Landschapspark De Danenberg Toelichting Integraal Schetsontwerp d.d. maart 2012
Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 1.1 Integraal schetsontwerp (ISO)... 3 1.2 Doel... 4 1.3 Uniek Landschapspark... 4 1.4 Leeswijzer... 4 2 Oorsprong... 5 2.1 MTC-Valburg... 5 2.2 Notitie Tussenstand... 5 2.3 Locatiekeuze en convenant milieuorganisaties... 5 2.4 Burgerparticipatie... 5 2.5 Bestemmingsplan... 6 3 Kader voor uitwerking... 7 3.1 Lange landschappelijke lijnen... 7 3.2 Kleinschalige elementen... 7 3.3 Recreatieve routes... 8 3.4 Robuuste elementen... 8 3.5 Overige aspecten... 8 4 Integraal Schetsontwerp... 9 4.1 Onderdelen van het ruimtelijk kader in het ISO... 9 4.2 Lange landschappelijke lijnen... 9 4.3 Kleinschalige elementen...11 4.4 Recreatieve routes...11 4.5 Robuuste landschappelijke elementen...12 5 Stappenplan...14 6 Tot slot...15 Bijlage 1: integraal schetsontwerp...16 Bijlage 2: integraal schetsontwerp met nummering locaties...17 Bijlage 3: integraal schetsontwerp met onderscheid bestaand en nieuw...18 2
1 Inleiding In de gemeente Overbetuwe, ten noordwesten van Nijmegen ligt een landschappelijk fraai gebied dat wordt begrensd door de Waaldijk aan de zuidzijde, de A15 aan de noordzijde, de Griftdijk aan de oostkant en landgoed Loenen/strandpark Slijk-Ewijk in het westen. De kernen Oosterhout en Slijk-Ewijk maken onderdeel uit van dit gebied. Hier worden in de toekomst bedrijvenpark Park15 en het landschap rondom De Danenberg in samenhang ontwikkeld. Ten behoeve van deze ontwikkeling is een landschapsvisie vastgesteld die uitgaat van een hoog ambitieniveau waarbij een hoogwaardig bedrijvenpark met een groene inpassing en afbakening uiteindelijk zorgt voor een hoogwaardig landschap. Reden voor het toenmalige ministerie van VROM om in het kader van het project Mooi Nederland een subsidie toe te kennen aan het Landschapspark De Danenberg. Landschapspark De Danenberg vormt straks een robuuste landschappelijke afscherming naast het toekomstige bedrijvenpark Park15. Het landschapspark vervult een rol als groen prikkeldraad waarmee verdere verstedelijking wordt tegengegaan. In De Danenberg ligt de nadruk op het aanleggen van een groene structuur en landschappelijke verbindingen waarmee een duurzame landschappelijke impuls aan het gebied wordt gegeven. Figuur 1: plangebied landschapspark De Danenberg 1.1 Integraal schetsontwerp (ISO) Als uitwerking van de vastgestelde landschapsvisie De Danenberg is voor het gebied een Integraal Schetsontwerp (ISO) opgesteld. In het ISO zijn de ontwerpuitgangspunten van de landschapsvisie vertaald naar een integraal landschappelijk en stedenbouwkundig kader 3
voor de Danenberg op hoofdlijnen. Dit vormt de basis voor verdere detailuitwerking, waarvoor nog overleg met betrokken partijen, onderzoeken en dergelijke noodzakelijk is. 1.2 Doel Dit rapport bevat een toelichting op het ISO. Het beschrijft de voorgenomen planontwikkeling van De Danenberg. Dit om in overleg met de initiatiefnemers (de Combinatie), de gemeente Overbetuwe, de Stadsregio Arnhem-Nijmegen en de provincie Gelderland te komen tot nadere afspraken voor de realisatie van dit unieke landschapspark. Deze unieke opgave past namelijk niet in het standaard beleidskader voor het buitengebied en vraagt dus om maatwerk. 1.3 Uniek Landschapspark Naast de landschappelijke inpassing van Park15 en het vormen van groen prikkeldraad biedt De Danenberg de omgeving van de kernen Oosterhout en Slijk-Ewijk, maar ook bijvoorbeeld de Waalsprong, een landschappelijke en recreatieve meerwaarde. Het plan sluit aan op landschapspark Loenen en park Lingezegen en vormt daarmee de ontbrekende schakel tussen deze projecten. Hierdoor ontstaat een landschapsstructuur die van betekenis is voor de gehele regio. Het plan kent een nieuwe financieringsvorm door rode functies (wonen) toe te voegen op landschappelijk en stedenbouwkundig verantwoorde locaties. Het plan is opgesteld in goed overleg met de bewoners en betrokken partijen uit het gebied en kent een groot draagvlak. 1.4 Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt de totstandkoming van Park15 en De Danenberg toegelicht. In hoofdstuk 3 is het kader voor ontwikkeling van De Danenberg verwoord. Hoofdstuk 4 bevat een toelichting op het ISO waarover op hoofdlijnen overeenstemming bestaat tussen de gemeente Overbetuwe en de Combinatie. De wijze waarop het landschappelijk en stedenbouwkundig kader verder wordt uitgewerkt, is een proces dat nog voor ons ligt. Hierin worden onderwerpen als programmering, fasering, eigendom, beheer en onderhoud, etc. nog uitgewerkt. In hoofdstuk 5 wordt hier op ingegaan. Hoofdstuk 6 bevat de slotsom van deze toelichting. 4
2 Oorsprong 2.1 MTC-Valburg Park15 en De Danenberg kennen een lange voorgeschiedenis. Begin jaren negentig ontstonden de plannen voor de realisatie van het Multimodaal Transportcentrum Valburg (MTC-Valburg) als onderdeel van de Betuweroute. Het betrof de ontwikkeling van een gebied van ongeveer 500 hectare, waarvoor steun was bij de provincie Gelderland, de gemeenten Nijmegen en Arnhem, de Stadregio Arnhem-Nijmegen en het bedrijfsleven, waaronder diverse gebiedsontwikkelaars, die in het gebied grondposities hadden verworven. Milieu- en bewonersorganisaties kwamen hiertegen in verzet. Na jaren van strijd met inzet van vele middelen (juridische procedures, grondaankopen (Betuwse Bongerd), manifestaties) brokkelde het draagvlak bij de voorstanders steeds verder af. Na een negatieve uitspraak van de Raad van State in een planologische procedure, geïnitieerd door o.a. de milieuorganisaties, besloot de provincie Gelderland uiteindelijk in 2002 te stoppen met de planologische ontwikkeling van het MTC. 2.2 Notitie Tussenstand Niet lang daarna kwam tussen voorstanders (betrokken gebiedsontwikkelaars met grondposities) en tegenstanders (milieuorganisaties) een dialoog op gang over de toekomst van het gebied. Deze dialoog leidde in 2004 tot overeenstemming over een integrale visie voor de ontwikkeling van het betrokken gebied. Dit werd vervolgens vastgelegd in de Notitie Tussenstand. De belangrijkste uitgangspunten van deze visie zijn: er is een noodzaak voor de ontwikkeling van een beperkt bedrijvenpark; dit terrein mag de 'draagkracht' van het gebied niet te boven gaan (uit onderzoek door STEC, uitgaande van de SER-ladder, bleek een regionaal terrein van maximaal 85 hectare netto nodig); de landschappelijke en ecologische waarden in het gebied worden per saldo versterkt en deze versterkte waarden voorkomen na realisering van het bedrijvenpark een verdere toekomstige verstedelijking naar het westen; bedrijvenpark en landschapswaarden worden gelijktijdig gerealiseerd, waarbij de versterking van de landschapswaarden mede worden gefinancierd uit de opbrengsten van de gronduitgifte op het bedrijvenpark en de zandwinning. 2.3 Locatiekeuze en convenant milieuorganisaties Eind 2005 stemde de gemeenteraad in met de locatiekeuze van het bedrijvenpark en medio 2006 werd een intentieovereenkomst met Betuws Bedrijvenpark BV (nu Park15 BV) gesloten over de realisering van het bedrijvenpark onder 17 voorwaarden. In december 2006 ondertekenden de betrokken milieuorganisaties (Gelderse Milieufederatie, Vereniging Milieudefensie, Stichting De Groene Long en Stichting tot Behoud van een Open Betuwe) en Park15 BV een samenwerkingsovereenkomst, waarin de realisatie van De Danenberg en Park15 op hoofdlijnen werd vastgelegd, inclusief de financiering van een minimale omvang van De Danenberg. In het convenant is vastgelegd: "Geen bestemmingsplan voor het bedrijvenpark zonder harde financiële garanties voor het landschapspark. Geen harde financiële garanties voor het landschapspark zonder een onherroepelijk bestemmingsplan voor het bedrijvenpark". 2.4 Burgerparticipatie Vanaf december 2006 werken private partijen, betrokken marktpartijen, milieuorganisaties en overheid samen aan een integraal plan voor Park15 en De Danenberg. Vervolgens werd op verzoek van de gemeenteraad van Overbetuwe begin 2007 gestart met burgerparticipatie door het instellen van het Overlegplatform. In dit platform, dat rechtstreeks aan de gemeente 5
adviseerde, waren naast de milieuorganisaties de dorpsorganisaties, de direct omwonenden en het lokaal bedrijfsleven vertegenwoordigd. De integrale visievorming werd op hoofdlijnen vastgelegd in diverse documenten en samenwerkingsafspraken. Voor de verdere uitwerking van de landschapsvisie voor De Danenberg naar het ISO is een Werkgroep in het leven geroepen. In deze Werkgroep zitten vertegenwoordigers van milieuorganisaties, dorpsraden, direct omwonenden, de gemeente en de Brouwerij aan tafel. 2.5 Bestemmingsplan Het bestemmingsplan De Nieuwe Rietgraaf, waarin de aanleg van Park15 is geregeld, is in januari 2010 door de gemeenteraad vastgesteld. De definitieve ontwerpen voor de uitwerking van De Danenberg zullen uiteindelijk ook vast komen te liggen in bestemmingsplanwijzigingen. Het ISO vormt op hoofdlijnen het landschappelijk en stedenbouwkundig kader voor de verdere detailuitwerking richting het opstellen van het bestemmingsplan. 6
3 Kader voor uitwerking Het kader voor de uitwerking van landschapspark De Danenberg is vastgelegd in de door de gemeenteraad vastgestelde landschapsvisie. De uitwerking van de landschapsvisie bestaat in hoofdlijnen uit vier elementen: de lange landschappelijke lijnen, de robuuste elementen, de recreatieve routes en de kleinschalige landschapselementen. 3.1 Lange landschappelijke lijnen Op basis van de landschapsanalyse is gekozen voor een versterking van de lange lijnen van oost naar west. De Rietgraaf wordt doorgetrokken en heringericht. De Oosterhoutsestraat wordt eveneens heringericht. Zij vormen, tezamen met de Waaldijk, de dragers van het landschap en plaatsen De Danenberg en Park15 in hun context. Deze maatregelen hebben de eerste prioriteit. Zij vormen vaste waarden in de landschapsontwikkeling. Figuur 2: lange landschappelijke lijnen 3.2 Kleinschalige elementen Het plangebied vertoont tal van karakteristieke landschapselementen zoals boomgaarden, elzenhagen, houtwallen en een stelsel van zegen en pijpen (watergangen). Het gebied ten westen van de nieuwe gasleiding wordt verder versterkt met deze kleinschalige landschapselementen. De nadruk zal echter liggen op het gebied zuidelijk van de Oosterhoutsestraat: de stroomruggordel. Figuur 3: Kleinschalige landschapselementen 7
3.3 Recreatieve routes De directe landschappelijke omgeving zal een steeds belangrijkere rol spelen als stedelijk uitloopgebied. Om het gebied beter te ontsluiten, wordt tussen de dorpen Oosterhout en Slijk-Ewijk een recreatieve route aangelegd met dwarsverbindingen tussen de Rietgraaf, de Oosterhoutsestraat en de Waaldijk. Figuur 4: recreatieve routes 3.4 Robuuste elementen In de strook tussen Park15, de bestaande bebouwing en het tracé van de nieuwe gasleiding wordt ruimte gezocht voor enkele robuustere landschappelijke elementen. Deze elementen gaan, als groene ritssluiting, de verdere verstedelijking westwaarts tegen. Ook wordt gezocht naar een robuust landschappelijk element in de vorm van open water, passend in het open karakter van de komgebieden. Figuur 5 robuuste landschapselementen 3.5 Overige aspecten In detail is in de landschapsvisie nog meer vastgelegd dan de vier hierboven genoemde elementen. Het betreft onder ander behoud en versterking van beschermde diersoorten, behoud en versterking van cultuurhistorie, behoud en versterking van het dorp Slijk-Ewijk als kenmerkend dorpje in de Betuwe, maar ook de mogelijkheden voor het toepassen van contextuele woningbouw in het gebied. Hiervoor wordt verwezen naar de landschapsvisie. 8
4 Integraal Schetsontwerp Gebaseerd op de ontwerpuitgangspunten zoals deze zijn gedefinieerd in de landschapsvisie en het latere Realisatie- en beheerplan is de afgelopen periode gewerkt aan de totstandkoming van het ISO (zie bijlage 1). In het ISO zijn de ontwerpuitgangspunten van de landschapsvisie vertaald naar een integraal landschappelijk en stedenbouwkundig kader op hoofdlijnen voor De Danenberg. Dit vormt de basis voor verdere detailuitwerking, waarvoor verder overleg met betrokken partijen, onderzoeken en dergelijke noodzakelijk is. Met de realisatie van De Danenberg wordt beoogd om een serieuze landschappelijke ontwikkeling tot stand te brengen waarmee de verstedelijking westwaarts wordt tegengegaan en waarmee wordt aangesloten op de Groene Buffer tussen Park15 en Oosterhout. De ontwikkeling betekent dat aan de huidige voornamelijk agrarische functie van het gebied ook de recreatieve en woonfunctie wordt toegevoegd. Hiermee kan het huidige monofunctioneel (agrarisch) landschap transformeren tot een meer multifunctioneel (parkachtig) landschap (stedelijk uitloopgebied) met betekenis voor de hele regio. De kosten voor realisatie van de hiervoor noodzakelijke landschappelijke maatregelen worden gedekt uit een bijdrage vanuit de ontwikkeling van Park15, de realisatie van woningbouw op daarvoor geschikte plekken in De Danenberg en waar mogelijk uit de zandwinning. Om tot een integrale afweging voor de ontwikkeling van De Danenberg te komen is het ISO opgesteld. In dit ISO is de landschapsvisie vertaald naar een integraal landschappelijk en stedenbouwkundig kader op hoofdlijnen. In de volgende paragrafen wordt het ISO toegelicht, waarbij ook specifiek aandacht wordt besteed aan de wijze waarop de woningbouw zorgvuldig kan worden ingepast in het landschapspark. Na discussie over het ISO is overeenstemming bereikt over de ligging van de bouwlocaties en een indicatie van de uitwerking op de betreffende locaties. De exacte invulling is nog in bewerking. 4.1 Onderdelen van het ruimtelijk kader in het ISO Het ISO bestaat uit een aantal ruimtelijke ingrepen die sturing geven aan de ontwikkeling van het landschapspark. Door de inzet van deze ingrepen wordt uitvoering gegeven aan de verbetermogelijkheden van het landschap zodanig dat het een ruimtelijk en economisch tegenwicht is voor de verstedelijking van Park15. De volgende onderdelen kunnen, in navolging van de landschapsvisie, worden benoemd: Lange landschappelijke lijnen Kleinschalige elementen Recreatieve routes Robuuste landschappelijke elementen De overige aspecten, waaronder contextuele woningbouw, zoals benoemd in paragraaf 3.5 zijn waar mogelijk meegenomen bij de behandeling van bovengenoemde onderdelen. Enkele aspecten verdienen nog aandacht bij de uitwerking van het ISO. Deze middelen richten zich op de verbetering van het landschap. Ter ondersteuning van deze middelen worden locaties aangeduid voor bebouwing in dit landschap (zie ook bijlage 2). Door de inzet van deze middelen wordt een (sterke) verbetering van de kwaliteit van het landschap bereikt. Het ISO geeft uitdrukking aan deze verschillende onderdelen. 4.2 Lange landschappelijke lijnen De lange landschappelijke lijnen zijn de dragers van het landschapspark waartussen De Danenberg zich kan ontwikkelen. Ze zijn te onderscheiden in: De Rietgraaf De Oosterhoutsestraat 9
De Waaldijk Deze lange landschappelijke lijnen vormen de dragers van de hoofdstructuur en zorgen er voor dat het gehele gebied als landschappelijke eenheid herkenbaar blijft. Het biedt een raamwerk waarbinnen grote verschillen in programmatische vulling mogelijk zijn. Daarnaast wordt vanaf de Waaldijk in noordelijke richting de ondergrond zichtbaar gemaakt door tussen de Waaldijk en de Oosterhoutsestraat een coulisselandschap te realiseren op de oeverwal en verder richting het noorden meer openheid te realiseren zodat nabij de Rietgraaf het open kommen landschap ervaarbaar wordt. Rietgraaf In het verlengde van de Rietgraaf in Park15 wordt ook in landschapspark De Danenberg de oude loop van de Rietgraaf in ere hersteld. De Rietgraaf wordt over de gehele lengte voorzien van een natuurvriendelijke oever aan de noordzijde en een recreatief pad begeleid met knotwilgen zoveel mogelijk aan de zuidzijde. Langs delen van de watergang worden plasdraszones aangelegd. Oosterhoutsestraat Het oorspronkelijk karakter van de Oosterhoutsestraat wordt hersteld door de aanleg van een enkele laanbeplanting met zomereiken. De laanbeplanting sluit goed aan bij de laanbomen aan de Loenensestraat en op het landgoed Loenen. Aan de Oosterhoutsestraat zijn mogelijkheden voor realisatie van een gevarieerd lint met landelijke woonbebouwing. Het lint moet ruimte geven aan grotere en kleinere doorzichten. Het is wenselijk een verschil herkenbaar te maken tussen het gewenste coulisselandschap ten zuiden van de Oosterhoutsestraat en het meer open karakter ten noorden van de Oosterhoutsestraat. De nieuwe bebouwing wordt dan ook grotendeels aan de zuidzijde van de straat gerealiseerd. Lintbebouwing aan de Oosterhoutsestraat (locatie 6+7) Om aan te sluiten op het coulisselandschap worden kavels in verschillende grootte uitgegeven. Dit leidt er toe dat ook een gevarieerde achterlijn ontstaat. De doorzichten naar het achterliggende gebied worden gewaarborgd door handhaving van open percelen (schapenweitjes). De nieuwe bebouwing wordt verankerd in de landschappelijke context door kavelgrensbeplanting die soms tot in het agrarisch gebied doorloopt. Er ontstaat een gevarieerd bebouwingsbeeld dat qua architectuur wordt uitgevoerd in een landelijke sfeer (locatie 6). Soms worden enkele woningen in een agrarische setting geplaatst (boerenerf). Hierdoor wordt het mogelijk de transparantie van het bebouwingslint sterker te behouden. Er wordt dan een cluster van woningen gerealiseerd, bestaande uit een hoofdgebouw en enkele naar achteren gelegen secundaire volumes, die zich als bijgebouwen manifesteren. Er wordt een collectieve ontsluiting gerealiseerd via het gezamenlijk erf. Er wordt passende erfbeplanting voor verzorgde inpassing en ter versterking van de collectiviteit aangelegd (locatie 7). Waaldijk Richting het noorden bestaan veel karakteristieke doorzichten. Tussen de dorpskernen Slijk- Ewijk en Oosterhout zijn deze doorzichten zeer breed waardoor het oorspronkelijke coulisseeffect veelal verloren is gegaan. Het landschap aan de Waaldijk vormt een overgang van de uiterwaarden naar de oeverwal en stroomrug langs de Waal. Van oudsher was er sprake van een samenspel van een open en een meer gesloten landschap rond de Waaldijk en zijn grotere, maar van oudsher juist ook kleinere doorzichten aanwezig. Af en toe "springt" als het ware de openheid van de uiterwaarden over de dijk heen. Door de hoge ligging van de Waaldijk langs de rivier de Waal ervaart men veel openheid. De uiterwaarden zijn vanaf de dijk goed te overzien. Door de jaren heen is meer openheid ontstaan. Hierdoor is de karakteristiek van de oeverwal afgenomen. 10
Gevarieerde dijkbebouwing (locatie 5) De Waalbandijk wordt benut als vestigingsbasis voor een aantal gegroepeerde vrijstaande woningen. Ten westen van Slijk Ewijk is er een reeks van erven aanwezig die goed het samenspel van open en gesloten en grotere versus kleinere doorzichten weergeven. De bebouwing varieert in afstand tot de dijk. Ook de bebouwingsopzet, oriëntatie en beplantingswijze varieert. De continuïteit van de Waaldijk vraagt om voortzetting van dit principe. Rugdekking van de vrijstaande woningen wordt verkregen door enkele ruimtelijk besloten blokken van bosstroken of boomgaarden. De woningen worden in groepjes gerealiseerd en ruimtelijk gekoppeld aan andere massa s (groen), waardoor de visuele uitstraling beperkt is. Er is sprake van een gevarieerd bebouwingsbeeld. Boerderij De Danenberg (locatie 11) De boerderij De Danenberg manifesteert zich als een markante plek aan de Waaldijk, gelegen in het landschapspark. Het complex bestaat uit twee beeldbepalende herenboerderijen met enkele bijgebouwen. Zonder afbreuk te doen aan de karakteristiek van dit complex biedt deze locatie mogelijkheden om een bijzondere functie aan het gebied toe te voegen. Er wordt gedacht aan horeca in combinatie met een educatieve functie. Deze plek kan dan ook als uitvalsbasis worden gebruikt voor een bezoek aan het landschapspark. Eventueel toe te voegen bebouwing moet op een landschappelijke en stedenbouwkundig verantwoorde wijze worden ingepast. 4.3 Kleinschalige elementen Binnen het landschappelijk raamwerk is een stelsel van kleinschalige elementen aanwezig dat wordt gevormd door bestaande en nieuwe beplantingsstructuren, watergangen en paden. Hierdoor zal de ruimtelijke karakteristiek van het oeverwallenlandschap worden versterkt. Daarnaast krijgt de natuurlijke kwaliteit een impuls en wordt het gebied toegankelijker voor fietser en wandelaar. Het stelsel van kleinschalige landschapselementen strekt zich uit over het hele plangebied. De nadruk ligt echter op de stroomruggen. De landschapselementen worden onderscheiden in elzensingels, houtsingels en boombeplanting en worden gecombineerd met watergangen en fiets- en wandelpaden. De dichtheid van de landschappelijke elementen neemt naar het noorden toe af, zodat de openheid van het kommenlandschap wordt beschermd. 4.4 Recreatieve routes In aansluiting op de kleinschalige landschapselementen wordt in De Danenberg een netwerk van fiets- en wandelpaden ontwikkeld. De beleefbaarheid en bereikbaarheid van het landschap worden verbeterd. De belangrijkste route die in dit netwerk wordt gerealiseerd loopt evenwijdig aan de Waaldijk, in het verlengde van de Dijkstraat. Het vormt een nieuwe recreatieve en utilitaire (fietsroute schoolkinderen) oost-west verbinding tussen Slijk-Ewijk en Oosterhout. In het netwerk worden door de realisatie van noord-zuid gelegen wandelpaden de lange landschappelijke lijnen (Rietgraaf, het verlengde van de Dijkstraat en Waaldijk) met elkaar gekoppeld. Aansluitend en ondersteunend aan de recreatieve routes is er een tweetal locaties benoemd voor bebouwing. Uitbreiding van dorpsgebied Slijk-Ewijk (locatie 1) Deze locatie biedt mogelijkheden voor de realisatie van een bebouwingslint met een lage dichtheid, waarmee een luchtige setting wordt bereikt passend bij het karakter van Slijk- Ewijk. Tussen de bebouwing wordt af en toe ruimte vrijgelaten. Deze ruimte kan aan sommige huispercelen (tuinen) worden toegevoegd als onbebouwde kavels die als kleine boomgaard of schapenwei bijdragen aan de semi-agrarische sfeer. De ontsluiting vindt plaats via een informele weg (Verlengde Dijkstraat) met een landelijk profiel (beperkte breedte, begeleidende boombeplanting, eventueel een zakgreppel in de berm). De nieuwe 11
bebouwing wordt consequent buiten de spuitgrens gesitueerd (afstandseis ten opzichte van boomgaarden is 50 meter). Dubbel woonhuis op verholen plek (locatie 4) Op deze locatie wordt een dubbel woonhuis langs de Verlengde Dijkstraat ingepast, een nieuwe drager in de landschapsstructuur. Door opname van de bebouwing in een uitholling in een bosstrook verkrijgt de bebouwing een bescheiden positie in de omgeving. De architectonische expressie sluit aan bij deze terughoudende positie: ingetogen en met een landelijke uitstraling. 4.5 Robuuste landschappelijke elementen In het landschapspark worden op enkele plaatsen robuuste landschappelijke elementen ingezet om een goede samenhang tussen het landschap en de omliggende bebouwingsclusters als Slijk-Ewijk, Oosterhout en Park15, te bereiken. In het noordwesten van De Danenberg wordt open water als robuust element gerealiseerd. Hiermee wordt aangesloten op de in de omgeving aanwezige landschappelijke elementen zoals het strandpark Slijk-Ewijk en het toekomstige Park15. Ook wordt hiermee de openheid van het kommenlandschap optimaal gegarandeerd. De aanleg van open water vindt plaats door middel van ontgronding en wordt ook ingezet voor landschaps- en natuurontwikkeling en extensieve recreatie. De vormgeving van de plas wordt bepaald door de ligging van de A15, Valburgsestraat, Akkerstraat en aanwezige nutsvoorzieningen. Daarnaast gaat het om nieuwe en bestaande grotere bospercelen en boomgaarden. Vooral in het zuidelijk deel van het landschapspark worden de bospercelen en boomgaarden benut om het beoogde coulisselandschap te realiseren. Tevens biedt het mogelijkheden om verdere verstedelijking tegen te gaan. Een van deze gebieden waar deze robuuste landschappelijke elementen worden ingezet is de zogenaamde "Groene ritssluiting". In combinatie met de grotere landschappelijke elementen is het mogelijk om een viertal grotere bebouwingsclusters in samenhang met de landschappelijke context toe te voegen, in diverse vormen van buitenplaatsen. Dit in aansluiting op het boerencluster van "De Danenberg" en meer westelijk Landgoed Loenen. Hierdoor wordt de continuïteit van het landschap in oost-west richting verder versterkt. Door deze buitenplaatsen in haar landschappelijke context te plaatsen, kan ook het karakterverschil tussen de open en weidse noordzijde van de Oosterhoutsestraat en de meer gesloten zuidzijde sterker tot uitdrukking worden gebracht. Daarbij moet afstand worden gehouden van het agrarische lint aan de Oosterhoutsestraat. Buitenplaatsen aan de Rietgraaf (locatie 8+9) In aansluiting op de bufferzone rond Park15 kan een buitenplaats worden gerealiseerd. Hierbij wordt ingespeeld op zowel de ruimtelijke karakteristieken van de bufferzone als de Rietgraaf. Over de omvang en ruimtelijke opzet van deze buitenplaats zoals opgenomen in bijlage 1 moet nader overleg plaatsvinden. Het bebouwingsensemble kan zowel een monumentaal als informeel karakter krijgen. De onderlinge samenhang, aansluiting op ruimtelijke karakteristiek in oost-west richting en de aantakking met de Oosterhoutsestraat is van belang (locatie 9). Meer aan de westzijde van het landschapspark aan de Rietgraaf is ruimte voor een tweede buitenplaats. Deze locatie biedt mogelijkheden voor de realisatie van een karaktervolle buitenplaats als zelfstandig object in het open landschap, waarin incidenteel meer van dit soort objecten liggen. Belangrijk is de relatie met de lage natte kom en de Rietgraaf, in afstand en vormgeving. Indicatief kan worden gedacht aan een "hofstede". Daarbij is denkbaar een bebouwingsensemble dat wordt opgezet met twee exclusieve landhuizen 12
(twee-eenheid), waarbij twee dubbele huizen een inleidend gebaar vormen. Vanwege de openheid wordt spaarzaam met opgaand hout gewerkt. De buitenplaats moet een herkenbare onderlinge samenhang hebben. Hierbij wordt een samenhang van landschappelijke elementen met bebouwing bereikt. Dit is te creëren door een compact bebouwingsensemble, blokhagen en bomen (locatie 8). Buitenplaatsen in het coulisselandschap ten zuiden van de Oosterhoutsestraat (locatie 3+10) Op enige afstand ten oosten van Slijk-Ewijk is een derde buitenplaats mogelijk in het coulisselandschap. De omgevingskarakteristiek wordt met robuuste opgaande beplanting (bos, boomgaarden) verdicht voor de inpassing van de buitenplaats. De buitenplaats kan een plaats krijgen op enige afstand van de Verlengde Dijkstraat. Met zichtlijnen wordt het primair georiënteerd op de dijk. Vista s worden gevormd door bosstroken (eventueel boomgaard), zowel naar de dijk als naar de kom, waardoor sprake is van doorzichten met perspectiefwerking. Als indicatie is denkbaar dat het ensemble wordt opgebouwd met twee exclusieve landhuizen (twee-eenheid) en inleidende bebouwing met drie geschakelde, of rijwoningen. Een vrijstaand bijgebouw (collectieve berging/carport) van enige schaal completeert de compositie (locatie 3). In de groene ritssluiting is er de mogelijkheid om ten zuiden van de Oosterhoutsestraat een vierde buitenplaats te realiseren in een besloten ligging. Hiermee wordt het recreatieve netwerk versterkt. Over de nadere invulling moeten nog nadere afspraken worden gemaakt (locatie 10). 13
5 Stappenplan De vervolgstappen voor De Danenberg zien er als volgt uit: Het ISO op hoofdlijnen wordt vastgesteld in het Strategisch Overleg De Danenberg (SO), waarna het ISO ter besluitvorming wordt aangeboden aan het college van de gemeente Overbetuwe; Vervolgens wordt het overleg met de provincie Gelderland en overige instanties gestart. Na overleg en overeenstemming met de provincie Gelderland wordt het ISO eventueel bijgesteld. Met de werkgroep is afgesproken dat in geval van wijzigingen dit nog aan de werkgroep wordt toegelicht. Het eventueel bijgestelde ISO, voorzien van een beeldkwaliteitplan en een uitwerkingsplan voor inrichtingsmaatregelen, wordt vastgesteld in het Strategisch Overleg, waarna het ter besluitvorming wordt aangeboden aan het college van de gemeente Overbetuwe; Vervolgens wordt een realisatieovereenkomst opgesteld tussen de Combinatie en de gemeente Overbetuwe; De realisatieovereenkomst wordt vastgesteld in het Strategisch Overleg, waarna het ter besluitvorming wordt aangeboden aan het college van de gemeente Overbetuwe; Na ondertekening van de realisatieovereenkomst wordt het bestemmingsplan opgesteld en in procedure gebracht. Het bestemmingsplan wordt uiteindelijk door de gemeenteraad vastgesteld. Afronden toelichting ISO SO B&W Overleg ISO betrokkenen SO B&W SO B&W Realisatieovereenkomst Bestemmingsplan SO B&W Raad Maart 2012 Werkgroep Maart t/m juni 2012 Juli t/m september 2012 Vanaf oktober 2012 In de figuur is, gekoppeld aan de te nemen stappen, een streefplanning opgenomen. Het is van belang om op te merken dat dit ISO voornamelijk een akkoord bevat over het landschappelijk en stedenbouwkundig kader op hoofdlijnen voor de verdere ontwikkeling van De Danenberg. Over veel onderwerpen (planning en fasering, programmering/ volkshuisvesting, toekomstige eigendomssituatie, beheer en onderhoud, etc.) en de uitwerking moet in de nog voor ons liggende periode overeenstemming worden bereikt. Dit zal een plaats krijgen in het overleg met betrokken partijen, maar ook zeker in de uiteindelijk te sluiten realisatieovereenkomst. De volgende partijen nemen deel aan de hierboven genoemde overleggen: Strategisch Overleg: bestuurders van de Combinatie, milieuorganisaties en gemeente Overbetuwe; Werkgroep: milieuorganisaties (voorzitter) bewoners van het gebied, vertegenwoordigers van de dorpsraden van Oosterhout en Slijk-Ewijk, de Combinatie en gemeente Overbetuwe. 14
6 Tot slot In dit ISO zijn de ontwerpuitgangspunten van de landschapsvisie vertaald naar een integraal landschappelijk en stedenbouwkundig kader op hoofdlijnen voor de verdere uitwerking van De Danenberg. Hiermee wordt nadere invulling gegeven aan de ambitie van de door de gemeenteraad vastgestelde landschapsvisie om in dit gebied een duurzame landschappelijke impuls tot stand te brengen die een verdere verstedelijking westwaarts tegengaat en het gebied beter beleefbaar en bereikbaar maakt. Kortom, een uniek project met vele kansen. Dit stukje agrarisch rivierenlandschap wordt getransformeerd tot een multifunctioneel (parkachtig) gebied waarin het, met behoud van de agrarische functie, goed wonen en recreëren is (landelijk of semi-agrarisch wonen). Het krijgt een functie als uitloopgebied voor de lokale bevolking maar ook een regionale functie voor het KAN-gebied. Door aan het gebied deze betekenis toe te voegen kan het met recht de functie van Groen Prikkeldraad vervullen. Om een verdere verstedelijking westwaarts tegen te gaan is het noodzakelijk om een hoogwaardige invulling van het gebied te realiseren. Hierbij is een combinatie gemaakt tussen groen en rood: informeel landelijke bebouwing in linten langs bestaande en te versterken landschappelijke dragers; enkele hoogwaardige clusters in de vorm van buitenplaatsen met allure. Het ISO is tot stand gekomen in onderling overleg tussen de initiatiefnemer, de gemeente en de werkgroep en kan daarmee rekenen op draagvlak in de omgeving. natuurlijk blijft dit ook in het vervolg aandacht vragen. Daarnaast biedt het ISO kansen om invulling te geven aan de beperkte natuurlijke groei van het dorp Slijk-Ewijk, bijvoorbeeld in de vorm van starterswoningen. Hiermee kan ook invulling worden gegeven aan de sociaalmaatschappelijke component. Bij de verdere uitwerking van dit ISO wordt aandacht besteed aan de kwaliteit van de inrichtingelementen en de beeldkwaliteit van de contextuele woningbouw om zo de ambitie van de landschapsvisie vast te houden. Om de kwaliteit te bereiken die met de landschapsvisie is beoogd, zijn sterke beeldkwaliteitseisen noodzakelijk. 15
Bijlage 1: integraal schetsontwerp 16
Bijlage 2: integraal schetsontwerp met nummering locaties 17
Bijlage 3: integraal schetsontwerp met onderscheid bestaand en nieuw Volgt nog. 18