplantage in de Braziliaanse regio Minas Gerais 4 Een Ethiopische arbeider doet de gedroogde koffie in zakken zwaar gifdge bestrijdingsmiddelen. Er gaat royaal gif op het onkruid tussen de kofflestruiken, en de arbeiders doen dat ook nog eens zonder beschermende maskers, schoenen of zelfs handschoenen te boeren dat ze niet zonder kunnen. Beginnen ze daax eenmaal aan, vertelt vakbondsman Luiz Gomes, dan is de bodem verpest en groeit er de komende jaren niets, tenzij je nog meer bestrij- ffi Er gaat royaal gif op het onkruíd tuss en de koffíestruiken derzoekers, probeert de overheid grip te krijgen op de koffiemarkt. Koffiehandedragen. Bovendien komt het gif terecht in het drinkwater van de omliggende dorpen. De kleine boeren zien dat de struiken op de plantages van hun rijke collega's dankzij bestrijdingsmiddelen sneller groeien dan die van hen. Verkopers van illegale middelen overtuigen de kleine dingsmiddelen gebruikt. De kleine koffieboer kan dus niet meer terug. Onder de prijs Ook in Ethiopië, het andere koffleproducerende land dat bezocht is door onze on- aren werden verplicht hun koffie via een beurs te verhandelen. Zo weten kleine koffleboeren wat de actuele prijs is van koffi.e. Door gebrek aan elektriciteit bereikt die beursinformatie de meeste kleine boeren niet. Bovendien kunnen ze zich niet permitteren om te wachten met de verkoop van de oogst tot de prijs stijgt en dus verkopen ze noodgedwongen hun koffie onder de prijs. Omdat de overheden in de koffieproducerende landen beperkte middelen hebben, is van hen geen oplossing te verwachten. De grote koffiebranders, de afnemers van de koff,e, hebben wel de macht en de middelen om het verschil te maken. Door koffle te kopen van een kofflebrander die zijn verantwoordelijkheid neemt, kan ook de Nederlandse consument invloed uitoefenen. Wereldwijd zelfs. K CONSU.4E\TENBOND NL consur.4éntengtds. JUNr 2c14 17
voeding 8 gezondheid Hart- en vaatziekten De signalen van het vrouwenhart ( Hart- en vaatziekten treffen vooral mannen, zo wordt vaak gedacht. Het tegendeel is waar. ln Europazijn deze ziekten doodsoorzaak nummer één onder vrouwen. Voor artsen is het lastig om bij vrouwen hartproblemen snel te herkennen. Het is dus van levensbetang om zetf alert te zijn. Teksi Wendy van Rilnsbergen-Nieuwenhulzen Hart- en vaatziekten belemmeren het rondpompen enlof transporteren van het bloed, waardoor het lichaam slechter functioneert of in het ergste geval helemaal stopt met functioneren. Bij wouwen komen een hartinfarct, beroerte en angina pectoris het meest voor (zie verderop). Symptomen Mannen hebben vaak duidetijke symptomen, zoals hevige pijn op de borst. Vrouwen krijgen doorgaans pas op hogere leeftijd met hartziekten te maken en de klachten zijn vaak vaag en daardoor moeilijk te herkennen. Het gaat dan bijvoorbeeld om extreme vermoeidheid, slecht slapen, misselijk zijn, zweten, hartkloppingen of kortademigheid. Ook de overgang speelt een rol. Niet zelden hebben wouïven daarna een hoge bloeddruk en een verhoogd cholesterolgehalte, en dat vergroot de kans op problemen. Daarbij komt dat de verschijnselen vaak veel lijken op de gebruikelijke ongemakken die bij de overgang horen. Een onjuiste diagnose ligt dan op de loer. Zelf adequaat optreden is dus belangrijk. Herkent u één of meerdere symptomen en houden deze al langere tijd aan? Komen hart- of vaatziekten voor in uw familie? Heeft u een verhoogd risico, bijvoorbeeld omdat u rookt? Kaart het aan bij de huisarts. Vertel wat de klachten zijn, hoelang u er al last van heeft en waar u zelf aan denkt. Als de huisarts hart- of vaatproblemen vermoedt, ver- 'Ken je rtstcofactoren en neem je klachten seríeus' Prof. dr. Angela ilaas l$ cor.rsuvenrengtds JUNt 2ot4
---- Benauwd i Jeanne Groenestein uit Zoetermeer: Al jaren ben ik hartpatiënt, maar ik kon altijd alles doen wat ik wilde. Totdat ik in september 2Ol3 op familiebezoek was en het zo benauwd kreeg dat ik de trap niet op kon. lk vond het maar raar. Vlak daarvoor had ik nog staan soppen en een flink stuk gewandeld, want ik ben een bezige bij. Mijn dochter vertrouwde het niet en belde de huisartsenpost. Daar vonden ze me te opgewekt voor ernstige hartproblemen, maar na enig aandringen stuurden ze toch een ambulance. Dat was maar goed ook. De heren twijfelden geen seconde en namên me direct mee. De diagnose kreeg ik in het ziekenhuis: een hartinfarct én diabetes. De cardioloog zei dat die twee wel vaker samengaan. Het was schrikken, maar het gaat gelukkig goed met mu dankzij een pacemaker.' --rrl wijst hij u voor nader onderzoek door naar de cardioloog. Roken, een hoog cholesterolgehalte, een hoge bloeddruk, overgewicht, diabetes en erfelijkheid spelen een belangrijke rol bij het ontstaan van hart- en vaatziekten. Helaas is het niet altijd te voorkomen, maar wel mogelijk om de risico's te beperken. Gezond en gevarieerd eten, voldoende bewegen en een gezond gewicht helpen om bloeddruk en cholesterolgehalte onder controle te houden. Verder kan een diëtiste adviseren. Stoppen met roken is ook cruciaal. Vrouwelijke rokers hebben volgens het Trimbos nstituut 25% meer kans op een hartziekte dan mannelijke rokers. Voor meer informatie zie www.rokeninfo.nl. Angela Maas, hoogleraar cardiologie wouwen en verbonden aan Radboudumc Nijmegen: 'Hart- en vaatziekten komen meer voor bij wouwen met een erfelijke belasting en na een hoge bloeddruk of suikerziekte in de zwangerschap. Na de menopauze neemt het risicotoe.zorg daarom voor een gezonde eefstijl. Ken je risicofactoren en neem je klachten serieus!' Meestvoorkomend De volgende hart- en vaataandoeningen komen bij wouwen het meest voor. Bij een hartinfarct krijgt de hartspier te weinig zuurstof en sterft daardoor FETEN EN CJFERS deels af. De oorzaak is meestal een afgesloten kransslagader. De symptomen variëren: hevige pijn op de borst met uitstraling naar de armen en benauwdheid komen vaak voor. Een hartinfarct wordt vooral bij wouwen lang niet altijd direct herkend. Met de juiste medische zorg herstellen patiënten vaak zo goed dat zij na verloop van tijd weer normaal kunnen functioneren. Een beroerte wordt ook wel CVA (Cardio Vasculair Accident) genoemd. Dit is een infarct waarbij een bloedvat in de hersenen tijdelijk is verstopt. Als de ader scheurt en er bloed in de hersenen komt, is er sprake van een hersenbloeding. De gevolgen kunnen ernstig zijn, bijvoorbeeld veel moeite hebben met praten (afasie) of een verlamde lichaamshelft. Een TA is een voorbijgaande beroerte door een kortdurende verstopping van een bloedvat in de hersenen. Dit veroorzaakt uitvalsverschijnselen, die maximaal een dag aanhouden. Het is belangrijk om bij een TA direct contact op te nemen met de huisarts; het kan namelijk de voorbode zijn van een herseninfarct (CVA) met blijvende schade. Angina pectoris is kramp of pijn op de borst, die meestal terugkeert bij inspanning of stress. Het lichaam geeft daarmee het teken dat de hartspier te weinig bloed krijet. Meestal komt dit door vernauwde kransslagaders. Patiënten kunnen zich dus maar beperkt inspannen en dat heeft veel invloed op het dagelijks leven. 13 ln Nederland sterven dagelijks 57 vrouwen (en 50 mannen) aan een hart- of vaatziekte, dat zijn circa 2O.OOO vrouwen per jaar. Daarmee is deze ziekte doodsoorzaak nummer onder vrouwên. Ongeveer l4oo van hen zijn jonger dan 65 jaar. Vrouwen overlijden merendeels aan een beroerte, mannen vaker aan een hartinfarct, 19
voeding 8 gezondheid kort Harde voeding verzadigt meer Wie harde voedingsmiddelen eet, en daardoor meer moet kauwen, eet gedurende de dag minder. Nederlandse onderzoekers van de Wageningen Universiteit ontdekten dat een lunch met harde producten, zoals een harde rijstsalade, tot 13% minder energie-inname leidde dan een lunch met zachte producten. Eerdere onderzoeken lieten al zien dat er een relatie is tussen de tijd dat je eten in de mond houdt en het effect op de verzadiging. Roken verhoogt * risico staar Roken verhoogt de kans op vertroebeling van de ooglens, beter bekend als staar. Dat blijkt uit een Zweeds onderzoek onder 5O.OOO mannen. Rokende mannen hadden l9% meer kans op staar dan degenen die nooit hebben gerookt. Na het stoppen met roken kan de ooglens zich wel enigszins herstellen, maar zelfs na 20 jaar heeft een exroker nog altijd meer kans op staar dan een man die nooit heeft gerookt. f"t ï fr J {*{. d Hartige snacks te vet Onderzoek van de NVWA laat zien dat hartige snacks als saucijzenbroodjes, hamburgers en kaassouflés te vet zijn. De snacks - te koop in supermarkten, bij bakkers, fastfoodketens, tankstations en kiosken - variëren nogal in vetzuursamenstelling. Bij kipnuggets en loempia's lêgen de verschillen in verzadigd vet tussen de 6,3 en 1O,4%. Het nut van medícíjnen Niêt alle geneesmiddelen zijn nuttig. Sommige zijn zelfs af te raden, omdat ze niet wêrkên of flinke bijwerkingen kunnen hebben. De Belgische consumentenorganisatie Test-Aankoop legde 4OOO geneesmiddelen voor aan een team van artsen en apothekers dat de middelen kwalificeerde als nuttig, beperkt nuttig, betwistbaar nuttig of af te raden. Van deze geneesmiddelen kreeg 84o/o een positieve beoordeling; voor zo'n 57o/" is overtuigend aangetoond dat heel wat patiënten er baat bij hebben. Over 12% bestaan grote twijfels of ze wel werken en of ze voldoende veilig zijn en 3% kan volgens de Belgen maar beter van de markt verdwijnen. Hieronder vallen bijvoorbeeld de insectenbetenzalf Azaron, het antidepressiemiddel Valdoxan, en Sinutab, dat gebruikt wordt bij neusverstopping. Check zelf het nut van geneesmiddellen op www.testaankoop. be,/data ba n kgenees m i d d e e n. 20 CoNSUMENTÉNGDS JUNr 2or4 CONSUMENTENBOND,N L
Een glaasje meer Het begint vaak met één glaasje wijn bij het eten. Maar voor je het weet, is het een fles op een avond. Bovenmatig drankgebruik onder ouderen neemt toe. ln 2012 was een kwart van de probleemdrinkers, die professionele hulp zochten, 55 jaar of ouder. De Gezondgids van april/mei besteedt aandacht aan dit probleem en geeft tips om het drankgebruik in de hand te houden. 67% van de mantelzorgeïs die hulp bieden aan een dement famitielid voelt ^ch moe en uitgeput Kletsplaatje Eron:?est Gezondheíd Zwaar overgewícht bii kinderen Als er'runderknakworst' op het etiket staat, verwacht je natuurlijk dat die knakworst gemaakt is van rundvlees. Albert Heijn denkt daar anders over en vindt dat er ook best kip in mag. Preciezer nog: er zit33% kippenseparatorvlees in, de restjes kip die van het karkas sehaald worden. U bent het daar niet mee eens: ruim de helft van de uitgebrachte stemmen voor het Kletsplaatje van de maand ging daarom naar de knakworsten van Albert Heijn. U kunt kletsplaatjes blijven inzenden en uw stem uitbrengen op consumentenbond.nl,/kletsplaatjevandemaand. Onderzoek van TNO toont aan dat het aantal kinderen met morbide obesítas (ernstig overgewicht), in 30 jaar gestegen Ís van O,O8% naar 0,56%. Dat komt neer op momenteel 18.5OO kinderen in Nederland in de leeftijd van 2 tot 18 jaar. fírbslx ;Ë,!É[![Erkr fuocri*.rrrdlffi fltrd!í,roit CoNSUMENTENGTDS JUN 2or4 21