Bo r s t i n g r e p e n met sentinel-procedure Gy n a e c o l o g i e Campus Rooienberg
Mevrouw, U wordt in het ziekenhuis opgenomen voor een borstoperatie. In deze brochure willen wij u hierover meer informatie geven. Tijdens uw verblijf kan u met uw vragen terecht bij uw behandelend arts, de verpleegkundigen, het borstteam en de vrijwilligsters van de zelfhulpgroep Vrouwen helpen elkaar.
Wat is borstkanker? Gezonde lichaamscellen groeien, delen zich en sterven af op een goed georganiseerde manier. Nieuwe cellen worden aangemaakt om afgestorven cellen te vervangen. Kankercellen daarentegen trekken zich niets aan van deze regel. Ze blijven zich ongeremd delen waardoor er al snel meer cellen bijkomen dan verdwijnen. Zo ontstaat een gezwel of tumor. Bovendien beschikken de kankercellen in het gezwel over het vermogen om gezonde weefsels binnen te dringen en te vernietigen. Daarom noemt men deze cellen kwaadaardig. Soms komen cellen los uit het gezwel waarin ze zijn ontstaan. Ze komen dan terecht in de bloedsomloop of in de lymfebanen en worden zo meegevoerd naar andere plaatsen in het lichaam. Daar kunnen ze zich innestelen en zich gewoon verder versneld delen. Ze vormen dus een nieuw gezwel elders in het lichaam. Dit noemt men uitzaaiingen of metastasen. Wat houdt de ingreep in? Het borstgezwel wordt verwijderd samen met een veiligheidszone van gezond borstklierweefsel er rond = brede excisie. De sentinelklier of schildwachtklier wordt opgespoord en weggenomen. Wat is een Sentinel procedure? Het is een methode om te vermijden alle okselklieren weg te nemen indien dit niet strikt noodzakelijk is en zo hospitalisatieduur en armcomplicaties op korte en lange termijn te verminderen. Een oksel bevat gemiddeld 15 tot 20 klieren. Deze bevinden zich onderling in een gestructureerde orde. Het zijn m.a.w. telkens 1 of 2 klieren die als eerste iets uit een bepaalde zone van de borst ontvangen.
De procedure heeft als doel deze klieren afzonderlijk in het licht te stellen en deze dan selectief weg te nemen. Indien deze klieren teruggevonden worden en niet aangetast zijn, kan met voldoende zekerheid gesteld worden dat de overige lymfeklieren niet aangetast zullen zijn en dus niet weggenomen dienen te worden. Beperkingen en problemen: De sentinelklieren kunnen slechts bij ongeveer 92% van de patiënten teruggevonden worden. Indien geen sentinelklier wordt teruggevonden, dient een klassieke okselruiming te worden uitgevoerd. Na het verwijderen van de sentinelklier wordt deze door de anatomopatholoog onderzocht tijdens de operatie. - Indien er tijdens dat spoedonderzoek kwaadaardige cellen worden teruggevonden, dient een klassieke okselruiming te worden verricht tijdens dezelfde narcose. - Indien geen kwaadaardige cellen worden waargenomen, dient geen okseluitruiming uitgevoerd te worden in dezelfde tijd. De sentinelklier zal de volgende dagen nog heel nauwkeurig in verschillende stappen onderzocht worden. Dit om heel kleine tumorale letseltjes op te sporen die te klein zijn om tijdens het spoedonderzoek vast te stellen. Zo kan het zijn dat in tweede tijd een volledig okseluitruiming dient te worden uitgevoerd. Methode: Voor de ingreep wordt een radioactieve stof rond de tumor ingespoten. Deze stof volgt dezelfde weg als eventueel reeds ontsnapte kwaadaardige cellen. Deze procedure neemt enkele uren in beslag. In de operatiezaal wordt dezelfde procedure herhaald met blauwe kleurstof. Op deze manier bekomt men een dubbele controle op de juistheid van de procedure. De blauwe kleurstof: - kan bij een beperkt aantal patiënten een allergische reactie uitlokken - kan zeer lang een blauwe tatoeage op de borst nalaten - kan een groene verkleuring van de urine veroorzaken de eerste 24u
Voorbereiding op de ingreep Uit te voeren onderzoeken; afhankelijk van uw leeftijd en algemen gezondheidstoestand: - Bloedonderzoek - Elektrocardiogram - Radiografie longen - Echografie lever - Botscan: eerst een inspuiting met contraststof en na ongeveer 4u volgt het onderzoek - CTscan (eventueel) Uw patiëntendossier wordt vervolledigd. Bijkomende voorbereidingen: - Oksel scheren - Nagellak: deze dient u zelf te verwijderen - Eventueel slaapmedicatie nemen - Vanaf middernacht nuchter blijven Thuismedicatie, bloedgroepkartje en steunkousen (indien in uw bezit) brengt u mee. Op de RX afdeling wordt onder echografie een markage aangebracht op de plaats van het gezwel. Op de dienst Isotopen wordt het radioactieve product ingespoten, in of rond de tumor. Na korte of langere tijd bereikt het radioactieve product de sentinelklier en kunnen er beelden van genomen worden. Operatiedag U maakt zich klaar: - Juwelen verwijderen, zo van toepassing ook uw kunstgebit, lenzen, bril verwijderen. - Schortje en steunkousen aandoen, u mag uw slip aanhouden. - Ongeveer 1 uur voor de ingreep krijgt u een tabletje, in te nemen met een beetje water. Hierna blijft u in bed.
Na de operatie wordt u naar de ontwaakzaal gebracht: - U hebt een infuus voor het toedienen van vocht en pijnmedicatie. - Een drukverband voorkomt bloeduitstorting en bevordert de goede afvoer van lymfevocht. - In de wonde zitten 1 of 2 buisjes (= drains) om overtollig wond vocht en bloed af te voeren. De buisjes komen in een luchtledige fles: redon. Wanneer u goed wakker bent, mag u naar de kamer: - De verpleegkundige deelt u mee vanaf wanneer u mag drinken en eten. - Pijnstilling gebeurt via het infuus. - We begeleiden u bij uw eerste opstaan. Herstel - De dag na de ingreep wordt het infuus verwijderd en krijgt u gewone voeding. - Als pijnstilling volstaat een tablet of suppo. - Een verpleegkundige helpt u bij het wassen. Zolang de redons aanwezig zijn, mag u niet douchen. - De wonde wordt dagelijks verzorgd en de redons gecontroleerd. De eerste dag zijn de redons luchtledig en zuigen ze aan (= negatief), de volgende dag worden ze luchtvol gemaakt en zuigen ze niet meer aan (= positief). De drains worden verwijderd na 2 dagen. Het drukverband moet aanblijven. - Het litteken en de onmiddellijke omgeving kunnen gevoelloos zijn. Het herstel van de bezenuwing kan 6 tot 12 maanden duren en is niet altijd volledig. - De verpleegkundige van de borstkliniek komt bij u op de kamer langs.
Ontslag uit het ziekenhuis Uw verblijf duurt ongeveer 2 dagen. Na enkele dagen komt u op wondcontrole bij de dokter en na ongeveer 8 dagen mogen de hechtingen verwijderd worden. Na 8 dagen zijn de resultaten van het weefselonderzoek gekend en heeft uw arts zicht op de nabehandeling. Nabehandeling De behandeling van borstkanker vereist een multidisciplinaire aanpak. Chirurgie alleen volstaat meestal niet als behandeling. Een aanvullende nabehandeling draagt bij tot een verhoogde kans op genezing en een verminderde kans op het terugkeren van borstkanker (recidief). De verschillende vormen van nabehandeling zijn: - radiotherapie = lokale bestraling - chemotherapie = toedienen van cytostatica - hormoontherapie Indien één of meerdere behandelingen bij u van toepassing zijn, krijgt u hierover meer informatie van uw behandelend arts en van de sociaal verpleegkundige. Het borstteam zal u de nodige ondersteuning bieden tijdens uw behandelingstraject. Namens de artsen en het vrepleegkundig team wensen wij u een spoedig herstel. Hoofdverpleegkundige Campus Rooienberg: Ann Cloetens, tel. afdeling: 015/ 30 42 34 Hoofdverpleegkundige Campus Zwartzustersvest: Jessica Rooselaers, tel. afdeling: 015/ 40 62 00 Borstteam: tel. 015 30 42 57
Hebt u nog vragen of opmerkingen, noteer ze dan hier
Informatie op internet www.borstkanker.net www.cancer.gov/cancer_information www.kanker.net
Verantwoordelijke uitgever: dhr. Jan Ennekens - Algemeen Directeur AZ Sint-Maarten Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Algemeen Ziekenhuis Sint-Maarten Campus Rooienberg Rooienberg 25 2570 Duffel Tel 015/30 31 11 Dienst Gynaecologie Tel 015/30.42.34 Campus Leopoldstraat Leopoldstraat 2 2800 Mechelen Tel 015/40 95 11 Campus Zwartzustersvest Zwartzustersvest 47 2800 Mechelen Tel 015/29 66 66 B0073AV.INDD 2009-02-17