Vereniging voor verbrede landbouw De Frisse Wind Eindrapportage Project Verbreding augustus 2008 juli 2012 POP/ILG projectnummer: 2008-41517-32609 Contact: Westfriesedijk 164 1767 CV Kolhorn info@defrissewind.nl Mede mogelijk gemaakt door: EUROPESE GEMEENSCHAP Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling Provincie Noord- Holland Investeringsbudget Landelijk gebied 1
Inhoudsopgave 1. De Frisse Wind en Project Verbreding... 3 Aanleiding... 3 Projectresultaat... 3 2. Kleinschalige Zorg op Boerenbedrijven... 4 3. KlasseBoeren Educatief Platteland... 5 4. Investeringsregeling... 6 2
1. De Frisse Wind en Project Verbreding Aanleiding Vereniging voor verbrede Landbouw De Frisse Wind is een samenwerkingsverband van agrariërs voor agrariërs in de Kop van Noord-Holland. De Frisse wind is opgericht in december 2003 en heeft in 2008 vijftig leden, en het bestuur bestaat uit drie agrariërs. De vereniging heeft zich als doel gesteld een duurzame beloningsstructuur op te zetten voor nevenfuncties van de landbouw in de Kop van Noord-Holland, zodat verbrede landbouw in de Kop van Noord-Holland, naast schaalvergroting, een economisch duurzame mogelijkheid voor bedrijfsontwikkeling wordt. Hierbij kan worden gedacht aan activiteiten op het gebied van instandhouding van het karakteristieke landschap en de natuurwaarden, het versterken van de sociale infrastructuur en het faciliteren van recreatie op en rond boerderijen. Om de verbreding van de landbouw in Noord-Holland een impuls te geven heeft De Frisse Wind het project Verbreding ontwikkeld. Het project is gefinancierd vanuit het PlattelandsOntwikkelingsProgramma (POP) en Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG). In dit project lag de nadruk op het doorontwikkelen van de kleinschalige zorg bij de boer en het realiseren van een netwerk van Klasseboeren. Daarbij is het belangrijk dat de projectorganisatie van De Frisse Wind wordt versterkt. Dit is nodig om het verbredingsproject uit te voeren en om in de toekomst nieuwe projecten gericht op verbreding te ontwikkelen. Het project is augustus 2008 gestart en juli 2012 afgerond. Projectresultaat De Frisse Wind is gedurende de looptijd van het project versterkt. Het bestuur is uitgebreid en er zijn voor elk werkgebied mensen aangetrokken die freelance, in loondienst of op vrijwillige basis werkzaamheden voor de vereniging verrichten. Op deze manier kon de zorg- en educatietak verder professionaliseren. De Frisse Wind heeft 50 agrarische bedrijven geïnformeerd over verbredingsmogelijkheden. In 2013 zijn er 10 Klasseboeren en 20 zorgboerderijen actief. Ook nieuwe kansen in het gebied, zoals agrarisch weidevogelbeheer (45 deelnemers), akkerranden (12 deelnemers), landschapselementen (20 deelnemers) en de pilot Slootkwaliteitsplan konden, mede dankzij de versterkte organisatie, goed opgepakt worden. Om alle werkvelden goed te kunnen presenteren is een nieuwe website in Wordpress gemaakt. De Frisse Wind heeft meerdere activiteiten ondernomen om zowel de educatie- als de zorgtak op bedrijven te ontwikkelen. Eind 2012 maken 30 cliënten gebruik van het aanbod kleinschalige zorg. Er is een online kwaliteitssysteem voor de zorg gemaakt en bedrijven hebben ondersteuning gekregen bij het in gebruik nemen ervan. Er is lesmateriaal gemaakt aan de hand van de thema s: verduurzaming landbouw, mechanisatie, biologische landbouw, biodiversiteit, landschap en cultuurhistorie. 25 Zoekkaarten, 20 werkbladen en 7 opdrachtenboekjes zijn voor de boerderijen op maat gemaakt. Er zijn 25 bedrijfsbezoeken van een halve dag, 2 bedrijfsbezoeken van een hele dag en 15 excursies van een uur door De Frisse Wind georganiseerd. Ook de bedrijven die excursies zelf organiseren hebben gebruik gemaakt van lesmateriaal. Gedurende de looptijd van het project is er intensief samengewerkt met leden, andere agrarische natuurverenigingen, provincie Noord Holland, gemeenten, Veelzijdig Boerenland, scholen, zorgkantoren en zorginstellingen,. In dit verslag zullen de ontwikkelingen binnen het project Verbreding, op het gebied van zorg en educatie, worden toegelicht. 3
2. Kleinschalige Zorg op Boerenbedrijven Een belangrijke doelstelling van De Frisse Wind is het genereren van een rendabele neventak zorg op agrarische bedrijven in de Kop van Noord-Holland. Ondernemers in de Kop van Noord-Holland hebben steeds meer belangstelling voor het uitbreiden van de bedrijfsactiviteiten met het aanbieden van kleinschalige zorg. Stichting De Frisse Wind Zorgboeren is statutair verbonden met vereniging de Frisse Wind. In 2009 kreeg de stichting veel aanvragen en aanmeldingen van zowel boeren als cliënten. Om daadwerkelijk iets te kunnen betekenen kwam de nadruk te liggen op het verkrijgen van de AWBZ-erkenning. In 2009 werd de stichting toegelaten als AWBZ erkende zorginstelling. Vanaf dat moment konden er gerichte stappen gezet worden om de visie op kleinschalige zorg in de praktijk te brengen. Vanaf 2010 is in samenwerking met een tiental zorgboeren de organisatie ontwikkeld tot een koepel met een onderscheidende werkwijze. In 2011 is de opbouw van de organisatie volop in gang. Vanuit de vereniging wordt de uitvoerende Stichting Frisse Wind Zorgboeren versterkt. Het beleid wordt vastgelegd en de organisatie van de stichting wordt bestendigd. De stichting heeft via site, krant, radio en contacten met gemeentes haar naamsbekendheid vergroot. Een bestuur, raad van advies en raad van commissarissen worden aangesteld. Daarnaast is er geïnvesteerd in het onderzoeken, ontwerpen en toepassen van een kwaliteitssysteem, gebaseerd op HKZ-normering. De mogelijkheden voor dagbesteding op de aangesloten bedrijven worden geïnventariseerd. In 2011 hebben wij productieafspraken gemaakt met zorgkantoor Noord-Holland-Noord om per 1 januari 2012 van start te kunnen gaan met het leveren van dagbesteding en logeeropvang. In 2012 hebben wij ook productieafspraken met zorgkantoor Zaanstreek-Waterland. De Frisse Wind ondersteunt boeren bij het opzetten van zorg op hun bedrijf en bemiddelt tussen cliënten (zorginstellingen) en zorgboerderijen. De activiteiten: Professionaliseren van bestaand regionaal steunpunt Uitbreiden draagvlak onder boerenbedrijven Onderzoeken administratieve samenwerkingsmogelijkheden met bestaande instellingen In het gebied kleinschalige zorg ontwikkelen, onderzoeken en erover voorlichten Acquisitie in eigen gebied, met mogelijkheid voor andere partijen om aan te haken Het ontwikkelen van een kwaliteitssysteem gebaseerd op HKZ-normen. 4
Het project Verbreding heeft ertoe bijgedragen dat er zorgboerderijen van hoge kwaliteit in de Kop van Noord-Holland zijn ontstaan. Het aanbod binnen de sociale infrastructuur in Noord-Holland is vergroot; cliënten hebben meer keus. Kleinschalige deskundige zorg is gerealiseerd op boerenbedrijven en mensen met een verstandelijke of geestelijke handicap zijn tevreden met hun werkplek en voelen zich daardoor beter. 3. KlasseBoeren Educatief Platteland Een aantal leden van de Frisse Wind heeft aangegeven geïnteresseerd te zijn in het verzorgen van educatieve activiteiten op hun agrarische bedrijf. Met financiering van Leader+ en het VSB fonds is het educatieproject KlasseBoeren van start gegaan. Het netwerk van KlasseBoeren is uitgebreid. Verdeeld over het gehele werkgebied kunnen bedrijven educatieve diensten verlenen aan een brede doelgroep, van basisonderwijs tot volwassenen. Het doel van dit project is om scholieren proceskennis op te laten doen aan de hand van onderwerpen verduurzaming landbouw, mechanisatie, biologische landbouw, biodiversiteit, landschap en cultuurhistorie. De lesmethode waarmee gewerkt wordt is belevend leren door ervaren. Er kan gekozen worden voor excursies van een uur waarin het verhaal van de agrariër centraal staat. Een andere mogelijkheid is een bedrijfsbezoek belevend leren : de duur hiervan is een dagdeel of een dag. Hierbij wordt gewerkt met thematische opdrachten en lesmateriaal. De opdrachten worden uitgevoerd in roulerende groepjes met begeleiders. Het lesmateriaal is ontwikkeld in samenwerking met Jenaplanonderwijs en is toegesneden op de leeftijd van de scholieren. In het Verbredingsproject zijn twee ervaren leerkrachten vanuit het basisonderwijs betrokken geweest bij het ontwikkelen van bedrijfsspecifieke lesmaterialen. Er is een overzicht van de opdrachtenboekjes, zoekkaarten en werkbladen. De ervaring heeft geleerd dat ook volwassenen zeer geïnteresseerd zijn in het educatieve aanbod van KlasseBoeren. Er is veel belangstelling getoond voor het agrarisch bedrijf, het natuurbeheer, biologische bedrijven, huisverkoop, workshops en ambachtelijke activiteiten. De Frisse Wind heeft in dit project kans gezien om de biologische land en tuinbouw bedrijven in de regio te ondersteunen, door middel van publiciteit, open dagen, presentatie- en educatiematerialen op allerlei niveau. Ter uitbreiding van het netwerk van KlasseBoeren zijn er verschillende bijeenkomsten en open dagen georganiseerd. Er is gewerkt aan het optimaliseren van de bestaande bedrijven en het inventariseren van nieuwe bedrijven. Succesvolle samenwerking ten aanzien van de ontwikkeling van lesmateriaal is er geweest met De Zevensprong in een cultuurhistorisch educatie project. Wanneer de resultaten op een rij worden gezet, zijn de volgende ontwikkelingen te zien: Overzicht mogelijkheden en behoeften agrariërs en scholen in de Kop van Noord-Holland. Voorraad les- en informatiematerialen, op maat gemaakt naar behoefte en mogelijkheden voor scholen, andere doelgroepen en bedrijven. Meer mogelijkheden voor belevings- en ervaringsgericht leren. Netwerk boeren bedrijven, uitgewerkt op website, voor scholen. Netwerk boerenbedrijven, uitgewerkt op website die mogelijkheden hebben voor informatieve/recreatieve open dagen en andere activiteiten voor brede doelgroep. Regionaal aanspreekpunt voor scholen met educatie/informatievraag. Regionaal aanspreekpunt voor bedrijven. Landelijke samenwerking. 5
Excursie op De Braak Excursie op de Magnus Hoeve 4. Investeringsregeling In het Verbredingsproject is een investeringsregeling opgenomen. Met deze investeringsregeling kan De Frisse Wind een bijdrage geven aan investeringen van deelnemende bedrijven ten behoeve van het project. Door 10 bedrijven is een aanvraag in de investeringsregeling gedaan. Voor kleinschalige zorg op boerenbedrijven zijn verschillende faciliteiten voor cliënten gerealiseerd. Voorbeelden zijn kantine, sanitair, bestrating en beschutting. Ook bij KlasseBoeren zijn op verschillende bedrijven ontvangstruimten gerealiseerd voor de deelnemers van de excursies. excursie biologisch bedrijf Kanaan. 6