Pensioencommunicatie start bij de werkgever Artikel Senior adviseur collectieve pensioenen J. Arts (Pon)
Pensioencommunicatie start bij de werkgever Welke maatregelen kan de werkgever nemen om het pensioenbewustzijn van de sollicitant te verhogen? Uit recent onderzoek 1 is gebleken dat werknemers een hogere pensioenbewustzijn hebben wanneer de werkgever actief inspeelt op pensioencommunicatie. Het blijkt dat onder de werknemers die zeggen geïnformeerd te zijn over het pensioen, het aandeel volledig pensioenbewusten twee keer zo hoog is, dan bij werknemers die zeggen niet geïnformeerd te zijn door hun werkgever. Zie onderstaande grafiek. Deze uitkomst is een belangrijke reden om de werkgever actiever te betrekken bij pensioencommunicatie. Maar op welke wijze kan de werkgever dit aanpakken? Welke maatregelen kan hij nemen om het bewustzijn verder te vergroten? In dit artikel zal ik uiteen te zetten op welke wijze de werkgever een bijdrage kan leveren aan pensioenbewustzijn en doe ik een aantal aanbevelingen. In een brief 2 aan de Tweede Kamer heeft ook oud-minister Kamp aangegeven om de werkgever een prominentere rol te geven in de communicatie over pensioenen. Deze vraag wordt op dit moment verder uitgewerkt door de Stichting van de Arbeid (STAR). Wat betekent pensioenbewustzijn Om het pensioenbewustzijn te kunnen meten moet er een definitie worden vastgesteld. TNS NIPO 3 heeft een bruikbare definitie opgesteld: Pensioenbewustzijn is de mate waarin men op de hoogte is van het pensioeninkomen bij ouderdom, overlijden en arbeidsongeschiktheid, weet of dat in de eigen situatie voldoende is en weet (indien gewenst) welke oplossingen er zijn en daar een afweging in maakt. Is pensioenbewustzijn noodzakelijk? Veel pensioenfondsen verkeren al langere tijd in zwaar weer. De economische crisis in Europa heeft ook gevolgen voor de Nederlandse pensioensector. De dekkingsgraden van de pensioenfondsen dalen. De dekkingsgraad is een (globale) indicator voor de vermogenspositie van een pensioenfonds: hierbij wordt de actuele waarde van de beleggingen gedeeld door de contante waarde van de verplichtingen. De oorzaken voor deze daling liggen in de waardedaling van de beleggingen en de lage rente. Tegelijkertijd hebben we ook te maken met fundamentelere oorzaken. De levensverwachting stijgt en het aantal gepensioneerden neemt toe. 1 http://www.wijzeringeldzaken.nl/media/289294/rapp_pensbewustzijn_jan2012.pdf 2 https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-33110-2.html 3 http://www.wijzeringeldzaken.nl/media/58451/pensioenbewustzijnmeter.pdf
Onderstaand een rijtje van het aantal gebeurtenissen met onderscheid in persoonlijke- en productgerelateerde gebeurtenissen. Een paar voorbeelden van persoonlijke gebeurtenissen: Verandering van baan Loopbaan wijzigingen Life Events (huwelijk, echtscheiding en overlijden) Werkloosheid Hierdoor stijgt de onzekerheid aangezien de pensioenuitkomsten onzekerder worden. Voorbeelden van algemene gebeurtenissen: wijzigingen in wet- en regelgeving, zoals aanpassing van pensioenleeftijd, belastingen, boekhoudregels; pensioenregelingen die in de loop van tijd wijzigen; effecten van economische omstandigheden, zoals economische groei of inflatie; veranderingen op de financiële markten (rente, obligaties, aandelen) demografische veranderingen in de samenleving Om de invloed van deze gebeurtenissen op het pensioen te begrijpen is bepaalde mate van pensioenbewustzijn noodzakelijk. Pensioen als arbeidsvoorwaarde Een lage pensioenbewustzijn betekent niet dat er geen of een lagere pensioenopbouw plaatsvindt. In Nederland bouwt ruim 90 procent van de werknemers een collectief aanvullend pensioen op via de werkgever. Het uiteindelijke pensioen wordt in belangrijke mate bepaald door de geschiedenis van de werknemer. De afgelopen jaren zijn de pensioenregelingen veelal gewijzigd en zijn er meer keuzemogelijkheden binnen pensioenregelingen gekomen. Onbekendheid met de regeling kan daarom, meer dan in het verleden, tot ongewenste uitkomsten leiden of tot teleurstelling over het resultaat. Pensioen blijft voor velen een primaire arbeidsvoorwaarde. De werkgever kan zich hiermee onderscheiden ten opzichte van zijn concurrenten. Tegelijkertijd is het ook voor de werknemer een belangrijke arbeidsvoorwaarde om op te letten. Zo kunnen de pensioenpremies tussen pensioenregelingen nogal verschillen. Dit kan resulteren in een hoge pensioenpremie voor de werknemer. Argumenten voor een actievere rol van de werkgever Er zijn een aantal argumenten denkbaar om de werkgever actiever bij de pensioencommunicatie te betrekken. Een werknemer ziet de werkgever als belangrijk informatiekanaal voor alle arbeidsvoorwaarden, dus ook voor pensioen. Zoals in de eerste alinea reeds besproken blijkt dat het pensioenbewustzijn hoger is bij de groep werknemers waar de werkgever actief communiceert over pensioen. Een prominentere rol van pensioencommunicatie kan echter ook voor de werkgevers meerwaarde hebben. Een goede pensioenregeling kan (en zal naar verwachting steeds meer) een onderscheidende arbeidsvoorwaarde worden waarmee een werkgever zich kan profileren. Bijvoorbeeld bij een krimpende arbeidsmarkt.
Aanbevelingen Een actievere rol van de werkgever is gewenst wanneer je de voorgaande alinea s leest. De werkgever dient hier wel een aantal hulpmiddelen voor te hebben. Deze aanbevelingen kan de werkgever gebruiken om de pensioencommunicatie tijdens het sollicitatieproces te verbeteren. Het rapport Pensioencommunicatie Behoeften en Barrières geeft aan dat de deelnemer liever de informatie krijgt aangereikt dan wanneer zij zelf de informatie moet opzoeken. Gebruik de (bedrijfs-)website De werkgever kan de kenmerken van de pensioenregeling via de (bedrijfs-)website onder de aandacht brengen. Hiermee kan een potentiële kandidaat zich vooraf informeren over de aspecten van de aangeboden pensioenregeling. Daarbij is deze methode in opzet eenvoudig realiseerbaar aangezien de meeste bedrijven inmiddels wel een eigen (bedrijfs-)website hebben. Een extra pagina met daarin uitleg over de pensioenregeling is een handig hulpmiddel om de sollicitant vooraf te informeren. Wanneer de werkgever niet in staat is om de regeling op de website te benoemen zou een verwijzing naar het pensioenfonds kunnen volstaan. Dit kan bijvoorbeeld wanneer een bedrijf is aangesloten bij een bedrijfstakpensioenfonds. Deze fondsen hebben veelal een eigen website met veel informatie. Folders en brochures Het overhandigen van brochures en folders over de pensioenregeling tijdens een sollicitatiegesprek geeft meerwaarde aan het gesprek. De sollicitant kan na het eerste kennismakingsgesprek deze stukken aandachtig doornemen en eventueel vragen stellen hierover. Dit maakt de pensioencommunicatie interactief en zorgt dat het onderwerp gaat leven. De vacature De vacature is bij uitstek geschikt om de kandidaat te informeren over de pensioenregeling. Het communiceren over de pensioenregeling via een vacature is verhelderend en kan een sollicitant motiveren om te reageren. Externe deskundige Schakel hulp in van een pensioendeskundige tijdens een sollicitatiegesprek. De sollicitant kent de pensioenregeling niet of de personeelsfunctionaris kan de vraag niet beantwoorden. Aangezien vragen over de pensioenregeling geen belemmering mogen zijn voor het sollicitatieproces, kan het in sommige gevallen zinvol zijn om direct een externe pensioendeskundige in te schakelen. Als werkgever zou je deze optie kunnen aanbieden gedurende het sollicitatieproces. Zeker wanneer de sollicitant vergaande pensioenvragen heeft. Voor de werkgever kan het tevens van belang zijn wanneer zij de sollicitant perse willen hebben. Inzetten van Sociale Media Wereldwijd groeit Social Media enorm. Het gebruik van LinkedIn, Twitter en Facebook stijgt dagelijks. Social Media heeft op communicatiegebied de wereld definitief veranderd. De consument staat nu echt centraal. Als werkgever moet je zijn, waar je klant is in dit geval de sollicitant -. Maak daarom gebruik van Social Media. Het geeft een nieuwe dimensie aan communiceren.
Toekomstvisie De mobiliteit op de arbeidsmarkt zal blijven stijgen en tegelijkertijd zullen baangaranties afnemen. Des te meer reden om de arbeidsvoorwaarde pensioenen tijdens het sollicitatieproces grondiger te behandelen. Iedereen zal steeds meer moeten nadenken over het inkomen na pensionering. Tijdig handelen wordt belangrijk om teleurstellingen te voorkomen. Niet alleen de werkgever maar ook de sollicitant zal zich meer moeten verdiepen in de pensioenmaterie. Een nieuw product die hierbij kan helpen is de Pensioen Wijzer app. Dit is een handige tool voor sollicitanten en werknemers. Het helpt bij het in kaart brengen van de opbrengst van pensioenregelingen. Ook voorziet de app in een elektronisch spiekbriefje dat nuttig is bij de voorbereiding van sollicitatiegesprekken. Met de app kan de sollicitant nagaan of de pensioenregeling voor hemzelf of zijn partner adequaat is, of dat er behoefte is aan aanvullende voorzieningen. Door verwachtingen over pensioen bij aanvang te communiceren kunnen (eventuele) teleurstellingen in de toekomst worden voorkomen. Het managen van deze verwachtingen hoort ook bij loopbaanontwikkeling. Een heldere en transparante aanpak om het pensioenbewustzijn te verhogen valt onder goed werkgeverschap. Wanneer de werkgever een duidelijk beeld kan scheppen over het pensioen dan is de sollicitant in staat om te anticiperen. Er ontstaat een wisselwerking tussen werknemer en werkgever met meer aandacht voor pensioen. Met deze ontwikkeling kan het pensioenbewustzijn worden vergroot.