ERFGOEDPARTNERS JAARVERSLAG 2012 ERFGOEDPARTNERS IS EEN SAMENWERKINGSVERBAND VAN MUSEUMHUIS GRONINGEN GRONINGER MOLENHUIS
INLEIDING Het Museumhuis Groningen en het Groninger Molenhuis maken deel uit van het samenwerkingsverband Erfgoedpartners dat al enige jaren in de praktijk functioneert maar dat vanaf 2013 officieel verankerd wordt. In dit jaarverslag zal duidelijk worden dat veel werkzaamheden al vanuit die samenwerking zijn opgezet. Expertisecentrum, Steuninstelling en Kracht van de regio Het werk van Erfgoedpartners is te definiëren aan de hand van drie thema s: Steuninstelling, Expertisecentrum en Kracht van de regio (Culturele Biografie). Daarom is het jaarverslag 2012 op die manier ingedeeld. Deze indeling sluit ook aan bij de opzet van het beleidsplan van Erfgoedpartners. 1
STEUNINSTELLING Het Museumhuis/Molenhuis biedt activiteiten, die voor erfgoedinstellingen van belang zijn, erfgoedbreed aan. Voorbeelden daarvan zijn het cursusaanbod, Oktobermaand Kindermaand, Erfgoedschatjes en veiligheidszorg. Behalve met het initiëren van projecten of het aansluiten bij landelijke initiatieven houden wij ons bezig met het adviseren van organisaties en overheden en het aanbieden van platformbijeenkomsten waar informatie uitgewisseld kan worden. Daarbij worden actief interessante partijen opgezocht, ook buiten het erfgoedveld, zoals universiteiten en hogescholen en landschapsorganisaties. PLATFORMBIJEENKOMSTEN Directeurenoverleg Platform educatie Platform borgen Platform instandhouding Tijdens platformbijeenkomsten krijgen instellingen veel gelegenheid met elkaar van gedachten te wisselen. Daarnaast worden er actuele onderwerpen geagendeerd en af en toe worden er gastsprekers uitgenodigd om hun expertise te delen met de aanwezigen. Het directeurenoverleg musea stond vooral in het teken van de nieuwe provinciale cultuurnota en gemeentelijke cultuurnota. Belangrijk thema voor de toekomst is digitalisering en samenwerking. Borgen Tijdens de platformbijeenkomst werd ondermeer gesproken over de Tuin en Kunsttiendaagse, het Jaar van de Historische Buitenplaatsen en het programma van de borgen voor 2013. 2
Het platform educatie is een breed platform voor zowel erfgoed en kunstinstellingen, als de bibliotheken, Pabo s en steuninstellingen voor cultuureducatie. De inventarisatie van de educatieprojecten van de erfgoedinstellingen is een wezenlijk onderdeel van dit platform omdat het een goed beeld geeft van de mogelijkheden en de valkuilen waar instellingen mee te maken krijgen. Komend jaar zal het programma Cultuureducatie met kwaliteit een belangrijk thema worden, omdat de staatssecretaris, samen met de provincies, inzet op goede educatieve projecten en daarvoor ook geld beschikbaar heeft gesteld. Er is een nieuw platform in het leven geroepen voor alle mensen die zich bezig houden met molentechniek, onderhoud en restauraties: het platform onderhoud voor technisch adviseurs van moleneigenaren. Doel van het platform is vooral de praktische uitwisseling van kennis en ervaringen op het gebied van molenonderhoud en beheer. PROMOTIE Museummagazine Inspiratiecampagne Groningen websites Cultuurkalender Groningen de Zelfzwichter Erfgoedloper Groninger Molenweekend Molenvriendendagen Een essentiële taak van Erfgoedpartners is aandacht vragen voor de sector als geheel. Dat doen we door: Het uitgeven van de Zelfzwichter, het kwartaalblad van de Groninger molenwereld. De organisatie van het Groninger Molenweekend in juni, waaraan dit jaar 70 van de 84 monumentale molens meededen, vaak met een speciaal inhoudelijk programma. We werken daarvoor samen met regionale coördinatoren uit de molenwereld. Het organiseren van een erfgoeddag/molenvriendendag in oktober. Het uitgeven van het Museummagazine Noord Nederland Noord Duitsland, waaraan bijna alle musea meedoen. Hierbij wordt samengewerkt met Friesland, Drenthe, Ost Friesland, Oldenburg, Bremen en Emsland. Samen met regiovisie Groningen Assen wordt nagedacht hoe we deze kennisbron nog meer kunnen benutten. Betrokkenheid bij stuurgroep en redactie van www.hetverhaalvangroningen.nl. Onze bijdrage als Pazzipant aan de activiteiten van Erven de Jager voor het promoten van kwaliteitstoerisme in de provincie. Het ontwikkelen van culturele arrangementen in samenwerking met High Standard Travel (publiek private samenwerking). Het opzetten van een website voor het aankondigen van activiteiten op gebied van cultureel erfgoed in Groningen. Dit gebeurt in een publiek private samenwerking met uitgeverij Scholma, zodat dit zonder subsidie gerealiseerd kan worden. Vanuit projecten (Het water verbindt en De mensen van de strokarton) worden apps ontwikkeld. Het is de bedoeling om daar ontwikkelde kennis met de organisaties die bij ons aangesloten zijn te delen, mogelijk door het organiseren van een workshop of cursus. 3
Inspiratiecampagne Groningen De Inspiratiecampagne Groningen is in 2010 gestart ter promotie van het cultuurtoerisme in Groningen. De campagne wordt door Marketing Groningen in opdracht van de Stichting Erven A. de Jager en in samenwerking met diverse convenantpartners ( pazzipanten ) uitgevoerd. Het Museumhuis heeft als pazzipant een coördinerende rol en informeert naar zowel Erven de Jager als naar de deelnemende erfgoed organisaties. Een onderdeel van deze inspiratiecampagne is de Tuin en Kunst Tiendaagse, die van 15 tot en met 24 juni plaats had. Het Museumhuis nam deel aan de stuurgroep. Websites Verhaal van Groningen Het Museumhuis is vertegenwoordigd in de stuurgroep van Het Verhaal van Groningen en maakt tevens deel uit van de redactie van de website. Waddenland Groningen Voor het publiek is de website www.waddenlandgroningen.nl ontwikkeld. Deze website houdt gelijke tred met de ontwikkeling van Waddenland Groningen. Website Groninger Molens Voorbereidingen in 2012, lancering in 2013. Wordt de publiekssite van de Groninger molens met informatie over zowel de bouwaspecten als de geschiedenis en met veel ruimte voor de verhalen rond iedere molen. De website van het Museumhuis en die van het Molenhuis worden regelmatig bijgehouden met informatie over bijvoorbeeld cursussen en ontwikkeling rond projecten. Deze sites zijn bedoeld als communicatiemiddel voor achterban en stakeholders. CULTUUREDUCATIE Oktobermaand Kindermaand Educatietraject Marum en Leek Erfgoedschatjes Cultuur in de Spiegel Molenleskist Cultuureducatie Het Museumhuis heeft deze erfgoedbrede opdracht op verschillende manieren vorm gegeven. Het betreft zowel het adviseren van erfgoedinstellingen, het ontwikkelen van erfgoedbrede projecten als het meedenken op theoretisch niveau over wat scholen met erfgoededucatie willen bereiken en hoe erfgoedinstellingen hierop in moeten spelen. Het Museumhuis gaat daarbij uit van de theorie zoals die wordt ontwikkeld aan de Rijksuniversiteit Groningen (Cultuur in de Spiegel). De consulent Erfgoed en publiek is landelijk één van de twee erfgoedspecialisten die het in praktijk brengen van deze theorie zijn opgeleid. 4
Oktobermaand Kindermaand Oktobermaand Kindermaand werd, anders dan in vorige edities, uitsluitend georganiseerd door het Museumhuis. Mede dankzij een subsidie van het Albinofonds en de belangeloze inzet van alle Groninger gemeenten en de burgemeesters was de organisatie van het project mogelijk. 33 instellingen boden in oktober een programma aan die naar schatting door zo n 2000 kinderen zijn bezocht. Elk kind werd gemiddeld begeleid door twee volwassenen. Op 19 september ging het project officieel van start met de zogenaamde Burgemeestersactie. De burgemeesters lazen deze keer een (volks)verhaal voor. Educatietrajecten In navolging van het educatietraject voor de gemeente Eemsmond heeft het Museumhuis samen met de erfgoedinstellingen ook voor de gemeente Marum een educatiemap ontwikkeld: Tante van de Tijd. Een educatiemap voor basisscholen in de gemeente Leek is in een vergevorderd stadium. Hiermee zijn duurzame projecten tot stand gekomen waar bijna alle scholen binnen de gemeente zich verbinden met erfgoedinstellingen in de omgeving. Dit kan door samenwerking met Kunststation C die de scholen begeleidt. Educatietraject Marum Aan het project doen de volgende erfgoedinstellingen in de gemeente Marum mee: de Groninger Archieven, het Nationaal Rijtuigmuseum in Leek, t Steenhuis, t Rieuw, het Noordelijk Archeologisch Depot, Het Groninger Landschap, Heemkundekring Vredewold West, Heemkundekring Trimunt, de Stichting Oude Groninger Kerken en de molen van Niebert. Monique Beijer maakte de illustraties voor de map deze vormen telkens het voorblad in de map, dat in het kort alle projecten beschrijft en aan de docenten beschikbaar wordt gesteld. Een deelnemende instelling mailde: alle lof voor het initiatief. Het is een prima project waarmee het erfgoed op veel scholen gedurende een aantal jaren een vaste plek krijgt. De map werd op 27 september officieel overhandigd aan de burgmeester (a.i.). Educatietraject Leek In Leek werken de volgende erfgoedorganisaties samen: Molen Eben Haëzer, dorpskerk Marum / Stichting Oude Groninger Kerken, de Groninger Archieven, Oudheidkamer Fredewalda, de begraafplaats in samenwerking met Stichting Anna van Ewsum en het Joods Schooltje. 5
Erfgoedschatjes Zowel in september 2011 als in 2012 voerde het Museumhuis het project Erfgoedschatjes! uit, een vervolg op het succesvolle pilotproject van 2010. Er werd samengewerkt met zes erfgoedinstellingen en zeventien scholen in 2011 en drie en twintig scholen in 2012. Erfgoedschatjes! wordt georganiseerd om kinderen kennis te laten maken met erfgoed in hun eigen omgeving; een vrijetijdsbezoek van kinderen met ouders en/of grootouders aan erfgoedinstellingen te stimuleren; vrijwilligers onderwijskundig en didactisch na te scholen. Erfgoedschatjes! is door de deelnemers als een groot succes ervaren. Het Museumhuis beziet nu hoe dit traject ingepast kan worden in het nieuwe matchingsprogramma Cultuureducatie met Kwaliteit. Cultuur in de Spiegel De Rijksuniversiteit Groningen onderzoekt op welke manier scholen inhoud kunnen geven aan cultuureducatie in een doorlopende leerlijn. Die informatie is ook van belang voor wat erfgoedinstellingen aan scholen aanbieden. Het Museumhuis is nauw betrokken bij dit onderzoek. De consulent erfgoed en publiek is opgeleid om een vertaling te kunnen maken van het theoretisch onderzoek naar de praktijk van erfgoedinstellingen. Het afgelopen jaar is in samenwerking met de Rijksuniversiteit Groningen gewerkt aan de ontwikkeling van een leergang om informatie van Cultuur in de Spiegel over te dragen naar het veld. In het voorjaar van 2013 wordt deze eerste post HBO/WO academische leergang cultuuronderwijs aangeboden. Molenleskist Op 22 september 2012 werd de Molenleskist Naar de Molen! (met de molenaarsknecht de molen in)van het Groninger Molenhuis gepresenteerd. Tevens werd een korte cursus Maak je eigen leskist gegeven met tips en adviezen voor het op maat maken van de leskist voor de eigen molen of om eventueel op basis van het beschikbare materiaal een eigen leskist samen te stellen. Het materiaal kan gebruikt worden bij een bezoek van leerlingen aan een molen in de eigen omgeving. Ontwikkeling was mogelijk dankzij subsidie van de provincie Groningen Budget Educatie en Participatie Projecten (BEPP).Er zijn drie leskisten samengesteld. Eén leskist is permanent ondergebracht in De Widde Meuln in Ten Boer, één in molen Edens in Winschoten en één leskist op het Groninger Molenhuis. 6
Cursussen Bijspijkeren in de winter Molengidscursus Kijkje in de keuken Deskundigheidsbevordering is één van de speerpunten van Erfgoedpartners. De cursussen worden aangeboden onder het motto Bijspijkeren in de winter. Voor molenorganisaties werden cursussen Molengids en Veiligheidszorg verzorgd en waren wij betrokken bij de Opleiding tot vrijwillige molenaar en de pelcursussen. Cursussen Niet alleen voor besturen is het van belang om op onderwerpen bijgepraat te worden, ook voor (vrijwillige) medewerkers blijft het noodzakelijk om kennis bij te spijkeren. Voor nieuwe vrijwilligers en bestuursleden in de organisatie is de cursus Museaal denken en handelen een aanrader. Ook afgelopen jaar is deze cursus als een in company training gegeven, namelijk op 23 februari voor medewerkers van Museum Wierdenland in Ezinge. Naast deze algemene cursus zijn de volgende specialistische trainingen gegeven: Adlib voor gevorderden (cursus over objectregistratie) op 29 maart en een beginnerscursus objectregistratie op 5 april. Op 1 november werd een cursus presentatie en rondleiden gegeven voor medewerkers van diverse erfgoedinstellingen. Op 26 november had de cursus Educatie van de toekomst plaats in het Museumhuis. Ook hieraan deden medewerkers van verschillende erfgoedinstellingen mee. Toepassen van digitale media in het onderwijs zoals digibord, apps, 3d en prezi werden behandeld. De cursus Presentatie en rondleiden in de praktijk: oefenen in het Universiteitsmuseum Groningen Molengidscursussen In maart/april 2012 werd een cursus molengids gegeven. De uitreiking van de certificaten vond plaats in juni. Deze cursus duurt 10 dagdelen en wordt in het voorjaar aangeboden zodat de praktijkopdracht (een activiteit organiseren) in principe bij warme temperaturen kan plaatsvinden. 7
Kijkje in de keuken Twee keer per jaar, in het voorjaar en in het najaar, organiseert het Museumhuis een Kijkje in de keuken voor medewerkers van collectiebeherende instellingen. Naast een kijkje in de keuken van de gastinstelling, is er ook steeds een centraal thema. In mei was dat klantvriendelijkheid en in november werken in het depot. Op 13 juni had een Kijkje in de keuken voor besturen op Landgoed Verhildersum over cultureel erfgoed en krimp plaats. In de toekomst wil het Museumhuis regelmatig bijeenkomsten organiseren waarin voor besturen belangrijke thema s worden toegelicht en uitgediept. SAMENWERKINGSPROJECTEN Maand van de Geschiedenis Memento Mori Molens zonder grenzen Het is voor onze erfgoedinstellingen van belang om op de hoogte te zijn van de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen. Ook kunnen vragen van erfgoedinstellingen leiden tot nieuw onderzoek. Met de Stichting Verdronken Geschiedenis bijvoorbeeld is samengewerkt op het gebied van onderzoek naar de culturele biografie van het waddengebied. Daartoe werd op 19 april een inspirerende boottocht ondernomen met aan boord wetenschappers, politici, ondernemers en erfgoedspecialisten en werd samen het Groninger wad (her)ontdekt. Maand van de Geschiedenis Landelijke projecten worden ook via Erfgoedpartners doorgegeven en aangeboden. Dat gebeurt bijvoorbeeld met de Maand van de Geschiedenis in oktober. De landelijke organisatie is nu ondergebracht bij het Nederlands Openluchtmuseum. Via de erfgoedhuizen worden deelnemers geworven. De Maand van de geschiedenis 2012 had als thema arm en rijk, een thema dat bij veel van onze erfgoedinstellingen past. De taak van het Museumhuis bestond uit het informeren van de achterban en hen stimuleren mee te doen. Ook was het Museumhuis contactpersoon voor de landelijke organisator. Memento Mori Sinds twee jaar werken we met de RUG, de Ostfriesische Landschaft en de Fryske Akademie aan het grensoverschrijdende project Memento Mori, waarbij de nieuwste inzichten van wetenschap rond dood en begraven worden gekoppeld aan erfgoedinstellingen die zich met dit thema bezig houden. In november werd een conferentie gehouden in het Schlossmuseum in Jever over digitale objectregistratie en presentatie en de mogelijkheden van wetenschappelijk onderzoek. 8
Molens zonder grenzen/mühlen ohne Grenzen Met Duitse molenorganisaties is in het kader van Molens zonder grenzen/mühlen ohne Grenzen nagedacht op welke manier samengewerkt kan worden met betrekking tot het gelijktrekken van de opleiding tot vrijwillig molenaar zodat het gemakkelijker wordt om op molens aan de andere kant van de grens aan de slag te gaan. EXPERTISECENTRUM Erfgoedpartners is een expertisecentrum op het gebied van musea (behoud en beheer/beleid), molenonderhoud (subsidieregelingen en beleid) en erfgoededucatie: erfgoedinstellingen doen veelvuldig een beroep op de deskundigheid van onze medewerkers. Medewerkers van Erfgoedpartners wonen regelmatig (platform)bijeenkomsten in het land bij. Zo blijven ze op de hoogte van belangrijke ontwikkelingen die zij kunnen uitwisselen met erfgoedinstellingen in Groningen. Zo zijn de consulenten behoud en beheer betrokken bij zaken rond behoud en beheer (verlichting, veiligheid). Hier komt het project veiligheidszorg ook uit voort. De consulent erfgoed en publiek is ambassadeur van Cultuur in de spiegel. Dit onderzoeksproject van de RUG wil een wetenschappelijk fundament leggen onder de noodzaak en de inhoud van cultuureducatie. Dit biedt een basis voor de ontwikkeling van erfgoededucatie in het noorden. De directeur is vooral actief op het gebied van landelijk en regionaal beleid en is daarvoor betrokken bij de Raad voor Cultuur, OPEN (Overleg provinciale Erfgoedinstellingen Nederland), LCM (Landelijk Contact voor Museumconsulenten) en de Molenadviesraad. De expertise strekt zich uit van advies en ondersteuning ten aanzien van erfgoedbeleid, cultural governance en bestuur, behoud en beheer van museumcollecties tot begeleiding binnen de molenwereld op het gebied van instandhouding, restauratie, subsidieregelingen en opleiding tot vrijwillig molenaar en molengids. De deskundigheid voor publieksbereik en digitalisering wordt erfgoedbreed ingezet. Dit kan leiden tot een kort telefonisch overleg, maar ook tot intensievere adviestrajecten. Onze adviesfunctie is zo vanzelfsprekend en soms ook vertrouwelijk dat we hier nagenoeg geen aandacht voor vragen, terwijl het een wezenlijk en belangrijk onderdeel van ons werk vormt. 9
ADVISERING EN BEGELEIDING Collectiewacht Veiligheidszorg Molenbiotopen in Groningen Wanneer meerdere organisaties dezelfde vragen hebben, wordt voor een gezamenlijke aanpak gekozen. Dit gebeurt bij de volgende onderwerpen: Collectiewacht Er is subsidie aangevraagd voor de realisatie van een praktisch handboek behoud en beheer, waarbij samen met de (vrijwillig) medewerkers een jaarplan wordt gemaakt, zodat op een praktische manier werkzaamheden uitgevoerd en aan anderen overgedragen kan worden. Veiligheidszorg Dankzij een subsidie van het Mondriaanfonds kon in oktober een nieuwe groep deelnemers starten, die door omstandigheden niet met het eerste project veiligheidszorg mee kon doen. Alle erfgoedinstellingen hebben nu de gelegenheid gehad om onder begeleiding van een deskundige een calamiteitenplan te ontwikkelen. In het najaar werd ook een traject veiligheidszorg bij kerken uitgevoerd. Hiervoor is samengewerkt met de Stichting Oude Groninger Kerken, het Bisdom Groningen Leeuwarden en de Stichting Behoud Kerkelijke Gebouwen Groningen Drenthe. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed is bij de ontwikkeling van dit laatste traject betrokken. Door subsidie van het Mondriaanfonds en Donatus was het mogelijk om deze activiteiten gratis aan de deelnemers aan te bieden. Vanuit onze eigen deskundigheid en door onze deelname aan landelijke netwerken kunnen we deze cursussen opzetten. Een nieuwe groep deelnemers volgt de cursus Veiligheidszorg Molenbiotopen Het Groninger Molenhuis werkt intensief samen met biotoopwacht Thomas Sleyfer van het Gilde van Vrijwillige Molenaars. Hij hield ook in 2012 een wakend oog op de gemeentelijke plannen die van invloed zouden kunnen zijn op de omgeving van de Groninger molens. Te hoge bebouwing of te hoog opschietend groen zijn namelijk ongunstig voor de windvang van de molens en belemmeren zo het functioneren van deze werktuigen. De biotoopwacht werkt samen met de biotoopwacht van de Vereniging De Hollandsche Molen wat betreft nationale richtlijnen en met de vrijwillig molenaars waar het gaat om plaatselijke wijzigingen in bestemmingsplannen of opschietend groen. In 2012 ingediende zienswijzen op gemeentelijke (voor)ontwerp bestemmingsplannen: 1 februari Eemsmond Zienswijze voorontwerp bestemmingsplan Usquert De bescherming van de molenbiotoop van molen Eva is onvoldoende, de toegestane hoogte van gebouwen en beplanting overschrijdt de waarde die een goede windvang waarborgen. Het plan is hierop aangepast. 10
17 februari Eemsmond Zienswijze voorontwerp bestemmingsplan Doodstil Zandeweer De bescherming van molen Windlust is onvoldoende geregeld, gepleit wordt voor toepassing van de regels op www.molenbioop.nl voor maximale bouwhoogten tot 400m afstand. Het plan is hierop aangepast. 12 juli Haren Zienswijze ontwerpbestemmingsplan Dorp West Het is gewenst dat de vrijwaringszone rond molen De Hoop vergroot wordt van 100m naar 400m om verdere toename van de windbelemmering te voorkomen.3 oktober Oldambt Zienswijze ontwerp bestemmingsplan Buitengebied De vrijwaringszone van 100m rond molens De Dellen en Westerse Molen is te gering, een ruimere zone van 500m is nodig. De cultuurhistorische waarde van de molens is ten onrechte niet opgenomen in het bestemmingsplan. Overige acties Overleg met de gemeente Haren (en provincie Groningen) over een nieuwe veeschuur achter molen de Korenschoof in Noordlaren heeft ertoe geleid dat de plannen voldoende zijn aangepast zodat de zienswijze kon worden ingetrokken. In de gemeente Haren speelde ook een bouwplan nabij molen de Hoop. Hier hebben we het molenbestuur geadviseerd om het te hoge ontwerp aan te laten passen. Na enige rondes is dit daadwerkelijk gebeurd. Over een bouwplan nabij de molen te Ganzedijk is telefonisch met de molenaar overlegd. Dit plan bleek acceptabel. DE KRACHT VAN DE REGIO CULTURELE BIOGRAFIE Groningen heeft grote culturele rijkdommen die het waard zijn om aan Groningers en bezoekers te laten zien en erover te vertellen. Het publiek weet echter niet altijd de weg naar die culturele schatten. Kleinschaligheid van de erfgoedinstellingen, een versnipperde aanpak van promotie en publiciteit en het ontbreken van een centrale infrastructuur en deskundigheid liggen hieraan ten grondslag. Toch is het van belang om samen te werken en een gemeenschappelijk verhaal over Groningen te vertellen. Dit doen wij binnen Waddenland Groningen, waar erfgoedinstellingen en ondernemers regionaal en thematisch samenwerken om goede presentaties te maken en om samen het publiek te bereiken en het gebied te promoten. Deze aanpak sluit aan bij de culturele biografie die centraal staat bij het provinciaal cultuurbeleid. De thema s zijn voortdurend in ontwikkeling. Hiervoor zijn werkgroepen gevormd die regelmatig bijeenkomen. 11
Waddenland Groningen Presentatie producten Vorming werkgroepen Presentatie producten In 2012 is er vooral gewerkt aan de volgende thema s: Kennis en bezieling: over denkers, dichters en doeners. Met dit thema is eind 2011 een voorzichtig begin gemaakt door een werkgroep te vormen rond de herdenking van de reis van Emo van Wittewierum in 1211 1212 door een speciale vesper op Tweede Paasdag in Wittewierum en de eerste abt Emo lezing op 6 juli, uitgesproken door Ynskje Penning. Deze lezing moet een traditie worden, jaarlijks rond 6 juli, de dag waarop Emo terugkeerde uit Rome na zijn bezoek aan de paus. Het water verbindt: samenwerking langs de Fivel rond handel en nijverheid mondde uit in twee presentaties, een kanoroute en molenrondje en inpassing van historische informatie bij een al bestaande wandelroute. Deze producten werden op 18 april in Appingedam gepresenteerd. Voor de gelegenheid voerde de christelijke muziekvereniging Constantijn Huygens uit Appingedam onder leiding van Richard Visser in de muziekkoepel achter de monumentale Nicolaikerk In honorem Bronsis motorium uit. Dit muziekstuk, gebaseerd op het geluid van bronsmotoren, werd in opdracht van het Museumhuis gecomponeerd door musicus Kees Steketee. Gedeputeerde Piet de Vey Mestdagh ontvangt één van de routes die is ontwikkeld in het kader van Het water verbindt uit handen van directeur Roeli Broekhuis De kracht van water: onder deze noemer worden verschillende presentaties in het Oldambt ontwikkeld rond de kerken, stoomgemalen en molens. Het afgelopen jaar is hard gewerkt om de benodigde subsidie bij elkaar te krijgen, zodat nu de opdrachten gegeven kunnen worden. De film die Anton Tiktak maakte en het bidboek zijn al gereed en gepresenteerd. Bouwen in baksteen: op initiatief van Plattelandsprojecten Noordoost Friesland hebben we meegedacht over een project rond romangotische kerken in het Lauwersmeergebied. Er is Leadergeld beschikbaar, maar naar aanvullende financiering wordt gezocht. Vruchtbare zeeklei/strokarton: dit project,dat door organisatiebureau Geert Laméris wordt uitgewerkt, stelt de herinneringen van mensen centraal. Westerkwartier: samen met de Kwartiermakers wordt nagedacht over de culturele biografie van het Westerkwartier en over het verbinden van projecten in dit gebied. Waddengebied: langzaam geeft dit gebied zijn geheimen prijs als wetenschappers hun kennis met elkaar delen. Er is een klein begin gemaakt met de boottocht op 19 april die door de Gemeente Eemsmond mogelijk is gemaakt. Samen met Verdronken Geschiedenis wordt een plan van aanpak ontwikkeld om zowel kennis te vergaren als kennis te delen. 12
ORGANISATIE De samenwerking tussen Museumhuis en Molenhuis is verankerd in het gezamenlijk beleidsplan dat bij de provincie voor 2013 2016 is ingediend. Door de samenwerking binnen Erfgoedpartners worden hiervoor de juiste voorwaarden geschapen. De samenwerking wordt zo vormgegeven dat andere organisaties met behoud van eigen identiteit kunnen aansluiten. Vanaf 2010 vergaderen de besturen van Museumhuis en Molenhuis gezamenlijk. Het huidige bestuur zal zijn werkzaamheden vanaf 2013 officieel voortzetten als bestuur van de Stichting Erfgoedpartners. Bestuur Het bestuur hanteert de Code Cultural Governance en heeft een duidelijke profielschets voor de werving van nieuwe bestuursleden. De zittingstermijn is twee keer vier jaar, met uitzondering van de zetel die door het Groninger Museum wordt ingevuld. Erik Triemstra, voorzitter, Theo Bos, penningmeester, Tony Dam, secretaris Molenhuis, Mabel Schalij, secretaris Museumhuis en Grieto de Vries, lid. In 2012 trad een nieuw bestuurslid toe, namelijk Caspar Martens (Groninger Museum). Twee leden van het bestuur zijn actieve museummedewerkers en twee hebben een molenachtergrond hebben. Volgens afspraak worden voor de aangesloten instellingen van het Museumhuis jaarlijks twee ledenbijeenkomsten georganiseerd. Voorjaarsvergadering Op 4 juni vond de voorjaarsvergadering plaats. Hierin werden ondermeer de plannen uiteen gezet ten aanzien van de vorming van de Stichting Erfgoedpartners. In deze stichting worden niet alleen Museumhuis en Molenhuis ondergebracht maar kunnen ook andere erfgoedorganisaties een plaats vinden zonder dat zij gedwongen worden tot samenwerking. Achtergrond is de vorming van een minder kwetsbare en financieel sterkere organisatie. Randvoorwaarde is dat de binding met de achterban behouden blijft en dat deze binding in bestuur en organisatie verankerd is. Het Beleidsplan 2013 2016 is voor Erfgoedpartners richtsnoer voor de komende jaren. Najaarsvergadering De najaarsvergadering had plaats op maandag 5 november. Ín deze vergadering kwamen de lopende projecten aan de orde, het Museumregister, het Museummagazine en het cursusaanbod. Nieuwe leden In 2012 sloten zich aan als lid Museum Lammert Boerma uit Borgercompagnie en Kunstlievend Genootschap Pictura uit Groningen. Er zijn nu 54 instellingen aangesloten. Molenorganisaties De ruim 80 molens in Groningen zijn ondergebracht bij 29 eigenaren: 10 gemeenten, 6 particulieren, 12 molenstichtingen, 1 waterschap en 1 meerschap. 13
Nieuwsbrief Erfgoedloper De activiteiten van Erfgoedpartners worden toegelicht in Erfgoedloper, de gezamenlijke digitale nieuwsbrief van Museumhuis Groningen en het Groninger Molenhuis. De Erfgoedloper verschijnt iedere twee weken op vrijdag. De nieuwsbrief behandelt steeds (de voortgang van) projecten van het Museumhuis en het Molenhuis. Bureau De interne organisatie werkt voor 35% voor het Molenhuis en voor 65% voor het Museumhuis. De taakverdeling is als volgt: Roeli Broekhuis, adviseur organisatie, beleid en projectontwikkeling, directeur (36 uur) Tineke de Danschutter, consulent Erfgoed en publiek (24 uur) Gea Geertsema, bureaucoördinatie en financiën (24 uur) Tom Heyne, opleidingsmogelijkheden (8 uur) Frank Houwaard, administratie algemeen en documentatie, coördinator Molenarchief (32 uur) gesubsidieerd vanwege de gemeente Groningen Yvonne Nijlunsing, consulent Behoud en Beheer (8 uur) Thea Pol, communicatie/public relations, relatiebeheer, algemene zaken (32 uur) Arie de Jager, veiligheidszorg (vrijwilliger 12 uur) Hülya Çağan, interieurverzorgster (4 uur) Marjo Brandse, projectondersteuning (12 uur) Frans Driesens werkt vanuit zijn eigen bedrijf als systeembeheerder/webmaster. Projectmedewerkers Erfgoedpartners heeft een vaste relatie met Ton Cremers wat betreft veiligheidszorg en met Willemien Krijn voor juridische zaken. Arjen Strijkstra wordt ingeschakeld voor de cursus molengids. Vrijwillige medewerkers Jaap van Driel en Willem Jans, Molenarchief en Thomas Sleyfer, biotoopwachter. Het bureau verleende in 2012 op verzoek van de Stichting Kwartiermakers een half jaar onderdak aan twee stagiaires van de Hanzehogeschool, bedrijfskunde. Lopende Diep 8 9712 NW Groningen t. (050) 313 00 52 e. info@museumhuisgroningen.nl / info@groningermolenhuis.nl www.museumhuisgroningen.nl / www.groningermolenhuis.nl 14