JAARVERSLAG 2016/2017 opgericht 29 mei 1961 vijf en vijftigste verenigingsjaar
JAARVERSLAG 2016/2017
Inhoudsopgave Samenstelling Bestuur en Commissies per 30 juni 2017...3 Verslag van het Bestuur....9 Verslag van de Penningmeester.... 10 Financieel verslag 2016-2017... 12 Verslag van de kascommissie over het verenigingsjaar 2016-2017... 17 Verslag van de Programmacommissie over het verslagjaar 2016-2017.... 18 Overzicht van het programmaseizoen 2016 2017... 20 Verslag van de Accountingcommissie...22 Verslag van de Commissie Asset & Liability Management... 22 Verslag van de Commissie Risk Management...23 Verslag van de Commissie Verantwoord Beleggen...23 Verslag van de Behavioral Economics...24 Verslag van de Commissie Private Equity...25 Verslag van de Commissie Tactische Asset Allocatie....25 Verslag van de Commissie Vastgoed...25 Verslag van de Commissie Private Banking...26 Verslag van de Commissie Investment Performance Measurement...27 Verslag van de Dutch Commission on Bonds...28 Verslag van de Commissie Ethiek en Integriteit...29 Verslag van de Commissie Technische Analyse....29 Verslag van de redactie van het VBA Journaal....30 Verslag van de Webredactie....30 Verslag van het Seniorenconvent.... 31 Werkgroepen... 32 Externe relaties... 32 Stichting VBA Opleidingsinstituut Morreau...34 Stichting Register Risk Manager Financial Institutions... 35 Mutaties ledenbestand VBA (2016-2017).... 36 Overzicht Ereleden van de VBA... 41 De Gedragscode van VBA beleggingsprofessionals...42 2
Samenstelling Bestuur en Commissies per 30 juni 2017 Bestuur Functie Benoemd Prof.Dr. Alfred Slager RBA voorzitter jan 2013 Drs. Gerben Jorritsma RBA vicevoorzitter okt 2014 Drs. Hikmet Sevdican RBA penningmeester jan 2013 Drs. Bas Bosma jan 2014 Jens van Egmond MSc jan 2016 Melinda Rook MSc okt 2014 Ir. Anisa Salomons jan 2016 Drs. Anne-Marie Munnik RBA Irma Willemsen directeur secretariaat Tuchtcommissie Drs. Berry Debrauwer Mr.drs. T.G.A. Keijzers RBA Mr. Rob Kragten voorzitter Commissie van Beroep Mr. Peter Wortel Drs. Hugo Haarbosch Dr. René Willemsen RBA voorzitter Programmacommissie Drs. Okko Rabeling RBA Drs. Han van Lamoen RBA Carla Buijink-Alderliesten RBA Drs. Muriël Freriksen RBA Drs. Haitse Hoos RBA Michel van Mazijk RBA Mr. Lex van der Sommen Daan van der Tuin Drs. Michel Wetser RBA Drs. Wynand van der Zandt RBA voorzitter secretaris Accountingcommissie Drs. John van Scheijndel Drs. Hugo Haarbosch Drs. Wijnand Heineken RBA Henk Vierhout RBA Drs. Jan Vis MBA CMC RV voorzitter VBA vertegenwoordiging in de Stichting voor de Jaarverslaggeving: Drs. Hikmet Sevdican RBA Commissie Asset & Liability Management Drs. Eric Mathijssen Drs. Helmut Cardon Drs. Eelco van Dijk RBA Drs. André Broersma CFA Dr. Jiajia Cui AAG voorzitter 1e secretaris 2e secretaris 3
Dr. Sibrand Drijver Drs. Twan van Erp Dr. Henk Hoek Drs. Patty Hofmans Niels Horst MSc Drs. Tjitsger Hulshoff RBA Drs. Anita Joosten Tessa Kuijl MSc Drs. Jitzes Noorman RBA Dr. Thomas Pistorius RBA Drs. Frank Smeltink RBA Drs.ing. Patrick Tijmstra RBA Reinout van Tuyll van Serooskerken MSc CAIA Drs. Hen Veerman AAG RBA Drs. Arjan Vermaire RBA Dr. Peter Vlaar Commissie Risk Management Dr. Bob Out Jeffrey Hennen MSc RMFI Drs. Xavier de Baar RBA Drs. Rogier de Barbanson RBA Drs. Paul de Beus Drs. Robert Daniëls Drs. Eelco van Dijk RBA Drs. Frans Dooren Drs. Richard Hubers CIA CFSA Drs. Michel Klaster Drs. Loranne van Lieshout Dr. Tjemme van der Meer Drs. Herialt Mens CFA Drs. John Oost AAG RBA Drs. Hen Veerman AAG RBA Drs. Gertrude Winters voorzitter secretaris geaffilieerd lid Commissie Verantwoord Beleggen Drs. Robert Klijn RBA Drs. David Richert RBA Nadje Franssen MSc Drs. Hilde Hagting RBA Drs. Adrie Heinsbroek Martijn Huijnen Msc MA Drs. Jurgen Veenker Berrie Verwey voorzitter secretaris Commissie Behavioral Economics Drs. Erik Aalbers RBA Robert van Beek CFP FA Drs. Thomas Benders RBA Drs. Annemiek van den Berg RBA voorzitter 4
Ivo Beumer RBA Drs. Jochen Harkema RBA Jan van der Hout RBA Drs. Hans Ruis RBA Ivan Snurer Commissie Private Equity Drs. Lodewijk van Pol RBA Drs. Remco Haaxman CFA Drs. Paul van Hastenberg RBA Drs. Jesse de Klerk CFA Arianne Leuftink Drs. Danny van Wijk RBA voorzitter Commissie Tactische Asset Allocatie Eelco Ubbels RBA Drs. Marcel van Ostaden RBA Drs. Stijn de Bont CFA Drs. Rob Brand CMT FRM Ir. Jeroen Gondrie Drs. Simon Knappstein RBA Drs. Lodewijk van der Kroft RBA Drs. Ivo Kuiper CFA Drs. Coen van de Laar RBA Drs. Bert Leffers RBA Drs. Ivan Moen RBA Drs. Bart Noordman CFA Drs. Suzan Peeters Drs. Astrid Smit RBA Drs. Ineke Valke RBA voorzitter secretaris Commissie Vastgoed Ir. Joris Winters Drs. Boris van der Gijp MRE MMO Jorrit Arissen Friso Berghuis MSc RBA Ruben van der Lecq BBA Ir. Egbert Nijmeijer Drs. Sander van Riel CFA Ir. Joris Winters voorzitter secretaris Commissie Private Banking Mr. Hans Volberda MM Dr. Paul Broholm Mr.drs. Rogier van Heyningen Drs. Ronald Janssen MFP voorzitter 5
Commissie Investment Performance Measurement Drs.Ing. Casper Lötgerink voorzitter + RIPS-EMEA + GIPS Council lid Drs. Arjan Gort CFA David Janssen CFA Drs. Stanley van Klaveren RBA Drs. Bas Leerink RBA Hasib Yaqoubi MSc LLM Drs. Eric de Rouw RBA Drs. Arjan Huijsen Dutch Commission on Bonds (DCB) Bestuursleden Drs. Kiemthin Tjong Tjin Joe RBA Drs. Jan Matthijssen RBA Drs. Bruus-Jan Willemsen RBA voorzitter vice-voorzitter secretaris Deelnemers Jurgen Aarts Drs. Wilfried Bolt Ing. Michiel de Bruin RBA Carla Buijink-Alderliesten RBA Drs. Eric Emmer RBA Ir. Jeroen Gondrie FRM Drs. Pieter de Graaf CFA Drs. Leo Houtekamer RBA Elise van Kalmthout- Papôt RBA Ing. Gerard Langerhorst Drs. Marc Rovers RBA Drs. Michel Salden RBA Drs. Rolf Vesters RBA Drs. Arno Blezer RBA André Broijl MSc CFA Sybo Bruinsma RA Drs. Rogier Crijns Drs. Ellen Engelhart RBA Drs. Henk van Gorkum Drs. Rolf-Pieter ter Horst RBA Dr. Patrick Houweling Drs. Marco Kemper Drs. Bas van Rhijn Drs. Irene Ruis-Sijstermans RBA Arnold Salm Drs. William de Vries RBA Erelid Peter van der Linde Auditor Steef Akerboom Regina Doornbos-Neyt Monika Zullig European Bond Commission (EBC) Deelnemers Drs. Kiemthin Tjong Tjin Joe RBA Drs. Bruus-Jan Willemsen RBA Drs. Jan Matthijssen RBA Drs. Rolf-Pieter ter Horst RBA Commissie Ethiek en Integriteit Dr. Alwin Oerlemans CFA FRM Mr.drs. Vandana Doekhie Drs. Diederik Bertens RBA voorzitter secretaris 6
Mr. Matthijs Bolkenstein Drs. Remy Guijt Drs. Pieter van Putten CFA Mr. Martijn Schoonhoven RBA Drs. Jacintha Spreen CPE CCO Commissie Technische Analyse Juus de Kempenaer Drs. Rob Brand CMT FRM Peter Spijkman MSc voorzitter Kascommissie Drs. Niels Oostenbrug RBA Drs. Ruud Burm RBA Drs. Joris Kuppens RBA voorzitter Seniorenconvent Drs. Jacques van den Berg RBA Carlo Bogerd voorzitter secretaris EFFAS Training and Qualification Commission Drs. Anne-Marie Munnik RBA VBA vertegenwoordiging in bestuur DSI: Melinda Rook MSc VBA Journaal Dr.ir. Gerben de Zwart CFA Noortje Draper MSc Dr. Dirk Gerritsen Drs. Ernst Hagen Dr. Jan Jaap Hazenberg RBA Dr. Roy Hoevenaars Mr.drs. Manon Hosemann Prof.Dr. Jaap Koelewijn Ronald Kok MSc RBA Drs. Gerard Roelofs MBA RBA FRM hoofdredacteur Webredactie Drs. Frank Dankers RBA Ronald Kok MSc RBA Eelco Ubbels RBA voorzitter Accreditatiecommissie Permanente Educatie Fons Lute RBA Drs. Justus van Halewijn Drs. Mark Schilstra MSc RBA RMFI Dr. Pieter Jelle van der Sluis Drs. Astrid Smit RBA voorzitter 7
Curatorium Permanente Educatie Dr. Cees Dert Dr. Philip Stork Drs. Gerben Jorritsma RBA Fons Lute RBA Drs. Pim Mol Drs. Anne-Marie Munnik RBA Mr. Gijs Verschuuren EMoC RMFI voorzitter coördinator Bestuur van de Stichting VBA Opleidingsinstituut Morreau Prof.Dr. Alfred Slager RBA voorzitter Drs. Bas Bosma Jens van Egmond MSc Drs. Gerben Jorritsma RBA Melinda Rook MSc Ir. Anisa Salomons Drs. Hikmet Sevdican RBA Bestuur van de Stichting Register Risk Manager for Financial Institutions Prof.Dr. Alfred Slager RBA voorzitter Drs. Bas Bosma Jens van Egmond MSc Drs. Gerben Jorritsma RBA Melinda Rook MSc Ir. Anisa Salomons Drs. Hikmet Sevdican RBA Curatorium VU-VBA opleiding Investment Management Prof.Dr. Theo van der Nat voorzitter ad interim Ton Berendsen MBA Dr. Dirk Broeders Drs. Jaap van Dam RBA Drs. Anne-Marie Munnik RBA Prof.Dr. Alfred Slager RBA 8
Verslag van het Bestuur Voor de VBA laat het verenigingsjaar zich het beste beschrijven als betrokken en vooruitkijkend. Betrokken, omdat de vereniging en leden actief en op verschillende manieren bijgedragen hebben, en invulling hebben gegeven aan de discussies en debatten in de financiële sector. Ruim 1300 leden hebben de mogelijkheid gehad om één of meer van de 23 bijeenkomsten te volgen. Microfinanciering, de waardering van verplichtingen, portefeuilleconstructie bij lage rente, beleid inrichten op financiële schokken, green bonds, ALM in een nieuwe wereld, ethiek en integriteit eigen maken door dilemma s en ontwikkelingen te bespreken. Dit is zomaar een greep uit het diverse aanbod van programma s dat de programmacommissie, of de commissies zelf voor de leden georganiseerd hebben. De onderwerpen spelen vandaag, de keuzes die we maken beïnvloeden morgen. Een debat hierover voeren, met de laatste stand van zowel wetenschap als praktijk, brengt de leden, hun klanten en daarmee de sector steeds een stap verder in kwaliteit en duurzaamheid. Kennisontwikkeling, uitwisseling en toepassing is al jaren een centraal thema voor de vereniging. Daarom is aan alle leden een voucher uitgedeeld om zonder kosten een permanente educatiemodule te volgen. Het permanente educatieprogramma van de VBA wordt in nauwe samenwerking met het curatorium PE en de Vrije Universiteit ontwikkeld. De actualiteit van de onderwerpen, net als de inrichting van het programma met goede docenten, wordt zeer gewaardeerd door de deelnemers. Ten opzichte van normale bijeenkomsten wordt hier echter een vergoeding voor docenten en/of programma ontwikkeling gevraagd. De kosten zouden een drempel kunnen vormen. Om de toegankelijkheid te vergroten en de bekendheid uit te breiden heeft het bestuur de vouchers geïntroduceerd. Uit een rondvraag blijkt dat leden de opzet waarderen; er kan binnen een periode van drie jaar gebruik gemaakt worden van één van de permanente educatiemodules zonder kosten. Naast betrokken was de vereniging ook gericht op vooruitkijken. Ditmaal niet op rendementsverwachtingen, sectoranalyses of beleggingen, maar over haar eigen toekomst. Leden, commissies en besturen van CFA Netherlands en de VBA hebben al jaren een goede samenwerking, en gaandeweg is deze samenwerking intensiever geworden en heeft tot de vraag geleid: zijn de leden en vereniging niet beter af als ze fuseren? Na een aantal verkennende studies, waar het bestuur de leden steeds over geïnformeerd heeft, luidde voor beide verenigingen aan het begin van het verenigingsjaar het antwoord: ja. We denken dat een fusie goed is voor leden, activiteiten, vereniging, en de impact die het heeft in de sector. Nadat het bestuur deze richting in de ALV van oktober aan de leden had voorgelegd, zijn bestuursleden aan de slag gegaan om een uitgewerkt fusievoorstel op te stellen om aan de leden voor te leggen. Het fusievoorstel is net aan het einde van het verenigingsjaar aan de leden voorgelegd. In de kern vormen de leden van zowel CFA Society Netherlands als VBA beleggingsprofessionals samen een bloeiende en snel groeiende vereniging. Het aanbod aan evenementen, trainingen, opleidingen, magazines en research zal ruim groter zijn. De nieuwe vereniging is de serieuze gesprekspartner voor beroepsorganisaties, de wetgever, bedrijven in de sector en toezichthouder. De nieuwe vereniging zal ook qua leeftijdsopbouw meer in balans zijn, waardoor de commissies (nog) meer actieve en betrokken leden kunnen enthousiasmeren voor commissies of bijeenkomsten. Voor de verwezenlijking van haar ambities heeft de nieuwe vereniging toegang tot de middelen van CFA Institute. Het bestuur is verheugd geweest over de betrokkenheid van leden om het fusievoorstel vorm te geven. De vereniging, en daarmee ook de toekomstige richting van de vereniging, is van, voor en door leden. In de discussie is ook veel ruimte voor begrijpelijke zorgen. De besturen stellen een verandering voor, en dat gaat altijd gepaard met onzekerheid. Het gaat om gevoelens van eigenheid, onafhankelijkheid, het gevoel ergens bij te horen en competentie. Die gevoelens zijn volstrekt begrijpelijk. Mochten de leden in het verenigingsjaar 2017/18 de fusie bekrachtigen, dan zal de nieuwe vereniging twee culturen vermengen met sterk overlappende waarden. De toekomstvastheid van de VU-VBA Investment Managementopleiding, en de RBA titel zijn belangrijke aandachtspunten die door leden aan het bestuur zijn meegegeven om uit te werken. Daarnaast hecht het bestuur van de VBA er aan om zijn werkgeversrol voor het verenigingsbureau zorgvuldig in te blijven vullen, om de door de leden zeer gewaardeerde medewerkers in het geval van een fusie een even interessant en uitdagende functie te realiseren. Het zwaartepunt en besluitvorming over het voorstel tot fusie zal in het komende verenigingsjaar zijn beslag krijgen. 9
Verslag van de Penningmeester Ik wil graag op deze plek mijn waardering uitspreken voor het enthousiasme en betrokkenheid van de leden, en het bestuursbureau, die ook dit verenigingsjaar weer tot een succes gemaakt hebben. Daarbij wil ik ook het bestuur van de VBA bedanken. In het afgelopen verenigingsjaar hebben bestuursleden zich als drijvende kracht achter veel zichtbare initiatieven getoond en hebben op deze manier veel betekend voor de strategie van de vereniging en de verbinding met andere partijen. Alfred Slager, voorzitter In het jaarverslag treft u aan de jaarrekening van VBA beleggingsprofessionals, Stichting VBA Opleidingsinstituut Morreau en Stichting Register Risk Manager Financial Institutions; tevens is een geconsolideerd overzicht gemaakt. Tenslotte is de begroting voor het verenigingsjaar 2017/2018 bijgevoegd die zo zijn opgesteld dat het recht doet aan de verwachte advies kosten VBA/CFA én het gegeven dat er nog geen formeel besluit genomen is omtrent de fusie. Toelichting bij de jaarrekening 2016/2017 VBA, Opleidingsinstituut Morreau en Stichting RMFI. Jaarrekening VBA 2016/2017 Opbrengsten Contributie: De contributie inkomsten worden conservatief begroot op basis van het ledental aan het begin van het boekjaar. Het boekjaar 2016/2017 werd afgesloten met 1351 leden. De instroom van nieuwe leden in het boekjaar bedroeg 82, de uitstroom 63. De uitstroom betrof een scala aan redenen, zoals een switch uit de sector, veranderende werkzaamheden of pensioen. Per saldo zijn de contributie-inkomsten in lijn met de begroting. Bijeenkomsten: Per saldo komen de opbrengsten van bijeenkomsten enigszins hoger uit dan begroot als gevolg van een hoger dan verwachte deelname van (betalende) niet-leden. Publicaties: Per saldo komen de inkomsten van publicaties enigszins lager uit dan begroot. Kosten Bijeenkomsten: De kosten van bijeenkomsten waren hoger dan begroot doordat bijeenkomsten enigszins boven verwachting gerealiseerd werden. Bestuur: De verkenning naar intensievere samenwerking met CFA Society Netherlands hebben geresulteerd in additionele kosten. Voor het boekjaar 2017/2018 verwachten we dat deze kosten verder zullen stijgen, welke we in de begroting ook apart benoemen. Publicaties/VBA Journaal: De begroting was gebaseerd op reguliere uitgaven van het VBA Journaal en publicaties. Er zijn dit verenigingsjaar echter geen publicaties uitgebracht waardoor de realisatie lager is uitgevallen. Bureau: De kosten van het bureau kwamen lager uit, doordat de begrote ondersteuning ten behoeve van het bureau slechts ten dele is benut. Daarnaast 10
heeft er een correctie op de waarborg plaatsgevonden waardoor deze vrijvalt en beschikbaar komt in het vermogen. Commissies: De commissies hebben slechts ten dele van het beschikbare budget gebruik gemaakt. PR + Marketing: Mogelijkheden om de VBA te profileren worden terdege afgewogen op basis van kosten en effectiviteit. In de afweging kwamen weinig zinvolle aanwendingen van het budget voor PR + Marketing naar voren, waarbij de werkzaamheden voor de fusiegesprekken met CFA Society Netherlands ook de nodige aandacht vergden. Balans De post Crediteuren omvat o.a. een betaling aan de belastingdienst van EUR6.273. Jaarrekening Stichting VBA Opleidingsinstituut Morreau 2016/2017 Opbrengsten Royalties: Deze post betreft de royalties die de VBA ontvangt van de VU inzake de opleiding. In het betreffende boekjaar volgden minder studenten de opleiding dan verwacht. Permanente Educatie: Deze opbrengsten zijn met name hoger dan begroot door de masterclass die in samenwerking met de VU is georganiseerd in het kader van de DSI Periodieke Toets. De reguliere Permanente Educatie inschrijvingen zijn licht boven verwachting geëindigd waardoor ook dit deel positief is uitgevallen ten opzichte van de begroting. Jaarrekening Stichting Register Risk Manager Financial Institutions Opbrengsten Er waren dit jaar wederom geen opbrengsten. Kosten Er waren dit jaar wederom geen kosten. Toelichting bij de begroting In de begroting is evenals vorig jaar een post Advieskosten VBA/CFA toegevoegd die betrekking heeft op financiële en juridische consequenties van een intensievere samenwerking in verband met de verregaande fusiebesprekingen. Ook de post Doorbelasting PE keert dit jaar weer terug waardoor leden wederom in staat worden gesteld gratis Permanente Educatie modules te volgen, wat consequenties heeft voor de begroting van de VBA en Morreau. Deze twee punten dragen ertoe bij dat de VBA inteert op haar reserves. Binnen Morreau zijn daarnaast investeringen gepland voor de verdere doorontwikkeling van permanente educatie. Beide begrotingen zijn bewust zo opgesteld dat het recht doet aan de verwachte advieskosten VBA/CFA én het gegeven dat er nog geen formeel besluit genomen is omtrent de fusie. Kosten Doorbelasting Bureau: De doorbelasting komt lager uit, aangezien de bureaukosten zelf ook lager uitkomen. Permanente Educatie: De uitgaven in verband met de masterclasses zorgen ervoor dat de totale uitgaven op permanente educatie hoger zijn dan begroot. De reguliere uitgaven op de PE modules zijn tevens licht hoger uitgevallen dan begroot. 11
Financieel verslag 2016-2017 Resultatenrekening VBA 2015/2016 2016/2017 2016/2017 Opbrengsten Gerealiseerd Begroting Gerealiseerd Contributie 359.167 345.000 346.603 Rente 5.093 4.000 2.828 Bijeenkomsten 27.504 3.500 6.149 Publicaties 21.391 15.000 13.741 Doorbelasting Bureau 29.152 30.500 27.415 Diverse Baten 1.987 1.500 2.009 Totaal Opbrengsten 444.294 399.500 398.745 Kosten Gerealiseerd Begroting Gerealiseerd Bijeenkomsten 69.129 50.000 53.681 Bestuur 9.188 25.000 26.772 Publicaties/VBA Journaal 43.117 50.000 33.062 EFFAS/ACIIA 16.395 20.000 20.083 Bureau 233.338 244.000 220.701 Commissies 3.499 10.000 5.027 Website 1.925 5.000 4.754 PR + Marketing 10.655 10.000 1.880 Doorbelasting PE 51.000 23.800 Niet aftrekbare voorbelasting 11.923 10.000 10.945 Diverse Lasten 6.804 7.000 9.827 Totaal Kosten 404.971 482.000 410.530 Overschot/Tekort 39.323 82.500 11.786 Balans VBA per 30 juni 2017 ACTIVA 30-jun-15 30-jun-16 30-jun-17 Banktegoeden 637.348 686.842 674.138 Te vorderen contributie 1.023 300 674 Te vorderen Morreau 29.257 29.152 27.415 Debiteuren 19.550 15.664 11.230 687.177 731.958 713.457 PASSIVA Crediteuren Te betalen Morreau 41.600 54.557 24.042 23.800 Dotatie voorziening Lustrum 2016 7.500 Vermogen 638.077 677.401 665.615 687.177 731.958 713.457 12
Resultatenrekening Opleidingsinstituut 2015/2016 2016/2017 2016/2017 Opbrengsten Gerealiseerd Begroting Gerealiseerd Royalties 14.829 20.000 21.537 Rente 3.454 2.500 1.789 Permanente Educatie Doorbelasting PE 105.192 44.500 51.000 162.448 23.800 Diverse Baten 0 0 0 Totaal Opbrengsten 123.475 118.000 209.575 Kosten Gerealiseerd Begroting Gerealiseerd Leerstoel VU 15.795 16.000 15.795 Permanente Educatie 78.897 96.000 157.325 Doorbelasting Bureau 29.152 30.500 27.415 Diverse Lasten 572 0 609 Totaal Kosten 124.416 142.500 201.144 Overschot/Tekort 941 24.500 8.430 Balans Opleidingsinstituut per 30 juni 2017 ACTIVA 30-jun-15 30-jun-16 30-jun-17 Banktegoeden 383.937 355.748 308.739 Debiteuren 17.473 14.829 74.219 401.410 370.577 382.958 PASSIVA Crediteuren 80.039 50.148 54.099 Vermogen 321.371 320.429 328.859 401.410 370.577 382.958 13
De Stichting Register Risk Manager Financial Institutions heeft geen baten en lasten noch is er vermogen ingebracht. Resultatenrekening Stichting Register RMFI 2015/2016 2016/2017 2016/2017 Opbrengsten Gerealiseerd Begroting Gerealiseerd Diverse Baten 0 0 0 Totaal Opbrengsten 0 0 0 Gerealiseerd Begroting Gerealiseerd Kosten Diverse Lasten 0 0 0 Totaal Kosten 0 0 0 Overschot/Tekort 0 0 0 Balans Stichting Register RMFI per 30 juni 2017 ACTIVA 30-jun-15 30-jun-16 30-jun-17 Banktegoeden 0 0 0 0 0 0 PASSIVA Vermogen 0 0 0 0 0 0 14
Resultatenrekening geconsolideerd 2014/2015 2015/2016 2016/2017 Opbrengsten Gerealiseerd Gerealiseerd Gerealiseerd Contributie 354.680 359.167 346.603 Royalties 17.198 14.829 21.537 Rente 11.267 8.547 4.617 Bijeenkomsten 5.876 27.504 6.149 Publicaties 12.256 21.391 13.741 Permanente Educatie 146.585 105.192 162.448 Diverse Baten 4.941 1.987 2.009 Totaal Opbrengsten 553.073 538.617 557.104 Kosten Gerealiseerd Gerealiseerd Gerealiseerd Bijeenkomsten 39.047 68.129 53.681 Bestuur 5.156 9.188 26.772 Leerstoel VU 15.500 15.795 15.795 Publicaties/VBA Journaal 48.034 43.117 33.062 EFFAS/ACIIA 17.329 16.395 20.083 Bureau 231.133 233.338 220.701 Commissies 3.881 3.499 5.027 Website 4.414 1.925 4.754 Permanente Educatie 97.637 78.897 157.325 PR + Marketing Niet aftrekbare voorbelasting 1.648 10.655 1.880 10.945 Diverse Lasten 20.464 19.299 10.439 Totaal Kosten 484.243 500.237 560.464 Overschot/Tekort 68.830 38.380 3.360 Balans geconsolideerd per 30 juni 2017 ACTIVA 30-jun-15 30-jun-16 30-jun-17 Banktegoeden 1.021.285 1.042.590 982.877 Te vorderen contributie 1.023 300 674 Debiteuren 37.023 30.493 40.112 1.059.331 1.073.383 1.023.663 PASSIVA Crediteuren 92.382 76.553 29.189 Vermogen 966.949 996.830 994.474 1.059.331 1.073.383 1.023.663 15
Begroting VBA 2016/2017 2017/2018 Opbrengsten Begroting Begroting Contributie 345.000 345.000 Rente 4.000 1.000 Bijeenkomsten 3.500 3.500 Publicaties 15.000 15.000 Doorbelasting Bureau 30.500 30.600 Diverse Baten 1.500 1.500 Totaal Opbrengsten 399.500 396.600 Kosten Begroting Begroting Bijeenkomsten 50.000 50.000 Bestuur 25.000 5.000 Advieskosten fusie VBA CFA NL 30.000 Publicaties/VBA Journaal 50.000 50.000 EFFAS/ACIIA 20.000 20.000 Bureau 244.000 243.000 Commissies 10.000 10.000 Website 5.000 5.000 PR + Marketing Doorbelasting PE Niet aftrekbare voorbelasting 10.000 51.000 10.000 15.000 50.000 15.500 Diverse Lasten 7.000 7.000 Totaal Kosten 482.000 500.500 Overschot/Tekort 82.500 103.900 Begroting Opleidingsinstituut 2016/2017 2017/2018 Opbrengsten Begroting Begroting Royalties 20.000 29.000 Rente 2.500 800 Permanente Educatie Doorbelasting PE 44.500 51.000 44.500 50.000 Totaal Opbrengsten 118.000 124.300 Kosten Begroting Begroting Leerstoel VU 16.000 16.300 Doorbelasting Bureau Permanente Educatie 30.500 96.000 30.600 100.000 Diverse Lasten 0 500 Totaal Kosten 142.500 147.400 Overschot/Tekort 24.500 23.100 16
Verslag van de kascommissie over het verenigingsjaar 2016-2017 De kascommissie (KC) is, voor de controle over het boekjaar 2016-2017, op 22 mei en 7 september bijeen gekomen. De balans en resultatenrekening van de VBA en het opleidingsinstituut Morreau zijn besproken, en specifieke aandacht is besteed aan posten die wat grotere schommelingen lieten zien. We hebben de begroting van de VBA en het opleidingsinstituut vergeleken met de gerealiseerde posten, en zoals gebruikelijk hebben we de saldi van de bankrekeningen van de VBA en de Stichting gecontroleerd en vergeleken met de afschriften. Ook hebben we van een aantal grootboekposten de originele nota s gecontroleerd. Een eventuele fusie van de VBA met CFA NL, vormde eveneens een onderwerp van gesprek. Hierbij verklaren wij dat de staat van inkomsten en uitgaven van de VBA en van de Stichting VBA Opleidingsinstituut Morreau over het boekjaar 2016-2017 alsmede de beide balansen per 30 juni 2017 door ons werden gecontroleerd en akkoord bevonden. Amsterdam, september 2017 Drs. Niels Oostenbrug RBA, voorzitter Van de twee sessies is een schriftelijk verslag gemaakt. Deze notulen zijn verstuurd aan het secretariaat van de VBA, penningmeester Hikmet Sevdican en de leden van de KC. Niels Oostenbrug, voorzitter Drs. Ruud Burm RBA Drs. Joris Kuppens RBA 17
Verslag van de Programmacommissie over het verslagjaar 2016-2017 De programmacommissie heeft ook het afgelopen verslagjaar weer haar best gedaan bijeenkomsten te organiseren en te faciliteren die voor haar leden als input kunnen dienen bij te nemen (beleggings) beslissingen. Met 23 georganiseerde bijeenkomsten kan weer worden teruggeblikt op een geslaagd bijeenkomstenjaar. Wat de ontwikkelingen van economieën, rentes en beurzen aangaat, kunnen we vaststellen dat de twee laatstgenoemde het afgelopen verslagjaar beide eenzelfde richting kozen: omhoog. Dat viel op, daar hogere rentes meestal lagere aandelenkoersen tot gevolg hebben. Tot op heden is dit echter niet het geval. De Europese economieën lagen er gemiddeld goed bij, wat onregelmatigheden als problematische Italiaanse banken, tegenvallende Portugese groeicijfers en Griekse liquiditeitstekorten daargelaten. Maar de Brexit, zo n beetje de belangrijkste Europese economische en politieke gebeurtenis, heeft hoegenaamd geen invloed gehad op de financiële markten. Wel daalde de wisselkoers van het pond en nam daardoor de inflatie in het Verenigd Koninkrijk toe, doch daarmee is ruim een jaar na het referendum, het Brexit-effect vooralsnog in kaart gebracht, ondanks allerlei eerdere gloom en doom verhalen. Gloom en doom verhalen staken opnieuw de kop op toen tegen de verwachtingen in, bij de Amerikaanse verkiezingen Donald Trump tot president werd gekozen. Als Trump s economische plannen worden bezien, die overigens niet echt van de grond komen, hangt daareen flink prijskaartje aan. Dat zou normaal gesproken tot gevolg moeten hebben, dat de Treasury méér gaat lenen en dat zou dan weer tot hogere rentes moeten leiden. Inderdaad, de rente in de VS stijgt, maar hard gaat het niet. De grote vraag is momenteel: gaat die rente echt verder omhoog, of valt het allemaal mee? De Federal Reserve hanteert sedert 14 juni een federal funds rate van 1,25%. De markt houdt rekening met een stijging van deze rente naar 1,5% eind 2017, naar 2,0% in 2018 en naar 3,0% in 2019. Geen percentages om van te schrikken. De Amerikaanse economie draait intussen redelijk, zij het wel een tandje minder; de Amerikaanse beurzen bereikten nieuwe hoogtepunten en de Europese beurzen deden het in de tweede helft van ons verslagjaar ook goed. Hier en daar beginnen beleggers echter wat hoogtevrees te krijgen, maar tot op heden is dat vooralsnog niet terecht gebleken. Het verslagjaar werd afgetrapt met het druk bezochte seminar Ethiek & Integriteit: Outside in in gesprek met de samenleving. Een achttal deskundigen, beleids- en opiniemakers kwamen aan het woord waaronder minister Dijsselbloem. Er werd gesproken over de ethische dilemma s, de morele stand van de financiële sector en de mogelijkheden voor verbeteringen. Ook dit verenigingsjaar heeft de samenwerking tussen verschillende commissies weer interessante bijeenkomsten voort gebracht. Zo kwam de bijeenkomst Maatschappelijk verantwoord beleggen en transparante performance meting tot stand uit de samenwerking tussen de commissie verantwoord beleggen en de commissie Investment Performance Measurement. De bijeenkomst Microfinanciering was een samenwerking tussen de commissie verantwoord beleggen en de Dutch Commission on Bonds. Daarnaast is in samenwerking met SeCo de bijeenkomst Het risico van crowdfunding georganiseerd, een in populariteit winnend beleggingsalternatief maar zeker niet zonder risico. Bovendien was er in samenwerking met de CFA nog een Environmental, Social and Governance bijeenkomst ESG Green bonds: Principles put into practice finding out what matters waarin een klein, maar snelgroeiend gedeelte van de obligatiemarkt werd besproken. Gezien alle focus van de professionals op duurzaamheid was dat dus ook bij de VBA in dit verenigingsjaar een regelmatig terugkerend thema. Tijdens de bijeenkomst Hoe verenigen vastgoedbeleggers duurzame en financiële rendementen? is ingegaan op de toegevoegde waarde van duurzaamheid in vastgoed. Gepresenteerd werden de academische literatuur over dit onderwerp en praktijkvoorbeelden hoe invulling gegeven kan worden aan duurzaamheid. Daarnaast kwam vastgoed tevens aan bod tijdens de bijeenkomst Veranderende structuur woningmarkt: nieuw evenwicht of polarisatie? waar een viertal sprekers vanuit het perspectief van beleggers, banken en lokale overheden ingingen op de prijsontwikkeling, asset management, regionale dynamiek en nieuwe concepten op deze markt. In 2016 bestond de Vastgoedindex 20 jaar. Dat was reden voor een feestelijke terugblik én een blik op de toekomst. Het Researchseminar IVBN-VBA-ROZ De Vastgoedindex op waarde geschat stond in het teken van de Vastgoedindex en performancemeting. Hoe deden we dat in het verleden, hoe doen we het nu en in de toekomst? Net als in voorgaande jaren is er aandacht besteed aan de macro-economische ontwikkelingen en de impact 18
hiervan op de beleggingen. De bijeenkomst Macroeconomische vooruitzichten 2017 ging in op de (politieke) gebeurtenissen in 2016 en de consequenties die deze op de economie in 2017 zouden kunnen hebben. Tijdens de bijeenkomst 2017 en daarna, welke (lange) termijn trends zijn relevant? werd onder meer ingegaan op de mogelijke gevolgen van het extreem verruimende monetaire beleid van de centrale banken wereldwijd en het beleid van Trump. Beleggen betekent ook: risico s nemen, waarbij de regelgeving een steeds meer afgebakend kader aanbrengt was te horen tijdens de bijeenkomst MiFID II: De impact op liquiditeit en hoe te handelen. Regelgeving neemt een steeds dominantere positie in rondom beleggingsbeslissingen. Hierdoor ontstaat een soort beleggingsgedrag dat in beleggingstermen wel bekend staat als herding behavior. Dit kan aanzienlijke beleggingsconsequenties hebben. In de bijeenkomst MiFID II: Product Governance, Inducement en kosten stond de regelgeving voor beleggingsondernemingen en handelsplatformen die van kracht wordt in januari 2018 centraal. De bijeenkomst Central CounterParties (CCPs) De-risking the financial system? gaf meer inzicht in hoe de kredietcrisis het gebrek aan (toe-)zicht op de OTC derivatenhandel pijnlijk duidelijk heeft gemaakt. Wie heeft welke positie, hoe risicovol zijn deze posities en bij welke partij komen de grootste risico s samen? Asset managers vragen een potentiële belegger altijd naar zijn risicobereidheid. Welk risico kan èn wil hij lopen? Het risico dat een belegger kan lopen is redelijk goed in te schatten met een financiële planning. Maar het risico dat een belegger wil lopen (de emotionele risicobereidheid) is ingewikkelder te bepalen. In de bijeenkomst Hoe bepaalt u de risicohouding van uw klant? werd nader op deze materie ingegaan. De rente heeft nog steeds een laag niveau en daardoor blijven de dekkingsgraden van pensioenfondsen laag. Kortingen op pensioenuitkeringen worden steeds vaker doorgevoerd en de inflatie compensatie blijft achterwege. Steeds meer verzekeraars stoppen met het aangaan van lange termijn garanties voor levenslange pensioenen. Als belegging zijn risicoloze vastrentende waarden met een lange duur beperkt beschikbaar. Tijdens het seminar Waardering van verplichtingen: prudent disconteren of gedurfd naar groei? gingen een zestal sprekers uitgebreid in op deze materie. Onder leiding van de Radboud Universiteit en de universiteiten van Utrecht, Innsbruck en Gotenburg is tijdens de bijeenkomst Experiment op het beleggingsgedrag het gedrag van beleggers op aandelenmarkten onderzocht. Hoe rationeel we ook denken te zijn, veel van ons gedrag wordt gestuurd vanuit ons prehistorische brein. Dit elementaire gedrag is funest op de lange termijn. De kern van het vak beleggen is keuzes maken. De bijeenkomst Geavanceerd beleggen met een prehistorisch brein. Hoe duurzaam is dat brein? stond helemaal in het teken van behavioral economics. Daarnaast helpen technische hulpmiddelen ons trends en omslagpunten te onderscheiden. Hierdoor kan beter worden ingespeeld op marktbewegingen. Een indicator die een duidelijk signaal koop of verkoop afgeeft, zorgt er tevens voor dat afwijkend beleggingsgedrag minder kans krijgt. In de bijeenkomst Kate Stockton about Technical Tools for Trend Followers is hier diepgaand op ingegaan. Anno 2017 zijn er weer de nodige nieuwe ontwikkelingen te melden op het gebied van niet-financiële informatie in de gangbare rapportages. Tijdens de bijeenkomst Integrated Reporting is hier uitvoerig bij stilgestaan. Aansluitend op de 55 e jaarvergadering van de VBA was er weer het traditionele jaardiner, waar professor Arnoud Boot als gastspreker optrad. Hij ging nader in op hoe de spanning tussen de samenleving en de financiële sector kon worden verminderd. Bankencrises zijn van alle tijden. Tijdens de Nieuwjaarsbijeenkomst werd dit thema belicht vanuit een historisch perspectief ten tijde van de minister van financiën Hendrik Colijn, die in 1924 moest optreden toen de grootste bank van Nederland op omvallen stond. Vervolgens was er de traditionele prijsuitreiking van de Sweepstake 2016 met aansluitend de nieuwjaarsborrel. Last maar zeker not least het jaarlijkse ALM-congres ALM in de nieuwe wereld wat in het teken stond van de veranderingen in de wereld en hoe ALM daarin mee moet veranderen. Vanuit verschillende perspectieven werd hierna gekeken: vanuit de wetenschap, de bestuurspraktijk, de economie en met PensioenLab vanuit de toekomst, maar liefst 10 inspirerende sprekers maakten hun opwachting. Okko Rabeling, voorzitter Han van Lamoen, secretaris 19
Overzicht van het programmaseizoen 2016 2017 Bijeenkomst Datum Plaats Locatie Ethiek & Integriteit: Outside in 1 september 2016 Amsterdam Auditorium in gesprek met de samenleving WTC Sprekers: Jeroen Dijsselbloem, Gerard van Olphen, Fieke van der Lecq, Don Ginsel, Berend de Jong, Maurits Olijve, Jacob Kohnstamm, Alfred Slager en Diana Matroos (dagvoorzitter) Veranderende structuur woningmarkt: 27 september 2016 Amsterdam Rosarium nieuw evenwicht of polarisatie? Sprekers: Paul de Vries, Roderik Ponds, Victor van Bommel, Christiaan Schouten en Johan van der Ende (dagvoorzitter) MiFID II: De impact op liquiditeit en hoe te 6 oktober 2016 Amsterdam Rosarium handelen Sprekers: Philip Warland Researchseminar IVBN-VBA-ROZ 11 oktober 2016 Breukelen Nyenrode Business De Vastgoedindex op waarde geschat Universiteit Sprekers: Henk Jagersma, Rudolf de Soet, Paul Hilbers, Peter van Gool, Paulus van Wetten, Ian Cullen en Tom Berkhout (dagvoorzitter) Central CounterParties (CCPs) 13 oktober 2016 Amsterdam Rosarium De-risking the financial system? Sprekers: Robert Daniels, Leontien van den Oever, David van Bragt, Derek Milner en Ralph van Daalen (dagvoorzitter) VBA 55e Jaarvergadering en jaardiner 25 oktober 2016 Amsterdam IGC Gastspreker: Arnoud Boot VBA ALM-conferentie 2016: 3 november 2016 Amsterdam NEMO ALM in de nieuwe wereld Sprekers: Alfred Slager, Vojtech Pivny, Guy Coughlan, Han de Jong, Niels Horst, Tjitsger Hulshoff, Thomas Pistorius, Jens van Egmond, Bram van den Langenberg en Martijn Vos (dagvoorzitter) Technical Tools for Trend Followers 8 november 2016 Amsterdam Rosarium Gastspreker: Katie Stockton SeCo Pensioen en Beleggingen 9 november 2016 Amsterdam Rosarium Sprekers: Aldrik Venemans en Wim van Iersel Dutch Performance Measurement 23 november 2016 Amsterdam Rosarium Roundtable 2016 Sprekers: Robert Klijn, Maurice Versaevel, Ita Demyttenaere en Erwin Jager (dagvoorzitter) Macro-economische vooruitzichten 2017 15 december 2016 Amsterdam Rosarium Sprekers: Anton Brender en Florence Pisani Nieuwjaarsbijeenkomst 10 januari 2017 Amsterdam IGC Spreker: Lodewijk Petram 20
Bijeenkomst Datum Plaats Locatie Hoe bepaalt u de risicohouding van uw klant? 19 januari 2017 Amsterdam Auditorium Symphony Sprekers: Ronald Janssen, Marc de Ceuster, Arjen Schepen, Femke de Vries en Gerben Jorritsma (dagvoorzitter) 2017 en daarna, welke (lange) termijn trends 27 januari 2017 Amsterdam Rosarium zijn relevant Spreker: Vincent Juvyns Hoe verenigen vastgoedbeleggers 9 februari 2017 Amsterdam Zuidpark duurzame en financiële rendementen? Sprekers: Piet Eichholtz, Matthijs Storm, Bernardo Korenberg en Edwin Bouwers (dagvoorzitter) SeCo Het risico van beleggen in 15 februari 2017 Amsterdam Symphony Offices Crowdfunding Spreker: Gerard Langerhorst Green bonds: Principles put into practice 23 maart 2017 Amsterdam Rosarium finding out what matters Sprekers: Yo Takatsuki, Julia Haake, Olaf Brugman, Anne-Marie Allier, Robert Klijn en Cees Harm van den Berg Experiment on Investment Behavior 6 april 2017 Amsterdam Crown Hotel Behavioral Finance en Duurzaam beleggen 24 mei 2017 Amsterdam Rosarium Beleggen met de kop in het zand Sprekers: Martijn Huijnen, Hendrik Jan Boer, Jochen Harkema en Ben Granjé Waardering van verplichtingen: prudent 8 juni 2017 Amsterdam Auditorium Symphony disconteren of gedurfd naar groei? Sprekers: Lars van den Berg, Marcel Lever, Antoon Pelsser, Herialt Mens, Ernst Visser en Paul de Beus (dagvoorzitter) MiFID II: Product Governance, 15 juni 2017 Amsterdam Rosarium Inducement en kosten Spreker: Dan Hedley Microfinance 16 juni 2017 Amsterdam Auditorium Symphony Sprekers: Kiemthin Tjong Tjin Joe, Theo Brouwers/Nikkie Pelzer, Peter Johnson, Margot Quaegebeur en Femke Bos (dagvoorzitter) Integrated Reporting 27 juni 2017 Amsterdam Rosarium Sprekers: Mohamed El Harchaoui, Simon Braaksma, Angeli van Buren, Sandra Schoonhoven, Kavita Nandram en Robert Klijn (dagvoorzitter) 21
Verslag van de Accountingcommissie Verslag van de Commissie Asset & Liability Management De Accountingcommissie is het afgelopen verenigingsjaar een aantal malen bijeengeweest. Tijdens deze bijeenkomsten lag de nadruk op het onderwerp Integrated Reporting. Het belangrijkste aspect hierbij was hoe het kan bijdragen aan de optimalisering van de bedrijfswaardering. Ook binnen de Internationale Accounting Standard Board (IASB) leeft dit onderwerp getuige de toespraak van Hans Hoogervorst, voorzitter van het bestuur, op 26 april 2017 op een bijeenkomst van de International Integrated Reporting Counsil (IIRC). Hierin gaf hij aan dat het bestuur zich bewust is van de beperkingen van financiële rapportage in enge zin en dat zij reeds voorzichtige stappen heeft ondernomen op het gebied van een bredere bedrijfsrapportage. Tevens stelde hij dat het primaire doel van een integrated report is om aan de verschaffers van financieel kapitaal uiteen te zetten hoe een organisatie waarde creëert in de tijd. Als commissie zijn wij dan ook verheugd dat dit onderwerp binnen de accounting breed wordt gedragen. De VBA heeft op 27 juli 2017 een bijeenkomst gewijd aan dit onderwerp waarbij mevrouw Angeli van Buren, werkzaam bij PPGM en lid van de IIRC, bereid is gevonden een overzicht te geven van de wereldwijde ontwikkelingen ten aanzien van Integrated reporting. Naast bovengenoemd onderwerp zijn er vele ontwikkelingen op het terrein van de accounting. Met een zekere regelmaat verschijnen er vanuit de IASB nieuwe richtlijnen met betrekking tot de International Financieel Reporting Standards (IFRS). De board publiceert discussie nota s en vraagt om commentaar aan de hand waarvan aanpassingen kunnen plaatsvinden. Tevens gaat de IASB zich richten op het beter inzichtelijk maken van de jaarrekening. Het overvloedig gebruik van alternatieve winstbegrippen is de standaardmakers een doorn in het oog. Het geheel overziende kunnen we stellen dat er op gebied van de bedrijfsrapportage veel gaande is en dat er nu en in de toekomst voor onze commissie de nodige uitdagingen liggen. Henk Vierhout, commissielid De Asset & Liability Management (ALM) commissie bestaat al enige tijd uit circa 20 personen. Naast de meerderheid hiervan, die bestaat uit onderzoekers en beleidsmakers van pensioenfondsen, zijn consultancybedrijven, verzekeraars en banken in de ALMcommissie vertegenwoordigd. Als nieuw lid werd Arjan Verm aire (Pensionfonds Vervoer) begroet. Er waren dit jaar geen uittredingen uit de commissie. De commissie komt gemiddeld eens per twee maanden bijeen. Voorbeelden van ALM-dialogen die tijdens deze bijeenkomsten afgelopen jaar gehouden zijn: decompositie van dekkingsgraadrisico, strategisch beleggingsbeleid als functie van dekkingsgraad en marktwaardering, faktor beleggen en de nieuwe dynamiek in FX hedging. Tevens werd er uitgebreid gediscussieerd over de huidige status van het pensioendebat en het toekomstige pensioencontract. Het jaarlijkse VBA ALM-congres met deze keer als thema ALM in de nieuwe wereld, werd in november 2016 in Amsterdam georganiseerd. Voor pensioenfondsen en verzekeraars werd vanuit diverse invalshoeken de rol en techniek van ALM kritisch bekeken waarbij diverse sprekers suggesties aandroegen om verbeteringen in de ALM techniek en dialoog aan te brengen. Er waren ruim 100 beleggingsprofessionals met vertegenwoordiging hoofdzakelijk vanuit pensioenfondsen (ca. 30% van de aanwezigen), verzekeraars (20%), vermogensbeheerders (25%), consultants (20%) en banken (5%). Sprekers waren Alfred Slager (TIAS), Vojtech Pivny (Allianz), Guy Coughlan (University Superannuation Scheme UK), Han de Jong (ABN Amro), Thomas Pistorius (Pensioenfonds Vervoer) en Jens van Egmond en Bram van den Langenberg (Pensioenlab) terwijl Martijn Vos (Ortec Finance) als dagvoorzitter optrad. De VBA ALM-commissie is bezig met het programma voor het volgende ALM-congres dat op donderdag 2 november 2017 in Amsterdam zal plaatsvinden. Het thema van de dag zal zijn Sturen op risico. Hierbij zal o.a. ingegaan worden op de vraag welke risicobronnen als beloond gezien worden, factor beleggen en de balans tussen marktperspectief, investment beliefs en regelgeving. 22
Sprekers vanuit Achmea Investment Management, ASR, BMO, MN, Morgan Stanley en Shell Pensioenfonds hebben inmiddels toegezegd. Voor het komende jaar plannen we binnen de ALM-commissie vele nieuwe discussies en hopen we de traditie om een ALM-congres met een actueel thema te organiseren in stand te kunnen houden. Helmut Cardon, secretaris VBA ALM commissie Verslag van de Commissie Risk Management Risicomanagement is een integraal geheel binnen de werkzaamheden van beleggingsprofessionals in Nederland. De VBA-commissie Risk Management heeft als ambitie om een relevante bijdrage te leveren op het brede terrein van risicomanagement voor beleggingsprofessionals in de Nederlandse financiële sector. De commissie komt een aantal keren per jaar bijeen voor afstemming en voor het inhoudelijk bespreken van diverse onderwerpen op het brede terrein van risicomanagement. Binnen de commissie heeft ieder lid zijn/haar verantwoordelijkheden voor de inhoudelijke en/of operationele zaken. Een belangrijke doelstelling van de commissie is haar kennis uit te dragen. De commissie doet dit door enerzijds het organiseren van ronde tafels en/of seminars over actuele riskmanagement thema s, anderzijds door nauw betrokken te zijn met de opleidingen Risk Management for Financial Institutions en Investment Management en door een nauw samenwerkingsverband met het Actuarieel Genootschap (AG). In oktober 2016 is een bijeenkomst georganiseerd in het kader van de risico s bij gebruikmaking van Central Counter Parties (CCPs) teneinde derivaten transacties te faciliteren. Er is ingegaan op de vraag waar gebruikers praktisch rekening mee moeten houden. In juni 2017 is een bijeenkomst georganiseerd samen met het AG over de discontocurve van lange termijn pensioen- en verzekeringsverplichtingen en hoe beleggingen/beleggingsresultaten daardoor beïnvloed worden. Tevens heeft de commissie aan een aantal redactionele kolommen bijgedragen voor het VBA Journaal. De VBA Commissie Risk Management is altijd op zoek naar enthousiaste en gedreven risk managers die hun steentje bij kunnen dragen. Dit jaar is nieuw toegetreden Richard Hubers. Bob Out, voorzitter Jeffrey Hennen, secretaris Verslag van de Commissie Verantwoord Beleggen De Commissie Verantwoord Beleggen (CVB) bespreekt regelmatig de actuele ontwikkelingen en haar activiteiten in (telefonische) vergaderingen. Het aantal leden is 7 tot 10. Met dit aantal kunnen alle leden voldoende actief zijn en is het netwerk voldoende om goede sprekers voor de twee tot drie bijeenkomsten die zij organiseert te kunnen vragen. Haar huidige acht leden vertegenwoordigen zes beleggers, een consultant en een toezichthouder. Het afgelopen jaar hebben Hilde Hagting, Manager Portfolio Implementation bij TKP Investments en Adrie Heinsbroek, Head of Responsible Investment bij NN Investment Partners zich bij de commissie gevoegd. De commissie heeft afscheid genomen van Nina Hodzic en Marieke de Leede. CVB organiseert graag bijeenkomsten in samenwerking met andere VBA-commissies. Op 23 maart organiseerde zij eerste bijeenkomst in samenwerking met CFA Netherlands over greenbonds. De interesse in kennis over groene obligaties neemt snel toe. De bijna 100 deelnemers tijdens de bijeenkomst bevestigen dit beeld. Door het succes van de klimaattop COP21 in Parijs in december 2015 zijn nieuwe uitgevende 23
instellingen toegetreden, zoals banken en bedrijven uit China en India in 2016. Op 24 mei was de eerste bijeenkomst in samenwerking met de commissie behavioral economics over hoe duurzaam ons brein is. Onder begeleiding van commissieleden discussieerden de deelnemers in groepen over hoe en waarom we duurzaam beleggen. Dit format met discussies werd zeer gewaardeerd. Tijdens de tweede bijeenkomst over Integrated Reporting in samenwerking met de accountingcommissie op 27 juni jl. werden nieuwe ontwikkelingen besproken. Bijna de helft van het publiek werkte op de een of andere manier al in haar werkzaamheden met Integrated Reporting. Achtereenvolgens gaven een wetenschapper, twee Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen, de toezichthouder en de belegger hun visie. Een belangrijke doelstelling van de CVB is het integreren van ESG (environmental, social, governance) in diverse (financiële) opleidingen inclusief de VBA-opleiding. Robert Klijn en Berrie Verwey hebben op de middagen van 28 maart en 4 april de Permanente Educatie module Verantwoord Beleggen gegeven. Samen met Marleen Janssen Groesbeek, Lector Sustainable Finance & Accounting aan Hogeschool Avans, gaven zij les aan een mix van pensioenfondsbestuurders en vermogensbeheerders. Robert Klijn, voorzitter Verslag van de Behavioral Economics Behavioral Economics houdt zich bezig met sociale, cognitieve en emotionele factoren en de invloed die deze factoren hebben op consumenten- en investeerdersgedrag. De commissie Behavioral Economics bestaat inmiddels ruim 6 jaar. De commissie, momenteel bestaande uit 10 leden, is in het afgelopen jaar 5 keer bij elkaar gekomen. Deze vergaderingen worden met name besteed aan het discussiëren over behavioral finance gerelateerde onderwerpen en artikelen en het doornemen van actualiteiten. De commissie heeft een tweetal bijeenkomsten georganiseerd. Ten eerste werd op 19 januari tijdens een goedbezochte bijeenkomst in Amsterdam stil gestaan bij het begrip emotionele risicobereidheid, ofwel het bepalen van het risico dat een belegger wil lopen. Vanuit verschillende invalshoeken, waaronder die van de AFM, werd dit onderwerp belicht. De bijeenkomst werd mede georganiseerd met de commissie Private Banking. De reacties op de middag waren positief en de werkgroep die de lezing heeft georganiseerd is hiermee verder aan de slag gegaan. Voor het volgende jaar zal dan ook één van de speerpunten van de commissie zijn om de wijze waarop we deze emotionele risicobereidheid kunnen bepalen, verder in kaart te brengen. Hiertoe wordt wederom samengewerkt met de commissie Private Banking. De tweede bijeenkomst werd op 24 mei georganiseerd in samenwerking met de commissie Duurzaam Beleggen. Deze bijeenkomst had als thema of duurzaam beleggen en behavioral finance wel samengaan. Tijdens een geslaagde middag werden een aantal presentaties verzorgd en gingen de aanwezigen in groepjes aan de slag om ideeën uit te werken. Verder hebben de commissieleden Robert van Beek, Ivo Beumer en Erik Aalbers een artikel geschreven over behavioral finance en risicoprofilering dat dit voorjaar in het VBA journaal is geplaatst. De commissie richt zich voor het komende jaar, naast het eerder genoemde project Emotionele Risicobereidheid op het verder onder de aandacht brengen van behavioral finance en zal zeker trachten dit middels 1 of meerdere bijeenkomsten en/of publicaties verder vorm te geven. In het afgelopen jaar heeft Arjen Vermaire besloten om, wegens drukke werkzaamheden, te stoppen met zijn commissiewerk. Gedurende het jaar zijn met Ivan Snurer en Cor Dücker twee nieuwe leden tot de commissie toegetreden. Naar verwachting kunnen we in het najaar nog een of twee nieuwe leden begroeten Erik Aalbers, voorzitter 24
Verslag van de Commissie Private Equity De commissie private equity heeft als primaire doelstelling kennis en informatie over private equity te structureren en te presenteren aan de leden van de VBA. De commissie is dit jaar eenmaal bijeengekomen om een update van de marktontwikkelingen te delen. Vooralsnog is besloten in 2017 geen nieuwe activiteiten te ontplooien. Wel wordt mogelijk toenadering gezocht in de samenwerking met andere commissies, mede in het perspectief van de voorgenomen fusie met de CFA. De commissie staat open voor nieuwe ideeën en verwelkomt nieuwe leden. Lodewijk van Pol, voorzitter Verslag van de Commissie Tactische Asset Allocatie In het afgelopen jaar is de commissie een keer bij elkaar geweest. Het onderwerp was door de leden vooraf aangegeven en de bijeenkomst werd door de commissieleden goed bezocht. Asset Allocatie en Factor Investing Bij deze bijeenkomst zijn twee white papers besproken te samen met een presentatie van een van de leden. De papers The Global Multi-Asset Market Portfolio, 1959 2012 en The Siren Song of Factor Timing kwamen als eerste aanbod. De eerste paper gaf een voorzet of asset allocatie ook passief zou kunnen. Daarna werd de asset class aandelen beetgepakt, om te kijken of het timen van factoren zinvol is. Beide onderwerpen waren aanleiding voor een levendige discussie, waarna een van de leden ook een presentatie gaf, hoe implementatie in de praktijk in zijn werk gaat. Nieuw Event Doelstelling van de commissie is om ook een event te organiseren dat openstaat voor alle VBA leden. Afgelopen jaar is het daar niet van gekomen. Het thema staat nog niet vast. Nieuwe Leden Er bestaat van oudsher altijd veel belangstelling om deel te nemen aan de TAA commissie. In het afgelopen jaar is één nieuw lid toegetreden. Eelco Ubbels, voorzitter Verslag van de Commissie Vastgoed De VBA commissie Vastgoed is één van de vakinhoudelijke commissies van de VBA en stelt zich ten doel het kennisniveau omtrent vastgoed als beleggingscategorie te vergroten en te verspreiden binnen de VBA. Dit gebeurt vooral via bijeenkomsten, ronde tafel discussies, publicaties en de LinkedIn-groep. In het afgelopen verslagjaar heeft de commissie twee bijeenkomsten georganiseerd. De eerste bijeenkomst, op 27 september 2016, had als thema Veranderende structuur woningmarkt: nieuw evenwicht of polarisatie. Sinds 2014 is de woningmarkt het toneel van grote veranderingen, zoals de invoering van de Woningwet, de toetreding van diverse buitenlandse beleggers zijn toegetreden en een forse groei in prijzen- en transactievolumes. Sprekers waren Paul de Vries (senior woningmarkt econoom bij Rabobank), Roderik Ponds (senior onderzoeker bij Atlas Nederlandse Gemeenten), Christian Schouten (acquisitie manager woningen bij Bouwinvest) en Victor van Bommel (directeur / oprichter van Orange Capital Partners). Tijdens de presentaties alsook in de paneldiscussie onder leiding van dagvoorzitter Johan van der Ende was er veel interactie met de circa 60 toehoorders. Gevraagd naar wat men de Minister van wonen zou adviseren ten aanzien van aanpassingen in het woningmarktbeleid werd gesproken over de wenselijkheid van het verruimen van mogelijkheden voor meer geliberaliseerde huurwoningen in 25
bestemmingsplannen en meer ruimte voor hoogbouwprojecten. Geconcludeerd werd dat de huidige omgeving voor beleggingen in Nederlandse huurwoningen gunstig is. Op 9 februari 2017 organiseerde de commissie een bijeenkomst over duurzaamheid, getiteld Hoe verenigen vastgoedbeleggers duurzame en financiële rendementen? De aandacht voor duurzaam beleggen is de afgelopen jaren verschoven van reputatierisico, naar financieel risico en naar kans op (out)performance. Het doel van de bijeenkomst was om handvaten te bieden op welke wijze financiële rendementen te verenigen zijn met investeringen in duurzaamheid binnen een vastgoedportefeuille. De bijeenkomst werd gehouden op een toepasselijke locatie Zuidpark in Amsterdam: een herontwikkeld en verduurzaamd kantoor. Sprekers waren Jan Huijbregts (ontwikkelaar van Zuidpark), Piet Eichholtz (hoogleraar vastgoedfinanciering Maastricht University), Matthijs Storm (hoofd vastgoed bij Kempen Capital Management) en Bernardo Korenberg (CSR manager bij Bouwinvest). Tijdens de paneldiscussie bleek men het er unaniem over eens te zijn dat het louter investeren in koplopers in duurzaamheid een enorme gemiste kans is: beleggers missen dan de kans om echt het verschil te maken. Zij laten bedrijven die oudere panden op mindere locaties bezitten en het kapitaal het hardste nodig hebben om te verduurzamen links liggen. Een op dit moment nog onderbelicht aspect binnen duurzaamheid is gezondheid, zoals de luchtkwaliteit binnen bijvoorbeeld kantoren, woningen en zorg- en onderwijsgebouwen. Beide bijeenkomsten kenden een grote opkomst en veel interactie tussen de sprekers en de zaal. De commissie was voorts actief in de organisatie van de jaarlijkse research bijeenkomst in samenwerking met IVBN, ASRE, de Stichting ROZ Vastgoedindex en VOGON. Het thema was De Vastgoedindex op waarde geschat. Daarnaast werd vanuit de commissie een vastgoed case study opgesteld voor de VBA opleiding. Voor het komende jaar heeft de commissie veel ideeën voor organisatie van bijeenkomsten, zoals een ronde tafel discussie over integriteit in de vastgoedsector. Tot slot zijn we verheugd te melden dat er twee nieuwe commissieleden zijn aangetreden: Wendy Verschoor, CBRE Ruben van der Lecq, Conscious real estate risk services Daarnaast hebben wij, gelet op het beëindigen van de 5 jaar termijn als lid van de commissie, afscheid moeten nemen van enthousiaste commissieleden, waaronder de voorzitter: Marieke van Kamp, NN Group Marleen Bosma Verhaegh, Bouwinvest Wij bedanken Marieke en Marleen voor hun enorme inzet en bijdrage de afgelopen jaren. Joris Winters, voorzitter Verslag van de Commissie Private Banking De commissie Private Banking heeft zich ten doel gesteld om in VBA verband seminars te organiseren waarbij de kwaliteit van de dienstverlening centraal staat en trends in de branche nauwlettend worden gevolgd. De commissie wil de komende jaren meer richtinggevend functioneren voor de Private Banking leden binnen de VBA. Afgelopen verenigingsjaar stond in het teken van het vernieuwen en uitbreiden van de commissie en de intensieve samenwerking met de commissie Behavioral Econoimics. De commissie heeft het afgelopen jaar twee nieuwe commissieleden mogen begroeten, Rob Berbee, Wealth Manager bij ING en Jelmar Everwijn, Directeur Stichtingen en Verenigingen bij Theodoor Gilissen Bankiers. Zij zijn vol enthousiasme begonnen en nemen in ieder geval de organisatie van een seminar in het najaar op zich. Samen met leden van de commissie Behavioral Economics en de betreffende dossierhouders van de AFM hebben we zoals reeds eerder gemeld in december 2015 een Ronde Tafel discussie gevoerd over hoe de (mentale) risicobereidheid van beleggers te herkennen en meetbaar te maken. Dit met het uiteindelijke doel om in de inventarisatiefase de 26
adviseur meer tools en houvast te kunnen bieden met betrekking tot dit complexe onderwerp. Dit heeft geresulteerd in een door beide commissies georganiseerd seminar op 19 januari 2017, met als titel: Hoe bepaalt u de risicohouding van uw klant?. Het risico dat een belegger kan lopen is redelijk goed in te schatten met een financiële planning. Maar het risico dat een belegger wil lopen (de emotionele risicobereidheid) is ingewikkelder te bepalen. Tijdens deze middag is onder de bezielende leiding van dagvoorzitter Gerben Jorritsma, bestuurslid VBA, het onderwerp vanuit verschillende kanten belicht en kwamen de volgende vragen aan de orde: Moet de inventarisatie van risicobereidheid plaatsvinden op rekening (doel) of klantniveau?, door drs. Ronald Janssen van Ortec Finance; Welke methodieken worden er reeds toegepast?, door prof. dr. Marc de Ceuster, Hoogleraar Financiële Economie, Universiteit van Antwerpen; Hoe kun je risicobereidheid meten?, door mr. Arjen Schepen FFP CFP; Welke plek krijgt de risicobereidheid bij de intake van nieuwe en bestaande cliënten en op welke wijze kun je de risicobereidheid meenemen in het adviesproces?, door dr. mr. Femke de Vries, Hoogleraar Toezicht aan de RUG en lid van het bestuur van de AFM. Er was een hoge opkomst en we kunnen spreken van een zeer levendig seminar. Dit onderwerp krijgt binnen de VBA en mogelijk daarbuiten zeker een vervolg. Voor het komende verenigingsjaar zijn we alweer druk bezig. En met een vervolg op de samenwerking met de commissie Behavioral Economics, samen met Gerben Jorritsma van het VBA bestuur, in het project Risicoprofilering, en met het organiseren van een seminar op het gebied van Impact Investing. Namens alle leden van de commissie PB, Hans Volberda, voorzitter Verslag van de Commissie Investment Performance Measurement De commissie Investment Performance Measurement (IPM) wil u graag kennis geven van de activiteiten en ontwikkelingen van het afgelopen verenigingsjaar en welke plannen er zijn voor het verenigingsjaar 2017-2018. Terugblik: In het najaar van 2016 hebben we onze achtste Performance Round table gehouden met deelnemers van verschillende Nederlandse financiële instellingen. Het thema van deze bijeenkomst was Maatschappelijk verantwoord beleggen en transparante performance meting. Om theorie en praktijk in balans te houden kwamen de sprekers met een verschillend perspectief aan het woord. Als eerste sprak Robert Klijn als voorzitter van de Commissie Verantwoord Beleggen over de wereld van ESG-performance tools. Vervolgens sprak Maurice Versaevel vanuit een vermogensbeheerder over hoe klanten bediend kunnen worden met performance rapportages op het gebied van ESG en wat hier momenteel in de praktijk al op gebeurd. Als laatste sprak Ita Demyttenaere vanuit een dienstverlenersoptiek hoe data verzameld wordt en hoe ESG performance berekend wordt. Met hun presentaties gaven de sprekers daarbij de aanzet tot een goede discussie. Naast de jaarlijkse Round table sessie hebben we afgelopen jaar ook verdere aansluiting gevonden bij de internationale vakgroepen op Investment Performance Measurement zowel op Europees verband, waar we bijvoorbeeld ook een toelichting hebben gegeven op onze bevindingen vanuit de bovengenoemde Round table alsook op wereldwijd niveau bij het GIPS (Global Investment Performance Standards) seminar in Boston. Door het jaar heen heeft de commissie gereageerd op guidance statements vanuit GIPS die internationaal vanuit CFA zijn geïnitieerd om hiermee een vanuit Nederland gedragen visie op de invulling van Investment Performance Measurement te geven. 27
Vooruitblik: In het volgende verenigingsjaar gaan wij ons als commissie focussen op de volgende punten: Organiseren van de Dutch Performance Round table 2017. De voorbereidingen hiervoor zijn in volle gang. De Roundtable zal waarschijnlijk in november 2017 georganiseerd worden Als forum dienen voor vragen omtrent investment performance measurement vanuit onze achterban Bieden van verdieping op investment performance measurement aan de leden door het schrijven van artikelen Behartigen van belangen van Nederland in de internationale CFA GIPS-organisatie De afgelopen periode hebben we de samenstelling van de commissie ververst. Wij hebben afscheid genomen van Stefan Roelofs en hem bedankt voor zijn inzet de afgelopen jaren. Wij hebben Eric de Rouw, Tony Zhang en Arjan Huijsen bij de commissie mogen verwelkomen. Casper Lötgerink, voorzitter Verslag van de Dutch Commission on Bonds De DCB organiseerde het afgelopen verenigingsjaar een VBA bijeenkomst en twee reguliere vergaderingen. 16 juni: Microfinance bijeenkomst Tijdens deze geslaagde bijeenkomst werd Microfinance vanuit verschillende invalshoeken belicht. Nikkie Pelzer (Actiam) vertelde dat Actiam in 2007 startte met het eerste institutionele beleggingsfonds. Dit fonds haalde een jaarlijks netto-rendement van 6%, terwijl de vergelijkbare marktindex 3% behaalde. Het fonds verstrekt leningen aan MFI s (Micro Financierings Instituten) in ontwikkelingslanden, die op hun beurt geld uitlenen aan lokale micro-ondernemers. Peter Johnson (DWM, Developing World Markets) beschreef hoe een concrete investering werkt: een MFI vraagt een lening aan bij het Institutioneel Microfinancieringsfonds. DWM screent elke leningaanvraag van MFI s en bezoekt ook hun klanten (micro-ondernemers). Het Investment Committee van Actiam beslist vervolgens over opname in het fonds. Margot Quaegebeur (Wire Group) beschreef de ontwikkeling van Microfinance in de afgelopen 10 jaren. Waar Microfinance vroeger kleine leningen verstrekken aan vrouwelijke ondernemers in ontwikkelingslanden betrof, ligt de focus momenteel op meer financiële diensten zoals spaarrekeningen en verzekeringen voor mannen en vrouwen. Tegelijk is er genoeg werk te doen, omdat wereldwijd nog steeds 2,3 miljard mensen geen of beperkte toegang hebben tot bankdiensten. Femke Bos (Triodos) vervulde het dagvoorzitterschap. 27 januari: Investment Grade Credits Het thema van deze vergadering was Investment Grade Credits. Paul Watters (Standard & Poor s) beschreef dat vanwege het aantrekken van de Europese economie Europese bedrijven de macro-economische onzekerheden (zoals Brexit) makkelijker aankunnen, terwijl dit op wereldwijde schaal minder zeker is. Nathan Kirk (IHS Markit) legde uit dat Markit als data-specialist analyses heeft uitgevoerd naar marktliquiditeit. Deze wezen uit dat de liquiditeit in de creditmarkt redelijk is, terwijl de perceptie bij beleggers en banken is dat deze erg laag is. Julian Marks (NB, Neuberger Berman) vertelde dat NB zich meer zorgen maakt over bepaalde Zuid- Europese landen dan het Verenigd Koninkrijk. NB is overwogen in banken, omdat deze sinds de crisis in 2008 sterker zijn geworden. 7 oktober: Central Clearing Tijdens deze vergadering waren sprekers over Central Clearing uitgenodigd. Bruus-Jan Willemsen (Blue Sky Group) legde uit dat de huidige variation margin regels een groot beslag leggen op de kaspositie en de interne organisatie van pensioenfondsen. Lex Hoogduin (LCH Clearnet) vertelde over de positie van LCH als Clearing House. Er zijn vele waarborgen in diverse stappen om te voorkomen dat het eigen vermogen van LCH wordt aangesproken. Elwin de Groot (Rabobank) gaf een mooie nuance over het Euro-skepticisme. Sommige landen zoals Griekenland komen in de media erg kritisch over. Er bestaat echter een onderscheid tussen bijvoorbeeld de Griekse oppositiepartij De Gouden Dageraad, die uit 28
de EU wil, en regeringspartij Syriza, die slechts Eurokritisch is. Kiemthin Tjong Tjin Joe Voorzitter Dutch Commission on Bonds Verslag van de Commissie Ethiek en Integriteit De VBA commissie Ethiek en Integriteit wil het gesprek over ethiek en integriteit stimuleren en zo bijdragen aan een gezonde financiële sector. De klant centraal: welke dilemma s brengt dat met zich mee? Hoe kan een zorgvuldige belangenafweging ingebed worden in het gedrag van marktpartijen in de financiële sector en de mensen die er werken? Kan het beloningsbeleid hieraan bijdragen? Moeten we toe naar meer of juist minder regels? Of zijn open normen het antwoord? Wat is het morele kompas voor ons handelen? Hoe zorg je dat een gedragscode ook werkelijk bijdraagt aan beter handelen in de sector? Brengen technologische veranderingen en big data nieuwe (privacy)uitdagingen met zich mee? Met experts van binnen en buiten de sector en de leden wil de commissie hierover in gesprek. De werkwijze van de commissie is om door de organisatie van activiteiten het gesprek te voeren. In de commissie is de samenwerking op ethiek gebied tussen VBA en CFA Netherlands verder ingevuld. De commissie is flink vernieuwd met de komst van vier nieuwe leden en het afscheid van Philip Jan Looijen, John van Beek en Patrick Bronger. Op 1 september 2016 vond in een vol WTC op de Zuid-As de derde editie plaats van het congres Ethiek en Integriteit in de financiële sector met als thema Outside-in in gesprek met de samenleving. Dagvoorzitter Diana Matroos zorgde voor een open en direct gesprek over dilemma s in de financiële sector. Tijdens het congres gaven Minister Jeroen Dijsselbloem, voorzitter van de raad van bestuur van APG Gerard van Olphen, hoogleraar Pensioenmarkten aan de VU Fieke van der Lecq en oud-voorzitter van de Autoriteit Persoonsgegevens Jacob Kohnstamm hun persoonlijke visie en uitdagingen. Fintech experts Don Ginsel, Maurits Olijve en Berend de Jong legden uit hoe fintech een zegen of vloek kan zijn voor de consument. Om vertrouwen te herstellen moet de financiële sector zich deel voelen van de samenleving. Het zorgdragen voor het geld van anderen brengt daarbij een grote verantwoordelijkheid met zich mee. Op 3 juli 2017 stond de gedragscode centraal bij een rondetafel in Den Haag met Muel Kapteijn, hoogleraar business ethics and integrity management op RSM. Verder is in het voorjaar 2017 de vierde editie van het jaarcongres voorbereid dat op 20 september 2017 zal plaatsvinden in Amsterdam. De commissie wil het gesprek over ethiek en integriteit bevorderen door samenwerking met andere commissies en bijdragen aan de website en het VBA Journaal. De commissie telt acht leden, zowel vanuit institutioneel vermogensbeheer als private wealth management. Er is nog ruimte voor nieuwe leden in de commissie. Alwin Oerlemans, voorzitter Verslag van de Commissie Technische Analyse In het verenigingsjaar 2016-2017 heeft de Commissie Technische Analyse één bijeenkomst georganiseerd. We hadden op 8 november 2016, een memorabele datum, Katie Stockton als gastspreker. Katie is Director of technical research bij BTIG financial services in New York. Zij deelde haar manier van werken en actuele marktinzichten van dat moment met de aanwezigen. Gezien de datum, presidentsverkiezingen in de VS, een spannend moment om dat te doen. Nu terugblikkend kunnen we vaststellen dat ze een scherpe kijk op de ontwikkelingen heeft gehad. Op het internationale vlak is er in 2016 een en ander veranderd. Na jarenlang als vereniging lid te zijn geweest van de IFTA (International Federation of Technical Analysts) werd de commissie geconfronteerd met een bericht van de IFTA dat zij de DCTA niet als een op zichzelf staande vereniging meer zien en derhalve geen lid meer kon blijven van de IFTA. Een 29
teleurstellende gang van zaken aangezien de DCTA al zeker meer dan 10 jaar op deze wijze functioneerde als volwaardig lid van IFTA. Gelukkig kent de Amerikaanse CMT Association dergelijke vereisten niet en was de DCTA al een Chapter van de CMT Association. Onze internationale contacten blijven langs deze weg derhalve gewaarborgd. De jaarlijkse IFTA conferentie vindt dit jaar (2017) plaats in Milaan, Italië. Het jaarlijkse symposium van de CMT Association zal zoals gebruikelijk in April (2018) plaatsvinden in New York. Juus de Kempenaer, voorzitter Verslag van de redactie van het VBA Journaal Het verslagjaar 2016-2017 was een prima jaar voor de redactie, waarin de samenwerking met de vereniging uitstekend verliep. De redactie heeft de indruk dat de reputatie van het VBA Journaal goed is. Auteurs verspreiden hun publicaties in het VBA Journaal proactief op conferenties, seminars en internet. Dit is ook goed voor de reputatie van de vereniging. Iedere editie kent een centraal thema en in alle artikelen bespreken de auteurs dit thema vanuit verschillende invalshoeken. Hierdoor zijn de bijdrages divers, variërend van uitgebreide inhoudelijke en (semi-)wetenschappelijke bijdragen, tot korte opiniërende stukken en bijdragen uit de praktijk. De band met de vereniging komt naar voren door de rubrieken Uit de Vereniging en Scriptie. In de praktijk blijkt het uitzetten van de call voor papers goed te werken. Voor ieder nummer zijn er (meer dan) voldoende aanmeldingen die bovendien veelal kwalitatief aanvaardbaar zijn. De thema s uit het verslagjaar zijn: Najaar Winter Factorbeleggen De Wereld Draait Door na Quantitative Easing!? Voorjaar Manipuleren, maskeren en masseren Zomer Denken over het ondenkbare De relevantie van de thema s, de kwaliteit van de inhoud en het waken voor niet-onafhankelijke bijdrages, die onvoldoende losstaan van de commerciële belangen van de auteurs en hun werkgevers, blijven een voortdurend aandachtspunt van de redactie. Binnen de redactie zijn een aantal wijzigingen opgetreden. Na vele jaren als hoofdredacteur van het VBA Journaal te hebben opgetreden, heeft Jaap Koelewijn de hoofdredactie overgedragen aan Gerben de Zwart. Wij zijn Jaap bijzonder dankbaar voor zijn inspirerende en originele inzet voor ons mooie blad. Jaap blijft lid van de redactie. Hiernaast hebben Huub van Capelleveen en Arianne Leuftink deze zomer met respectievelijk 15 en 20 dienstjaren afscheid genomen van de redactie. Wij zijn beiden erkentelijk voor hun waardevolle en actieve bijdragen. Roy Hoevenaars heeft de redactie in 2017 versterkt. Tenslotte hebben wij bedroefd kennisgenomen van het bericht dat onze vaste en zeer gewaardeerde columnist Michael Damm op 30 december is overleden. Ter nagedachtenis heeft de vereniging Michaels columns gebundeld en deze in een boekje uitgebracht. Namens de redactie, Gerben de Zwart, hoofdredacteur Verslag van de Webredactie Website Voor de communicatie met de VBA-leden is de website (www.vbabeleggingsprofessionals.nl) een belangrijk communicatiemiddel. Dit blijkt o.m. uit de bezoekerscijfers: ongeveer 5000 raadplegingen per maand. De webredactie is een aanvulling op het redactiewerk van het bureau van de VBA dat vrijwel de volledige content verzorgd. Ook dit jaar was de bijdrage van de webredactie zeer bescheiden. Planning De intensieve samenwerking met CFA Netherlands kan op het gebied van de website nieuwe informatie inhouden. Voor de webredactie een goede aanleiding om zich te bezinnen op haar rol en betekenis. Vooralsnog wordt de reeks interviews met voorzitters van de verschillende VBA-commissies voortgezet. Als 30
we een voor de doelgroep belangrijk thema signaleren (zoals de gevolgen van MiFID2 voor beleggingsresearch in het vorig verslagjaar), zullen we daarop ingaan. Het eerder vermelde plan om een maandelijkse asset allocatie poll onder VBA-leden te starten is helaas nog niet gerealiseerd. Ideeën en suggesties voor de website blijven van harte welkom! Frank Dankers, voorzitter Verslag van het Seniorenconvent VBA leden die niet meer full time in het vak actief zijn, komen in aanmerking voor het SeCo lidmaatschap. De rol die SeCo vervult bestaat vooral uit het stimuleren van de onderlinge contacten tussen de leden en het organiseren van bijeenkomsten die de kennis rond ondernemingen en beleggingsvak verdiepen. Bijeenkomsten Gedurende het verslagjaar werden weer verschillen de bijeenkomsten georganiseerd: 7 december 2016: Het risico van beleggen in Crowd Funding door Gerard Langerhorst. het wel iets voor uzelf. Misschien nu al, of binnenkort. Dan kunnen wij u vanaf nu al op de hoogte houden van de geplande bijeenkomsten. Een berichtje naar het secretariaat van de VBA is voldoende. U bent méér dan welkom. Plannen Voor het najaar is een mini-seminar gepland over de Biotech sector, waar SeCo de laatste jaren met succes relatief veel aandacht aan besteedde. Daarnaast zullen weer bijeenkomsten plaatsvinden in het kader van de SeCo-sociëteit. Op de sociëteits-bijeenkomsten houden SeCo en andere VBA-leden een inleiding over een onderwerp dat hun na aan het hart ligt, waarbij een hoge mate van interactiviteit tussen de aanwezigen wordt nagestreefd. Een ieder wordt uitgenodigd hiertoe zo mogelijk een bijdrage te leveren Wederom danken wij het VBA-secretariaat en in het bijzonder Irma Willemsen, voor de waardevolle ondersteuning. Jacques van den Berg, voorzitter Carlo Bogerd, secretaris Op 11 januari 2016 hield SeCo zijn jaarvergadering in de Industrieele Groote Club. De belangstelling voor de georganiseerde bijeenkomsten was sterk wisselend. Ledenbestand Aangezien SeCo zich richt op de senioren binnen de VBA is het natuurlijk verloop relatief hoog. Het ledental bedraagt aan het eind van het verenigingsjaar 51. VBA leden die niet meer full time in het vak actief zijn, komen in aanmerking voor het SeCo-lidmaatschap. Zij hebben toegang tot alle faciliteiten die de VBA biedt, plus het extra dat SeCo hieraan toevoegt. Wat dit extra inhoudt? Hierboven werd reeds een tipje van de sluier opgelicht. Waarschijnlijk zijn er in uw omgeving lieden die voor een lidmaatschap in aanmerking komen. Mogelijk is 31
Werkgroepen Externe relaties Verschillende werkgroepen zijn het afgelopen verenigingsjaar actief geweest om commissie overstijgende en/of tijdelijke thema s op te pakken. Dit heeft geleid tot verschillende bijeenkomsten en een geactualiseerd rapport. De werkgroep Actief beheer (Masja Zandbergen, Jeroen Bos, Joris Franssen, Oskar Geldof, Jan van der Hout en Arjan Palthe) is sinds 2014 actief. In eerste instantie ligt de focus op actief aandelenbeheer op basis van fundamentele aandelenstrategieën. De werkgroep onderzoekt niet of financiële markten efficiënt zijn, maar kijkt vooral welke strategieën effectief zijn, en houdt zich op de hoogte van nieuwe onderzoeken op dit vlak. Eens per maand komt de werkgroep bij elkaar. In de bijeenkomst wordt telkens één van de beleggingsstrategieën van de werkgroepleden onder de loep genomen. Dit varieerde van lange termijn beleggingsstrategieën in mid caps tot manager-selectie en incorporatie van duurzaamheid in de beleggingsstrategieën. Sinds 2015 buigt de werkgroep Risicostandaarden Beleggingen (huidige samenstelling Ineke Valke, Fred Wouters, Ronald Janssen en Yves van den Berk) zich jaarlijks over de actualisatie van de VBA risicostandaarden. De VBA risicostandaarden zijn in 2010 geïntroduceerd. Het betreft de aanbevelingen van de VBA met betrekking tot de te hanteren risicoparameters standaarddeviaties en correlaties van belang bij het maken van een kwantitatieve risicoanalyse van beleggingscategorieën en beleggingsportefeuilles. In mei 2016 heeft de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) de Risicometer Beleggen geïntroduceerd waarmee particuliere beleggers de verschillende risicoprofielen van beleggingsportefeuilles beter met elkaar kunnen vergelijken. De NVB maakt bij de Risicometer gebruik van de risicostandaarden. De VBA heeft de risicostandaarden ontwikkeld met het oog op een behoefte in de sector. Zo gebruikt de NVB deze risicostandaarden. De VBA risicostandaarden dragen op deze manier bij aan de verbetering van de onderlinge vergelijkbaarheid van de aangeboden beleggingsportefeuilles in de markt. De werkgroep heeft onlangs de jaarlijkse actualisatie van de standaarden afgerond. Dit heeft geresulteerd in het rapport VBA Risicostandaarden 2017. De dialoog met DSI is dit jaar geïntensiveerd, mede omdat MiFID II voor de deur staat. Vanwege de vorderingen in het fusietraject trekt VBA logischerwijs met CFA Netherlands op in dit gesprek. AFM heeft aan DSI de regierol uitbesteed om ervoor te zorgen dat de MiFID II richtlijnen, ten aanzien van de beleggingsprofessional, goed geïmplementeerd worden binnen de sector. Het uitgangspunt van de VBA en CFA Netherlands is dat voor de leden zich geen stapeling van examens of toetsen voordoet wanneer zij moeten voldoen aan de MiFID II richtlijnen. Hierover hebben de VBA en CFA Netherlands een overeenstemming met DSI bereikt. De details van de overeenkomst worden momenteel uitgewerkt en worden later dit jaar bekend. Op hoofdlijnen zal het betekenen dat zowel de VBA opleiding, het CFA programma en de permanente educatie programma s van VBA en CFA Netherlands voldoende zijn voor een beleggingsprofessional om zich aan te melden voor het MiFID II basisregister (bijgehouden door DSI). Alle permanente educatie (seminars/studies/examens etc) die buiten de VBA en CFA worden aangeboden kunnen door de VBA en CFA Netherlands worden getoetst of zij in aanmerking komen voor MiFID II accreditatie. Daarmee kunnen leden zoveel mogelijk gebruik maken van bestaand aanbod, zowel binnen als buiten de vereniging. De VBA heeft in samenwerking met de VU-VBA opleiding Investment Management vier masterclasses met aansluitend een toets georganiseerd voor de bij DSI geregistreerde (senior) effectenhandelaren. De nadruk bij de masterclasses lag op de vaktechnische ontwikkeling van de beroepsgroep, ontwikkelingen op het gebied van voorwetenschap en marktmisbruik, en integriteit en professioneel gedrag. De masterclasses vonden plaats in het kader van de periodieke DSI-toetsing. 263 effectenhandelaren hebben deelgenomen, deelnemers ervoeren de masterclass als waardevol en effectief. In internationaal verband praat de VBA ook binnen de overkoepelende Europese organisatie voor analistenverenigingen, EFFAS, over de ESMA richtlijn. Een belangrijk gespreksonderwerp binnen de TQC is permanente educatie. Andere verenigingen willen dit ook prominenter op de agenda zetten en denken na over verplichtstelling en aftoetsing. De VBA loopt binnen dit Europees verband vooruit op dit onderwerp 32
qua aandacht dat al aan permanente educatie wordt besteed en bijvoorbeeld registratiemogelijkheden. Het ontwikkelen van dergelijke opleidingen die direct aansluiten op wet- en regelgeving is belangrijk voor EFFAS dat last heeft van de druk op de reguliere diploma s en andere specialistische diploma s. In Nederland wordt CFA een steeds belangrijker gesprekspartner voor de VBA om mee op te trekken richting externe relaties. Gezamenlijk kan immers een nog steviger standpunt namens de beroepsgroep worden ingenomen. Gesprekken over een verdere, structurele samenwerking met CFA Society Netherlands, zijn het afgelopen verenigingsjaar geïntensiveerd. Er is een gezamenlijke missie en doel geformuleerd. Op basis van deze visie werkt het VBA bestuur de mogelijke samenwerking met CFA Society Netherlands verder uit waarin de kwaliteiten, tradities en het gezicht van de VBA en CFA Society Netherlands als verenigingen en als opleidingen goed tot zijn recht komen. Doel van de werkgroep is om in 2017 een position paper aan de leden voor te leggen hoe alle leden de vruchten plukken van een verdergaande samenwerking tussen de VBA en CFA Society Netherlands, hoe een eventuele nieuwe organisatie er uit ziet, en wat er verandert voor de leden. Het bestuur zal vervolgens over de mogelijke samenwerking de komende periode met leden nader in gesprek gaan, tijdens informele sessies, een-op-een, of op een officieel moment als de algemene ledenvergadering. professionele bestuurders die reeds hoog en multidisciplinair zijn opgeleid. SPO zal meer nadruk gaan leggen op in-company trainingen (maatwerk) en geschiktheidsadvisering. Daarnaast wordt er gewerkt aan het opzetten van een nieuwe dienst Permanente Educatie. Deze richt zich op continu leren op elk moment en elk apparaat, door direct toepasbare kennis, vaardigheden en actualiteiten op maat. Als onderdeel van de content van deze dienst wil SPO gebruik maken van interactieve video s om kort en krachtig leren mogelijk te maken. VBA denkt hierin mee. De VBA levert ook een bestuurszetel in de Stichting voor de Jaarverslaggeving (SJ). De SJ heeft als doel de externe financiële verslaggeving door rechtspersonen en andere organisaties binnen Nederland te bevorderen. De Raad voor de Verslaggeving (RJ) is het uitvoerend orgaan van de SJ, waarop het bestuur van de SJ toezicht uitoefent. De VBA levert een bijdrage aan deze doelstelling door de verbinding met gebruikers van jaarverslagen vanuit de hoek van (institutionele) beleggers. Afgelopen jaar heeft de VBA na een oproep aan haar leden succesvol kandidaat Ralph Ousen voorgedragen voor de RJ. De VBA heeft een zetel in de raad van advies van SPO. SPO heeft het afgelopen jaar haar strategisch meerjarenplan herijkt om beter in te kunnen spelen op de veranderende institutionele omgeving. Specifieke aandacht is uitgegaan naar de ontwikkeling richting een pensioenlandschap met een kleiner bestand 33
Stichting VBA Opleidingsinstituut Morreau Verslag van de Examencommissie In totaal zijn er 18 diploma s uitgereikt. Thans zijn er 1660 gediplomeerde beleggingsanalisten in het door de Stichting VBA Opleidingsinstituut Morreau bijgehouden register ingeschreven. Onderstaand treft u de nieuwe RBA s! Naam Geboortedatum RBA-nr. Vincent van Antwerpen MSc RBA 22-1-1977 1645 Melinda van der Arend MSc RBA 15-3-1984 1646 Drs. Ralf van Baast MSc RBA 16-4-1975 1647 Drs. Jan-Teun de Bakker MSc RBA 27-11-1977 1648 Ruth van de Belt MSc RBA 12-7-1982 1649 Richard Buijtendijk MSc MSRE RBA MRICS 29-9-1981 1650 Mathijs Gerritsen MSc RBA 30-1-1979 1644 Ellen Groeneveld MSc RBA 12-1-1983 1651 Koos Henning MSc RBA 19-7-1984 1652 Drs. Noura Ismail MSc RBA 14-11-1989 1643 Sven te Kaath MSc RBA 20-10-1988 1653 Drs. Sai Kit Lam MSc RBA 28-12-1975 Thom Redelijkheid MSc RBA 14-12-1990 1654 Drs. Thijs van Uchelen MSc RBA 2-2-1970 1655 Drs. Lode Vorstermans MSc RBA 16-6-1964 1656 Ronald van Wanrooij MSc RBA 13-11-1978 1657 Ir.drs. Raoul Wolters MSc RBA 7-4-1972 1658 Ir.drs. Bertjan Kobus RBA 19-10-1982 1659 34
Stichting Register Risk Manager Financial Institutions In mei 2014 is het Register Risk Manager Financial Institutions opgericht welke door de Stichting Register Risk Manager Financial Institutions wordt beheerd. In het boekjaar 2016-2017 zijn 37 afgestudeerden aan de Risk Management for Financial Institutions opleiding bijgeschreven in het Register Risk Manager Financial Institutions. Thans zijn er 60 gediplomeerde risk managers in het door de Stichting Register Risk Manager Financial Institutions bijgehouden register ingeschreven. Onderstaand treft u de geregistreerde RMFI s! Naam Geboortedatum RMFI-nr. Drs. Lars Wouters MSc RMFI 18-8-1982 24 Wesley Appels MSc CFA FRM RMFI 27-12-1985 25 Drs. Serge Bekooij MSc RMFI 9-5-1977 26 Drs. Mark Geene RBA RMFI 11-7-1973 27 Drs. Vincent Grandia RMFI 9-5-1977 28 Drs. Rutger Groot RBA RMFI 10-8-1972 29 Drs. Alae Laghrich RMFI 19-9-1979 30 Drs.Ing. Casper Lötgerink RMFI 14-12-1978 31 Drs. Jan Matthijssen MSc RBA RMFI 12-6-1973 32 Drs. Roger Meijer MSc RMFI 26-7-1960 33 Drs. Henk Radder RBA RMFI 3-5-1971 34 Drs. Guido Smidt RMFI 12-8-1958 35 Drs. Dennis Weijers RMFI 1-6-1972 36 Drs. Arnoud van Zelderen RMFI 18-8-1982 37 Loek Gelling MSc RMFI 11-12-1979 38 Drs. Jolanda van den Bosch RA CIA MSc RMFI 14-9-1965 39 Oege Pennin BSc Msc RMFI 19-2-1988 40 Drs. Mark Prins FRM RMFI 3-7-1972 41 Rens Dominicus MSc MiF RMFI 7-5-1964 42 Drs. Ed van Gent MBA MSc RMFI 28-12-1959 43 Marc Boidin RE RMFI 17-10-1978 44 Nicolaas Jochemsen MSc RMFI 7-5-1982 45 Gerard Boonstoppel MSc LLM RMFI 26-5-1981 46 Mr.drs. Ramon Ory RMFI 26-4-1977 47 Drs. Nathalie Struijk RA CIA RMFI 7-11-1977 48 Joost de Bakker MSc RMFI 3-5-1987 49 Drs. Gaby Wilgenhof-Bouwman MBA RMFI 19-9-1967 50 Ir. Jean-Louis Brunet de Rochebrune MSc MBA MBI EMoC RMFI 21-8-1960 51 Drs. Bouke Buitenkamp MSc RMFI 26-9-1972 52 Jens van Egmond MSc RMFI 15-10-1987 53 Ir.drs. Martin Hage FRM RMFI 31-5-1968 54 Ir.drs. Mohamed El Morabit RMFI 23-2-1984 55 Eric van Nieuwkerk AAG MSCI RMFI 5-6-1963 56 Mr. Sabine Poeschmann RMFI 27-8-1981 57 Drs. Alfonso Vera Evertman RMFI 8-7-1974 58 Drs. Jos Verstraelen MSc RMFI 24-9-1964 59 Drs. Yvonne Voorhorst RMFI 29-12-1989 60 35
Mutaties ledenbestand VBA (2016-2017) Aan het einde van het verenigingsjaar 2016-2017, zijnde 30 juni 2017, bedroeg het aantal leden van de VBA 1351, dit is inclusief 1116 gewone leden, 28 geassocieerde leden, 18 proef leden, 13 ereleden, 40 seniorleden, 8 buitengewone leden, 133 aspirant leden, 2 student leden en 16 pensioenfondspakketten. In het afgelopen verenigingsjaar zijn 82 nieuwe leden toegelaten, waarvan 29 gewone leden, 26 aspirant leden van de VU-VBA Investment Management (RBA) opleiding en 13 aspirant leden van de Risk Management for Financial Institutions (RMFI) opleiding, 6 geassocieerde leden en 8 proef leden. 63 leden hebben hun lidmaatschap beëindigd, door verschillende redenen, zoals pensioen, verandering van werkgever, etc. 3 proefleden hebben hun proeflidmaatschap niet verlengd, 3 pensioenfondspakketten en 6 aspirant leden (3 RBA en 3 RMFI) zijn met de opleiding gestopt. Nieuw ingeschreven leden VBA Drs. Serge Bekooij MSc RMFI Autoriteit Financiële Markten Senior Strategic Advisor Mr. Matthijs Bolkenstein Eversheds Sutherland Partner Drs. Marlies van Boom RBA EPP AEGON Asset Management Director Integrated Solutions Drs. Jolanda van den Bosch RA CIA MSc RMFI Rabobank Audit Manager Richard Buijtendijk Syntrus Achmea Research Analyst International MSc MSRE RBA MRICS Real Estate & Finance Real Estate Drs. Marianne Bruin RBA Fountain Capital Vermogensbeheerder Rens Dominicus MSc MiF RMFI ING Bank Project and Program Manager Drs. Mathijs Eikelenboom Altera Vastgoed Manager Investor Relations Drs. Ed van Gent MBA MSc RMFI ING Bank Hoofd Portfolio Management SME en Mid Corporates Drs. Arjan Gort CFA PGGM Performance Analyst Karel van de Gumster Drs. Adrie Heinsbroek NN Investment Partners Head of Responsible Investment Drs. Harry van den Heuvel RBA CAIA Achmea Investment Senior Portfolio Manager Management Dr. Roy Hoevenaars Blenheim Capital Portfolio Manager Management Drs. Jack Holtrop RBA Benno Honsdrecht RBA De Volksbank Fixed Income Portfolio Management Drs. Bart Janssen RBA MRE ABN AMRO Senior Vermogensbeheerder Nicolaas Jochemsen MSc RMFI MN Senior Portfolio Manager Mr. Lucas Lustermans Eversheds Sutherland Advocaat Rutger Maenen RBA Goldman Sachs Asset Executive Director Management Drs. Eric Pouwels First Investments Directeur Institutionele Relaties Silvio Pravisani RBA Van Lanschot Bankier Hoofd Bonddesk & Hoofd retaildesk Drs. Tom Reuser RBA RC ABN AMRO MeesPierson Manager Beleggen Drs. Eric de Rouw RBA APG Asset Management Senior Performance & Risk Analist Dr. Gaston Siegelaer Drs. Guido de Smidt RMFI Aon Risk Solutions Account Director Mark van de Weijer RBA Mark van de Weijer Zelfstandig professional regie en realisatie 36
Wilfred Westerhuis RBA Blauwtulp Wealth Vermogensbeheerder & Management Beleggingsspecialist Michel Zoodsma PGGM Performance Analyst Geassocieerd lid Dr. Muriel van den Berg AAG MBA Pensioenfonds Vervoer Senior Investment Officer Drs. Saskia van den Dool-Gietman PGGM Senior Advisor Responsible Investment Maarten Heikoop MFP FFP CFP De Nederlandsche Bank Senior toezichthouder pensioenfondsen Arjan Huijsen Achmea Investment Manager Performance, Management Mandaatcompliance en Management Rapportage Rik Plomp PGGM Senior Investment Manager Hasib Yaqoubi MSc LLM EY Senior Advisor Proef lidmaatschap Jorrit Arissen Kempen Capital Management Senior Portfolio Manager Dr. Svetlana Borovkova VU Amsterdam Associate Professor Drs. Duurt Jan van Dijk MBA Rabobank Senior Relationship Banker NBFI Loek Gelling MSc RMFI Deutsche Bank Senior Credit Officer Paul Mensink Blue Sky Group Senior Investment Strategist Drs. Jacintha Spreen CPE CCO PGGM Senior Compliance professional Stijn Steenbakkers MSc MA Rabobank Relatiemanager Drs. Jasper Streefland CFA SEI Investments Head of Institutional Sales Netherlands Nieuw ingeschreven aspirant leden VU-VBA Investment Management (RBA) opleiding Lennart Appels MSc MN Services Portfolio Manager Joost Baeten Ministerie van Financiën Beleidsmedewerker Mohamed el Bakali MSc Albarakah Real Estate Founder Loek de Blauw MSc Delta Lloyd Senior Actuarial Analist Alexander Bremmers RA MSc APG Asset Management Investment Accounting and Reporting Officer Rob Courtens MSc Blue Sky Group Investment Strategist Real Estate Lars Gijzen MSc RA APG Asset Management External Reporting & Valuation Specialist Drs. Franklin Hagel RA Travix International CFO Drs. Clemens Heijne RA CPC Holland Casino Directeur pensioenfonds Drs. Ruud van Heijningen AAG Achmea Actuaris Nick Jacobs MSc Shell Asset Management Officer Corporate Actions Company Drs. Charles Kalshoven PGGM Senior Investment Strategist Wouter Knecht MSc LLM Aegon Nederland ALM & Guarantee Hedging Specialist Jean-Paul Koopmans MSc APG Asset Management Portfolio Manager 37
Bob de Leeuw MSc KAS Bank Trader Execution Desk Léon Nauta MSc SCPS Financial Assets Executive Consultant Search Bart Osinga MSc BSc KAS Bank Performance & Risk Analyst Ward Poirters MSc Van Lanschot Bankiers Private Banker Gul Poslu MSc Achmea Investment Business Development Director Management Bart Reidsma MSc PGGM Investment Manager Michael Sanders MSc RT NWB Bank Dealer / Account Manager Ivo Smits SPF Beheer Portfoliomanager Extern Beheer Hans Staring MSc AAG PGGM Balansrisicomanager Leander Tijssen MSc Delta Lloyd Senior Actuarial Analist Dirk de Wit MSc KWPS Consultant Ir. Ilja Zaanen MSc Achmea Investment Risk Manager Management Risk Management for Financial Institutions (RMFI) opleiding Rene Brienesse ABN Amro Controller Tahnee Hofman De Nederlandsche Bank Toezichthouder Ir.ing. Martien Kok Appolaris Controller / Risk Manager Drs. Florence Molster AAG Timeos Pensioendiensten Actuaris Pieter Moore MSc De Nederlandsche Bank Risk Manager (beleidsmedewerker) Lindsey van der Neut Cardano Risk Manager Drs. Paul Salomons Propertize Manager Provisions Kevin van Schagen MSc Delta Lloyd Asset Operational Risk Officer Management Arjan Siebers De Nederlandsche Bank Toezichthouder specialist Eelco Sijtsma MSc LLM PwC Senior Associate Merette Schuurman MSc Deloitte Senior Consultant Drs. S.P. Verschuren AAG Sprenkels & Verschuren Consultant Drs.ing. Alexander Verweij RC Rabobank Finance & Risk Data Analyst Lidmaatschap beëindigd Ir. Clemencia Abreu Barclays Capital AVP Drs. Erik Bakker Oolders, Heijning & Voogelaar Managing Partner Dr. Muriël van den Berg AAG MBA Pensioenfonds Vervoer Senior Investment Officer Gerard Bergsma RBA Montae Pensioen Ritsaart Bergsma Drs. Roel van de Bilt RBA FGH Bank Statutair directielid Drs. Jorn van Breukelen RBA Autoriteit Financiële Markten Portfoliomanager Drs. Miranda Broens RBA RC Bayer Division Controller Ir. T. Brouwer Oddo & Cie Fixed Income Sales Stefaan Coosemans Candriam Investors Group Head of Dutch Branch Drs. Edwin Cuppen RBA CAIA NN Investment Partners Senior Portfolio Manager Prof.Dr. Michael Damm overleden Reade Klif Advies Eigenaar Drs. Saskia van den Dool-Gietman PGGM Investments Senior Advisor Responsible Investment Drs. Lisette Doorn-Gröniger RBA ING Real Estate Investment Chief Executive Management Mr.drs. Aziz Doubi Doubi Heijckmann 38
Jaap Gelderloos Stroomzicht Jos Gerards MBA Drs. Ewout Gillissen RBA Aegon Asset Management Key Account Client Relationship Manager Jan Willem Hessels De Friesland Zorgverzekeraar Portfolio Manager Drs. Nina Hodzic Allianz Global Investors ESG Integration Manager John Hoek DQS Absolute Return Fund Fondsmanager Drs. Jack Holtrop RBA Frank Husken Af Advisors Managing Partner Ping Ip MSc RBA PGGM Vermogensbeheer Investment Manager Erwin Jager CFA CIPM Syntrus Achmea Manager A&R Jochem Jansen Rabobank Relationship Manager Drs. Monique Jansen-Deurman Hogeschool van Amsterdam Docent, onderzoeker, coordinator Drs. Tjebbo Kessler MBA RBA CF KesslerConsult & Family Personal Finance Manager Office Drs. Frederik Kooij Wealth Management Partners Senior relatiemanager stichtingen Dirk Koppedraaijer wanbetaler Cohen Brothers Financial Executive Director Services Mike Kraus CFA UBS Global Asset Associate Director Management Mr. Philip Lambert Unilever Head of Corporate Pensions Division Mr. O. de Lange Pensioenbestuurders.nl Directeur Mr. Marieke de Leede MA Kempen & Co Director Responsible Investment Ir. Theo van der Meer RBA Barclays Capital Hoofd Inst. Relaties Drs. Gert-Jan Mostert RA MSc RMFI De Nederlandsche Bank Senior Toezichthouder Eduard van Nes AllianceBernstein Account Manager Ir. Egbert Nijmeijer Kempen & Co Senior Portfolio Manager Hidde van Nouhuijs wanbetaler Intercollege Business School Student Harry Olieman Drs. Ad van den Ouweland RBA MKB Multifunds Managing Director Drs. Wouter Peters RBA Aegon Asset Management Chief Operating Officer NL Drs. Henk-Jan Pijper ECR Research Analyst financial markets Alexander Pronk Credit Suisse (Luxembourg) Director, Market Leader The Netherlands Drs. Stefan Roelofs MN (Senior) Performance Analyst Ir. Drs. A. Roelse overleden Drs. Remco Stam wanbetaler Delta Lloyd Financial Risk Manager Jaap Tol RBA Tyca Holding Partner Joke Verbaan AAG N.V. Levensverzekering- Operationeel manager Maatschappij De Hoop Wilma Verduin RBA Zelfstandige Drs. Jurcell Virginia KKR Head of Benelux, Client & Partner Group Drs. Peter van der Vliet RBA APG Investments Senior Risk Controller Drs. Pierre Voncken Jacqueline van Voorthuizen RBA PGB Pensioendiensten Portfolio Manager Balance Sheet Management Ineke de Vries MSc Timeos Junior Portfoliomanager ALM Henk van Vugt Hevavu Senior Vermogensbeheerder 39
Drs. Kors van der Werf CFA KAS Bank Risk Manager Drs. Cor Worms RBA Danchen Zhao CFA PGGM Investment Analyst Drs. Paul-Jeroen Zweep RBA Stichting Pensioenfonds AZL Stichting Pensioenfonds RBS NL Stichting Pensioenfonds voor Fysiotherapeuten 40
Overzicht Ereleden van de VBA Erelid sinds: Robert Jan van Doorn RBA 19-11-1986 (tevens drager gouden VBA insigne) Drs. Jaap Soutendijk 23-11-1988 Drs. Ted van Heese 24-11-1992 Mr. Ruurt Hazewinkel 24-11-1992 Roel Kromkamp 24-11-1992 Drs. Jaap Peters 24-11-1992 Dr. Aad Jacobs 19-11-1996 Drs. Hugo Haarbosch 18-11-1997 (tevens drager gouden VBA insigne) Drs. Rob Clement 18-11-1997 Mr. Harry Panjer 16-11-1999 (tevens drager gouden VBA insigne) Daan van der Tuin 01-01-2000 Dr. René Willemsen RBA 30-10-2008 Drs. Hans de Ruiter 30-10-2012 (tevens drager gouden VBA insigne) Drager gouden VBA insigne Dick Wenting AAG RBA 01-06-2006 Drs. Corné Reniers RBA 01-11-2007 Drs. Niels Kortleve 23-05-2012 Drs. Jan Overmeer 18-04-2016 41
De Gedragscode van VBA beleggingsprofessionals 1. INLEIDING VBA beleggingsprofessionals is een vereniging van en voor beleggingsprofessionals. Als leden van de VBA beheren wij vermogens, of adviseren over de inrichting ervan. Deze vermogens zijn andermans geld. Onze cliënten moeten er op kunnen vertrouwen dat de door hen toevertrouwde vermogens professioneel en integer beheerd worden, waarbij het belang van die cliënten voorop staat. Ook onze collega s en vakgenoten moeten daarop kunnen vertrouwen. De termen professioneel en integer worden in de praktijk vaak gebruikt, maar ook verschillend geïnterpreteerd. Onze gedragscode geeft daarom duidelijke uitgangspunten voor het professioneel en integer gedrag van ons als beleggingsprofessionals. VBA leden Ons gedrag is maatgevend voor hoe cliënten en de maatschappij als geheel naar de beleggingssector en beleggingsdienstverlening in Nederland kijken, en naar de financiële markten. Wij nemen onszelf dan ook de maat als het om ons gedrag gaat. Onze gedragscode is daarom gekoppeld aan een tuchtreglement met duidelijke bevoegdheden om gedrag bij te sturen of te berispen. Deze code biedt duidelijke handvatten voor het gewenste gedrag van ons als beleggingsprofessionals verenigd binnen de VBA. 2. TOEPASSING De gedragscode is van toepassing op alle leden van de Vereniging met volledige rechtsbevoegdheid: VBA beleggingsprofessionals, statutair gevestigd te Amsterdam (de Vereniging). Als leden van de Vereniging zijn wij gebonden aan deze Gedragscode op grond van artikel 18 lid 5 van de statuten van de Vereniging. 3. DOEL VAN DE GEDRAGSCODE Het doel van deze gedragscode is om uitgangspunten te geven voor ons gedrag als leden van de Vereniging. De gedragscode is een uitwerking van de waarden die wij belangrijk vinden en geeft aan hoe we omgaan met het (beleggend) publiek, (potentiële) cliënten, werk- of opdrachtgevers, werknemers, collega s, toezichthouders, leveranciers van producten en diensten, medeleden, de politieke en rechterlijke macht en de samenleving als geheel. Als VBA leden gedragen en handelen wij conform de (geest van) de gedragscode. Wij vinden de volgende waarden belangrijk: integriteit professionaliteit zorgvuldigheid Wij gedragen ons bij de uitoefening van ons beroep integer en professioneel, en handelen zorgvuldig jegens de genoemde betrokkenen. Wij vermijden of voorkomen gedrag dat de reputatie of integriteit van onze beroepsgroep, onze Vereniging, de door haar gehouden registers en titels, de goede naam van de door haar gehouden collectieve merken en /of haar opleidingsinstituut in twijfel kan doen trekken of beschadigt. Wij treden altijd professioneel, competent, zorgvuldig en integer op zodat wij recht doen aan de reputatie van de Vereniging. 4. WIJ STAAN VOOR ONZE WAARDEN 4.1 Onafhankelijkheid en objectiviteit Wij oordelen en handelen onafhankelijk en objectief in onze professionele activiteiten. Zo nodig nemen we een sociaal minder gewenst standpunt in. We bieden geen geschenk, voordeel, vergoeding of beloning aan, of lokken uit of aanvaarden, waarvan redelijkerwijs kan worden verwacht dat deze onze eigen onafhankelijkheid en objectiviteit of die van anderen in het gedrang zal brengen. Ook (de schijn van) afhankelijkheid vermijden we zoveel mogelijk. 4.2 Deskundigheid Wij hebben door onze opleiding en door relevante werkervaring de benodigde kennis en vaardigheden om het vak van beleggingsprofessional uit te oefenen. Wij onderhouden onze kennis en vaardigheden om professioneel competent te blijven. Wij moedigen andere leden aan hetzelfde te doen. De Vereniging bevordert dit met behulp van permanente educatie en geeft daarvoor voorschriften in het Reglement Permanente Educatie. Wij onderschrijven het belang van permanente educatie en conformeren ons aan het geldende Reglement Permanente Educatie. Indien wij ons niet aan de voorwaarden houden zoals hierin gesteld, kunnen maatregelen worden opgelegd. 4.3 Zorgvuldigheid Als wij een advies geven, een opinie opstellen of een beleggingsbeslissing nemen, zowel persoonlijk, vanuit de beroepsgroep of namens onze werk- of 42
opdracht gever, dan doen we dit op een professionele, zorgvuldige en weloverwogen manier. 4.4 Misleiding Wij leggen geen verklaringen af, die een misleidende indruk kunnen wekken over de werking van een financieel instrument of een door ons of onze werk- of opdrachtgever gerealiseerd beleggingsresultaat of een redelijkerwijs te verwachten beleggingsresultaat. Onze presentatie van een beleggingsresultaat is juist, nauwkeurig, volledig en niet misleidend. Deze zorgvuldigheid betrachten wij bij mondelinge en schriftelijke uitingen, waaronder digitaal verkeer en uitingen via sociale media. Wij zijn extra waakzaam de waarschijnlijkheid en/of accuraatheid van resultaten of conclusies niet te overschatten. Wij geven aan waar resultaten of conclusies onzeker zijn. 4.5 Wangedrag Wij onthouden ons van gedrag dat neerkomt op oneerlijkheid, bewuste benadeling van anderen, fraude of bedrog. 4.6 Wetten en regels Wij, als leden van de Vereniging, houden ons op de hoogte van de wetten, regels, voorschriften en richtlijnen/leidraden, die op onze beroepsgroep van toepassing zijn. Deze kunnen door Nederlandse of Europese instanties, de Vereniging en door onze werk- of opdrachtgevers zijn gesteld. Wij houden ons daaraan. 5. WIJ DRAGEN BIJ AAN DE INTEGRITEIT VAN FINANCIËLE MARKTEN 5.1 Voorwetenschap Wij maken geen gebruik van niet-publieke, koersgevoelige informatie. Wij houden ons aan regels over voorwetenschap van de toezichthoudende instanties, de zelfregulerende organisaties, de werk- of opdrachtgever, en aan andere relevante wettelijke bepalingen. 5.2 Marktmanipulatie Wij onthouden ons van praktijken die de handelsprijzen vertekenen, het handelsvolume of de markten op andere manieren kunstmatig beïnvloeden, met welk doel dan ook. Wij houden ons aan regels over marktmanipulatie van de toezichthoudende instanties, de zelfregulerende organisaties, de werk- of opdrachtgever, en aan de betreffende wettelijke bepalingen. 5.3 Vertrouwen in financiële markten Ons gedrag draagt bij aan het vertrouwen in het adequate functioneren en de integriteit van financiële markten. 6. WIJ STELLEN HOGE EISEN AAN ONZE RELATIE MET CLIËNTEN Wij gaan op een integere, professionele en zorgvuldige manier om met onze cliënten en het brede publiek wanneer we adviseren, beleggingsaanbevelingen verspreiden, belangrijke veranderingen in eerdere aanbevelingen verspreiden of beleggingsbeslissingen nemen. Wij geven de grenzen aan van onze eigen kennis en van de aangeboden (beleggings) dienstverlening. De genoemde verplichtingen gelden net zo wanneer het gaat om de dienstverlening aan onze interne cliënten, ofwel collega s. 6.1 Zorgplicht Wij nemen in onze dienstverlening de nodige zorgvuldigheid in acht en houden daarbij naar beste vermogen rekening met belangen van (interne) cliënten. Dit is de definitie voor zorgplicht die wij hanteren. Wij stemmen onze zorgplichtinspanningen af op de mate van professionaliteit van de cliënt. Dit kan betekenen dat wij cliënten schriftelijk waarschuwen of zelfs diensten of transacties onthouden. Wij passen ook onze uitleg en ons advies aan op de mate van professionaliteit van onze cliënt. 6.2 Geschiktheid Wanneer wij een derde een belegging aanbevelen of een beleggingsbeslissing nemen voor een derde, dan wel voor een specifieke portefeuille, houden wij rekening of die aanbeveling of beslissing geschikt is voor die derde of die portefeuille. We kunnen die geschiktheid desgewenst onderbouwen. 6.3 Onderbouwing Ons advies of onze opinie inzake risico en/of beleggingen (in de breedste zin van het woord) is onafhankelijk, evenwichtig en deugdelijk gemotiveerd. Aan elke beleggingsbeslissing, aanbeveling en/of advies ligt een redelijke, te beargumenteren basis ten grondslag. Wij vermelden de feiten en aannames die van belang zijn voor ons advies of onze opinie, als ook die in tegenspraak zijn met het advies of de opinie. Wij doen wat redelijkerwijs van ons verlangd mag worden om te voorkomen dat er over ons advies of onze opinie 43
een onjuiste indruk kan ontstaan, zonder daarbij afbreuk te doen aan onze onafhankelijkheid en objectiviteit. 6.4 Vertrouwelijkheid Wij behandelen informatie die ons door een cliënt wordt meegedeeld vertrouwelijk binnen het specifieke kader van die relatie. Wij behandelen informatie over huidige, vroegere en potentiële cliënten vertrouwelijk tenzij de informatie onwettige activiteiten van de cliënt of potentiële cliënt betreft, een melding aan bevoegde instanties wettelijk verplicht is, of de cliënt of potentiële cliënt expliciet toestemming geeft voor openbaarmaking van de informatie. 7. WIJ STELLEN HOGE EISEN AAN ONZE RELATIE MET ONZE WERK- OF OPDRACHTGEVER Wij stellen onze werk- of opdrachtgever er van op de hoogte dat wij in de uitoefening van ons beroep invulling geven aan de waarden van de VBA en dat wij ons daarmee binden aan de statuten en de Gedragscode van de VBA. Wij leggen geen verklaringen af, mondeling of schriftelijk, waardoor een onjuiste indruk kan ontstaan over de diensten of producten die wij of onze werk- of opdrachtgever kunnen aanbieden, onze eigen kwalificaties, de kwalificaties van onze werk- of opdrachtgever of van de financiële sector in zijn algemeenheid. Wij realiseren ons dat er diverse belangen spelen en wegen deze zorgvuldig af. Wij leggen verantwoording af over de belangenafweging en zorgen ervoor dat de wijze waarop de overweging is gemaakt reconstrueerbaar is. 8. WIJ VERMIJDEN BELANGENCONFLICTEN Wij voorkomen en vermijden (een potentiële) verstrengeling van eigen belangen met die van onze cliënten zoveel mogelijk, en informeren onze cliënten ten aanzien van (potentiële) belangenverstrengelingen. Indien er een tegenstrijdig belang is, onthouden wij ons van (een beleggings)advies of beslissing ten behoeve van onze cliënten. Dit geldt bijvoorbeeld wanneer wij een, direct danwel indirect, materieel belang hebben bij een belegging die ons vermogen om een objectief advies te geven of een objectieve beslissing te nemen beïnvloedt. Wij gedragen ons en handelen zodanig dat transacties voor onze eigen rekening of een rekening waarbij we een belang hebben, niet in strijd zijn met het belang van onze cliënten of dat van onze werk- of opdrachtgever. In geval van prioritering van beleggingstransacties stellen wij het belang van de cliënt(en) op de eerste plaats, daarna het belang van onze werk- of opdrachtgever en daarna pas het belang van ons zelf als individuele medewerker. Wij openbaren alle zaken die redelijkerwijs onze verplichting van onafhankelijkheid en objectiviteit tegenover onze cliënten, potentiële cliënten en werk- of opdrachtgever kunnen aantasten, terstond en volledig. 9. WIJ GEVEN INVULLING AAN ONS LIDMAATSCHAP VAN DE VBA Wij verklaren ons bekend met de Gedragscode van de VBA en houden ons aan reglementen en regelingen die door de algemene vergadering of het bestuur op basis van de statuten van de Vereniging zijn vastgesteld, en aan verplichtingen die daaruit voor ons voortvloeien. In het bijzonder, doch niet uitsluitend, geldt dit voor verplichtingen uit het Reglement Permanente Educatie, het reglement Tuchtcommissie en Commissie van Beroep en de reglementen op het gebruik en toezicht van de door de VBA gevoerde collectieve dienstmerken en door de VBA geïnitieerde en gevoerde titels. 10. ONZE GEDRAGSAFSPRAKEN ZIJN NIET VRIJBLIJVEND Wij realiseren ons dat op grond van artikel 19 lid 4 van de statuten van de Vereniging maatregelen kunnen worden getroffen wanneer wij in strijd zouden handelen met de VBA-Gedragscode. Daartoe is door de Vereniging een tuchtcommissie ingesteld. Bij afzonderlijk reglement wordt de werkwijze van de Tuchtcommissie vastgesteld. In dat reglement wordt tevens bepaald welke maatregelen door de Tuchtcommissie kunnen worden opgelegd en is voorzien in de mogelijkheid van hoger beroep bij de Commissie van Beroep. Vastgesteld door de Algemene Ledenvergadering van VBA beleggingsprofessionals Amsterdam, 28 oktober 2014 44
Opmaak en realisatie z a az grafisch serviceburo bv, www.az-gsb.nl Illustraties Max Kisman
vba beleggingsprofessionals Gustav Mahlerplein 109-111 1082 MS Amsterdam